Giáo án Tin Học Văn Phòng: BÀI 3: LÀM VIỆC VỚI TỆP VÀ THƯ MỤC docx

BÀI 3: LÀM VIỆC VỚI TỆP VÀ THƯ MỤC

A.

Mục tiêu
1.

Kiến thức
-

Biết cách tổ chức thông tin trong máy tính
-

Làm việc được với các tệp thư mục trong máy tính gồm các thao tác:
Chọn, xem, tạo mới thư mục. Sao chép, di chuyển, xoá thư mục, …)
-

Sử dụng nút phải chuột thay thế cho thanh công cụ.
2.

Kỹ năng
-

Quan sát và chọn nhanh các thanh công cụ, dùng thành thạo chuột để
chọn đối tượng cần làm việc.
-

So sánh thao tác giữa sử dụng bàn phím, chuột và sử dụng thanh công
cụ.
3.

Thái độ
-

Biết bảo vệ các dữ liệu trong máy tính.
-

Yêu thích môn học.
B.

Chuẩn bị
Do bài dạy được thực hiện trên phòng máy (thực hành là chủ yếu)

giáo
viên cần:
-

Chuẩn bị máy tính hoạt động tốt.
-

Lập trước một vài thư mục với các tên: Thư viện, Phòng tin,…liên quan
đến bài dạy. mục đích: cho học sinh thực hành trước trên các thư mục
này, lỡ có xoá đi cũng không ảnh hưởng đến hoạt động của máy tính.
Những điểm cần lưu ý:
Do bài học cần phải sao chép, di chuyển, xoá đi các thư mục nên cần
nhắc nhở học sinh tuyệt đối làm theo hướng dẫn với các tệp cho trước (do
giáo viên tạo). Nêu tác hại của việc xoá lung tung các file chương trình.
C.

Tiến trình dạy học
I.

ổn định tổ chức lớp.
1.

Sĩ số:
2.

Kiểm tra bài cũ
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
…………
II.

Bài mới.
Hoạt động của giáo viên và học sinh Nội dung
Hoạt động 1: Giới thiệu tổ chức thông tin trong máy tính
GV: Nêu ví dụ bằng cách đặt tình
huống hỏi HS Có bao nhiêu môn học
trong chương trình PTTH?
GV: với mỗi môn chúng ta biết là có
SGK, SBT, Sách tham khảo, nâng
cao, … Như vậy khối PTTH sẽ có rất
nhiều đầu sách, phải không?
Các em đã bao giờ mượn sách trên
thư viện chưa?
HS: … tuỳ ý…
GV: Nếu mượn rồi các em có thể cho
cô biết: Người trông coi thư viện lấy
được cuốn sách ta yêu cầu khoảng
bao lâu?

HS: … tuỳ trường hợp …
GV: họ có thể lấy cuốn sách đó một
cách rất nhanh chóng. Họ đã làm như
thế nào?
HS: phân loại sách ra từng khối, môn,
thể loại…
GV: Nếu các cuốn sách để lung tung
thì người thư viện sẽ phải mất rất
nhiều thời gian để tìm ra cuốn sách
các em yêu cầu.Như vậy họ sẽ phải
phân loại rất cẩn thận. Thông tin trong
máy tính cũng vậy, với khối lượng dữ
liệu khổng lồ, khả năng tính toán siêu
việt, nếu máy tính không được sắp xếp
khoa học, thì các chương trình sẽ hoạt
động chồng chéo lên nhau dẫn đến sự
hỗn loạn.
Vậy thông tin trong máy tính được tổ
chức như thế nào?
GV: treo hình vẽ chụp cách mở một
thư mục. (Hình 1)

Hệ điều hành tổ chức các tệp trên đĩa
thành các thư mục. Mỗi thư mục lại
chứa các tệp hoặc các thư mục con.
Thư mục được tổ chức phân cấp, mức

I. Tổ chức thông tin trong máy tính

Hệ điều hành tổ chức các tệp trên
đĩa thành các thư mục.
Mỗi thư mục lại chứa các tệp hoặc
các thư mục con.
Thư mục được tổ chức phân cấp,
mức trên gọi là thư mục gốc, do vậy
cách tổ chức này còn được gọi tổ chức
cây.

trên gọi là thư mục gốc, do vậy cách
tổ chức này còn được gọi tổ chức cây.

(Giáo viên vừa chỉ hình, vừa nói)
Trên hình này là dữ liệu trên một máy
tính tính thông dụng bao gồm: My
Computer trong có chứa ổ dữ liệu C;
D; ……
GV: Ta cũng có thể so sánh hình ảnh
của thư mục như các giá sách có chức
năng chứa sách vở, nó có thể bao gồm
nhiều ngăn riêng để xếp các loại sách
khác nhau, trong mỗi ngăn lại có thể
chia nhỏ các khu vực nhỏ hơn nữa.
Hoạt động 2: Làm việc với tệp và thư mục

Để tiện lợi cho việc thực hiện các thao
tác với tệp và thư mục, từ nay ta gọi
tệp và thư mục với tên chung là đối
tượng.
Muốn gọi một HS lên bảng GV cần
gọi tên HS đó, trong máy tính muốn
tác động lên đối tượng nào ta chỉ cần
chọn (đánh dấu) đối tượng đó. Tên và
biểu tượng của các đối tượng được
chọn sẽ được bôi đen.
GV: Khi các em chơi điện tử, nghe
nhạc, chat, … để chọn một đối tượng
là một bộ phim, một người bạn đang
chat, một ca khúc nào đó, các em
thường làm gì?
HS: Thường nháy chuột trực tiếp vào
đối tượng đó.
GV: Cách làm như vậy gọi là chọn
một đối tượng.
GV: Muốn nghe nhiều bài hát cùng
lúc các em thường làm gì?
HS: Thường chọn cả…
GV: Chọn như thế nào?

II. Làm việc với tệp và thư mục.



1.

Chọn đối tượng


-

Để chọn một đối tượng: nháy
chuột vào đối tượng đó.
-

Để loại bỏ kết quả chọn: Nháy
chuột bên ngoài đối tượng đó.
-

Chọn nhiều đối tượng liên tiếp
nhau: nháy vào đối tượng dầu
tiên, nhấn giữ phím Shift đồng
thời nháy vào đối tượng cuối
cùng



HS: mô tả tuỳ theo khả năng.
GV: Nêu lại cách chọn đối tượng như
SGK.
GV: Sau khi nhìn thấy một biểu tượng
nào đó, chúng ta muốn biết chúng
chứa gì trong đó thì ta làm như thế
nào


phần 2
Để xem những tài nguyên trên máy
tính, có thể sử dụng My Computer
hoặc Windows Explorer.
Windows explorer là công cụ trợ giúp
của windows, giúp chúng ta biết được
toàn bộ máy tính có những gì, cho
phép xem nội dung của máy tính như
hệ thống, thứ bậc hay cấu trúc cây. Có
thể xem hoặc thực hiện với bất cứ thư
mục, file hay chương trình và mọi
thay đổi về cấu hình bạn muốn thực
hiện trên môi trường điều hành của
bạn tại Explorer.
GV: Hướng dẫn cách mở:
C1: Nháy đúp biểu tượng My
Computer
Nháy nút Folders (thư mục) trên
thanh công cụ.
C2: Nháy Start chọn Programs Chọn
Windows explorer hoặc nháy chuột
phải Start chọn Explorer
Sau đó GV giới thiệu như SGK. Kết
hợp chỉ trên máy tính. Ví dụ: trên hình
1 có …
Muốn mở một tệp, thư mục để xem
nội dung bên trong ta nháy đúp biểu
tượng hay tên chúng.
Để mở tệp, có thể phải nháy đúp
nhiều lần các thư mục lồng nhau để

mở thư mục cuối cùng chứa tệp cần
mở. (nếu là ngăn bên trái chỉ cần nháy
trực tiếp vào tên thư mục; tệp)





2. Xem tổ chức các tệp và thư mục
trên đĩa.
- Nháy đúp vào My Computer/
Folders
- Nháy Start/ Programs/ Windows
explorer (ho
ặc nháy chuột phải Start
chọn Explorer)

3. Xem nội dung thư mục.






Chú ý cho HS nút trên thanh
công cụ để nhìn thấy các dạng khác
nhau của têp; thư mục với mức độ chi
tiết khác nhau.
Vừa giới thiệu vừa chỉ cho HS thao
tác xem các thông tin trong 1 thư mục
bất kỳ.
GV: Giới thiệu về dấu + -

HS: Đôi khi chúng ta cần cài thêm
một dữ liệu, muốn tạo riêng những
bản nhạc mình ưa thích vào một chỗ
nào đó chỉ mình chúng ta biết, chúng
ta sẽ phải làm gì?
HS: tuỳ theo…
GV: điều đầu tiên phải tạo được một
thư mục mới để chứa dữ liệu mới…
Trước hết phải chọn vị trí mới cần tạo
lập. Để tạo hồ sơ mới ta chọn Menu
File chọn New chọn Folder. Cho tên
thư mục mới và bấm Enter
GV: yêu cầu HS tạo thư mục có tên
THU VIEN, hoặc THU NGHIEM …

trong các thư mục này lần lượt tạo các
thư mục con như Khoi 10, khoi 11,
khoi 12. Trong khối 10 lại tạo các tệp
nhỏ Van, Toan, Ly, …
Sau khi chúng ta đã tạo được một thư
mục mới, chúng ta thấy tên đó chưa
hợp ý mình hoặc không đúng chủ đề
ban dầu đặt ra

cần đổi tên để khi
làm việc dễ hiểu, dễ thấy.
Ai đã biết cách đổi tên thư mục?
…
Muốn đổi tên một tệp hoặc thư m
ục
ta chọn tệp hoặc thư mục cần đổi. Sau
đó vào Menu File ch
ọn Rename.
Tiếp theo ghi tên tệp hoặc kẹp mới và

4.

Tạo thư mục mới.
Trước hết phải chọn vị trí mới cần
tạo lập.
Chọn File/ New/ Folder

Cho tên
thư mục mới và bấm Enter







5.

Đổi tên tệp hoặc thư mục.
Chọn tệp hoặc thư mục cần đổi.
Chọn File/ Rename. Tiếp theo ghi tên
tệp hoặc thư mục mới và
ấn phím
Enter

ấn phím Enter.

GV vừa giảng vừa thao tác đổi tên tệp
bất kỳ, sau đó cho HS đổi tên lần lượt
các tệp Van, Toán, Lý, … vừa tạo
thành Mon Van, Môn Toan, Mon Ly,
…
Lưu ý HS như trong SGK.

Chúng ta có thể thấy ngay trong thư
mục gốc THU VIEN vừa tạo có 3 khối
mà các thư mục con trong mỗi khối là
như nhau. Nếu chúng ta ngồi tạo lại
các thư mục này thì sẽ rất mất thời
gian. Chúng ta sẽ dùng một lệnh trợ
giúp rất hiệu quả là: COPY để sao
chép các đối tượng.
Bạn có thể sao chép File hoặc Folder
đến bất kỳ nơi nào trên máy hoặc trên
mạng. Để sao chép một tệp hoặc thư
mục ta chọn tệp hoặc thư mục cần sao
chép sau đó vào menu Edit chọn Copy
(Sao), tiếp theo mở tệp hay thư m
ục
cần dán vào menu Edit ch
ọn Paste
(dán).
GV: Cho thao tác ngay trên máy copy
toàn bộ thư mục con trong khối 10 vào
thư mục con khối 11, khối 12.
Lưu ý HS như trong SGK.

Bạn có thể dời File hoặc Folder đến
bất kỳ nơi nào trên máy tính trước hết
phải chọn tệp hoặc thư mục cần di
chuyển. Sau đó vào menu Edit chọn
Cut (Cắt).
Chọn tệp hay thư mục cần di chuyển
tới
Vào Menu Edit chọn Paste (dán)
Cho HS di chuyển một số tệp nhạc
sang thư mục THU NGHIEM mà lúc











6.

Sao chéo tệp hoặc thư mục.
Chọn tệp hoặc thư mục cần sao chép,
Chọn Edit/ Copy (Sao)
Mở tệp hay thư mục cần dán, chọn
Edit chọn Paste (dán).

7.

Di chuyển tệp và thư mục
Chọn tệp hoặc thư mục cần di
chuyển. Chọn Edit/ Cut (Cắt).
Chọn tệp hay thư mục cần di chuyển
trước mình vừa tạo hoặc thử di chuyển
các văn bản đã đánh trong Word vào
thư mục THU NGHIEM.
GV: giới thiệu cho HS thao tác nhanh
hay dùng như SGK.

GV: Sau khi di chuyển một cách tràn
lan, và tạo mới vô tội vạ, ta chợt nhận
ra rất nhiều thư mục; tệp không cần
thiết, những chương trình đã lâu
không dùng, những bản nhạc chán
ngắt. Làm sao khiến chúng biến mất
khỏi máy tính?

HS: Xoá chúng đi. có thể nêu cách
làm.
GV: Để xoá tệp hoặc thư mục ta chọn
tệp hoặc thư mục cần xoá. Sau đó vào
Menu File chọn Delete chọn Yes
hoặc ấn phím Enter
* Có thể thao tác nhanh bằng cách
chọn cùng lúc các tệp và thư m
ục
muốn xoá, sau đó bấm Delete
GV: Cho HS tập xoá các thư mục, tệp
trong thư mục gốc THU NGHIEM,
kết hợp nói cho HS biết cách giữ gin
những thư mục tài nguyên của máy,
quan sát khống chế chỉ xoá những tệp
vừa tạo ra.
GV: yêu cầu HS làm ? trong SGK.
GV: Vừa rồi cô thấy các em xoá đi rất
nhiều bản nhạc hay, có thể các em
không thích, nhưng một số người khác
lại thích. Chúng ta đã vừa mới xoá đi
hết rồi, liệu chúng ta có thể lấy lại cho
những người khác cùng nghe được
không?
HS: tuỳ ý …
GV: Muốn khôi phục các tệp và kẹp
hồ sơ ta nháy đúp biểu tượng Recycle
tới chọn Edit/ Paste (dán)

8.

Xoá tệp hay thư mục .
Để xoá tệp hoặc thư mục ta chọn tệp
hoặc thư mục cần xoá.
Chọn File/ Delete hoặc nháy nút lệnh
chọn Yes hoặc ấn phím Enter













9. Khôi phục hoặc xoá hẳn các tệp và
kẹp hồ sơ đã bị xoá.
Muốn khôi phục các tệp và kẹp hồ sơ
ta nháy đúp biểu tượng Recycle Bin
Chọn các đối tượng muốn khôi phục
(hoặc xoá hẳn)
Chọn File/ Restore


khôi phục
Chọn File/ Delete

xoá hẳn.

Bin tiếp đó chọn các đối tượng muốn
khôi phục (hoặc xoá hẳn)
Chọn File/ Restore

khôi phục
Chọn File/ Delete

xoá hẳn.
Làm sạch sọt rác: mở Recycle Bin/
Empty the Recycle Bin.
Khoi phục toàn bộ các tệp hoặc thư
mục trong sọt rác: Recycle Bin/
Restore all itém.
Hết tiết 2.

Tiết 3.Hoạt động 3: Sử dụng nút phải chuột
Thông thường, trong Windows có
nhiều cách để thực hiện cùng một
công việc. Window cung cấp một vài
đặc tính riêng để tăng tốc độ làm việc.
Ngoài nút chuột trái ta có thể sử dụng
cả nút chột phải để lấy và chuyển
thông tin nhanh hơn hoặc để tạo
đường tắt tới các tài liệu, chương trình
và các đối tượng khác.

Để sử dụng bảng chọn tắt, hãy nháy
nút chuột phải trên đối tượng để thấy
các lệnh có thể được hiện qua bảng
chọn tắt.
Ví dụ: Nháy chuột vào một tệp bất kỳ
thấy hiện ra 1 bảng chọn tắt: GV cho
HS quan sát trên máy chiếu hoặc tranh
minh hoạ một hình tương tự SGK
(hình 2).
Nhằm chỉ ra danh sách các lệnh trên
bảng chọn tắt phụ thuộc vào đối tượng
nháy chuột phải trên đó và các ứng
dụng được cài đặt trên máy tính


GV: Quan sát bảng chọn tắt của một
số thư mục hãy cho biết có những lệnh
cơ bản nào luôn xuất hiện?
HS: Tự nháy vào một vài ứng dụng
bằng chuột phải sẽ thấy ngay một số

III. Sử dụng nút phải chuột.

Để sử dụng bảng chọn tắt, thực hiện:
Nháy nút chuột phải trên đối tượng để
làm xuất hiện bảng chọn tắt.
Di chuyển chuột trên bảng chọn đến
lệnh cần thực hiện.
Nháy chuột (trái) để chọn lệnh tương
ứng và đưa thêm các thông tin nếu cần

thiết.




Có một số lệnh chính sau:
Open: Mở Copy: Sao chép
Print: In Paste: Dán
Send To: Gửi tới Delete: Xoá
Cut: Cắt Renme: Đổi
tên.

lệnh chính:
Có một số lệnh chính sau:
Open: Mở Copy: Sao chép
Print: In Paste: Dán
Send To: Gửi tới Delete: Xoá
Cut: Cắt Renme: Đổi
tên.
GV: Nói như vậy muốn di chuyển
hoặc sao chép một đối tượng nào đó ta
cần làm như thế nào ?
Hs : Di chuyển hoặc sao chép bằng
nút chuột phải.
Muốn di chuyển hoặc sao chép
một đối tượng thì ta phải chọn đối
tượng muốn di chuyển hoặc sao chép.
Sau đó nhấn chuột phải chọn
Cut(di chuyển) hoặc chọn Copy (nếu
sao chép).

GV : cho HS thực hiện lệnh di
chuyển và sao chép toàn bộ cấu trúc
thư mục Khoi 11 vào thư mục khoi 12
bằng cách dùng chuột phải.
Hoạt động 4: Thực hành
Qua bài học hôm nay chúng ta có thể
sử dụng rất nhiều lệnh đối với thư
mục bằng những cách khác nhau. Ai
có thể nêu những thao tác chính đối
với thư mục hoặc với một tệp tin(đối
tượng)?
HS: Tự kể lại các thao tác đã học.
GV: Để tóm tắt và củng cố lại toàn bộ
những thao tác đã làm, chúng ta sẽ
cùng đi thực hành trên máy tính.
Nội dung thực hành:
-

Xem tổ chức thông tin trong
máy.
-

Thực hiện các thao tác với tệp
IV. Thực hành

và thư mục.
Tiến trình thực hiện: Như SGK.
Phần 4: Tạo cấu trúc cây thư mục: có
thể hướng dẫn HS cùng tạo một cây
thư mục kiểu trường học (TRUONG

THPT/ KHOI/ LOP/ TEN LOP…);
hoặc tệp BAI HAT /Viet Nam (Dan
ca; nhac tre; …); Quoc te/ …
Phần 5: Tạo tệp văn bản có thể là tên
HS trong lớp, một bản nhạc ưa
thích…
Tiếp tục làm các thao tác đối với tệp.
III.

Củng cố
1.

Tổ chức các tệp trong các thư mục có lợi ích gì?
A.

Máy tính hoạt động nhanh hơn.
B.

Cho phép tổ chức thông tin một cach có trật tự và người sử
dụng dễ dàng tìm lại các tệp hơn.
C.

Tiết kiệm dung lượng lưu trữ thông tin trên thiết bị lưu trữ
D.

Cả A và C đều đúng.
2.

Thùng rác là nơi chứa.
A.

Các tệp tin đã bị xoá
B.

Các thư mục đã bị xoá
C.

Các biểu tượng chương trình đã bị xoá
D.

Cả ba ý trên.
3.

Sử dụng chương trình nào của Windows để quản lí các tệp và thư
mục?
A.

Windows Explorer
B.

Accessories
C.

Microsoft Office
D.

Control Panel
4.

Trong thư mục:

A.

Chứa đĩa và thư mục con
B.

Chứa đĩa, tệp tin, và thư mục con
C.

Chứa tệp tin, và thư mục con hoặc không chứa gì cả.
D.

Tất cả đều sai
5.

Em thực hiện thao tác nào với chuột trên một biểu tượng để di
chuyển một đối tượng (ví dụ biểu tượng) từ một vị trí sang một vị
trí khác.
A.

Nháy chuột
B.

Nháy nút phải chuột
C.

Nháy đúp chuột
D.

Kéo thả chuột.
IV.

Hướng dẫn về nhà
Học lại những thông tin về máy tính trong tiết học hôm nay, đọc trước bài
mới, làm tiếp những bài tập còn lại trong SBT.
D. Rút kinh nghiệm.
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………
……………………………………………………………