Cảnh giác với bệnh mắt không do mắt potx

Cảnh giác với bệnh mắt không do mắt
Khi mắt bị đau và có các biểu hiện khác thường, chúng ta thường
nghĩ đến các bệnh về mắt và phải điều trị tại các chuyên khoa mắt.
Nhưng chắc hẳn các bạn còn chưa biết: lồi mắt và sung huyết kết
mạc… đôi khi nguyên nhân từ bệnh mạch máu, đó là bệnh thông
động mạch cảnh - xoang hang.
Bệnh nhân Nguyễn Văn S, 35 tuổi (Tuyên Quang) bị đập đầu
xuống đất do ngã xe máy trước khi vào viện 4 tháng. Sau chấn
thương khoảng 3-4 ngày, thấy mắt bên trái bắt đầu nhức, đỏ và
căng tức. Triệu chứng tăng nhanh trong vòng 1 vài tuần và kèm
theo tiếng ù ù trong tai bên trái. Bệnh nhân đã được khám mắt ở
tuyến tỉnh nhiều lần nhưng điều trị không khỏi, các dấu hiệu ngày
càng nặng. Khi đến BV 108 thì cả mắt trái sưng nề to, sung huyết
nặng kết mạc, mắt khó nhắm kín và thị lực giảm nhẹ. Đặt ống nghe
trước nhãn cầu trái của bệnh nhân, bác sĩ phát hiện tiếng thổi liên
tục theo nhịp tim. Siêu âm thấy tĩnh mạch mắt giãn to, có dòng
chảy động mạch vào tĩnh mạch mắt. Bệnh nhân được chẩn đoán
“Thông động mạch cảnh xoang hang trái do chấn thương”, được
điều trị bằng phương pháp can thiệp mạch “nút thông động mạch
cảnh xoang hang bằng bóng”. Ngay sau can thiệp, bệnh nhân
không còn nghe thấy tiếng ù ù trong tai nữa. Chỉ sau 3 ngày điều
trị, các triệu chứng ở mắt khỏi hoàn toàn, mắt trở về bình thường.
Bệnh nhân ra viện sau 4 ngày điều trị.
Thông động mạch cảnh - xoang hang là gì?
Có hai xoang tĩnh mạch hang ở nền sọ, mỗi xoang bao bọc một
đoạn động mạch cảnh ngay trước khi vào trong não nhưng không
có sự nối thông với nhau. Khi có sự thông thương giữa dòng máu
động mạch cảnh với xoang hang, được gọi là bệnh thông động
mạch cảnh - xoang hang (TĐMC-XH).
Bệnh TĐMC-XH được chia thành hai loại chính:
Thông trực tiếp: khi dòng thông lớn đổ trực tiếp từ động mạch

cảnh trong vào xoang hang. Nguyên nhân thường là chấn thương
sọ não trong tai nạn giao thông hoặc trong sinh hoạt hằng ngày.
Thông gián tiếp: khi dòng thông do các nhánh mạch rất nhỏ trên
thành xoang hang đổ vào trong xoang. Loại bệnh này khó xác định
nguyên nhân, thường xuất hiện ngẫu nhiên.
Khi bị dòng máu động mạch đổ vào thì áp lực trong xoang tăng
lên, làm dòng máu chảy ngược về phía tĩnh mạch mắt gây ứ trệ
tuần hoàn của mắt và hốc mắt, đó là nguồn gốc của các triệu
chứng.

TĐMC - XH bên phải gây lồi mắt
và phù nề kết mạc. Bệnh
nhân sau điều trị một tháng.
Dấu hiệu nhận biết
TĐMC-XH trực tiếp có triệu chứng nặng và rõ rệt: sau khi bị chấn
thương (tức khắc hoặc sau một khoảng thời gian) bệnh nhân nghe
thấy tiếng ù ù liên tục trong đầu phía bên chấn thương, ban đêm rõ
hơn ban ngày, kèm theo là hiện tượng mắt lồi (đẩy lồi phần niêm
mạc mi mắt, thường là mi mắt dưới) và sung huyết đỏ kết mạc với
các mức độ khác nhau.
Loại thông gián tiếp thường không có tiếng ù trong đầu, chỉ có
biểu hiện ở mắt nhưng mức độ lồi và sung huyết thường nhẹ hơn.
Thông thường bệnh nhân nghĩ rằng mình bị bệnh mắt nên đi khám
và điều trị mắt, trong đó rất nhiều trường hợp không được chẩn
đoán đúng bệnh, mất nhiều thời gian và công sức chữa mắt nhưng
không có kết quả.
Bệnh TĐMC-XH nếu không được điều trị sẽ gây sung huyết phù
nề kết mạc nặng, có thể làm cho mắt không nhắm kín, dẫn đến
viêm loét kết - giác mạc. Lồi mắt nặng lâu ngày gây căng giãn và
tổn thương dây thần kinh thị giác, làm lệch trục nhãn cầu. Sung

huyết, thậm chí xuất huyết ở đáy mắt cũng là nguyên nhân làm
giảm thị lực. Lỗ thông lớn lâu ngày có thể gây suy tim vì làm tăng
nhanh và nhiều dòng máu đổ về tim. Hơn nữa, càng để lâu càng
khó điều trị, thậm chí không thể điều trị triệt để vì xoang hang bị
giãn quá lớn.
Phương pháp điều trị
Nếu có các biểu hiện trên, bệnh nhân cần đến khám tại chuyên
khoa ngoại thần kinh. Khi nghi ngờ TĐMC-XH, bác sĩ sẽ cho làm
hai xét nghiệm: siêu âm mắt và chụp X quang mạch não (DSA).
Sau khi có chẩn đoán xác định TĐMC-XH, bệnh nhân sẽ được tư
vấn về phương pháp điều trị. Có nhiều phương pháp điều trị,
nhưng đến nay chỉ có phương pháp “Nút thông động mạch cảnh
xoang hang qua ống thông” được áp dụng rộng rãi trên toàn thế
giới. Dụng cụ để nút lỗ thông TĐMC-XH thường là những quả
bóng nhỏ bằng latex hoặc lò xo kim loại gắn trên đầu ống thông,
được đưa qua động mạch đùi lên đến nền sọ, đặt vào vùng tổn
thương để nút kín lỗ thông.
Kỹ thuật điều trị được thực hiện bởi các bác sĩ chuyên khoa can
thiệp mạch máu trên máy chụp mạch DSA. Bệnh nhân không phải
gây mê (trừ trẻ em hoặc bệnh nhân không phối hợp được do chấn
thương sọ não nặng). Bác sĩ đưa ống thông từ động mạch đùi lên
động mạch cảnh cùng bên tổn thương, qua đó chụp hình đánh giá
dòng máu thông bất thường và đưa các quả bóng nhỏ mềm bằng
latex vào xoang hang bơm căng lên để nút kín lỗ thông. Sau khi
nút, chụp kiểm tra thấy kín hoàn toàn, rút ống thông và ép động
mạch đùi cầm máu.
Điều cần chú ý sau điều trị nút TĐMC-XH bằng ống thông
Bệnh nhân cần nằm nghỉ ngơi tại giường 2-3 ngày để đảm bảo sự
ổn định của các vật liệu nút lỗ thông (có thể bị di chuyển và làm tái
thông tổn thương). Cần uống thuốc giảm đau tùy mức độ đau đầu

sau can thiệp. Tránh lao động nặng trong 3-6 tháng. Kiểm tra lại
sau 6 tháng điều trị.