An toàn mạng máy tính

AN TO
AN TO
À
À
N
N
M
M
Ạ
Ạ
NG M
NG M
Á
Á
Y T
Y T
Í
Í
NH
NH
ThS. Tô Nguy
ThS. Tô Nguy
ễ
ễ
n Nh
n Nh
ậ
ậ
t Quang
t Quang
Trư

Trư
ờ
ờ
ng
ng
Đ
Đ
ạ
ạ
i
i
H
H
ọ
ọ
c
c
Công
Công
Ngh
Ngh
ệ
ệ
Thông
Thông
Tin
Tin
Khoa
Khoa
M

M
ạ
ạ
ng
ng
M
M
á
á
y
y
T
T
í
í
nh
nh
v
v
à
à
Truy
Truy
ề
ề
n
n
Thông
Thông
ATMMT

ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
2
2
N
N
Ộ
Ộ
I DUNG MÔN H
I DUNG MÔN H
Ọ
Ọ
C
C
1.
1.
T
T
ổ
ổ
ng quan v
ng quan v
ề
ề
an ninh m
an ninh m
ạ

ạ
ng
ng
2.
2.
C
C
á
á
c ph
c ph
ầ
ầ
n m
n m
ề
ề
m gây h
m gây h
ạ
ạ
i
i
3.
3.
C
C
á
á
c gi

c gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
d
d
ữ
ữ
li
li
ệ
ệ
u
u
4.
4.
Mã ho
Mã ho
á
á
kho
kho
á

á
công khai v
công khai v
à
à
qu
qu
ả
ả
n lý kho
n lý kho
á
á
5.
5.
Ch
Ch
ứ
ứ
ng th
ng th
ự
ự
c d
c d
ữ
ữ
li
li
ệ

ệ
u
u
6.
6.
M
M
ộ
ộ
t s
t s
ố
ố
giao th
giao th
ứ
ứ
c b
c b
ả
ả
o m
o m
ậ
ậ
t m
t m
ạ
ạ
ng

ng
7.
7.
B
B
ả
ả
o m
o m
ậ
ậ
t m
t m
ạ
ạ
ng không dây
ng không dây
8.
8.
B
B
ả
ả
o m
o m
ậ
ậ
t m
t m
ạ

ạ
ng v
ng v
à
à
nh đai
nh đai
9.
9.
T
T
ì
ì
m ki
m ki
ế
ế
m ph
m ph
á
á
t hi
t hi
ệ
ệ
n xâm nh
n xâm nh
ậ
ậ
p

p
C
C
Á
Á
C GI
C GI
Ả
Ả
I THU
I THU
Ậ
Ậ
T
T
MÃ HO
MÃ HO
Á
Á
D
D
Ữ
Ữ
LI
LI
Ệ
Ệ
U
U
B

B
À
À
I 3
I 3
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
4
4
C
C
á
á
c gi
c gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
d

d
ữ
ữ
li
li
ệ
ệ
u
u
1.
1.
Gi
Gi
ớ
ớ
i thi
i thi
ệ
ệ
u v
u v
ề
ề
m
m
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á

á
2.
2.
L
L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã
t mã
3.
3.
Gi
Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ

ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n
4.
4.
Gi
Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
hi

hi
ệ
ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i
i
5.
5.
B
B
ẻ
ẻ
gãy m
gãy m
ộ
ộ
t h
t h
ệ
ệ
th
th
ố
ố
ng m
ng m
ậ

ậ
t mã
t mã
6.
6.
B
B
à
à
i t
i t
ậ
ậ
p
p
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
5
5
1. Gi
1. Gi
ớ
ớ
i thi
i thi
ệ

ệ
u v
u v
ề
ề
m
m
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á


Gi
Gi
ớ
ớ
i thi
i thi
ệ
ệ
u
u
–
–
M
M
ậ

ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
đư
đư
ợ
ợ
c s
c s
ử
ử
d
d
ụ
ụ
ng k
ng k
ể
ể
t
t
ừ
ừ
c
c
ổ
ổ
đ

đ
ạ
ạ
i
i
cho đ
cho đ
ế
ế
n t
n t
ậ
ậ
n ng
n ng
à
à
y nay.
y nay.
–
–
Hi
Hi
ệ
ệ
n nay, c
n nay, c
á
á
c giao d

c giao d
ị
ị
ch t
ch t
à
à
i ch
i ch
í
í
nh, chuy
nh, chuy
ể
ể
n
n
kho
kho
ả
ả
n, mua s
n, mua s
ắ
ắ
m h
m h
à
à
ng ho

ng ho
á
á
, t
, t
hư t
hư t
ừ
ừ
, t
, t
à
à
i
i
li
li
ệ
ệ
u
u
…
…
đư
đư
ợ
ợ
c th
c th
ự

ự
c hi
c hi
ệ
ệ
n nhi
n nhi
ề
ề
u qua môi
u qua môi
trư
trư
ờ
ờ
ng m
ng m
ạ
ạ
ng đòi h
ng đòi h
ỏ
ỏ
i d
i d
ữ
ữ
li
li
ệ

ệ
u ph
u ph
ả
ả
i đư
i đư
ợ
ợ
c
c
b
b
ả
ả
o m
o m
ậ
ậ
t t
t t
ố
ố
t => ph
t => ph
ả
ả
i đư
i đư
ợ

ợ
c mã ho
c mã ho
á
á
.
.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
6
6
1. Gi
1. Gi
ớ
ớ
i thi
i thi
ệ
ệ
u v
u v
ề
ề
m
m
ậ

ậ
t mã ho
t mã ho
á
á


M
M
ộ
ộ
t s
t s
ố
ố
kh
kh
á
á
i ni
i ni
ệ
ệ
m
m
–
–
Thông b
Thông b
á

á
o,
o,
văn b
văn b
ả
ả
n: l
n: l
à
à
m
m
ộ
ộ
t chu
t chu
ỗ
ỗ
i h
i h
ữ
ữ
u h
u h
ạ
ạ
n
n
c

c
á
á
c ký hi
c ký hi
ệ
ệ
u l
u l
ấ
ấ
y t
y t
ừ
ừ
m
m
ộ
ộ
t b
t b
ả
ả
ng ch
ng ch
ữ
ữ
c
c
á

á
i Z n
i Z n
à
à
o
o
đ
đ
ó
ó
v
v
à
à
đư
đư
ợ
ợ
c ký hi
c ký hi
ệ
ệ
u l
u l
à
à
m.
m.
–

–
M
M
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
: l
: l
à
à
vi
vi
ệ
ệ
c bi
c bi
ế
ế
n đ
n đ
ổ
ổ
i m
i m
ộ
ộ
t thông b

t thông b
á
á
o
o
sao cho n
sao cho n
ó
ó
không th
không th
ể
ể
hi
hi
ể
ể
u n
u n
ổ
ổ
i đ
i đ
ố
ố
i v
i v
ớ
ớ
i b

i b
ấ
ấ
t k
t k
ỳ
ỳ


ngư
ngư
ờ
ờ
i kh
i kh
á
á
c ngo
c ngo
à
à
i ngư
i ngư
ờ
ờ
i nh
i nh
ậ
ậ
n đư

n đư
ợ
ợ
c mong
c mong
mu
mu
ố
ố
n.
n.
–
–
Ph
Ph
é
é
p m
p m
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
thư
thư
ờ
ờ
ng đư

ng đư
ợ
ợ
c ký hi
c ký hi
ệ
ệ
u l
u l
à
à
e(m), v
e(m), v
ớ
ớ
i m l
i m l
à
à
thông b
thông b
á
á
o c
o c
ầ
ầ
n mã ho
n mã ho
á

á
.
.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
7
7
1. Gi
1. Gi
ớ
ớ
i thi
i thi
ệ
ệ
u v
u v
ề
ề
m
m
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á

á


M
M
ộ
ộ
t s
t s
ố
ố
kh
kh
á
á
i ni
i ni
ệ
ệ
m
m
–
–
Kho
Kho
á
á
: l
: l
à

à
m
m
ộ
ộ
t thông s
t thông s
ố
ố
đ
đ
ầ
ầ
u v
u v
à
à
o c
o c
ủ
ủ
a ph
a ph
é
é
p mã
p mã
ho
ho
á

á
ho
ho
ặ
ặ
c gi
c gi
ả
ả
i mã. Kho
i mã. Kho
á
á
d
d
ù
ù
ng đ
ng đ
ể
ể
mã ho
mã ho
á
á
ký
ký
hi
hi
ệ

ệ
u l
u l
à
à
k
k
e
e
, kho
, kho
á
á
d
d
ù
ù
ng đ
ng đ
ể
ể
gi
gi
ả
ả
i mã ký hi
i mã ký hi
ệ
ệ
u l

u l
à
à
k
k
d
d
.
.
–
–
Chu
Chu
ỗ
ỗ
i m
i m
ậ
ậ
t mã: l
t mã: l
à
à
chu
chu
ỗ
ỗ
i ngu
i ngu
ỵ

ỵ
trang, t
trang, t
ứ
ứ
c l
c l
à
à
chu
chu
ỗ
ỗ
i
i
thông b
thông b
á
á
o qua ph
o qua ph
é
é
p m
p m
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á

á
v
v
à
à
thư
thư
ờ
ờ
ng
ng
đư
đư
ợ
ợ
c ký hi
c ký hi
ệ
ệ
u l
u l
à
à
c: c=e(m,k
c: c=e(m,k
e
e
).
).
–

–
Ph
Ph
é
é
p gi
p gi
ả
ả
i mã d(c,k
i mã d(c,k
d
d
) l
) l
à
à
qu
qu
á
á
tr
tr
ì
ì
nh x
nh x
á
á
c đ

c đ
ị
ị
nh thông
nh thông
b
b
á
á
o g
o g
ố
ố
c (m) t
c (m) t
ừ
ừ
chu
chu
ỗ
ỗ
i m
i m
ậ
ậ
t mã c v
t mã c v
à
à
kho

kho
á
á
gi
gi
ả
ả
i mã
i mã
kd, v
kd, v
à
à
thư
thư
ờ
ờ
ng đư
ng đư
ợ
ợ
c ký hi
c ký hi
ệ
ệ
u l
u l
à
à
d(c,k

d(c,k
d
d
):
):
d(c,k
d(c,k
d
d
)=m.
)=m.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
8
8
1. Gi
1. Gi
ớ
ớ
i thi
i thi
ệ
ệ
u v
u v
ề

ề
m
m
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
9
9
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ
ủ
a m

a m
ậ
ậ
t mã
t mã
M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c l
c l
à
à
ng
ng
à
à
nh c
nh c
ó
ó
l
l
ị
ị
ch s

ch s
ử
ử
h
h
à
à
ng ng
ng ng
à
à
n năm
n năm
.
.
M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c c
c c
ổ
ổ
đi
đi
ể

ể
n v
n v
ớ
ớ
i b
i b
ú
ú
t v
t v
à
à
gi
gi
ấ
ấ
y.
y.
M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c hi
c hi
ệ

ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i v
i v
ớ
ớ
i đi
i đi
ệ
ệ
n cơ
n cơ
,
,
đi
đi
ệ
ệ
n t
n t
ử
ử
, m
, m
á
á
y t

y t
í
í
nh.
nh.
S
S
ự
ự
ph
ph
á
á
t tri
t tri
ể
ể
n c
n c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c đi li

c đi li
ề
ề
n v
n v
ớ
ớ
i s
i s
ự
ự
ph
ph
á
á
t tri
t tri
ể
ể
n
n
c
c
ủ
ủ
a ph
a ph
á
á
mã (th

mã (th
á
á
m mã):
m mã):
–
–
Ph
Ph
á
á
t hi
t hi
ệ
ệ
n ra
n ra
b
b
ứ
ứ
c đi
c đi
ệ
ệ
n Zimmermann
n Zimmermann
khi
khi
ế

ế
n
n
Hoa K
Hoa K
ỳ
ỳ
tham gia
tham gia
Th
Th
ế
ế
chi
chi
ế
ế
n I
n I
–
–
Vi
Vi
ệ
ệ
c ph
c ph
á
á
mã th

mã th
à
à
nh công h
nh công h
ệ
ệ
th
th
ố
ố
ng m
ng m
ậ
ậ
t mã c
t mã c
ủ
ủ
a
a
Đ
Đ
ứ
ứ
c Qu
c Qu
ố
ố
c xã

c xã
g
g
ó
ó
p
p
ph
ph
ầ
ầ
n đ
n đ
ẩ
ẩ
y nhanh th
y nhanh th
ờ
ờ
i đi
i đi
ể
ể
m k
m k
ế
ế
t th
t th
ú

ú
c
c
th
th
ế
ế
chi
chi
ế
ế
n II
n II
.
.
Hai s
Hai s
ự
ự
ki
ki
ệ
ệ
n khi
n khi
ế
ế
n cho m
n cho m
ậ

ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c tr
c tr
ở
ở
nên đ
nên đ
ạ
ạ
i ch
i ch
ú
ú
ng:
ng:
–
–
S
S
ự
ự
xu
xu
ấ
ấ
t hi

t hi
ệ
ệ
n c
n c
ủ
ủ
a tiêu chu
a tiêu chu
ẩ
ẩ
n m
n m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ó
ó
a
a
DES
DES
.
.
–
–
S
S
ự

ự
ra đ
ra đ
ờ
ờ
i c
i c
ủ
ủ
a c
a c
á
á
c k
c k
ỹ
ỹ
thu
thu
ậ
ậ
t
t
m
m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ó

ó
a kh
a kh
ó
ó
a công khai
a công khai
.
.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
10
10
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ
ủ
a m

a m
ậ
ậ
t mã
t mã


M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c c
c c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n
–
–
C
C
á

á
c
c
ch
ch
ữ
ữ
tư
tư
ợ
ợ
ng h
ng h
ì
ì
nh
nh
không tiêu chu
không tiêu chu
ẩ
ẩ
n
n
t
t
ì
ì
m th
m th
ấ

ấ
y trên c
y trên c
á
á
c b
c b
ứ
ứ
c tư
c tư
ợ
ợ
ng
ng
Ai C
Ai C
ậ
ậ
p c
p c
ổ
ổ


đ
đ
ạ
ạ
i

i
(c
(c
á
á
ch đây kho
ch đây kho
ả
ả
ng 45
ng 45
00
00
năm tr
năm tr
.CN).
.CN).
–
–
Mã h
Mã h
ó
ó
a thay th
a thay th
ế
ế
b
b
ả

ả
ng ch
ng ch
ữ
ữ
c
c
á
á
i đơn gi
i đơn gi
ả
ả
n
n
như
như
m
m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ó
ó
a Atbash
a Atbash
(kho
(kho
ả

ả
ng năm
ng năm
500
500
-
-
600
600
tr
tr
.CN).
.CN).
–
–
Ngư
Ngư
ờ
ờ
i La Mã xây d
i La Mã xây d
ự
ự
ng
ng
m
m
ậ
ậ
t mã Caesar

t mã Caesar
.
.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
11
11
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã
t mã



M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c trong th
c trong th
ế
ế
chi
chi
ế
ế
n th
n th
ứ
ứ
2
2
–
–
Ngư
Ngư
ờ
ờ
i Đ

i Đ
ứ
ứ
c s
c s
ử
ử
d
d
ụ
ụ
ng r
ng r
ộ
ộ
ng rãi m
ng rãi m
ộ
ộ
t h
t h
ệ
ệ
th
th
ố
ố
ng m
ng m
á

á
y rôto cơ đi
y rôto cơ đi
ệ
ệ
n t
n t
ử
ử
c
c
ó
ó
tên g
tên g
ọ
ọ
i l
i l
à
à
m
m
á
á
y
y
Enigma
Enigma
.

.
–
–
Phe
Phe
Đ
Đ
ồ
ồ
ng minh
ng minh
s
s
ử
ử
d
d
ụ
ụ
ng m
ng m
á
á
y
y
TypeX
TypeX
c
c
ủ

ủ
a
a
Anh v
Anh v
à
à
m
m
á
á
y
y
SIGABA
SIGABA
c
c
ủ
ủ
a M
a M
ỹ
ỹ
,
,
đ
đ
ề
ề
u l

u l
à
à
nh
nh
ữ
ữ
ng thi
ng thi
ế
ế
t k
t k
ế
ế
cơ đi
cơ đi
ệ
ệ
n d
n d
ù
ù
ng rôto tương
ng rôto tương
t
t
ự
ự
như

như
m
m
á
á
y Enigma
y Enigma
, song v
, song v
ớ
ớ
i nhi
i nhi
ề
ề
u nâng
u nâng
c
c
ấ
ấ
p hơn
p hơn
.
.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ

TNNQ
12
12
Máy Enigma
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
13
13
Máy Enigma
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
14
14
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c

c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã
t mã


M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c hi
c hi
ệ
ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i
i
–

–
Cha đ
Cha đ
ẻ
ẻ
c
c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c hi
c hi
ệ
ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i l
i l
à
à
Claude

Claude
Shannon.
Shannon.
–
–
Tiêu chu
Tiêu chu
ẩ
ẩ
n m
n m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ó
ó
a d
a d
ữ
ữ
li
li
ệ
ệ
u
u
(
(
D

D
ata
ata
E
E
ncryption
ncryption
S
S
tandard) l
tandard) l
à
à
m
m
ộ
ộ
t phương th
t phương th
ứ
ứ
c mã ho
c mã ho
á
á
công khai
công khai
đư
đư
ợ

ợ
c công b
c công b
ố
ố
t
t
ạ
ạ
i M
i M
ỹ
ỹ
v
v
à
à
o ng
o ng
à
à
y
y
17.03
17.03
.
.
1975
1975
.

.
–
–
V
V
ớ
ớ
i chi
i chi
ề
ề
u d
u d
à
à
i kho
i kho
á
á
ch
ch
ỉ
ỉ
l
l
à
à
56
56
-

-
bit, DE
bit, DE
S đã đư
S đã đư
ợ
ợ
c
c
ch
ch
ứ
ứ
ng minh l
ng minh l
à
à
không đ
không đ
ủ
ủ
s
s
ứ
ứ
c ch
c ch
ố
ố
ng l

ng l
ạ
ạ
i nh
i nh
ữ
ữ
ng
ng
t
t
ấ
ấ
n
n
công ki
công ki
ể
ể
u v
u v
é
é
t c
t c
ạ
ạ
n
n
(

(
brute force attack
brute force attack
-
-
t
t
ấ
ấ
n công
n công
d
d
ù
ù
ng b
ng b
ạ
ạ
o l
o l
ự
ự
c
c
).
).
ATMMT
ATMMT
-

-
TNNQ
TNNQ
15
15
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã
t mã


M
M
ậ
ậ
t mã h

t mã h
ọ
ọ
c hi
c hi
ệ
ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i
i
–
–
Năm
Năm
2001
2001
, D
, D
ES đã ch
ES đã ch
í
í
nh th
nh th
ứ
ứ
c đư

c đư
ợ
ợ
c thay th
c thay th
ế
ế
b
b
ở
ở
i
i
AES
AES
(
(
Advanced Encryption Standard
Advanced Encryption Standard
-
-
Tiêu chu
Tiêu chu
ẩ
ẩ
n mã h
n mã h
ó
ó
a

a
tiên ti
tiên ti
ế
ế
n
n
).
).
–
–
Trư
Trư
ớ
ớ
c th
c th
ờ
ờ
i k
i k
ỳ
ỳ
n
n
à
à
y, h
y, h
ầ

ầ
u h
u h
ế
ế
t c
t c
á
á
c thu
c thu
ậ
ậ
t to
t to
á
á
n m
n m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ó
ó
a
a
hi
hi
ệ

ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i đ
i đ
ề
ề
u l
u l
à
à
nh
nh
ữ
ữ
ng
ng
thu
thu
ậ
ậ
t to
t to
á
á
n kh
n kh
ó

ó
a đ
a đ
ố
ố
i x
i x
ứ
ứ
ng
ng
(
(
symmetric key algorithms
symmetric key algorithms
),
),
trong đ
trong đ
ó
ó
c
c
ả
ả
ngư
ngư
ờ
ờ
i g

i g
ử
ử
i v
i v
à
à


ngư
ngư
ờ
ờ
i nh
i nh
ậ
ậ
n ph
n ph
ả
ả
i d
i d
ù
ù
ng chung m
ng chung m
ộ
ộ
t

t
kh
kh
ó
ó
a
a
, v
, v
à
à
c
c
ả
ả
hai
hai
ngư
ngư
ờ
ờ
i đ
i đ
ề
ề
u ph
u ph
ả
ả
i gi

i gi
ữ
ữ
b
b
í
í
m
m
ậ
ậ
t v
t v
ề
ề
kh
kh
ó
ó
a n
a n
à
à
y.
y.


–
–
Đ

Đ
ố
ố
i v
i v
ớ
ớ
i m
i m
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ó
ó
a d
a d
ù
ù
ng
ng
kh
kh
ó
ó
a b
a b
ấ
ấ
t đ

t đ
ố
ố
i x
i x
ứ
ứ
ng
ng
, n
, n
gư
gư
ờ
ờ
i ta
i ta
ph
ph
ả
ả
i c
i c
ó
ó
m
m
ộ
ộ
t c

t c
ặ
ặ
p kh
p kh
ó
ó
a c
a c
ó
ó
quan h
quan h
ệ
ệ
to
to
á
á
n h
n h
ọ
ọ
c
c
đ
đ
ể
ể
d

d
ù
ù
ng
ng
trong thu
trong thu
ậ
ậ
t to
t to
á
á
n, m
n, m
ộ
ộ
t d
t d
ù
ù
ng đ
ng đ
ể
ể
mã h
mã h
ó
ó
a v

a v
à
à
m
m
ộ
ộ
t d
t d
ù
ù
ng đ
ng đ
ể
ể
gi
gi
ả
ả
i mã. Ph
i mã. Ph
ổ
ổ
bi
bi
ế
ế
n nh
n nh
ấ

ấ
t l
t l
à
à
mã ho
mã ho
á
á
RSA.
RSA.
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
16
16
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ

ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã
t mã


M
M
ậ
ậ
t mã h
t mã h
ọ
ọ
c hi
c hi
ệ
ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i
i
ATMMT
ATMMT
-

-
TNNQ
TNNQ
17
17
2. L
2. L
ị
ị
ch s
ch s
ử
ử
c
c
ủ
ủ
a m
a m
ậ
ậ
t mã
t mã


M
M
ậ
ậ
t mã h

t mã h
ọ
ọ
c hi
c hi
ệ
ệ
n đ
n đ
ạ
ạ
i
i
Mã hoá RSA
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
18
18
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ

t mã ho
t mã ho
á
á
c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n
C
C
á
á
c yêu c
c yêu c
ầ
ầ
u cơ b
u cơ b
ả
ả
n đ
n đ
ố
ố

i v
i v
ớ
ớ
i gi
i gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t m
t m
ậ
ậ
t
t
mã ho
mã ho
á
á
l
l
à
à
:
:
–
–

C
C
ó
ó
t
t
í
í
nh b
nh b
ả
ả
o m
o m
ậ
ậ
t cao
t cao
–
–
Công khai, d
Công khai, d
ễ
ễ
hi
hi
ể
ể
u. Kh
u. Kh

ả
ả
năng b
năng b
ả
ả
o m
o m
ậ
ậ
t
t
đư
đư
ợ
ợ
c ch
c ch
ố
ố
t v
t v
à
à
o kho
o kho
á
á
ch
ch

ứ
ứ
không v
không v
à
à
o b
o b
ả
ả
n
n
thân gi
thân gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t.
t.
–
–
C
C
ó
ó
th
th

ể
ể
tri
tri
ể
ể
n khai trên c
n khai trên c
á
á
c thi
c thi
ế
ế
t b
t b
ị
ị
đi
đi
ệ
ệ
n t
n t
ử
ử
.
.
ATMMT
ATMMT

-
-
TNNQ
TNNQ
19
19
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n



Mã thay th
Mã thay th
ế
ế
đơn gi
đơn gi
ả
ả
n (
n (
Substitution Cipher
Substitution Cipher
)
)
–
–
Trong ph
Trong ph
é
é
p n
p n
à
à
y, kho
y, kho
á
á
l
l

à
à
m
m
ộ
ộ
t ho
t ho
á
á
n v
n v
ị
ị
h c
h c
ủ
ủ
a b
a b
ả
ả
ng
ng
ch
ch
ữ
ữ
c
c

á
á
i Z v
i Z v
à
à
m
m
ỗ
ỗ
i ký hi
i ký hi
ệ
ệ
u c
u c
ủ
ủ
a thông b
a thông b
á
á
o đư
o đư
ợ
ợ
c thay
c thay
th
th

ế
ế
b
b
ằ
ằ
ng
ng
ả
ả
nh c
nh c
ủ
ủ
a n
a n
ó
ó
qua ho
qua ho
á
á
n v
n v
ị
ị
h.
h.
–
–

Kho
Kho
á
á
thư
thư
ờ
ờ
ng đư
ng đư
ợ
ợ
c bi
c bi
ể
ể
u di
u di
ễ
ễ
n b
n b
ằ
ằ
ng m
ng m
ộ
ộ
t chu
t chu

ỗ
ỗ
i 26
i 26
ký t
ký t
ự
ự
. C
. C
ó
ó
26! (
26! (
≈
≈
4.10
4.10
26
26
) ho
) ho
á
á
n v
n v
ị
ị
(kho
(kho

á
á
)
)
–
–
V
V
í
í
d
d
ụ
ụ
: kho
: kho
á
á
l
l
à
à
chu
chu
ỗ
ỗ
i UXEOS
i UXEOS
…
…

, ký hi
, ký hi
ệ
ệ
u A trong
u A trong
thông b
thông b
á
á
o s
o s
ẽ
ẽ
đư
đư
ợ
ợ
c thay b
c thay b
ằ
ằ
ng U, ký hi
ng U, ký hi
ệ
ệ
u B s
u B s
ẽ
ẽ

đư
đư
ợ
ợ
c thay b
c thay b
ằ
ằ
ng X
ng X
…
…
–
–
Ö
Ö
Ph
Ph
á
á
mã?
mã?
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ

20
20
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n


Mã thay th
Mã thay th
ế
ế

đơn gi
đơn gi
ả
ả
n (
n (
Substitution Cipher
Substitution Cipher
)
)
Ch
Ch
ọ
ọ
n m
n m
ộ
ộ
t ho
t ho
á
á
n v
n v
ị
ị
p:
p:
Z
Z

26
26
Æ
Æ
Z
Z
26
26
l
l
à
à
m kho
m kho
á
á
.
.
VD:
VD:
–
–
Mã ho
Mã ho
á
á
e
e
p
p

(a)=X
(a)=X
–
–
Gi
Gi
ả
ả
i mã
i mã
d
d
p
p
(A)=d
(A)=d
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
21
21
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu

ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n


Mã thay th
Mã thay th
ế
ế
n
n
-
-
gram
gram
–
–

Thay v
Thay v
ì
ì
thay th
thay th
ế
ế
c
c
á
á
c ký t
c ký t
ự
ự
, n
, n
gư
gư
ờ
ờ
i ta c
i ta c
ó
ó
th
th
ể
ể

thay th
thay th
ế
ế
cho t
cho t
ừ
ừ
ng c
ng c
ụ
ụ
m 2 ký t
m 2 ký t
ự
ự
(diagram), 3 ký t
(diagram), 3 ký t
ự
ự
(trigram) ho
(trigram) ho
ặ
ặ
c t
c t
ổ
ổ
ng
ng

qu
qu
á
á
t cho t
t cho t
ừ
ừ
ng c
ng c
ụ
ụ
m n ký t
m n ký t
ự
ự
(n
(n
-
-
gram).
gram).
–
–
V
V
ớ
ớ
i b
i b

ả
ả
ng ch
ng ch
ữ
ữ
c
c
á
á
i g
i g
ồ
ồ
m 26 ký t
m 26 ký t
ự
ự
ti
ti
ế
ế
ng
ng
Anh th
Anh th
ì
ì
ph
ph

é
é
p thay th
p thay th
ế
ế
n
n
-
-
gram s
gram s
ẽ
ẽ
c
c
ó
ó
kho
kho
á
á
l
l
à
à
m
m
ộ
ộ

t ho
t ho
á
á
n v
n v
ị
ị
c
c
ủ
ủ
a 26
a 26
n
n
n
n
-
-
gram
gram
kh
kh
á
á
c nhau.
c nhau.
–
–

Ö
Ö
Ph
Ph
á
á
mã?
mã?
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
22
22
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
c
c

ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n


Mã thay th
Mã thay th
ế
ế
n
n
-
-
gram
gram
Trong trư
Trong trư
ờ
ờ
ng h
ng h
ợ
ợ
p diagram th
p diagram th

ì
ì
ho
ho
á
á
n v
n v
ị
ị
g
g
ồ
ồ
m 26
m 26
2
2
diagram v
diagram v
à
à
c
c
ó
ó
th
th
ể
ể

bi
bi
ể
ể
u di
u di
ễ
ễ
n b
n b
ằ
ằ
ng m
ng m
ộ
ộ
t dãy 2 chi
t dãy 2 chi
ề
ề
u
u
26x26 t
26x26 t
rong đ
rong đ
ó
ó
c
c

á
á
c h
c h
à
à
ng bi
ng bi
ể
ể
u di
u di
ễ
ễ
n ký hi
n ký hi
ệ
ệ
u đ
u đ
ầ
ầ
u
u
tiên, c
tiên, c
á
á
c c
c c

ộ
ộ
t bi
t bi
ể
ể
u di
u di
ễ
ễ
n ký hi
n ký hi
ệ
ệ
u th
u th
ứ
ứ
hai, n
hai, n
ộ
ộ
i dung c
i dung c
ủ
ủ
a
a
c
c

á
á
c ô bi
c ô bi
ể
ể
u di
u di
ễ
ễ
n chu
n chu
ỗ
ỗ
i thay th
i thay th
ế
ế
.
.
A
A
B
B
…
…
A
A
EG
EG

RS
RS
B
B
BO
BO
SC
SC
…
…
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
23
23
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á

c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n


Mã ho
Mã ho
á
á
n v
n v
ị
ị
b
b
ậ
ậ
c d (Permutation Cypher)
c d (Permutation Cypher)
–
–
Đ
Đ

ố
ố
i v
i v
ớ
ớ
i m
i m
ộ
ộ
t s
t s
ố
ố
nguyên dương d b
nguyên dương d b
ấ
ấ
t k
t k
ỳ
ỳ
, chia
, chia
thông b
thông b
á
á
o m th
o m th

à
à
nh t
nh t
ừ
ừ
ng kh
ng kh
ố
ố
i c
i c
ó
ó
chi
chi
ề
ề
u d
u d
à
à
i d.
i d.
R
R
ồ
ồ
i l
i l

ấ
ấ
y m
y m
ộ
ộ
t ho
t ho
á
á
n v
n v
ị
ị
h c
h c
ủ
ủ
a 1, 2,
a 1, 2,
…
…
, d v
, d v
à
à
á
á
p
p

d
d
ụ
ụ
ng h v
ng h v
à
à
o m
o m
ỗ
ỗ
i kh
i kh
ố
ố
i.
i.
–
–
V
V
í
í
d
d
ụ
ụ
: n
: n

ế
ế
u d=5 v
u d=5 v
à
à
h=(4 1 3 2 5), ho
h=(4 1 3 2 5), ho
á
á
n v
n v
ị
ị
(1
(1
2 3 4 5) s
2 3 4 5) s
ẽ
ẽ
đư
đư
ợ
ợ
c thay th
c thay th
ế
ế
b
b

ằ
ằ
ng ho
ng ho
á
á
n v
n v
ị
ị
m
m
ớ
ớ
i
i
(4 1 3 2 5).
(4 1 3 2 5).
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
24
24
3. Gi
3. Gi
ả
ả

i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á
c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n
3.
3.
Mã ho
Mã ho
á
á
n v
n v
ị
ị
b
b

ậ
ậ
c d
c d
V
V
í
í
d
d
ụ
ụ
: ta c
: ta c
ó
ó
thông b
thông b
á
á
o
o
m = JOHN IS A GOOD ACTOR
m = JOHN IS A GOOD ACTOR
Qua ph
Qua ph
é
é
p mã ho
p mã ho

á
á
n
n
à
à
y m s
y m s
ẽ
ẽ
tr
tr
ở
ở
th
th
à
à
nh
nh
chu
chu
ỗ
ỗ
i m
i m
ậ
ậ
t mã c sau:
t mã c sau:

c = NJHO AI S DGOO OATCR
c = NJHO AI S DGOO OATCR
Ö
Ö
Ph
Ph
á
á
mã?
mã?
ATMMT
ATMMT
-
-
TNNQ
TNNQ
25
25
3. Gi
3. Gi
ả
ả
i thu
i thu
ậ
ậ
t mã ho
t mã ho
á
á

c
c
ổ
ổ
đi
đi
ể
ể
n
n
4.
4.
Mã d
Mã d
ị
ị
ch chuy
ch chuy
ể
ể
n (Shift Cypher)
n (Shift Cypher)
Vigen
Vigen
è
è
re v
re v
à
à

Caesar
Caesar
Trong phương ph
Trong phương ph
á
á
p Vigen
p Vigen
è
è
re, kho
re, kho
á
á
bao g
bao g
ồ
ồ
m
m
m
m
ộ
ộ
t chu
t chu
ỗ
ỗ
i c
i c

ó
ó
d ký t
d ký t
ự
ự
. Ch
. Ch
ú
ú
ng đư
ng đư
ợ
ợ
c vi
c vi
ế
ế
t l
t l
ặ
ặ
p l
p l
ạ
ạ
i
i
bên dư
bên dư

ớ
ớ
i thông b
i thông b
á
á
o v
o v
à
à
đư
đư
ợ
ợ
c c
c c
ộ
ộ
ng modulo
ng modulo
26. C
26. C
á
á
c ký t
c ký t
ự
ự
tr
tr

ắ
ắ
ng đư
ng đư
ợ
ợ
c gi
c gi
ữ
ữ
nguyên không
nguyên không
c
c
ộ
ộ
ng.
ng.
N
N
ế
ế
u d=1 th
u d=1 th
ì
ì
kho
kho
á
á

ch
ch
ỉ
ỉ
l
l
à
à
m
m
ộ
ộ
t ký t
t ký t
ự
ự
đơn v
đơn v
à
à


đư
đư
ợ
ợ
c g
c g
ọ
ọ

i l
i l
à
à
phương ph
phương ph
á
á
p Caesar
p Caesar
(
(
đư
đư
ợ
ợ
c đưa
c đưa
ra s
ra s
ử
ử
d
d
ụ
ụ
ng đ
ng đ
ầ
ầ

u tiên b
u tiên b
ở
ở
i Julius Caesar).
i Julius Caesar).
Ö
Ö
Ph
Ph
á
á
mã?
mã?