Kỹ thuật độc đáo trong ngoại khoa pdf

Kỹ thuật độc đáo trong ngoại khoa:
Thắp sáng hệ thần kinh
Từ lâu, các nhà ngoại khoa đã tìm cách phân biệt và đề ra nhiều
nguyên tắc để tránh xâm phạm vào hệ thống thần kinh khi phẫu
thuật. Khát vọng làm thần kinh phát sáng phẫu thuật viên có thể
phân biệt và tránh những tổn thương do phẫu thuật đã được hiện
thực hóa.
Nguy cơ cắt phải thần kinh
Trong cơ thể chúng ta, hầu như mọi chỗ, mọi ngóc ngách đều có tế
bào thần kinh cùng các nhánh của nó. Các tế bào thần kinh ở đây
đóng vai trò vô cùng quan trọng. Chúng chính là những bộ phận
cảm giác rất tinh tế, và có vai trò quyết định trong việc điều khiển
vận động. Không chỉ có vậy, các tế bào thần kinh còn đóng vai trò
dinh dưỡng. Một cánh tay mà bị đứt thần kinh thì có thể bị teo yếu
vì không được nuôi dưỡng đầy đủ. Vì thế, mà trong mọi trường
hợp, chúng ta đều phải cố gắng giữ lại thần kinh hay ít nhất là
không được xâm hại đến nó. Ngành phẫu thuật trong y học cũng
không nằm ngoài quy tắc này.
Một nhiệm vụ đặt ra cho các phẫu thuật viên là phải cắt bỏ cái gì
cần cắt bỏ, giữ lại cái gì cần giữ lại, tuyệt đối không được động
chạm đến mạch máu và thần kinh. Trên lý thuyết, việc phân biệt và
tránh những dây thần kinh có nhiều điểm và dấu hiệu thực hành.
Nhưng không phải lúc nào chúng ta cũng làm được điều này. Vì
hình dạng giống nhau đến kinh ngạc giữa một dây thần kinh, một
mạch máu, nhất là tĩnh mạch và một gân hay một dây chằng.
Chúng đều là những sợi chắc, trắng và đều là những mô sống. Bình
thường chúng đã khó phân biệt, trong trường hợp đang phẫu thuật,
có chảy máu thì việc phân biệt còn khó khăn hơn. Chẳng khác nào
mò kim trong bóng tối.
Việc tìm và thấy được thần kinh chi phối quả thực vô cùng quan
trọng. Nếu một phẫu thuật viên mà không cẩn trọng, có thể cắt

luôn vào dây thần kinh vận động hai chi dưới khi phẫu thuật cột
sống. Nếu không đủ bản lĩnh ngoại khoa, có thể người can thiệp sẽ
gây tổn thương cho cả dây thần kinh cảm giác tay khi phẫu thuật
gãy xương. Tệ hại hơn, chúng ta có thể cắt nhầm cả dây thần kinh
phế vị khi phẫu thuật tuyến giáp. Kết quả người bệnh sẽ trở thành
người câm vĩnh viễn.
Xuất phát từ thực tế đó, các nhà ngoại khoa đã tìm nhiều cách và
đề ra nhiều nguyên tắc để tránh xâm phạm vào những bộ phân
nhạy cảm này. Lúc thì dựa vào hình dạng, lúc thì dựa vào cảm giác
đau, lúc thì dựa vào nhịp đập. Tuy thế, nhiều khi sai sót vẫn là
chuyện thường ngày ở huyện. Một ước mơ mà nhiều thế hệ phẫu
thuật viên khát vọng, đó là làm thế nào đó mà các bộ phận thần
kinh phát sáng thì chúng ta sẽ dễ dàng nhìn thấy chúng một cách
chính xác. Và các nhà khoa học đã “phù phép” cho ước mơ đó
thành hiện thực.

Kỹ thuật mới giúp hiện hình dây
thần kinh cùng các nhánh phân bố.

Phát sáng thần kinh như thế nào?
Các nhà khoa học ngành hoá đã phát hiện ra được chất lân tinh,
một dạng phospho có khả năng phát sáng trong bóng tối. Phát kiến
mở đường này đã sáng tạo ra nhiều thành tựu khoa học kỹ thuật
phục vụ cuộc sống con người như đèn huỳnh quang, ti vi. Nó cũng
đã đi vào y học nhiều năm nay.
Những chất có khả năng phát sáng được gọi là những chất huỳnh
quang. Dựa trên một suy nghĩ đơn giản, là nếu làm thế nào đó mà
chúng ta gắn được các chất huỳnh quang này vào các tế bào thần
kinh thì rõ ràng là quá thuận lợi. Khi ấy, chất huỳnh quang sẽ làm
cho các dây thần kinh tự phát sáng. Chúng ta sẽ tận mắt nhìn thấy

dây thần kinh chứ không phải mò mẫm. Thế là các nhà khoa học
bắt đầu bước vào phòng thí nghiệm.
Kết quả, các chuyên gia của trường Đại học San Diego, California
đã tìm ra một phương pháp gắn chuỗi peptid huỳnh quang lên các
dây thần kinh. Và kết quả thật như ý, dây thần kinh cùng các nhánh
của nó sáng như ban ngày. Bằng những thăm dò tìm kiếm, bác sỹ
Nguyễn Quyên, một bác sỹ gốc Việt Nam tại trường Đại học San
Diego phối hợp cùng với Roger Tsien, một nhà hoá học, đã phân
tích và tìm ra các chuỗi peptid ưa gắn thần kinh, các chuỗi peptid
được phân lập từ thực khuẩn thể. Sử dụng các peptid này, các
chuyên gia chỉ cần gắn chất huỳnh quang lên mình nó là được một
sản phẩm như ý.
Được tiến hành vào năm 2010-2011, chuỗi peptid có gắn chất
huỳnh quang được bơm vào mạch máu chuột để thử nghiệm khả
năng gắn kết. Các nhà khoa học ở đây thấy, sau 2h, toàn bộ hướng
đi và nhánh thần kinh điều khiển của một cơ quan mẫu đã hiển thị.
Ánh sáng từ dây thần kinh duy trì trong vài giờ, tức là đủ để thời
gian cho một ca phẫu thuật thông thường. Sau một ngày, toàn bộ
các peptid huỳnh quang được chuyển hoá và thải trừ. Người ta
cũng thấy các hiệu ứng tương tự ở các dây thần kinh đã bị đứt, nó
cũng phát sáng, miễn là nó còn sống. Thành công liên tiếp thành
công, người ta tiếp tục thử gắn lên mô sống của người, sự phát
sáng đến kinh ngạc của dây thần kinh và vùng chi phối của nó đã
mở ra hẳn một kỹ thụât mới trong phẫu thuật thần kinh. Có thể,
trong một tương lai không xa, chúng ta sẽ không còn phải nhắc đến
tai nạn tổn thương dây thần kinh trong phẫu thuật nữa.
Tuy nhiên, mọi công việc dường như mới chỉ là bắt đầu. Người ta
còn cần tiến hành thử nghiệm nhiều hơn nữa để có thể đi đến kết
luận cuối cùng. Câu hỏi đặt ra là liệu hệ thần kinh có trở về bình
thường không sau khi phát sáng. Liệu trí tuệ và tư duy con người

có bị thay đổi không nếu chúng ta gắn những peptid huỳnh quang
vào não bộ. Liệu các chất này có tác dụng phụ hay độc tính gì
không? Những câu hỏi này, có lẽ không phải là ngày một ngày hai
chúng ta trả lời được. Và vì thế, nó còn cần thêm nhiều thời gian
nữa trước khi được ứng dụng trên con người.