Trầm cảm ở người đái tháo đường Cách phát hiện và chữa trị? pdf

Trầm cảm ở người đái tháo đường -
Cách phát hiện và chữa trị?
Đái tháo đường là bệnh đang gia tăng với tốc độ cao ở nước ta hiện nay,
rất hay gặp trong lâm sàng. Bệnh có nhiều biến chứng ở các cơ quan
khác nhau như mắt, răng, tim mạch, não… Điều ít ai ngờ tới là bệnh
nhân đái tháo đường lại rất cần đến khám và tư vấn của bác sĩ tâm
thần.
Cũng như các bệnh mạn tính khác, bệnh đái tháo đường (dù là týp 1 hay týp
2) đều có thể gây ra trầm cảm. Các số liệu nghiên cứu của các bác sĩ Khoa
Tâm thần - Bệnh viện 103 cho thấy, có đến 95% số bệnh nhân đái tháo
đường đang điều trị tại Bệnh viện 103 có biểu hiện trầm cảm mức độ nhẹ và
vừa, một số bệnh nhân có trầm cảm mức độ nặng.
Các biểu hiện của trầm cảm ở bệnh nhân đái tháo đường
Khí sắc giảm: Nét mặt của bệnh nhân thiếu linh hoạt, ít biểu lộ cảm xúc. Khi
nhìn vào, chúng ta dễ dàng nhận thấy nét mặt của họ rất đơn điệu, ít thay
đổi, các nếp nhăn trên mặt như giãn ra và mờ đi.
Mất dần các sở thích: Bệnh nhân mất dần các sở thích vốn có. Họ chẳng còn
quan tâm gì đến các vấn đề mà họ vốn rất yêu thích trước đây (như bóng đá,
ca nhạc, đi du lịch, giao lưu, mua sắm…).
Mệt mỏi: Bệnh nhân đái tháo đường vốn dĩ đã hay mệt mỏi, đặc biệt là các
bệnh nhân đường huyết không ổn định. Triệu chứng mệt mỏi ở bệnh nhân có
trầm cảm thường là mệt về buổi sáng, nhất là sau khi ngủ dậy. Đến trưa và
chiều thì biểu hiện mệt mỏi giảm đi rõ rệt.

Bệnh nhân đái tháo đường dễ có nguy cơ bị trầm
cảm.
Mất ngủ: Bệnh nhân đái tháo đường rất hay mất ngủ. Những người đái tháo
đường týp 1 hay mất ngủ đầu giấc. Họ rất khó vào giấc ngủ. Có khi phải
nằm trằn trọc 2-3 tiếng đồng hồ trên giường thì mới ngủ được. Còn bệnh
nhân đái tháo đường týp 2 thì hay có mất ngủ cuối giấc. Nghĩa là họ vẫn đi
ngủ tương đối dễ, nhưng đến tầm 2-3 giờ sáng thì tỉnh giấc và không sao ngủ

lại được.
Hay cáu gắt: Bệnh nhân rất dễ nổi cáu mà không có nguyên nhân gì rõ ràng.
Vợ (chồng) và con cái của bệnh nhân thường là những đối tượng đầu tiên
chịu hậu quả của sự khó tính của bệnh nhân.
Bi quan, chán nản: Bệnh nhân luôn buồn phiền vì tình trạng bệnh tật của
mình. Do gặp nhiều khó khăn và trở ngại trong điều trị (dùng thuốc liên tục)
và sinh hoạt (ăn kiêng chặt chẽ) khiến bệnh nhân nhìn nhận tương lai rất mờ
mịt. Họ cho rằng mình là gánh nặng cho gia đình.
Chán ăn hoặc ăn mất ngon: Nhìn chung bệnh nhân đái tháo đường thường
ăn nhiều, nhưng các bệnh nhân đái tháo đường bị trầm cảm lại ăn ít do ăn
mất ngon. Vì thế họ thường là những người gầy. Tuy nhiên, vẫn có một số
bệnh nhân đái đường týp 2 ăn rất nhiều và béo phì.
Chú ý và trí nhớ kém: Bệnh nhân rất khó tập trung chú ý lâu vào một việc gì
đó. Do vậy, họ thường không xem hết được một chương trình tivi, không
đọc xong một bài báo… Mặt khác, các bệnh nhân này có trí nhớ gần rất
kém. Họ hay quên đồ đạc, quên những việc cần phải làm.
Ý định và hành vi tự sát: Ý định tự sát khá phổ biến ở bệnh nhân đái tháo
đường. Do bi quan, chán nản cho rằng mình là gánh nặng cho gia đình, bệnh
nhân muốn chết để kết thúc. Tuy nhiên, hành vi tự sát lại hiếm gặp hơn rất
nhiều, nghĩa là bệnh nhân đái tháo đường ít khi tự sát.
Đau: Hay gặp nhất là đau đầu, đau khớp, đau bộ phận sinh dục, đau bụng,
đau chân, tay… Các triệu chứng này cản trở nhiều khả năng lao động và sinh
hoạt của bệnh nhân.
Nguyên nhân trầm cảm ở bệnh đái tháo đường là do bệnh này và các biến
chứng của nó là các kích thích kéo dài (được coi là stress nội sinh), dần dần
gây ra trầm cảm.
Các thuốc chống trầm cảm được khuyên sử dụng
Lợi ích của điều trị
trầm cảm ở bệnh
nhân đái tháo đường

Các triệu chứng trầm
cảm ảnh hưởng sâu
Nên chọn thuốc chống trầm cảm có hiệu quả tốt, chỉ
cần dùng 1 lần/ngày vào buổi tối và ít tác dụng phụ.
Cần lưu ý không chọn các thuốc gây kích thích ăn
ngon miệng vì sẽ gây khó khăn trong việc thực hiện
chế độ ăn kiêng của bệnh nhân. Các thuốc đều dùng
sau bữa ăn tối.
- Sertraline, viên 50mg và 100mg. Đây là thuốc
chống trầm cảm mới, rất ít tác dụng phụ. Bệnh nhân
dung nạp thuốc rất tốt.
- Paroxetine, viên 20mg. Đây cũng là thuốc chống
trầm cảm mới, dễ dung nạp, ít tác dụng phụ.
- Fluvoxamine, viên 100mg. Cũng là thuốc chống
trầm cảm mới, ít tác dụng phụ, hiệu quả tốt và xuất
hiện nhanh (sau 2 tuần dùng thuốc).
- Clomipramine, viên 25mg. Đây là thuốc chống
trầm cảm 3 vòng. Thuốc tuy có một số tác dụng phụ
như khô, đắng miệng, táo bón trong thời gian đầu
dùng thuốc nhưng thuốc này tỏ ra rất có hiệu quả
cho các trường hợp đau, mất ngủ, lo lắng của bệnh
nhân đái tháo đường.
- Amitriptylin, viên 25mg. Đây là thuốc chống trầm
cảm 3 vòng tuy có nhiều tác dụng phụ như mệt mỏi, đắng miệng, táo bón, bí
đái ở người có u tiền liệt tuyến… Nhưng thuốc lại rất hiệu quả cho các
trường hợp đau, mất ngủ, lo lắng… Tuy nhiên, thuốc có thể gây ăn nhiều, vì
vậy cần lưu ý khi bệnh nhân phải thực hiện chế độ ăn kiêng
sắc đến khả năng lao
động và sinh hoạt của
bệnh nhân. Khi điều

trị trầm cảm, các bệnh
nhân này sẽ lạc quan
hơn, ngủ tốt hơn,
giảm mệt mỏi, chất
lượng cuộc sống sẽ
được cải thiện rõ rệt.
Từ đó khiến họ tin
tưởng và hợp tác tốt
hơn với bác sĩ trong
việc điều trị. Tuy
nhiên, điều trị trầm
cảm không thay thế
được điều trị đái tháo
đường, nghĩa là vẫn
phải lấy điều trị đái
tháo đường là chính,
còn điều trị trầm cảm
là điều trị kết hợp.