Kinh nghiệm học tiếng Anh của một nhà Khoa học

Kinh nghiệm tự học tiếng Anh
Hôm nọ, trong một lần trả lời phỏng vấn một tờ báo bên nhà, phóng viên hỏi
tôi về kinh nghiệm học tiếng Anh. Câu hỏi này làm tôi suy nghĩ và nhớ lại
ngày xưa khi mới qua đây mình học tiếng Anh như thế nào. Hôm nay, nhân
lúc dưỡng bệnh, tôi viết ra để chia sẻ cùng bạn đọc xa gần.
Thật ra, từ ngày qua Úc đến nay, tôi chẳng bao giờ có dịp học tiếng Anh một cách
bài bản trong trường lớp. Những ngày đầu mới đến hostel dành cho người tị nạn,
tôi cũng được cho đi học một lớp tiếng Anh, nhưng là loại dành cho người đi xin
việc. Lúc nào cũng “How are you today”, “I am fine, thank you”, “Where were you
from?”, “How long have you been here?”, v.v. Chỉ đâu một tuần là tôi bỏ học, chịu
không nổi với cách dạy như thế. Tôi bắt đầu tự học. Nói đúng ra, tôi bắt đầu tự học
từ lúc còn trong trại tị nạn bên Thái Lan. Kinh nghiệm của tôi gói gọn trong 4
điểm: từ điển & trầm mình trong tiếng Anh, học từng chữ một, mạnh dạn nói, và
học từ báo chí & truyền thông.
1. Có một cuốn từ điển Anh – Anh, và một cuốn sách hướng dẫn sử dụng tiếng
Anh
Kinh nghiệm học tiếng Anh của tôi là phải trầm mình trong thế giới tiếng Anh.
Trong một thời gian dài, tôi không hề tiếp xúc với tiếng Việt, không đọc báo tiếng
Việt, không đọc sách tiếng Việt (thời đó cũng chẳng có mà đọc!), không nghe đài
tiếng Việt (cho đến bây giờ tôi vẫn không nghe đài phát thanh tiếng Việt ở đây).
Thay vào đó, thả mình trong thế giới tiếng Anh, với sách báo, radio, và tivi. Cần
mở ngoặc thêm để nói là thời đó thì dễ, còn bây giờ thì chắc khó, do có internet
làm sao lãng việc học.
Phải có một cuốn từ điển tốt để học tiếng Anh. Quên đi những từ điển Anh – Việt,
hay tệ hơn nữa là Việt – Anh! Tìm một cuốn từ điển Anh – Anh. Một từ điển tốt có
thể ví như kinh thánh! Thời còn ở trại tị nạn, tôi may mắn tiếp xúc cuốn từ điển
LONGMAN, và tôi thích cuốn này ngay từ ngày đầu. Hình như cuốn này được
soạn cho người nước ngoài (tức không dùng tiếng Anh như tiếng mẹ đẻ). Từ điển
giải thích thật rõ ràng về ý nghĩa của chữ, cách dùng như thế nào, và cách phát âm.
Thời đó, rất hiếm có một cuốn từ điển nào đầy đủ và thực tế như Longman. Sau
này khi sang Úc và cho đến nay tôi vẫn dùng Longman làm từ điển.

Tôi nghiệm ra một điều là cách sử dụng tiếng Anh cho đúng còn quan trọng hơn cả
văn phạm tiếng Anh. Cũng trong thời còn ở trong trại tị nạn Thái Lan tôi may mắn
tiếp xúc với cuốn Practical English Usage của Michael Swan, đúng là cuốn sách
gối đầu giường của tôi. Thoạt đầu tôi chỉ đọc để nhập tâm, nhưng sau này tôi thấy
như vậy chưa khá, phải viết xuống. Viết xuống bằng tiếng Việt. Sau vài tháng tôi
phát hiện quyển vở của mình đã trở thành một bản dịch của cuốn sách mình học!
Bài học ở đây là cách học hay nhất là mình phải viết xuống những gì mình học
(chứ đọc hay nhập tâm vẫn chưa đủ), và nếu cần dịch sang tiếng Việt.
2. Học từng chữ và học từ gốc
Mỗi ngày, cố gắng học một chữ tiếng Anh. Nhưng phải học cẩn thận và học cho
hết chữ đó. Tôi muốn nói đến ngoài việc học để biết nghĩa của chữ đó, còn phải
học (a) nguồn gốc của chữ này đến từ đâu; (b) những biến thể tính từ, động từ,
danh từ của chữ; và (c) cách sử dụng như thế nào. Chẳng hạn như học chữ
produce (động từ và danh từ), cần phải học thêm những biến thể như production,
product, productive, v.v. phải học cho thật kĩ và biết tận ngọn ngành của chữ. Từ
điển Longman rất có ích cho việc học này. Do đó, nói là học một chữ một ngày,
nhưng thật ra là có khi học được 10 chữ. Cách học này rất tốt, vì nó giúp cho
chúng ta có căn bản tốt và biết chữ từ gốc chứ không phải từ ngọn. Biết cái gì từ
gốc vẫn hay hơn biết từ ngọn.
Ngữ vựng cực kì quan trọng. Theo tôi, có một kho tàng ngữ vựng tốt còn có giá trị
hơn là am hiểu cú pháp và văn phạm. Thời gian chúng ta có thể tiếp thu ngữ vựng
có hạn, còn thời gian chúng ta học văn phạm thì không giới hạn. Do đó, tranh thủ
mọi cơ hội để học ngữ vựng.
3. Mạnh dạn nói
Học tiếng Anh là phải học nói. Nhưng một trong những điểm yếu của người Việt là
chúng ta phát âm không tốt, từ đó dẫn đến ngại nói chuyện, vì sợ người đối diện
không hiểu. Cá nhân tôi cũng trải qua kinh nghiệm này khi còn làm trong nhà bếp.
Những ngày đó, tôi rất yếu về tiếng Anh và nói nhiều khi chẳng ai hiểu, nên cứ
mỗi lần có điện thoại reo là tôi rất … sợ. Sợ trả lời vì mình nói mà bên kia không
hiểu thì rất phiền phức cho công việc. Nhưng anh bạn làm chung biết điểm yếu đó

và muốn giúp tôi, nên cứ mỗi lần điện thoại reo, anh ta chỉ tôi phải nghe và trả lời
điện thoại. Ấy thế mà vài lần tôi quen, quen với những câu chữ mình phải/nên nói
khi bắt điện thoại, quen với phát âm, quen với chữ trong nghề (lúc nào cũng học
ngữ vựng), và quen với cách nhấn giọng, v.v. Từ quen tôi trở thành tự tin hồi nào
không hay. Do đó, bài học tiếng Anh có hiệu quả là phải mạnh dạn nói. Nói sai thì
sửa. Nói người ta không hiểu thì nói lại. Nói chữ nào người ta không rõ thì mình
đánh vần cho họ hiểu.
Tôi cũng phải mở ngoặc để chia sẻ một kinh nghiệm lí thú ở đây về chuyện phát
âm. Có một số người ngoại quốc, vì lí do nào đó (có thể muốn trêu chọc hoặc
muốn làm nhục) nên giả bộ họ không hiểu mình nói. Cách họ làm thường là “I beg
your pardon” 2,3 lần, hoặc nghễnh tai làm như họ không nghe hay nghe mà không
hiểu. Tôi có quá nhiều kinh nghiệm, nên chỉ cần nhìn qua là biết người không hiểu
thật là là người muốn hạ nhục. Họ đặc biệt thích làm điều đó (hạ nhục / trêu chọc)
với các nạn nhân người Á châu. Nếu chúng ta tự tin rằng chúng ta nói rõ mà họ
làm điều đó, thì chúng ta có thể nói thẳng cho họ biết “đừng chơi trò với tao”. Tôi
đã làm vài lần với vài người. Có một lần một tay người Úc, hắn cứ đưa cái tai gần
tôi làm như hắn không hiểu tôi nói gì; cách tôi phản ứng là tôi thản nhiên ghé vào
tai hắn và nói thật lớn để mọi người chung quanh nghe: “Tao nói cho hàng trăm,
hàng ngàn người, và họ hiểu & ghi chép những gì tao nói. Vậy thì mày đừng có giả
bộ không hiểu nhé. Cái trò này xưa lắm con ạ.” Một lần khác trong hội nghị, tôi
cũng bị một người giả bộ “I beg your pardon” 2 lần dù tôi đã giải thích khá rõ và
ban chủ toạ cũng đồng ý, nhưng đến lần thứ hai thì tôi mất kiên nhẫn và có phản
ứng: cả hội trường này gần 1000 người, ai cũng hiểu tao nói, những thuật ngữ tao
dùng dân trong nghề đều biết, vậy mà mày không hiểu và không biết, tao nghĩ đó
là vấn đề của mày chứ không phải vấn đề của tao, tao không có nhu cầu nói lại,
ok. Đừng bao giờ tỏ ra thấp khi đối đầu với những kẻ muốn gây chuyện.
4. Học từ báo chí và truyền thông
Báo chí và truyền thông là phương tiện rất có ích để học phát âm. Thời 1980s, dĩ
nhiên là chưa có internet, nên mỗi ngày tôi phải mua tờ nhật báo Sydney Morning
Herald về, và đọc những bản tin chính. Đó là một tờ báo cực kì nổi tiếng và hay.

Chắc chắn không bằng tờ New York Times, nhưng phong phú thì chẳng kém gì Los
Angeles Times. Thông thường, mỗi bản tin thời sự, họ có dùng một vài chữ “mới”
(mới với tôi), hay những chữ mang tính địa phương. Dĩ nhiên, tôi chưa đủ trình độ
để hiểu hết nội dung bản tin, nhưng mò mẩm bằng từ điển thì cũng nắm được
những bản tin chính. Chẳng hạn như có lần báo chí nói đến thái độ của đương kim
thủ tướng lúc đó (Paul Keating) là recalcitrant. Tôi chẳng hiểu chữ này có nghĩa
gì đến khi truy trong từ điển Longman. Nhưng mỗi ngày “khám phá” được một
chữ mới như thế làm cho mình có lí do để vui sống và học tập.
Điều quan trọng là biết phát âm những chữ mới, và tôi phải đợi đến buổi chiều, bậc
tivi để nghe người đọc tin, và học cách phát âm từ họ. Ở Úc (và nơi khác chắc
cũng vậy), các bản tin chính in trên mặt báo thường được các đài truyền hình phát
lại trong bản tin buổi tối của họ. Mặc dù họ không dùng những chữ giống như trên
mặt báo (vì như thế là đạo văn) nhưng cách họ phát âm tên của nhân vật, những
danh từ quan trọng trong câu chuyện, hay những chữ mà tôi rõ nghĩa nhưng không
rõ cách phát âm, tôi đều học qua bản tin này. Có lần tôi không biết đọc chữ
allowance ra sao, thì may quá, buổi chiều có tranh cãi về vụ này nên tôi mới biết
cách phát âm. Học từ báo chí và tivi phải nói là rất có ích.
Tuy nhiên, vấn đề không chỉ là đọc tin, mà học cách viết trong các bài chính luận.
Những tay bỉnh bút viết chính luận thường là bậc thầy về tiếng Anh. Họ rất giỏi về
viết và từ ngữ. Không chữ nào họ dùng trong bài viết là thừa. Có những người kì
cựu như Alan Ramsey thì mỗi bài viết là mỗi bài học tuyệt vời cho tôi. Tôi học
cách cấu trúc câu văn, dùng chữ cho tốt, và tinh tế. Sau này, khi hướng dẫn các bạn
thế hệ sau về cách viết bài báo khoa học tôi vẫn lấy ví dụ của Alan Ramsey ra làm
ví dụ.
Sau này, tôi còn học thêm một người khác về kĩ năng tiếng Anh: người đó là
Samuel P. Huntington. Ông là một giáo sư chính trị học nổi tiếng của Mĩ. Nhưng
ngoài chuyên môn đó, ông là một người viết văn tuyệt vời. Các bạn nếu có dịp nên
tìm đọc những bài luận văn của ông ấy, và sẽ thấy từ cấu trúc ý tưởng, đến triển
khai bằng tiếng Anh, tất cả đều xảy ra một cách logic. Quan trọng hơn là ông dùng
chữ chính xác, những câu văn trong đoạn văn ăn khớp với nhau một cách nhịp

nhàng, không chê vào đâu được. Tôi thấy mỗi bài luận văn của ông là mỗi bài học
mới về viết bằng tiếng Anh.
Những kinh nghiệm trên, dĩ nhiên, chỉ áp dụng cho những người mới học tiếng
Anh. Tôi muốn nhấn mạnh một lần nữa là học phải có cuốn sổ ghi chép. Đừng
bao giờ nghĩ rằng chỉ đọc và nhập tâm là đủ. Đừng bao giờ nghĩ như thế! Tôi
nghiệm ra là học là phải có sờ, phải viết xuống, phải có “action” thì mới có hiệu
quả. Sờ con chữ có nghĩa là lấy bút màu tô đậm những chỗ mình thích. Viết xuống
để mình nhớ, để có cảm nhận trực tiếp. Nếu chỉ đọc một qui định văn phạm thì
chưa đủ, mà phải viết xuống thì mới dễ nhớ. Viết có hiệu quả rất tuyệt vời trong
cảm nhận mà có khi chúng ta không để ý.
Nguyên tắc học hành là phải có outcome – thành quả. Mỗi ngày phải học được
một cái gì mới, hoặc là một chữ mới, hoặc là một câu văn hay, hoặc là một luật văn
phạm, v.v. nhưng phải có một cái mới. Học mà không có cái mới thì rất dễ chán.
Do đó, phải tự đặt mục tiêu outcome mỗi ngày như tôi vừa nói.
Trên đây là vài kinh nghiệm cá nhân về tự học tiếng Anh của tôi. Mỗi người có
vài kinh nghiệm, tuỳ thuộc vào hoàn cảnh cá nhân. Nếu tập hợp nhiều kinh nghiệm
và phân loại tôi nghĩ sẽ giúp ích rất nhiều người. Nói ví von một chút, tiếng Anh là
một chìa khoá quan trọng để mở cánh cửa tri thức. Do đó, trang bị cho mình một
số kĩ năng quan trọng về tiếng Anh là một lợi thế vô cùng quan trọng khi tiếp xúc
với người nước ngoài. Hi vọng những kinh nghiệm này có thể giúp ích các bạn đôi
ba điều trong việc tự học tiếng Anh.
Nguồn:
/>