Kiêng cữ sau sinh - Thế nào là đúng? doc

Kiêng cữ sau sinh giúp mẹ bầu nhanh hồi phục. (Ảnh minh
họa)
Kiêng cữ sau
sinh - Thế nào
là đúng?
- Trước đây, phụ nữ sau khi sinh thường tránh ăn canh,
không tắm. Những kiêng cữ đó đúng sai đến mức nào?
Trước đây có nhiều hạn chế áp đặt cho phụ nữ sau sinh liên
quan đến ăn uống, vệ sinh thân thể, vận động và cả quan hệ
tình dục. Những hạn chế đó có nguồn gốc từ niềm tin vào
những lý thuyết cơ bản của y học phương Đông (âm dương,
hàn nhiệt) về sức khỏe, về sinh đẻ và các loại thức ăn.

Theo quan niệm của y học cổ truyền, cần tránh một số thức
ăn “lạnh” và có hại cho bà mẹ sau khi đẻ vì: Nhiệt độ cơ thể
của mẹ thấp hơn do không còn có mạch của trẻ trong tử
cung; những thao tác đã thực hiện sau khi sinh đẻ làm giảm
khả năng chống đỡ với “gió” và làm mất cân bằng âm
dương; không thuận lợi cho việc phục hồi lượng máu đã
mất.

Vì sao trước đây phụ nữ sau sinh phải kiêng khem
nhiều?

Y học truyền thống phương Đông khuyến cáo riêng nhiều
loại rau quả sau sinh như: dưa chuột, đậu lăng, cà chua,
chồi cải bắp (hoa lơ muộn), bắp cải, cần tây, dưa góp (rau
dưa muối), dưa tây (cả dưa hấu), quả kiwi, táo, dứa. Về đồ
uống, kiêng trà thảo dược vì hầu hết các loại trà đều mang

tính “âm” nhưng lại chấp nhận rượu (rượu vang, rượu gạo,
whisky) ở mức độ vừa phải hay thêm vào những thức ăn
khác (tuy nhiên y học hiện đại lại khuyên nếu dùng đồ uống
hay thực đơn có độ cồn thì nên cho bú trước đã hoặc sau
khi dùng cũng cần phải đợi 1- 2 giờ mới cho bú lại).

Những thứ được chấp nhận khác bao gồm: gừng, tỏi, nhân
sâm, cà rốt, nấm tươi và khô, dầu vừng. Có nhiều thực đơn
cho phụ nữ sau sinh được y học truyền thống phương Đông
chấp nhận, ví dụ gà dim với gừng và rượu – chân giò nấu
giấm và rượu – cháo gà - vịt om với nấm nhằm giúp cho
máu lưu thông và cơ thể ấm áp. Cháo nấu với nhân sâm, gà
nấu với tỏi và tiêu cũng là những món ăn phổ biến và dễ
chuẩn bị.

Xin lưu ý rằng vùng địa lý nóng hay lạnh không quan trọng
mà những món ăn trên nhằm chủ yếu để duy trì sự cân
bằng bên trong cơ thể, cái không đo được bằng nhiệt kế.
Với những phụ nữ mổ đẻ, thực đơn không dùng các thực
phẩm có tính “âm” càng quan trọng.

Cá (cả da) có lợi cho tiến trình làm lành sẹo. Để có thêm lợi
ích của việc ăn cá, các nhà chuyên môn còn khuyên nên rán
toàn bộ cá với nhiều dầu cùng những lát gừng mỏng sau đó
rưới nước sốt, rượu và dầu vừng. Tuy nhiên, với cá thì y
học hiện đại lưu ý không ăn cá có nguy cơ chứa thủy ngân
hay độc tố, gồm cá có vẩy, cá thu, cá ngừ, cá mập. Cá hồi
ăn được, dù là cá tự nhiên hay cá nuôi.

Phụ nữ cần kiêng cữ đúng cách sau sinh. (Ảnh minh họa)

Với những nguyên liệu và thực đơn nêu trên thì y học truyền
thống phương Đông xem ra cũng không khắc nghiệt lắm,
không phải chỉ là “gà dim gừng, ruốc” hay “không được ăn
rau, ăn canh”. Có lẽ những thế hệ phụ nữ trước đây đã quá
khắt khe trong kiêng khem sau sinh chủ yếu do không có
đầy đủ thông tin, từ đó làm nghèo nàn đi chế độ dinh dưỡng.

Ngày nay, phụ nữ sau sinh vẫn cần ăn đa dạng, đủ chất để
hồi phục sức khỏe, kể cả rau quả, canh… để tránh táo bón
và cung cấp các vi chất dinh dưỡng. Chỉ kiêng một số chất
kích thích và có thể tiết qua sữa. Cụm từ “hậu sản mòn” hay
nói đến trước đây thực chất là tình trạng phụ nữ sau sinh
không được chăm sóc và dinh dưỡng đầy đủ, kể cả khi đang
mang thai.

Vì sao khuyến cáo phụ nữ sau sinh không tắm?

Y lý phương Đông cho rằng tiếp xúc với nước sớm sau sinh
làm suy yếu toàn diện và kéo dài trạng thái suy sụy sức
khỏe sau sinh, tạo thuận lợi phát triển chứng phong thấp,
đau xương, đau khớp sau này…

Y học hiện đại coi trọng giữ vệ sinh sau sinh nhưng phân
biệt rõ những thực hành thích hợp khác nhau (tắm dưới vòi
hoa sen, tắm bồn, tắm ngâm mông) cho các dạng sinh đẻ:
sinh thường, sinh có rách tầng sinh môn hay sinh mổ. Điều
cần tuân thủ là tắm sau khi sinh luôn phải ấm áp, kín gió.

Với sản phụ sinh thường, nếu cảm thấy khó chịu, có thể tắm
sớm 24 giờ sau sinh. Có ý kiến cho rằng tắm bồn an toàn,

thoải mái hơn tắm đứng, lại có lợi vì nước ấm làm cho cơ
thể và vùng tầng sinh môn thư giãn

Với sinh thường có vết khâu ở tầng sinh môn, cần chăm sóc
hàng ngày vùng tầng sinh môn và lau mình mẩy. Có thể tắm
khi vết khâu tầng sinh môn lành sẹo tốt, không có dấu hiệu
nhiễm khuẩn. Với sinh mổ, cần chờ cho đến khi vết mổ hoàn
toàn lành sẹo.

Khi nào có thể vận động sau sinh?

Vận động sớm sau sinh rất cần thiết, kể cả với mổ đẻ nhằm
phòng ngừa nhiều nguy cơ như huyết khối tĩnh mạch sâu,
nghẽn mạch phổi, hoặc cả táo bón và bí đái. Y học hiện đại
cho rằng, trừ những phụ nữ bị băng huyết hay sinh khó, thì
sau khi sinh 6 tiếng là có thể vận động được. Đi bộ, kể cả
sau mổ có thể giúp vượt qua nhiều khó chịu (khó tiêu hóa,
trướng bụng, táo bón) nhờ tăng nhu động ruột.

Tuy nhiên, tránh vận động thể thao nặng trong hai tháng đầu
sau sinh vì dễ có nguy cơ gây chấn thương cho khớp. Bởi
có lợi vì khớp, vì vú và sàn chậu được nước nâng đỡ.

Tóm lại kiêng cữ sau sinh là một thực hành cần thiết nhưng
nhờ sự tiến bộ của y học, sự kiêng khem ngày nay đã bớt
khắt khe và trở nên có cơ sở khoa học hơn. Một số niềm tin
đã ảnh hưởng đến sức khỏe của phụ nữ sau sinh chủ yếu
chỉ do thiếu hiểu biết.