thật là lãng phí thời gian và các nguồn lực khác để phát triển một số kịch bản phức tạp

Câu 3: “ Thật là lãng phí thời gian và các nguồn lực khác để phát triển một số kịch bản phức
tạp, trong hoạch định, cho các tình huống có thể không bao giờ xảy ra” Bạn đồng ý hay không
đồng ý? Hãy bảo vệ ý kiến của bạn.
Quan điểm của nhóm chúng em là đồng ý với nhận định:“Thật là lãng
phí thời gian và các nguồn lực khác để phát triển một số kịch bản phức tạp,
trong hoạch định, cho các tình huống có thể không bao giờ xảy ra”. Trước khi
trình bày những nguyên nhân giải thích cho quan điểm đồng ý thì chúng em xin
tiếp cận câu định trên thông qua việc trả lời những câu hỏi sau đây: thứ nhất
“Kịch bản là gì?”, thứ hai “Kịch bản phức tạp là gì?”, thứ ba “Thế nào là
những kịch bản phức tạp có thể không bao giờ xảy ra?” và cuối cùng là “Phát
triển một số kịch bản phức tạp đó bằng cách nào?”.
Dưới góc nhìn điện ảnh, “K ịch b ản” là một khái niệ m nói lên nhữ ng phác
thả o c ủa đạ o diễ n trong quá trình làm phim. Các phác th ảo đó bao gồ m n ộ i
dung, đạ o c ụ, ánh sáng,… và vai trò c ủa nó là giúp quá trình k ể lạ i mộ t câu
chuyện đượ c diễ n ra rõ ràng và trôi chảy. Tương tự như vậ y, trong ho ạch đị nh,
c ụm t ừ “kịch b ản” đượ c hiể u là một b ả n phác thả o c ủa các nhà quả n tr ị về vi ễ n
c ảnh tương lai vớ i nh ữ ng tình hu ố ng theo họ là có thể xả y ra. Câu nhận định
36
trên còn đưa ra khái niệ m “kịch b ả n ph ứ c t ạp”, ta có thể hiểu nó như là nhữ ng
bả n phác thảo đượ c xây d ự ng mộ t cách chi tiế t với đầy đủ các s ố liệ u, cá c bướ c
hoạt độ ng rõ ràng thông qua một kho ả ng thờ i gian dài chuẩ n b ị. Thêm vào đó,
khái ni ệ m “kịch b ản ph ứ c tạp” trên còn mang tính chấ t là “có thể không bao
giờ x ảy ra”, “kịch b ản ph ứ c tạp có th ể không bao gi ờ x ảy ra” là nh ữ ng k ịch
bả n có xác suấ t x ả y ra trên th ực t ế là rấ t nh ỏ , có thể là 1/1000, 1/10000 hay
nhiều hơn nữa. Sang câu hỏi thứ tư, ta có thể hiểu “phát triển một số kịch bản
phức tạp” là tiến hành những bước của quá trình hoạch định một cách cầu kì và
kĩ lưỡng nhằm thu thập đủ thông tin và số liệu để xây dựng mục tiêu được đặt
ra.
Thông qua việc trả lời cho bốn câu hỏi được nêu, ta có thể nhận thấy vấn
đề mà câu nhận định trên mu ố n làm rõ là việ c ho ạch định chi tiế t nh ữ ng viễ n
c ả nh có xác suấ t xả y ra trên th ực t ế là rấ t nhỏ thậ m chí không thể xả y ra thì có

lãng phí thờ i gian và nguồ n lực?
Dướ c góc nhìn kinh t ế vi mô, mong mu ố n c ủa con ngườ i về thế giớ i vậ t
chấ t là vô hạn, nhưng nguồ n tài nguyên th ế giớ i này có thể đáp ứ ng là hữ u hạ n,
nế u không mu ố n nói là khan hi ế m. Nhìn nhậ n t ừ góc độ c ủa một t ổ chức, thờ i
gian và ngu ồ n l ực cũng là yế u tố h ữ u hạ n cho nên nhiệ m v ụ đặ t ra cho các nhà
quả n tr ị là s ử d ụng hiệ u quả nhữ ng ngu ồ n lực mình đang có để thực hiệ n t ốt
nhấ t mục tiêu. Muốn đạt đượ c m ục đích này thì nhà quả n tr ị phả i có nh ữ ng
chiến lượ c hợp lý đượ c ho ạch định c ẩ n thậ n.
M ột k ế hoạ ch ho ạch định t ố t c ầ n phả i tiêu t ố n rấ t nhiề u thờ i gian và
ngu ồ n lực. Nhấ t là ở khâu tìm kiế m, thu thập, đánh giá và phân tích thông tin
nhằ m giúp cho nhà quả n tr ị có thể đánh giá chính xác tình hình. Nhưng mọ i
chuyện cũng chưa thể hoàn thành t ốt ngay c ả khi ta đã tiế n hành t ố t công tác
hoạch định. Bởi vì, khi đem kế hoạ ch th ực hiệ n có rấ t nhi ề u vấn đề s ẽ phát sinh
mà các nhà quả n tr ị không thể lường trướ c. Cho nên khi phải đố i phó vớ i nh ữ ng
37
yế u t ố bấ t ngờ , tổ ch ức phả i linh ho ạt để giả i quyế t, không thể d ựa trên nhữ ng
kế ho ạ ch t ỉ mỉ và chi ti ết đã hoạch định trước đó. Vì đôi khi các kế hoạch đó
không phù hợ p vớ i tình thế hiệ n tạ i, không thể giúp ích mà còn c ả n trở đế n quá
trình giả i quy ế t vấn đề . Lúc này, các k ế hoạ ch ngắ n hạ n phù hợ p vớ i tình hình là
lựa chọ n t ối ưu.
Đơn cử một ví d ụ về s ự biến độ ng c ủa môi trườ ng gây ảnh hưở ng công
tác ho ạch định c ủa công ty Toyota. Như chúng ta đã biế t, sau trận động đấ t –
sóng thầ n xả y ra tháng 3/2011 t ạ i Nhậ t B ản, Toyota đã đẩ y mạ nh s ả n xuấ t t ạ i
các nhà máy ở ngoài nước, trong đó chủ yế u là nhà máy ở Thái Lan để tiế p t ục
công vi ệc kinh doanh. Nhưng vào tháng 11/2011, lũ lụt đã tràn vào Thái Lan
gây thi ệ t hạ i nặ ng nề cho đất nướ c này trên mọi phương diện. Cơn lũ lịch s ử
cũng đã cuốn đi nhiề u th ứ c ủa nề n kinh t ế Thái, tro ng đó còn có nhữ ng d ự tính
c ủa công ty Toyota. Ch ỉ trong vòng một năm ngắ n ng ủi, hai cú đánh mạ nh t ừ
thiên nhiên đã đẩ y Toyota vào tình thế phải đố i mặ t vớ i rấ t nhiề u rắ c r ố i. Tình
hình đó đòi hỏ i Toyota phả i có nh ữ ng k ế hoạ ch c ấ p thiết và chính xác để gỡ rố i

tình hình t ệ hạ i trên.
Ví d ụ này được nhóm em đưa ra vớ i mục đích chứng minh cho quan điể m
là có r ấ t nhiề u yế u tố bấ t ngờ tác động đế n công tác ho ạch định mà t ổ chức phả i
đố i phó, k ế ho ạch đối phó đòi hỏ i rấ t nhiề u ngu ồ n lực lớ n. Cho nên việ c chạ y
theo phát triể n nh ữ ng k ịch b ả n khó có thể xả y ra trên th ực tế là việ c làm lãng
phí thờ i gian và nguồ n lực.
Thiết nghĩ, trong môi trườ ng th ực tế quá nhiề u biến động như hiệ n nay ta
ch ỉ nên ho ạch định nh ữ ng tình huống đượ c d ự đoán là có khả năng xả y ra nhấ t
và việc tiên đoán này phả i d ựa trên những cơ sở nhất định. Ho ặ c nếu lo xa hơn
thì trong muôn vàn k ịch b ả n c ủa tương lai, ta chỉ nên l ựa chọ n nh ữ ng k ịch b ả n
có khả năng xảy ra cao hơn và có tầ m ảnh hưở ng lớn đế n tổ chức để tiế n hành
hoạch định.
38
Quá trình th ực hiệ n mục tiêu luôn ch ứa nhi ều nguy cơ có khả năng gây trì
hoãn hay làm sai lệ ch vớ i nh ững điều đã đượ c các nhà quả n tr ị tiên đoán trướ c.
Cho nên, thay vì chạy theo phát triển những kịch bản phức tạp có xác suất xảy
ra nhỏ thì việc làm cần thiết hơn của tổ chức là phải luôn chuẩn bị một tâm lý
sẵn sàng để đương đầu với những rắc rối phát sinh. Câu hỏi cần thiết nhất được
đưa ra cho trường hợp này là “Nếu X xảy ra, chúng ta sẽ phản ứng như thế
nào để vô hiệu hóa hay giảm thiểu thiệt hại?”. Để giải quyết câu hỏi trên thì
việc chuẩn bị sẵn một chiến lược thay thế là thật sự cần thiết. Và công ty nước
giải khát nổi tiếng thế giới Coca-cola là bậc thầy trong việc ứng phó khi có
những yếu tố bất ngờ đẩy công ty vào hoàn cảnh dầu sôi lửa bỏng. Ta có thể
đưa ra ví dụ sau đây: Năm 1898 khi Asa Candler đang nắm quyền Coca-cola,
việc làm ăn của coca-cola đang phát triển rực rỡ thì rắc rối đã ập tới khi chính
phủ Tây Ban Nha đánh thuế nặng Coca-cola. Nguyên nhân của việc đánh thuế
là chính phủ Tây Ban Nha đang tìm nguồn tài chính cho cuộc chiến tranh với
Mỹ. Candler bất đắc dĩ phải trả những gì ông được yêu cầu, và sau đó đã khởi
kiện chính phủ để lấy lại từng đồng một cùng với lãi suất cho công ty. Để chứng
tỏ quyền lực của mình, chính phủ đã trả đòn bằng cách tuyên bố Coca-cola là

một loại dược phẩm và nó phải có nghĩa vụ nộp thuế. Sau đó, chính phủ Tây
Ban Nha ban hành những dự luật cấm đoán chất cồn, những người dân nghèo ở
miền nam bắt đầu uống Coca-cola thay rượu và bị nghiện. Trong thời gian này,
thành phần của Coca-cola có chứa một lượng rất nhỏ cocaine. Những nhà báo
chuyên viết tin giật gân đã để mắt đến vấn đề này và những câu chuyện điên rồ
được viết ra, rất nhiều trong số đó kịch liệt chống đối Coca-cola với ý muốn
Coca-cola sẽ phải ngừng bán trên thị trường. Trong lúc này, Candler không còn
lựa chọn nào khác là phải đến hỏi các nhà sản xuất cocaine cho lời khuyên để
sản xuất Coca-Cola mà hoàn toàn không có cocaine. Từ một nhà hóa học tẩy
chay Coca-cola một cách điên cuồng tên Dr.Harvey Wiley, nhiều nhà hoạt động
cộng đồng và các nhà tuyên truyền bắt đầu bao vây công ty và đẩy Coca-cola
vào thế khó. Trong tình hình đó, Candler vẫn bình tĩnh đối đầu và giải quyết
39
từng vấn đề một với nhiều quyết định sáng suốt. Kết quả là Coca-cola vẫn tiếp
tục kinh doanh và ăn nên làm ra.
Một ví dụ khác: Câu chuyện này xảy ra trong giai đoạn công ty Coca-cola
đổi chủ từ gia đình Candler sang Woodruff và Sam Dobbs. Lúc này, Coca-cola
bị ảnh hưởng nặng nề vì tình hình khan hiếm đường trên thế giới,“Hoạt động
của họ dựa hoàn toàn vào đường và công ty phải hứng chịu mỗi khi giá đường
trên thế giới thay đổi. Giá đường tăng liên tục và công ty bị buộc phải hy sinh
doanh thu để đương đầu.” Để đối phó với tình hình trên, Woddruf đã cố gắng
thuyết phục những nhà đóng chai chấp nhận mức giá thấp hơn. Nhưng không
may chính việc này đã phản tác dụng khi không lâu sau ông bị phản đối kịch liệt
và dính vào kiện tụng. Sự kiện thiếu đường kéo dài đã đẩy Coca-cola vào tình
thế vô cùng khó khăn. Và tình hình càng xấu đi khi “công ty kiên quyết giữ một
kho tích trữ đường trong 60 ngày trong khi giá đường giảm chỉ qua một đêm.”
Thiếu nguyên liệu trầm trọng, bị nhiều vụ kiện tụng bủa vây, giai đoạn này vận
xui đã đeo bám Coca-cola gần như sát nút; những sự kiện không may liên tục
diễn ra như muốn đẩy Coca-cola lên trước bờ vực phá sản. Nhưng trước tình
hình đó, Woddruf vẫn không bỏ cuộc, ông vẫn kiên trì chiến đấu đến giờ phút

cuối cùng. Chính nhờ sự kiên trì đó mà phép mầu đã xuất hiện: “Một sự cứu
nguy lớn đã diễn ra khi toà án tối cao của Mỹ ra phán quyết có lợi cho Coca-
cola trong một vụ kiện bị trì hoãn trong thời gian dài. Khi vụ kiện của những
nhà đóng chai cuối cùng được giải quyết, mọi thứ trở nên tốt đẹp hơn với công
ty.” 24
Quá trình xây dựng Coca-cola trở thành một sản phẩm nổi tiếng trên thế
giới là một điều kì diệu thông qua “nghệ thuật marketing xuất chúng và nghệ
Những dòng trích dẫn được trích từ bài viết “Con đường đưa Coca-cola lên đến đỉnh cao” được đăng tại website báo
“Doanh nhân Sài Gòn” , đường dẫn: />duong-dua-coca-cola-len-dinh-cao/
40
thuật bán hàng không ngưng nghỉ”. Nhưng để giữ vững chỗ đứng trên thị
trường, Coca-cola đã phải chiến đấu với muôn vàn khó khăn. Có những giai
đoạn khó khăn xảy ra nhiều đến nỗi Coca-cola dường như đứng trước bờ vực
phá sản, nhưng quan trọng là Coca-cola vẫn không bỏ cuộc mà vẫn kiên cường
đối đầu với tình thế. Chính điều đó đã đưa Coca-cola lên đỉnh cao như ngày
nay.
Sau những luận điểm và dẫn chứng trên, nhóm chúng em muốn khẳng
định rằng việc hoạch định là một việc làm quan trọng trong quản trị. Nó như
một kim chỉ nang để các nhà quản trị lèo lái con thuyền công ty đi đúng hướng.
Cho nên ta phải sáng suốt lựa chọn những “kịch bản” có thể xảy ra và gây ảnh
hưởng lớn đến tổ chức để tiến hành hoạch định thay cho việc tiêu tốn thời gian
và nguồn lực để chạy theo phát triển những kịch bản phức tạp khó có thể xảy ra.
Hiện thực cuộc sống được ví như một đại dương to lớn, nên giông bão xảy ra là
chuyện không thể tránh khỏi. Cho nên bên cạnh việc tiến hành hoạch định cẩn
thận thì vấn đề đương đầu và giải quyết khó khăn cũng là một điều tối quan
trọng. Nhưng muốn các quá trình trên diễn ra hiệu quả thì các tổ chức phải có
nguồn lực đủ mạnh. Vì vậy, việc sử dụng hợp lý và tiết kiệm các nguồn lực để
dự phòng cho những tình huống phát sinh chắc chắn sẽ giúp tổ chức hoạt động
hiệu quả và thành công hơn.
 Phần kết:

Hoạch định là một việc làm quan trọng trong công tác quản trị của doanh
nghiệp. Để công tác hoạch định được hoàn thành tốt, nhà quản trị phải lựa chọn
những mục tiêu phù hợp với loại hình tổ chức và xây dựng những viễn cảnh có
khả năng xảy ra trên thực tế, không nên sa đà chạy theo những “kịch bản” phức
tạp và xác suất thành hiện thực thấp.
41
Khi tiến hành hoạch định, cũng không nên xây dựng những kế hoạch quá
tỉ mỉ và chi tiết. Bởi vì khi thực hiện kế hoạch, những yếu tố bất ngờ tác động
làm ảnh hưởng đến những gì được hoạch định trước là không thể tránh khỏi.
Cho nên tổ chức phải chuẩn bị sẵn tâm lý và nguồn lực để xây dựng những đối
sách hợp lý với tình hình để giải quyết những khó khăn. Vì như vậy, tổ chức
mới có thể giữ vững vị thế và phát triển.
Tương tự, quản trị trong tổ chức cũng giống như quản trị cuộc đời mỗi
con người. Điều quan trọng trong cuộc đời của chúng ta cũng là tiến hành tốt
công tác hoạch định. Hoạch định cuộc đời có mấu chốt là xác định mục tiêu mà
ta muốn đạt được. Và những mục tiêu đó cũng phải phù hợp với từng người
riêng biệt, vì mỗi người có một hoàn cảnh và năng lực khác nhau. Chỉ khi xác
định được mục tiêu rõ ràng, ta mới có thể nỗ lực hết sức mình để theo đuổi và
biến mục tiêu đó thành hiện thực. Xác định mục tiêu còn giúp ta tránh khỏi
những phút giây mất định hướng hay đi lạc đường. Ngoài ra, nó còn giúp ta tiết
kiệm được rất nhiều thời gian và công sức.
Trên bước đường để hiện thực hóa mục tiêu, chắc hẳn sẽ có nhiều yếu tố
bất ngờ tác động làm ảnh hưởng đến những điều đã được hoạch định sẵn.
Nhưng điều quan trọng là ta không thể để cho những khó khăn đánh bại, mà
phải dũng cảm đối đầu và vượt lên làm chủ tình thế. Vì chỉ khi mạnh mẽ dấn
thân và hành động, sẵn sàng điều chỉnh những sai lệch thì ta mới đủ bãn lĩnh để
đạt được thành công.

42
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO

1. Giáo trình Quản trị học – Đại học kinh tế TP.Hồ Chí Minh.
2. Sách chuyên khảo Quản trị học – PGS.TS. Nguyễn Thị Liên Diệp (biên
soạn).
3. Tài liệu giảng dạy của thầy Đỗ Văn Khiêm.
4. Các website trên mạng Internet.
43