Vật lý 12 Phân ban: BÀI 26 : CỘNG HƯỞNG ÂM  HIỆU ỨNG ĐÔPPLE docx

BÀI 26 : CỘNG HƯỞNG ÂM  HIỆU ỨNG ĐÔPPLE

I / MỤC TIÊU :
 Nhận biết được hiện tượng cộng hưởng âm trong ống khí, điều kiện để có
cộng hưởng âm.
 Hiểu tác dụng của hộp cộng hưởng
 Nhận biết được hiệu ứng Đốpple
 Giải thích nguyên nhân của hiệu ứng Đốpple
 Nêu được một số ứng dụng của hiện tượng cộng hưởng âm và hiệu ứng
Đốpple
II / CHUẨN BỊ :
 Thiết bị tạo sóng dừng trong ống chứa không khí.
 Âm thoa có hộp cộng hưởng.
 Nguồn phát âm có thể buộc vào đầu một sợi dây dài 1m quay tròn được.
III / GỢI Ý VỀ TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG DẠY  HỌC :

Hoạt động của học sinh Hoạt động của giáo viên
Hoạt động 1 :
HS : Quan sát hình 26.1a

GV : GV biểu diễn TN cộng hưởng của

HS : Quan sát hình 26.1b

HS : Học sinh nghe âm thanh phát ra từ
ống chứa không khí.

HS : Độ to lớn nhất, độ to nhỏ nhất.

HS : Hiện tượng sóng dừng của cột khí
trong ống giống hiện tượng gì ?

Hoạt động 2 :
HS : Đàn ghi ta và đàn măngđôlin có
hộp cộng hưởng khác nhau.

HS : Học sinh nhận xét cùng là đàn
ghita nhưng hộp cộng hưởng khác nhau
thì âm tổng hợp khác nhau.

cột khí.
GV : Đặt một âm thoa ở gần miệng của
một ống hình học, đầu kia của ống được
nhúng trong một bình nước. dùng dùi
cao su gõ nhẹ cho âm thoa phát ra âm,
nâng dần ống tre lên, ta nghe thấy độ to
của âm thay đổi.
GV : Có vị trí của ống mà độ to của âm
lớn nhất, có vị trí mà âm hầu như tắt
hẳn.
GV : Rút ra nhận xét khi có sóng dừng
thì chiều dài cột khí thỏa mãn công thức
:
l = n
4

Với n = 1, 3,
5…
GV : GV phân tích tác dụng của hộp
cộng hưởng của các nhạc cụ tạo ra âm

sắc riêng của mỗi nhạc cụ. Hai nhạc cụ
cùng phát ra một âm cơ bản nhưng hộp
HS

:
Xem SGK trang 128 và 129

Hoạt động 3 :
HS : Quan sát thí nghiệm.

HS : Âm từ nguồn phát ra có độ cao
không đổi.
HS : Âm từ nguồn phát ra có độ cao
thay đổi.

HS : Khi nguồn âm chuyển động lại gần
người quan sát thì người này nghe thấy
âm cao hơn, còn khi nguồn đi ra xa lại
nghe thấy một âm thấp hơn.



HS : f =
.
s
s
v v
f
v v






cộng hưởng lại chỉ khuếch đại một số
họa âm cho nên âm tổng hợp khác nhau.
GV : Nhắc HS đọc bài đọc thêm để biết
thêm về ứng dụng của hộp cộng hưởng
trong sách khoa.

GV : Giáo viên hướng dẫn học sinh làm
thí nghiệm 26.3
GV : Người điều khiển quay nguồn âm
tròn đều nghe thấy âm như thế nào ?
GV : Ngưới quan sát thứ hai đứng bên
ngoài vòng quay của nguồn âm nghe
thấy âm như thế nào ?
GV : Nguồn phát ra âm có độ cao thay
đổi như thế nào ?


GV : Giáo viên hướng dẫn học sinh
chứng minh công thức tần số của âm khi
nguôn âm dịch chuyển ?
HS : f =
.
s
s
v v
f

v v





Hoạt động 4 :
HS : Sóng âm, sóng siêu âm, sóng vô
tuyến điện, sóng ánh sáng.
HS : Súng bắn tốc độ của cảnh sát giao
thông, đo vận tốc tàu ngầm bằng sóng
siêu âm, phát hiện vận tốc di chuyển của
các thiên hà…

GV

:
Tần số của âm mà người quan sát
cảm nhận được khi nguồn âm tiến lại
gần người đó được xác định như thế nào
?
GV : Tần số của âm mà người quan sát
cảm nhận đư
ợc khi nguồn âm tiến ra xa
người đó được xác định như thế nào ?

GV : Hiệu ứng Đốpple xảy ra với
những sóng nào ?
GV : GV giới thiệu một số ứng dụng
quan trọng của hiệu ứng Đốpple.

IV / NỘI DUNG :
1. Cộng hưởng âm.
a. Cộng hưởng của cột khí : đặt một âm thoa ở gần miệng của một ống hình học,
đầu kia của ống được nhúng trong một bình nước. dùng dùi cao su gõ nhẹ cho âm
thoa phát ra âm, nâng dần ống tre lên, ta nghe thấy độ to của âm thay đổi. Có vị trí
của ống mà độ to của âm lớn nhất, có vị trí mà âm hầu như tắt hẳn. Đó là hiện
tượng sóng dừng của cột khí trong ống. Khi có sóng dừng, biên độ dao động của
sóng âm được tăng lên nhiều lần, ta gọi là có cộng hưởng âm.
b. Hợp cộng hưởng : là bầu đàn, thân kèn, sáo, là một hộp rỗng, tùy thuộc vào hình
dạng, kích thước và chất liệu mà hộp cộng hưởng có khả năng cộng hưởng với một
số họa âm nhất định, khuếch đại những âm đó và tạo ra một âm tổng hợp có âm
sách riêng đặc trưng cho mỗi loại nhạc cụ.
2. Hiệu ứng Đốp – ple.
 Hiệu ứng Đốp – ple là sự thay đổi tần số của âm thanh do một máy thu thu
được khi máy thu hoặc nguồn âm hoặc cả hai chuyển động đối với nhau.
 Khi nguồn âm tiến lại gần người quan sát thì người này nhận biết được sóng
âm có tần số lớn hơn so với tần số của nguồn âm : f =
.
s
s
v v
f
v v




 Khi nguồn âm chuyển động ra xa người quan sát thì người này nghe được

âm có tần số nhỏ hơn tần số của nguồn âm : f =
.
s
s
v v
f
v v




3. Ứng dụng : Cảnh sát dùng hiệu ứng Đốp – ple để xác định vận tốc của xe.

V / CỦNG CỐ VÀ DẶN DÒ :
Trả lời câu hỏi 1, 2 và làm bài tập 1, 2
Xem bài 27 và 28