Một số bệnh trên heo và cách điều trị

một
số bệnh
trên
VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ …Tập 1
Lưu hành nội bộ
L
L
ư
ư
u h
u h
à
à
nh
nh
n
n
ộ
ộ
i b
i b
ộ
ộ


TRUNG TÂM CHẨN ĐOÁN VÀ CỐ VẤN THÚ Y
CTY TNHH CHĂN NUÔI CP VIỆT NAM

MỘT SỐ BỆNH TRÊN HEO
VÀ CÁCH ĐIỀU TRỊ










LƯU HÀNH NỘI BỘ
Tháng 12 năm 2006

Lời mở đầu
Trong ngành chăn nuôi heo công nghiệp hiện nay, tình hình bệnh gây ra
bởi các loài vi khuẩn ngày càng nhiều và khó phân biệt. Vi khuẩn có thể
có thường xuyên trong trại hoặc truyền lây vào trong trại chăn nuôi qua
nhiều con đường khác nhau. Chúng gây ra những thiệt hại về kinh tế rất
lớn làm cho số đầu heo sản xuất giảm và làm cho heo phát triển kém, tăng
trọng chậm. Và đặc biệt khi người chăn nuôi sử dụng thuốc không hợp lý
sẽ làm tăng chi phí điều trò dẫn đến giảm lợi nhuận trong chăn nuôi.
Do đó, người chăn nuôi heo nên hiểu rõ hơn về một số bệnh do vi khuẩn
gây ra và sử dụng thuốc có hiệu quả để tăng lợi nhuận trong chăn nuôi. Vì
vậy, Trung Tâm Chẩn Đoán và Cố Vấn Thú Y biên soạn ra cuốn sổ tay“
Một số bệnh trên heo và cách điều trò…tập 1” với mục đích hỗ trợ các bác
só thú y thuộc Cty TNHH Chăn Nuôi CP và người chăn nuôi trong hệ
thống khách hàng của công ty hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Ban biên tập
Tháng 12 năm 2006

Những người thực hiện cuốn sổ tay
“Một số bệnh trên heo và cách điều trị”



Dr. Anan Lertwilai, D.V.M.
Trung Tâm Chẩn Đoán và Cố Vấn Thú Y
Cty TNHH Chăn Nuôi CP Việt Nam



Bác sĩ Thú y Nguyễn Đức Nho
Trung Tâm Chẩn Đoán và Cố Vấn Thú Y
Cty TNHH Chăn Nuôi CP Việt Nam



Bác sĩ Thú y Ngô Nhựt Toàn
Trung Tâm Chẩn Đoán và Cố Vấn Thú Y
Cty TNHH Chăn Nuôi CP Việt Nam



Mr. Weera Thongaya
Novartis (Thailand) Limited

Dr. Sujin Sukchai, D.V.M.
Novartis (Thailand) Limited

LỜI GIỚI THIỆU


Nghề nuôi heo không ngừng phát triển kể từ sau ngày Việt
Nam mở cửa cho nước ngoài vào đầu tư năm 1992, cả về
lượng đầu con và quy mô của trại nuôi. Hiện tại số lượng
đầu heo tại Việt Nam là trên 20 triệu con. Xét về lượng thịt
thì Việt Nam đứng thứ 4 trên thế giới. Và theo ước đoán thì
mức tăng trưởng hàng năm đạt 15%, đặc biệt sau sự kiện
xảy ra dịch cúm gia cầm vào cuối năm 2003.

Yếu tố quan trọng giúp nghề nuôi heo thu được kết quả và
có lãi, ngoài yếu tố chất lượng con giống và thức ăn chăn
nuôi, còn phải chú trọng đến công tác thiết kế và xây dựng
chuồ ẩn và sử dụng dụng cụ chăn nuôi
thích ọc kỹ thuật và quản lý tiên tiến,
tạo n cho việc phân phối và tiêu thụ sản
phẩ i. Ngoài ra, sự hiểu biết về phòng chống
và ch nh cho heo là rất quan trọng và cũng là
yếu t ng còn của người chăn nuôi.
Nhân d ẩn Đoán và Cố Vấn Thú Y của
n Nuôi CP Việt Nam được thành lập
trên 5 năm, chúng tôi xin được chuyển lời khen ngợi đến bác
sĩ thú y Anan Lertwilai, Giám Đốc kiêm người sáng lập
cùng toàn thể nhân viên đã tranh thủ thời gian hoàn thành

Tập 1 của cuốn sổ tay “Một số bệnh trên heo và cách điều
trị”, dựa trên các kết quả xét nghiệm trong phòng thí nghiệm
kết hợp với kinh nghiệm thực tế thu thập được qua các lần
đến tìm hiểu về một số bệnh thường xảy ra cho heo tại các
trại nuôi trên khắp cả nước Việt Nam.

Chúng tôi hy vọng cuốn sổ tay này sẽ giúp cho những ai
quan tâm và cho các nhà chăn nuôi thu được rất nhiều kiến
thức bổ ích.

Ngoài ra, cũng xin cảm ơn Ông Weera Thongaya và Bác sĩ thú y Sujin Sukchai của coâng ty
Novartis đã góp ý và giúp đỡ để hoàn thành cuốn sổ tay này.



Ban lãnh đạo
Cty TNHH Chăn Nuôi C.P. Việt Nam


Ông Sooksunt Jiumjaiswanglerg
TGĐ Cty TNHH Chăn nuôi C.P. Việt Nam



Ông Jirawit Rachatanan
PTGĐ Cty TNHH Chăn nuôi C.P. Việt Nam



Ông Suwes Wangrungarun

PTGĐ Cty Charoen Pokphand Việt Nam
ng trại đúng tiêu chu
hợp, áp dụng khoa h
điều kiện thuận tiệ
m của trang trạ
ữa trị dịch bệ
ố quyết định sự số

ịp Trung Tâm Ch
Công ty TNHH Chă

ỤC LỤC M



Bệnh

trang
1. Bệnh viêm hồi tràng (Ileitis)
1
2
4
5
6
7
9
9. Bệnh ghẻ (Mange)
10
se
11

op oniae
12
omes
15
ozoon
16
17
16. Bệnh do xoắn khuẩn (Leptospirosis)
18
19
20
19. Bệnh viêm da tiết dòch (Greasy pig disease)
21
rh
23
22. Bệnh lở mồm long móng (FMD)
25
23. Bệnh dòch tả heo (Swine Fever)
26
2. Bệnh hồng lỵ (Swine dysentery)
3. Bệnh phó thương hàn (Salmonellosis)
4. Bệnh tiêu chảy do E.coli
5. Tiêu chảy trên heo thòt do Balantidium coli
6. Bệnh viêm ruột do Clostridium
7. Bệnh do cầu trùng (Coccidiosis)
8. Bệnh do giun tròn (Ascarids)
3

10. Bệnh do Haemophilus parasuis (Glassers’ di
11. Bệnh viêm phổi đòa phương Mycoplasma hy

12. Bệnh viêm phổi và màng phổi do
Actinobacillus pleuropneumoniae
13. Bệnh ký sinh trùng đường máu do Trypanos
14. Bệnh ký sinh trùng đường máu do Eperythr
15. Bệnh đóng dấu son (Erysipelas)
ase)
neum
13
17.
Bệnh do Streptococcus
18. Bệnh tụ huyết trùng (Pasteurellosis)
20. Bệnh viêm teo mũi truyền nhiễm (Atrophic
21. Bệnh viêm vú trên heo nái
initis)
22



Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 1




Nguyên nhân do một loại vi khuẩn ký sinh nội bào mới được xác đònh gần đây là Lawsonia
intracellularis, sống trong tế bào nhung mao ruột non (đoạn hồi tràng) và ruột già của heo.

Triệu chứng lâm sàng
Vi khuẩn gây bệnh trên heo thòt và heo nái, nhưng nái bệnh nặng hơn và có thể chết do xuất
huyết ruột non. Heo con sau cai sữa và heo thòt mắc bệnh bò tiêu chảy nhẹ, đi phân sống
màu đen và tỷ lệ đồng đều trong đàn thấp.

Điều trò
Dùng kháng sinh chích:
1. Dynamutilin 20% injection
1 c.c./ 20 kgP.
2. Tylan 50 injection
1 c.c./ 5 kgP . Chích liên tục trong 3 ngày
3. Tylan 200 injection
1 c.c./ 20 kgP .

Dùng kháng sinh trộn cám: Có thể sử dụng kháng sinh:
1. CTC 15% premix
300 – 450 ppm
(2-3 kg/ 1 tấn thức ăn)

2. Dynamutilin 10% premix
100 ppm
(1 kg/ 1 tấn thức ăn)
Dùng liên tục 2 tuần rồi
ngừng 2 tuần, sau đó sử dụng
tiếp.
3. Tylan 40 - sulfa G premix
110 ppm
(1.25 kg/ 1 tấn thức ăn)


Kết hợp với việc bổ sung thêm sắt và vitamin B12 cho heo bò tiêu chảy phân lẫn máu.
Viªm håi trμng (
I
leitis

)

Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 2




Nguyªn nh©n do vi khn cã tªn Brachyspira hyodysenteriae g©y ra. Vi khn nμy tån t¹i
trong rt giμ cđa heo. BƯnh th−êng xt hiƯn trªn heo thÞt vμ heo n¸i.

TriƯu chøng l©m sμng
Vi khn g©y bƯnh th−êng cã thêi gian đ bƯnh tõ 2 - 14 ngμy hc dμi h¬n. Heo bÞ nhiƠm vi
khn ®ang trong thêi gian đ bƯnh, khi bÞ stress hc thay ®ỉi thøc ¨n sÏ biĨu hiƯn triƯu chøng
l©m sμng. TriƯu chøng ban ®Çu th−êng lμ tiªu ch¶y ph©n lo·ng, sau đó phân chun sang mμu
n©u cã lÉn m¸u t−¬i, khi rt bÞ xt hut nhiỊu th× ph©n cã mμu ®ỏ. ThØnh tho¶ng cã thÊy heo
chÕt ®ét ngét trong ®μn. KiĨm tra mỉ kh¸m thÊy cã bƯnh tÝch trong rt giμ.











§iỊu trÞ
Sư dơng thc chÝch:
1. Dynamutilin 20% injection

1 c.c./ 20 kg thể trọng
2. Lincospectin injection
1 c.c./10 kg thể trọng
3. Tylan 50 injection
1 c.c./6 kg thể trọng
4. Tylan 200 injection
1 c.c./22 kg thể trọng

Thc chÝch ngμy 2 lÇn, liªn tơc
trong 3 - 5 ngμy

Kh¸ng sinh trén c¸m:
1. Dynamutilin 10 % premix
150 ppm
(1.5 kg/1 tấn thức ăn)
liªn tơc 5 ngμy.

2. Lincomix 50 premix
50 ppm
(0.1 kg/1 tấn thức ăn)
liªn tơc 5 ngμy
3. Tylan 40 sulfa G premix
100 ppm
(1.1 kg/1 tấn thức ăn)
liªn tơc 7 - 10 ngμy.

BƯnh hång lþ(Swine dysentery
)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 3

Nguyªn nh©n bƯnh do 2 chđng Salmonella g©y bƯnh chđ u trªn heo lμ Salmonella
cholerasuis vμ Salmonella typhimurium g©y ra. BƯnh g©y ra cho heo ë mäi løa ti nh−ng phỉ
biÕn nhÊt lμ ë heo con sau cai s÷a từ 8-14 tn ti. BƯnh th−êng kÕ ph¸t sau mét sè bƯnh kh¸c
hc khi heo gỈp c¸c u tè stress lμm gi¶m søc ®Ị kh¸ng.

TriƯu chøng l©m sμng
Heo bÞ nhiƠm Salmonella sÏ cã triƯu chøng h« hÊp, ho vμ sau 2 - 3 ngμy heo sẽ bò tiªu ch¶y.
Ph©n heo tiªu ch¶y th−êng mμu vμng, láng, cã khi lÉn mμng nhÇy cđa niªm m¹c rt. Khi heo
bÞ bƯnh cÊp tÝnh g©y nhiƠm trïng hut vμ h« hÊp dÉn ®Õn sèt, biÕng ¨n, thë khã vμ đ rò. Trªn
nh÷ng vïng da nh− tai, bĐn, mãng, mòi cã nh÷ng nèt hay m¶ng mμu tÝm xanh. NÕu kh«ng ®iỊu
trÞ kÞp thêi th× tû lƯ chÕt cao.















§iỊu trÞ

CÇn ph¶i kiĨm tra kh¸ng sinh ®å đối với vi khuẩn này ®Ĩ sư dơng kh¸ng sinh cã hiƯu qu¶ hơn.
Nh÷ng kh¸ng sinh cã thĨ sư dơng ®−ỵc lμ:

Dïng kh¸ng sinh chÝch:
Ampisure
1 c.c./ 10 kg thể trọng
Kanamycin
1 c.c./ 10 kg thể trọng
Floxidin 10%
1 c.c./ 20 kg thể trọng
Octacin - En 5%
1 c.c./ 10 kg thể trọng
Proguard 5%
1 c.c./ 10 kg thể trọng
Vetrimoxin LA
1 c.c./ 10 kg thể trọng



3 - 5 ngμy liªn tơc

Dïng kh¸ng sinh trén c¸m:
Sư dơng kh¸ng sinh Apralan 12.5 mg/1kgP hc Neo-mix 20 - 40 mg/1kgP hc Quixalud
60% premix với liều 240 ppm (0.4 kg/1 tấn thức ăn) trén trong c¸m liªn tơc trong 5-7 ngμy.
b
Ưnh phã th−¬ng hμ
n
(salmonellosis
)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 4

E. coli lμ vi khn th−êng trùc trong ®−êng rt cđa heo và trong nước bị nhiễm E.coli. Vi
khuẩn này thường gây tiêu chảy trên heo con theo mẹ, heo con sau cai sữa và mất sữa trên
heo nái (do độc tố của E.coli). Heo thòt thường nhiễm bệnh khi thay đổi cám và heo uống
nước bẩn (nước trong hồ vệ sinh của heo) do không đủ nước uống hoặc nước uống có pha
thuốc có vò đắng.

TriƯu chøng l©m sμng
Trong tr−êng hỵp nỈng, khi heo chÕt có triƯu chøng m¾t lâm vμ tÝm t¸i tø chi. TriƯu chøng tiªu
ch¶y kh«ng phải là đặc trưng của bệnh khi quan s¸t lâm sàng, ở mét sè tr−êng hỵp cÊp tÝnh
triƯu chøng ®Çu tiªn th−êng lμ mÊt søc, mÊt n−íc vμ tiªu ch¶y n−íc. Tiªu ch¶y biÕn ®ỉi tõ d¹ng
n−íc sang d¹ng láng và màu ph©n lμ x¸m, vμng, trắng đục. Tuy nhiªn mμu s¾c ph©n kh«ng cã ý
nghÜa nhiỊu trong chÈn ®o¸n l©m sμng. Khi nhiƠm E.coli th−êng kh«ng cã tiªu ch¶y lÉn m¸u vμ
mμng nhÇy.

Điều trò
Cần phải kiểm tra kháng sinh đồ đối với vi khuẩn để sử dụng kháng sinh có hiệu quả hơn.
Kháng sinh có thể sử dụng tương tự như điều trò bệnh do Salmonella.

bƯnh tiªu ch¶y do E. coli
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 5




C¨n bƯnh
§©y lμ mét nguyªn sinh ®éng vËt ®¬n bμo, cã thĨ
t×m thÊy trong rt giμ cđa c¶ heo còi vμ heo
bƯnh. Balantidium coli cã thĨ nhiƠm trong n−íc
ng, trong hå t¾m hc ngn n−íc sư dơng kh¸c
nh− n−íc ao, hå, hå n−íc th¶i… ®Ĩ t¾m vμ cho heo
ng. Vi khn g©y bƯnh trªn heo cai s÷a vμ heo
thÞt, triƯu chøng tiªu ch¶y ph©n láng d¹ng n−íc
th−êng gỈp ë heo tõ 4 - 12 tn ti. Tû lƯ m¾c
bƯnh cao nh−ng tû lƯ chÕt thÊp.

§iỊu trÞ
- CÇn xư lý ngn n−íc bằng chlorine (5 ppm) tr−íc khi sư dơng.
- B¶o qu¶n vμ sư dơng c¸m tèt ®Ĩ gi¶m ®éc tè nÊm mèc nhiƠm trong c¸m.
- Sư dơng Sulphonamide với liều 200-240 ppm, liên tục 10-14 ngày.
- Quixalud 60% premix với liều 180-240 ppm (0.3-0.4 kg/1 tấn thức ăn) liªn tơc 10-14 ngμy.
7
7

Nang bμo Balantidium Col
i

Tiªu ch¶y trªn heo thÞt do
Balantidium col
i
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 6




Vi khuẩn gây bệnh sèng trong rt giμ cđa heo ë mäi løa ti. Clostridium cã nhiỊu chủng
nh−ng quan träng nhÊt lμ Clostridium perfringens (th−êng g©y bƯnh trªn heo con), C. novyi, C.
chauvoei, C. septicum (th−êng g©y bƯnh trªn n¸i). Nh÷ng chđng nμy g©y bƯnh chđ u trªn heo
víi triƯu chøng tiªu ch¶y nỈng vμ tû lƯ chÕt cao. TÊt c¶ nh÷ng chđng cđa vi khn nμy ®Ịu s¶n
xt ®éc tè g©y chÕt nhanh trong thêi gian ng¾n. §éc tè lμ nguyªn nh©n chÝnh g©y bƯnh chø
kh«ng ph¶i vi khn, do ®ã viƯc ®iỊu trÞ lμ ph¶i phßng ngõa qu¸ tr×nh nh©n lªn cđa vi khn. Vi
khn nμy cã thĨ x©m nhËp vμo heo qua nh÷ng tỉn th−¬ng trªn da vμ tỉ chøc m« d−íi da vμ c¬,
®Ỉc biƯt trong giai ®o¹n nu«i con heo n¸i lμ ngn trun bƯnh quan träng cho heo con. Heo
con th−êng nhiƠm bƯnh d−íi 7 ngμy ti vμ ®Ỉc tr−ng nhÊt lμ trong vßng 24 - 72 giê ®Çu sau

khi sinh.

TriƯu chøng l©m sμng
Trªn heo con, bƯnh thường x¶y ra ®ét
ngét, heo con cã tiÕn triĨn tiªu ch¶y rÊt
nhanh, ph©n cã mïi thèi vμ th−êng lÉn
m¸u. Heo con chÕt nhiỊu vμ khi heo tiªu
ch¶y cã thĨ thÊy trong ph©n cã mμng
nhÇy do niªm m¹c rt bÞ hoại tử và
bong ra, sau khi chÕt thÊy ch−íng h¬i
nhanh do gas cã trong ®−êng rt vμ
trong m« bμo. Mỉ kh¸m thÊy tỉn th−¬ng
gan, cã gas trong gan vμ gan chun
mμu s«c«la. Biểu hiện trên heo nái
thường là tiêu chảy và lây bệnh cho
heo con theo mẹ.

§iỊu trÞ
- Sư dơng BMD 10% với liều 275 ppm hoặc Penicillin víi liỊu 200 ppm hoặc Quixalud 60%
víi liỊu 240 ppm (0.4 kg/1 tấn thức ăn) trén cho heo n¸i 5 ngμy tr−íc khi ®Ỵ vμ trong thời gian
nu«i con.
- Dùng Amoxicilin với liều 25mg/ 1kgP cho uống hoặc chích, ngay sau khi sinh.
bƯnh viªm rt do Clostridium
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 7




Nguyên nhân do mét lo¹i kÝ sinh trïng nhá cã tªn Isospora suis, kÝ sinh trïng nμy sèng vμ
nh©n lªn trong tÕ bμo vËt chđ, chđ u lμ tÕ bμo ®−êng rt. BƯnh th−êng xảy ra trên heo con ë

®é ti tõ 7 - 15 ngμy ti cã khi ®Õn cai s÷a. TriƯu chøng l©m sμng chÝnh lμ tiªu ch¶y phân
dẻo màu trắng.

Vßng ®êi
Trứng cầu trùng ®−ỵc th¶i qua ph©n ra ngoμi
m«i tr−êng vμ ph¸t triĨn (h×nh thμnh bμo tư).
Thêi gian ph¸t triĨn thμnh bμo tư cã kh¶ n¨ng
l©y nhiƠm trong vßng 12 - 24 giê ở nhiƯt ®é
kho¶ng 25 - 35
0
C (77
0
F - 95
0
C). Trứng cầu
trùng cã thĨ tån t¹i ngoμi m«i tr−êng nhiỊu
th¸ng vμ rÊt khã diƯt. Chóng kh¸ng víi hÇu
hÕt chÊt s¸t trïng. Trứng ®−ỵc ¨n vμo vμ tr¶i
qua 3 giai ®o¹n ph¸t triĨn trªn thμnh cđa rt
non ®Ĩ hoμn thμnh vßng ®êi. §©y lμ giai ®o¹n
mμ chóng g©y tỉn th−¬ng cho hƯ ®−êng rt.
§Ĩ hoμn thμnh vßng ®êi ph¶i mÊt 5 - 10 ngμy do ®ã bƯnh sÏ kh«ng biĨu hiƯn triƯu chøng tr−íc
5 ngμy ti. Nếu heo nái bò nhiễm có khả năng tạo kháng thể và không lây bệnh cho heo
con nếu công tác vệ sinh chuồng trại tốt.

TriƯu chøng l©m sμng

CÇu trïng g©y tiªu ch¶y trªn heo do nh÷ng tỉn th−¬ng g©y trªn thμnh rt non. Theo ®ã,
nh÷ng vi khn kÕ ph¸t t¸c ®éng. Ph©n heo con bÞ cÇu trïng d¹ng sƯt nh− kem vμ cã mμu vμng
bƯnh do cÇu trïng (coccidiosis)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 8
råi chun sang x¸m. Tû lƯ chÕt do cÇu trïng lμ rÊt thÊp nh−ng nÕu cã sù l©y nhiƠm kÕ ph¸t cđa
vi khn vμ virus th× tû lƯ chÕt sÏ t¨ng cao. Khi ®μn heo bÞ nhiƠm cÇu trïng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn
sù ph¸t triĨn cđa heo con dÉn ®Õn sù ph¸t triĨn kh«ng ®Ịu, heo con cßi cäc, chËm lín.

§iỊu trÞ
Kh¸ng sinh trén c¸m cho n¸i: Amprolium hydrochloride víi liỊu 100ppm. Trén liªn tơc trong
thêi gian n¸i trªn chng ®Ỵ.
Kh¸ng sinh ng:
Amprolium hydrochloride 25 - 65mg/kg thể trọng.
Toltrazuril 20mg/kg thể trọng.
Sư dơng ë 5 ngμy ti để phòng bệnh.
Sử dụng 3 ngày liên tục để điều trò.

Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 9

Heo bÞ bƯnh lμ do loμi giun trßn cã tªn lμ Ascaris suum g©y ra. BƯnh x¶y ra trªn heo thÞt tõ
30kg đến xt chng.

Vßng ®êi cđa giun trßn
Heo ¨n trøng giun tõ ngoμi m«i tr−êng vμo rt, trøng sÏ në thμnh Êu trïng. Ấu trïng nμy sÏ ®i
qua thμnh rt ®Õn gan, từ gan (ở đây ấu trùng sẽ gây bệnh tích trên gan) sẽ di chuyển đến
phổi và khÝ qu¶n. Sau đó ấu trùng theo dÞch ®−êng h« hÊp ®i ra ngoμi miệng vμ ®−ỵc nt
ng−ỵc l¹i rt. T¹i ®ã, ấu trùng sẽ ph¸t triĨn thμnh giun tr−ëng thμnh.

TriƯu chøng l©m sμng
Quá tr×nh di tró cđa Êu trïng giun trong c¸c giai ®o¹n l©y nhiƠm sÏ g©y ra c¸c triƯu chøng kh¸c
nhau. Khi heo bÞ nhiƠm giun trßn sÏ cã c¸c triƯu chøng l©m sμng lμ tiªu ch¶y, ho vμ heo thÞt
chËm lín. Cã thĨ gỈp heo ®i ph©n cã lÉn giun ë trong ph©n. Khi mỉ kh¸m cã thĨ gỈp nh÷ng tỉn
th−¬ng trªn gan lμ nh÷ng nèt mμu tr¾ng. Trong lßng rt cã giun tr−ëng thμnh
.











Phßng vμ điỊu trÞ
Ph¶i phßng tr−íc tõ trªn chng n¸i ®Ỵ do giun trßn cã thĨ trun tõ heo mĐ sang heo con trong
giai ®o¹n nu«i con. ChÝch thc trÞ néi ngo¹i kÝ sinh trïng cho n¸i khi n¸i chun lªn chng ®Ỵ:
Cevamec 1% chÝch víi liỊu 1ml/ 33 kg thĨ träng.

1. Flubennol 5% premix
30 ppm
(0.6 kg/ 1 tấn thức ăn)
2. Panacur 4% premix
30 ppm
(0.75 kg/ 1 tấn thức ăn)


7-10 ngμy liªn tơc, 3 tháng 1
lần
3. Piperazine HCL
275 - 440 mg/ 1 kg thĨ träng hoμ n−íc cho ng 1 liều.
bƯnh
d
o giun trßn (ASCARIDS)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 10




Nguyên nhân do mét loμi ngo¹i kÝ sinh trïng cã tªn lμ Sarcoptes scabiei. KÝ sinh trïng nμy l−u
tró vμ ph¸t triĨn trªn da. Nếu heo nái bò nhiễm ghẻ sẽ lây sang heo con, sau khi đến giai
đoạn heo thòt sẽ ảnh hưởng đến sức khỏe của heo thòt (chậm lớn, còi cọc, giảm sức đề
kháng nên dễ nhiễm một số bệnh khác)

TriƯu chøng l©m sμng
Nh÷ng triƯu chøng l©m sμng th−êng thÊy râ trªn nh÷ng vïng da nh− tai, l−ng, bĐn, n¸ch da bò
dμy lªn vμ sÇn sïi.

Phßng vμ điỊu trÞ
Đối với bệnh này cần phải phòng bệnh cho heo nái để tránh lây nhiễm cho heo con theo
mẹ. Có thể sử dụng các loại thuốc sau:
Taktic hoμ n−íc víi liỊu 40cc/10 lÝt n−íc. Phun −ít ®Ịu trªn m×nh heo vμ sμn chng.
Phun ®Þnh kú 2 tuần 1 lÇn.
Cevamec 1% chÝch d−íi da gèc tai cho heo víi liỊu 1ml/33 kg thể trọng. Đònh kỳ 3
tháng 1 lần.
BƯnh ghỴ (MANGE)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 11

BƯnh nμy cã liªn quan tíi nh÷ng u tè stress nh− mét ®iỊu kiƯn dÉn ®−êng. Vi khn g©y
bƯnh ë heo mäi løa ti nh−ng phỉ biÕn nhÊt trªn heo con tõ 4 - 8 tn ti. Vi khn
Haemophilus parasuis cã mỈt th−êng xuyªn trong ®−êng h« hÊp cđa heo kh m¹nh. D−íi ¶nh
h−ëng cđa stress, sù x©m nhiƠm cđa vi khn hc virus kh¸c, Haemophilus parasuis cã kh¶
n¨ng g©y nhiƠm trïng toμn bé c¬ thĨ.

TriƯu chøng l©m sμng
CÊp tÝnh:
Heo bÞ m¾c bƯnh Glasser trë nªn èm u
rÊt nhanh, th©n nhiƯt t¨ng 40 - 41
0
C, bá ¨n,
thë nhanh, vμ mét biĨu hiƯn ®Ỉc tr−ng lμ
ho ng¾n 2 - 3 c¸i, tÝm bèn ch©n, viêm
khớp và ®i l¹i khã kh¨n. H. parasuis tÊn
c«ng vμo mμng bao khíp, mμng thanh dÞch
cđa rt, phỉi, tim vμ n·o g©y viªm mđ sỵi
th−êng kÕt hỵp víi h« hÊp, viªm bao tim,
viªm phóc m¹c vμ viªm mμng phỉi có thể
gây chết đột ngột.
M¹n tÝnh:
Heo bệnh th−êng nhỵt nh¹t vμ ph¸t triĨn
chËm. Tû lƯ nhiƠm bƯnh kho¶ng 10 - 15%. Khi viªm mμng bao tim kÐo dμi cã thĨ g©y chÕt.
Cần phải loại những heo bò bệnh mạn tính vì điều trò sẽ không có hiệu quả.

§iỊu trÞ
Sư dơng kh¸ng sinh chÝch:

Ampisure
1ml/10 kg thể trọng.
Dynamutilin 20% injection
1ml/15 kg thể trọng.
Vetrimoxin LA
1ml/10 kg thể trọng.

Liªn tơc 3 - 5 ngμy
Sư dơng kh¸ng sinh trén c¸m:
CTC 15% premix
400 ppm (2-3 kg/ 1 tấn thức ăn)
Dynamutilin 10%premix
200 ppm (1 kg/ 1 tấn thức ăn)
Trén liªn tơc 7 ngμy.
BƯnh do Haemophilus parasuis
(glassers’ disease)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 12






Nguyên nhân do Mycoplasma hyopneumoniae g©y ra. §é ti nhiƠm bƯnh lμ heo con ë giai
®o¹n sau cai s÷a vμ heo choai.

TriƯu chøng l©m sμng
CÊp tÝnh:
BƯnh cÊp tÝnh th−êng gỈp trong ®μn lÇn ®Çu bÞ nhiƠm M. hyo. ë giai ®o¹n 7 - 8 tn ti sau
khi bÞ nhiƠm mÇm bƯnh cã thĨ thÊy nh÷ng triƯu chøng cÊp tÝnh nghiªm träng nh− viªm phỉi

nỈng, ho, thë khã, sèt vμ tû lƯ chÕt cao. Tuy nhiªn nh÷ng triƯu chøng nμy thay ®ỉi vμ mÊt khi
bƯnh nhĐ ®i.
M¹n tÝnh:
BƯnh th−êng gỈp ë trong ®μn cã mÇm bƯnh xt hiƯn nhiỊu lÇn. TriƯu chøng l©m sμng th−êng
gỈp ë ®é ti tõ 7-18 tn nh− ho kÐo dμi vμ nhiỊu lÇn (heo ho ngồi kiểu chó). Mét sè con bÞ
h« hÊp nỈng vμ biĨu hiƯn triƯu chøng viªm phỉi. SÏ cã kho¶ng 30 - 70% sè heo cã bƯnh tÝch
tỉn th−¬ng phỉi khi mỉ kh¸m.









§iỊu trÞ
Kh¸ng sinh chÝch:
Tylan 50 hc Tylan 200
1ml/6kgP hc 1ml/22kg thể trọng.
Dynamutilin 20% injection
1ml/15kg thể trọng.
Lincomycin
1 kg thĨ träng
liªn tơc trong 3 - 5
ngμy
Kh¸ng sinh trén c¸m:
Tylan 40 sulfa G premix
100ppm (1.25 kg/ 1 tấn thức ăn)
Dynamutilin 10% premix

200ppm (2 kg/ 1 tấn thức ăn)
Lincomix 50 premix
100 ppm (0.2 kg/ 1 tấn thức ăn)
Liªn tơc 10 - 14
ngμy
BƯnh viªm ph
ỉ
i ®Þa ph−¬ng do
mycoplasma hyopneumoniae
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 13






Nguyên nhân do mét loại vi khn cã tªn
Actinobacillus pleuropneumoniae. MÇm bƯnh
th−êng l−u tró trong h¹ch amidan vμ c¬ quan h«
hÊp. Giai ®o¹n đ bƯnh khi l©y nhiƠm lμ rÊt ng¾n
tõ 12 giê đến 3 ngμy. MÇm bƯnh trun l©y gi÷a
heo bƯnh với heo kh vμ cã thĨ trun qua
kh«ng khÝ trong kho¶ng c¸ch tõ 5 - 10 mÐt. Vi
khn ë ngoμi môi trường chØ sèng ®−ỵc vμi
ngμy. Khi vi khn tÊn c«ng vμo phỉi, ®éc tè
®−ỵc s¶n xt ra g©y tỉn th−¬ng nỈng cho tỉ
chøc m« phỉi vμ t¹o ra nh÷ng vïng ho¹i tư mμu
xanh thÉm hc ®en cïng víi sù viªm mμng
phỉi. Xoang ngùc chøa ®Çy dÞch.

TriƯu chøng l©m sμng
CÊp tÝnh:
Vi khn cã thĨ t¸c ®éng trªn heo tõ khi cai s÷a ®Õn khi xt chng nh−ng chđ u lμ ë ®é
ti tõ 15-22 tn ti. ThÊy heo chÕt ®ét ngét mμ chØ thÊy dÞch mòi cã lÉn m¸u ch¶y ra tõ lç
mòi. Trªn heo sèng thÊy triƯu chøng ho ng¾n, thë khã vμ nỈng, tÝm tai. Heo bÞ nỈng th−êng u
vμ sèt cao.
¸ cÊp tÝnh:
BƯnh xt hiƯn cïng ®é ti
víi tr−êng hỵp bƯnh cÊp tÝnh
nhưng có biĨu hiƯn thë bơng
do viªm mμng phỉi g©y ®au.
TriƯu chøng thë bơng vμ ho
ng¾n ®Ĩ ph©n biƯt víi
Mycoplasma hyopneumoniae





BƯnh viªm ph
ỉ
i vμ mμng ph
ỉ
i do
actinobacillus pleuropneumoniae
Một số bệnh trên heo v cách điều trị 14

Điều trị
Kháng sinh chích:
1 Ampisure injection

1 c.c. /10 kg theồ troùng.
2. Dynamutilin 20% injection
1 c.c. /15 kg theồ troùng.
3. Exenel injection
1 c.c. /17 kg theồ troùng.
4. Octacin - EN 5% injection
1 c.c. /10 kg theồ troùng.
5. Vetrimoxin LA injection
1 c.c. /10 kg theồ troùng.
Chích lại mũi kế tiếp sau 12 -
24 giờ liên tục trong 3 - 5
ngy đến khi heo khoẻ.

Kháng sinh trộn cám:
Amoxicillin 50 % premix
300ppm (0.6 kg/ 1 taỏn thửực aờn)
Dynamutilin 10% premix
200ppm (2 kg/ 1 taỏn thửực aờn)
Pulmotil 20% premix
200ppm (1 kg/ 1 taỏn thửực aờn)
Liên tục trong 2 - 4 tuần.

Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 15






Nguyên nhân do một lo¹i tiªn mao trïng sèng trong hut

t−¬ng cđa m¸u gây ra. C¨n bƯnh l©y lan tõ tr©u bß bÞ nhiƠm
bƯnh do nh÷ng lo¹i c«n trïng hót m¸u trun qua nh− ri,
mßng. Bệnh có thể lây lan qua đường kim tiêm (sử dụng
chung với con bò bệnh).

TriƯu chøng l©m sμng
Tiªn mao trïng khi nhiƠm vμo heo sÏ g©y tỉn th−¬ng tíi c¬
quan s¶n xt hång cÇu nh− tủ x−¬ng, l¸ch, gan. Do ®ã chóng g©y ra nh÷ng triƯu chøng rÊt râ
rμng, trªn heo n¸i chóng xt hiƯn triƯu chøng l©m sμng lμ nh÷ng vïng da mμu ®á tÝm ë phÇn
m«ng, c¬ quan sinh dơc ngoμi, bơng, tai. N¸i sèt cao dÉn ®Õn s¶y thai vμ cã thĨ chÕt.








§iỊu trÞ và phòng bệnh
Để phòng bệnh cần chú ý ngăn ngừa không cho ruồi trâu, mòng từ bên ngoài vào truyền
bệnh cho heo bằng cách xây dựng chuồng kín hoặc dùng mùng (màn). Cần chú ý không
dùng chung kim tiêm giữa heo bệnh và heo khỏe.

Kh¸ng sinh chÝch:
Diminazene Aceturate
3.5 - 7 mg/ 1kg thể trọng.
Trypamidium
1 mg/ 1kg thể trọng.
ChÝch b¾p thÞt trong 2 - 3 ngμy.

Những con còn lại (không bò bệnh) chích tổng đàn 1 lần.
bƯnh
k
ý sinh trïng ®−êng m¸u
do Trypanosomes
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 16





Nguyên nhân do mét loại vi trïng nhá cã tªn Eperythrozoon
suis. Vi trïng nμy tÊn c«ng vμo chÝnh tÕ bμo hång cÇu, lμm tỉn
th−¬ng vμ g©y vì hång cÇu g©y thiÕu «xy hut kÕt hỵp víi
viƯc gi¶m sè l−ỵng hång cÇu và huyết cầu tố (lμ chÊt vËn
chun «xy trong m¸u). Khi sè l−ỵng hång cÇu bÞ tỉn th−¬ng
nhiỊu sÏ dÉn ®Õn vμng da. Vi trïng nμy còng g©y ra nh÷ng vÊn
®Ị sảy thai do heo nái bò sốt, vi trïng nμy cã thĨ trun qua
nhau thai vμ l©y nhiƠm cho heo con trong giai ®o¹n mang thai
cđa heo n¸i. MÇm bƯnh cã thĨ trun l©y qua kim tiªm, vÕt c¾n cđa ri, mßng, ve, ghỴ.

TriƯu chøng l©m sμng
Eperythrozoon suis t¸c ®éng lªn tÊt c¶ ®μn heo tõ heo n¸i ®Õn heo con, heo cai s÷a, heo thÞt.
BƯnh cÊp tÝnh trªn heo con vμ heo sau cai s÷a cã biĨu hiƯn thiÕu «xy hut sau ®ã phơ nhiƠm
bƯnh kh¸c. Trªn heo con vμ heo cai s÷a cã triƯu chøng l©m sμng lμ da nhỵt nh¹t, cßi cäc, chËm
lín. Trªn n¸i bÞ t¸c ®éng lμm ch¸n ¨n vμ sèt cao 41 - 42
0
C, thiÕu «xy hut.

§iỊu trÞ

Trªn n¸i mang thai:
Trén c¸m 3 - nitro víi liỊu 50 ppm, n¸i mang thai và nái nuôi con. Sử dụng liên tục.
CTC 15% liỊu 400-800 ppm trong 4 - 6 tn.
Trªn heo con cai s÷a:
Trén c¸m 3 - nitro víi liỊu 50 ppm. Sử dụng liên tục.
CTC 15 %víi liỊu 400-800 ppm liªn tơc trong 45 - 60 ngμy
§èi víi ®μn ®· tõng bÞ bƯnh:
Trén c¸m 3 - nitro víi liỊu 60 ppm, trén trong 4 - 6 tn.
BƯnh ký sinh trïng ®−êng m¸u
do eperythrozoon
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 17




Nguyên nhân do một loại vi khn có tên là Erysipelothrix rhusiopathiae, gây bệnh chủ yếu
trên heo nái. Vi khuẩn này cã mỈt kh¾p n¬i trªn thÕ giíi và tån t¹i ngoμi m«i tr−êng, trong
ph©n vμ ®Êt ®−ỵc trªn 6 th¸ng. Vi khn ®−ỵc th¶i ra ngoμi qua ph©n hc qua n−íc bät. BƯnh
th−êng x¶y ra khi cã thay ®ỉi m«i tr−êng bÊt lỵi, dinh d−ìng kÐm, nhiƯt ®é thay ®ỉi, vËn
chun vμ dån heo.

TriƯu chøng l©m sμng
CÊp tÝnh:
Mét sè n¸i cã biĨu hiƯn ®i l¹i khã kh¨n do vi khn t¸c
®éng tíi khíp, sèt cao tõ 41 - 42
0
C vμ cã thĨ g©y s¶y thai.
Trªn n¸i ®Ỵ cã tû lƯ heo con chÕt trong khi sinh cao vμ sè
heo kh« thai t¨ng. Trªn da xt hiƯn vïng da cã mμu hång
sau đó chun thμnh màu tÝm ®en vμ cã d¹ng h×nh thoi.

BƯnh th−êng biĨu hiƯn trªn 2 - 3 con trong 1 lÇn nỉ bƯnh
nh−ng sè con bÞ t¸c ®éng cã thĨ tõ 5 - 10%.
M¹n tÝnh:
§©y th−êng lμ hËu qu¶ sau khi bÞ nhiƠm bƯnh cÊp tÝnh
hc ¸ cÊp tÝnh hc kh«ng cã biĨu hiƯn triƯu chøng
l©m sμng nμo. Khi bÞ bƯnh m¹n tÝnh vi khn c− tró
trong khíp g©y viªm khíp m¹n tÝnh. Ngoμi ra, vi khn
cßn t¸c ®éng ®Õn tim g©y viªm van tim dÉn ®Õn u tim
vμ heo kÐm ph¸t triĨn.


§iỊu trÞ:
Kh¸ng sinh chÝch:
Ampisure
1 c.c./10 kg thể trọng.
Penicillin G
30000IU/1 kg thể trọng.
Vetrimoxin
1 c.c./10 kg thể trọng.

chÝch b¾p 3 - 5 ngμy liªn tơc
Kh¸ng sinh trén c¸m:
Cã thĨ sư dơng kh¸ng sinh Penicillin hc Ampicillin hc Amoxicilin víi liỊu 200 ppm trén
c¸m trong 10 - 14 ngμy liªn tơc.
BƯnh ®ãng dÊu son (erysipelas)
Một số bệnh trên heo v cách điều trị 18

Bệnh gây ra bởi một loại xoắn khuẩn có tên Leptospira spp Đây l một bệnh rất khó để chẩn
đoán vì heo bị nhiễm nhng không quan sát thấy triệu chứng lâm sng no. Xoắn khuẩn ny có
thể phát triển trong tử cung khi heo nái đang mang thai, gây sảy thai hoặc tăng số con chết
trong khi sinh. Leptospira spp. có thể tồn tại trong ống dẫn trứng v tử cung của heo nái không
mang thai v trong cơ quan sinh dục của heo nọc. Đây có thể l môi trờng trung gian quan
trọng cho sự tồn lu v lây nhiễm mầm bệnh trong trại.

Triệu chứng lâm sng
Trong cơn bệnh cấp tính có thể quan sát thấy heo
bỏ ăn, ốm yếu nhng trong trờng hợp bệnh mạn
tính thờng thấy triệu chứng sảy thai, chết thai v
tăng soỏ lửụùng heo con yếu, deó chết sau khi sinh.
Nếu trong đn có hiện tợng sảy thai thì nguyên
nhân do bệnh Lepto gây ra khoảng trên 1%. Trong
đn có hiện tợng giảm tỷ lệ đẻ v giảm số heo con
sơ sinh còn sống trên một lứa cũng có thể liên
quan đến sự lây nhiễm của Leptospira spp. Khi
heo nái sảy thai do Leptospira spp. gây ra, mổ khám xác heo con sảy thai thấy có bệnh tích l
vng da, vng mỡ, thịt.

Điều trị
Khi heo bị nhiễm Leptospira spp. có thể sử dụng kháng sinh chích l: Streptomycin 25mg/1 kg
theồ troùng, sử dụng liên tục trong 3 - 5 ngy.
Phòng trên nái mang thai có thể sử dụng kháng sinh Chlotetracyclin/ Oxytetracyclin trộn
cám với liều 400 - 800 ppm. Cách 1 tháng trộn 1 lần.
Bệnh do xoắn khuẩn
(leptospirosis)
Mét sè bƯnh trªn heo vμ c¸ch ®iỊu trÞ 19

Nguyên nhân do một loại vi khn có tên là Streptococcus suis gây ra. Trªn heo n¸i vi khn
nμy kh«ng ph¶i lμ vi khn g©y bƯnh quan träng. Tuy nhiªn, heo n¸i mang mÇm bƯnh rÊt l©u
trong h¹ch Amidan vμ c¬ quan h« hÊp, ngoμi ra cßn cã trªn da, ©m ®¹o. §©y lμ ngn l©y bƯnh
quan träng cho heo con khi ®ang theo mĐ. Trªn heo con,
khi c¾t rèn, c¾t ®u«i, bÊm r¨ng kh«ng tèt vμ khi bÞ trÇy
x−íc đầu gèi th× heo con cã thĨ bÞ nhiƠm vi khn nμy.
Vi khn tån t¹i ë nh÷ng c¬ quan l©y nhiƠm vμ khi heo
con bÞ stress vμ gi¶m søc ®Ị kh¸ng th× vi khn nμy x©m
nhËp vμo trong ®−êng m¸u g©y nhiƠm trïng hut, viªm
khíp, viªm mμng n·o.

TriƯu chøng l©m sμng
Sù tÊn c«ng cđa vi khn rÊt nhanh, heo con th−êng cã biĨu
hiƯn n»m óp bơng, run rÈy, rụng lông. Khi heo bÞ nhiƠm
trïng hut g©y viªm mμng n·o sÏ cã nh÷ng triƯu chøng l©m
sμng m¾t s−ng, run rÈy, b¬i chÌo vμ co giËt. Ngoμi ra, trong
mét sè tr−êng hỵp cã thĨ thÊy triƯu chøng h« hÊp. Trong
tr−êng hỵp nμy cã thĨ thÊy heo chÕt ®ét ngét. Khi heo cã biĨu hiƯn bÞ viªm mμng n·o th× kh«ng cã
kh¸ng sinh ®iỊu trÞ, nªn lo¹i th¶i.

§iỊu trÞ
§iỊu trÞ sím khi ph¸t hiƯn nh÷ng triƯu chøng ban ®Çu, ph¶i sư dơng kh¸ng sinh chÝch trong
vßng 5 ngμy liªn tơc, heo con theo mẹ cần phải chích kháng sinh sau khi cắt rốn, cắt đuôi.
Ampisure 1 c.c./10 kg thể trọng.
Exenel 1 c.c./17 kg thể trọng.
Penicillin 10000 - 45000 IU/1 kg thể trọng.
Vetrimoxin 1c.c./10 kg thể trọng.
BƯnh do streptococcus