Ứng dụng GIS đánh giá thích nghi đất đai phục vụ quy hoạch phát triển cây cao su tại huyện đồng phú, tỉnh bình phước

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƢỜNG ĐẠI HỌC NÔNG LÂM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH



TIỂU LUẬN TỐT NGHIỆP

ỨNG DỤNG GIS ĐÁNH GIÁ THÍCH NGHI ĐẤT ĐAI
PHỤC VỤ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU
TẠI HUYỆN ĐỒNG PHÚ, TỈNH BÌNH PHƢỚC

Họ và tên sinh viên: TRẦN THỊ THẢO
Ngành: Hệ thống Thông tin Môi trƣờng
Niên khóa: 2010 – 2014

Tháng 6/201

i

ỨNG DỤNG GIS ĐÁNH GIÁ THÍCH NGHI ĐẤT ĐAI
PHỤC VỤ QUY HOẠCH PHÁT TRIỂN CÂY CAO SU
TẠI HUYỆN ĐỒNG PHÚ, TỈNH BÌNH PHƢỚC



SVTH: T T T




 








Tháng 6/ 2014



ii

LỜI CẢM ƠN
c tiên, Em xin gi li c tri ân sâu si vi các
thy cô ci hc Nông Lâm tp.H Chí Minh, c bit là các thy cô trong
Tài nguyên và GIS 

Em xin gi li cc nhn thy giáo, PGS.TS Nguyn Kim Li,
KS. Nguyn Duy Liêm và KS. Lê Hoàng Tú, là nhng dn,
ch bo em trong sut quá trình thc hin tiu lun tt nghip.
ng xin 


Thôn.
Trong quá trình hc ttrong quá trình làm bài tiu lun, khó tránh
khi sai sót, rt mong các Thy, Cô b ng th lý lu
kinh nghim thc tin ca em còn hn ch nên bài tiu lun không th tránh khi
nhng thiu sót, em rt mong nhc ý kit các Thy, Cô.
Cui cùng, em xin gi li cc ti Cha M, là nh
thành, dy d t qua nhng c sng.
p th l em hoàn thành
bài tiu lun này.
Em xin chân thành c
Sinh viên
Trn Th Tho
B môn Tài nguyên và GIS
ng và Tài nguyên
i hc Nông Lâm TP. H Chí Minh

iii

TÓM TẮT
Vi mc tiêu ng dc v quy hoch phát
tri  a bàn huy ng Phú, t c   áp dng
n ch ln nht và phn m  
ra vùng thích hp nht cho cây cao su nhm góp phn khai thác hiu qu tài nguyên
ng thi ngun li nông dân, thúc
y kinh t ca huyn phát trin.
- n ch ln nh la chn các yu t nhiên có n
kh a cây cao su trên khu vc nghiên cuu t t nhiên
v khí hu rt thun li nên  tài ch u t v t.
-  xây dng các l (th ng, thành ph
gii, tng dày, kt von  n c  d

chng l  thành lp b  t .
-  c kt qu LMU t i chiu vi yêu cu s dt (LUR) ca
cây cao su vi loi hình s dt thông qua cây quyt kt qu qua
GIS.
Kt qu cho thy trên tng di      93.622,28 ha, ch có
7.01% di  t mc thích nghi cao, tp trung nhiu nht  xã Thun Phú vi
2961.74 ha. 12.30% din tích thích nghi trung bình, tp trung thành vùng ln trên xã
Thun Li vi 4.512,18 ha. 21.15% din tích thích nghi kém, phân b thành vùng ln
trên các xng Tii 3.673,32 ha, Tân Li vi 3.326,65 ha, Tân Lp.
59.54% din tích không thích nghi. Vi kt qu này, có th là thông tin tham kho hu
ích cho công tác lp quy hoch vùng trng cao su a bàn huyt hiu qu cao.



iv


MỤC LỤC
LI C ii
TÓM TT iii
MC LC iv
CÁC CH VIT TT vi
DANH SÁCH CÁC BNG vii
DANH SÁCH HÌNH NH viii
CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU 1
1.1. Tính cp thit c tài 1
1.2. Mc tiêu nghiên cu 2
ng và phm vi nghiên cu 2
ng nghiên cu 2
1.3.2. Phm vi nghiên cu 2

CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT 3
2.1. Gii thiu v cây cao su 3
2.1.1. Ngun gc, lch s phát trin 3
2.1.2. Giá tr kinh t 3
2.1.3. Yêu cu sinh thái 4
2.2.  5
2.2.1. Mt s khái nin 5
2.2.2. Ti 7
2.2.3. Cu trúc phân loi kh  8
nh kh  9
2.2.5. Phn m 12
2.3. H tha lý (GIS) 13
2.3.1.  13
2.3.2. Thành phn 13
2.3.3. Ch 14
2.4. Các nghiên c 15
2.4.1. Các nghiên c gii 15
2.4.2. Các nghiên c Vit Nam 16
CHƢƠNG 3. ĐẶC ĐIỂM KHU VỰC NGHIÊN CỨU 20
3.1. V a lý 20
u kin t nhiên 21
3.1.2. Kinh t xã hi 25


v

CHƢƠNG 4. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 27
4.1. D liu thu thp 27
u 27
CHƢƠNG 5. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 30

5.1. Xây dng b các yu t thích nghi 30
5.1.1. B t 31
5.1.2. B thành phi 33
5.1.3. B  t 35
5.1.4. B kt von  n 37
5.1.5. B  a hình 39
5.1.6. B  da hình 41
5.2. B thích nghi 42
5.2.1. Xây dng b   42
5.2.2. Xây dng b thích nghi cây cao su 44
5.2.3. Xây dng b  xut quy hoch cây cao su 47
CHƢƠNG 6. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 50
6.1. Kt lun 50
6.2. Kin ngh 51
TÀI LIU THAM KHO 52
PH LC 53



vi

CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ALES (Automated Land Evaluation System): Phn m
DEM (Digital Elevation Model): Mô hình s  cao.
DTTN (Natural area): Din tích t nhiên.
FAO (Food and Agriculture Organization of the United Nation): T chc liên hp
quc v c và nông nghip.
GIS (Geographic Information System): H tha lý.
ISRIC (World Soil Information): Thông tin th git.
ISSS ( International Society for the Systems Sciences): Hip hi quc t cho các Khoa

hc H thng.
LC (Land characteristic): Tính ch
LMU (Land Mapping Unit):  
LQ (Land Quality): Ch
LUR (Land Use Requirement): Yêu cu s dt.
LUT (Land Use/ Utilization Type): Loi hình s dt.
N ( Not Suitable): Không thích nghi.
S1 (Highly Suitable): Thích nghi cao.
S2 (Moderately Suitable): Thích nghi trung bình.
S3 (Marginally Suitable): Thích nghi kém.
SN-NN (Agricultural production): Sn xut nông nghip.
TCN (Industry standards): Tiêu chun ngành.
WRB (World Reference Base for soil resources tham chit th
gii.



vii

DANH SÁCH BẢNG BIỂU
Bng 2.1. Cu trúc phân loi kh ) 9
Bng 3.1: Thng kê dit theo c da hình 21
Bng 3.2: Phân loi và din tích các lot 23
Bng 3.4: Thng kê din tích trng cao su phân theo huyn/th xã 25
Bng 4.1: Yêu cu s di va bàn huyng Phú 28
Bng 5.1: Tiêu chun phân cp các yu t 30
Bng 5.2: Các lot chính ti huyng Phú 32
Bu t th ng 32
Bng 5.4: Din tích thành phi 34
Bu t thành phi 34

Bng 5.6: Di dày tt 36
Bu t  dày tt hin hu 36
Bng 5.8: Din tích kt von  n 38
Bu t kt von  n 38
Bng 5.10: Din tích c dc 40
B a hình 40
Bng 5.12: Din tích các c dc 42
B da hình 42
Bng 5.14: Thng kê din tích mc thích nghi ca cây cao su 44
Bng 5.15: Din tích các mc thích nghi cao su theo tng yu t hn ch 46
Bng 5.14: Din tích mt nông nghip huyng Phú 48
Bng 5.15: Din tích thích hp trng cao su cho tng xã 49



viii

DANH SÁCH HÌNH ẢNH
 c ti 8
Hình 3.1: B hành chính huyng Phú 20
 u 29
Hình 5.1: B t huyng Phú 31
Hình 5.2. B thành phi 33
Hình 5.3: B  t 35
Hình 5.4: B kt von  n 37
Hình 5.5. B  a hình 39
Hình 5.6. B  da hình 41
Hình 5.7: B   43
Hình 5.8: B thích nghi t nhiên ca cây cao su 45
Hình 5.9: B hin trng s dt nông nghip huyng Phú, 2010 47

Hình 5.10: B  xut trng cây cao su huyng Phú 48

1

CHƢƠNG 1. MỞ ĐẦU
1.1. Tính cấp thiết của đề tài
Cây cao su là mt cây công nghip dài ngày có giá tr kinh t cao. Sn phm t cây cao
su ch yu là m cao su (nha). Hin nay, m cao su tr thành 1 trong 4 nguyên liu
chính ca ngành công nghip th ging sau tu m. Nhng
sn phc ch bin t m cao su là: v rum gim sóc, ng dc, giày
dép, dng c y t . Ngoài giá tr ca m cao su, cây cao su còn có th cung
cp mng g ln n kinh doanh. Bên cnc ht cao su.
Trong hng du t 20  25%. Dc s dng trong công
ngh  n pha thuc kích thích m cao su hoc nu
c x lý thích hp có th dùng làm du thc phm.
c là tnh có din tích trng cao su ln nht chim 22% din tích c c và
36% tng din tích trng cao su c (Tng cc Thng Kê, 2012).
n tích trng cao su ca ng Phú là 34.086 ha, ng th 3 sau huyn
Hn Qun vi din tích 39.800 ha và huyn Bù Gia Mp vi din tích 38.975 ha. Vi
ng chic phát trin din tích cao su ta c c là 1triu
ha thì vic lp quy hoch cho nhu kin thun li là rt cn thit. Tnh
c nói chung, huyu ti
th m phát trin cây cao su. Vì vây,   Ứng dụng GIS trong đánh giá
thích nghi đất đai phục vu quy hoạch phát triển cây cao su trên địa bàn huyện Đồng
Phú, tỉnh Bình Phước nhm góp phn khai thác hiu qu , tránh
ng thi ngun ly kinh t ca
huyn phát trin.

2

1.2. Mục tiêu nghiên cứu
Mc tiêu c tài là nhm ng dng h tha lý (GIS) xây dng bn
 cây cao su ti huyng Phú - tc. T 
  xây dng k hong ng quy hoch s dt cho
s phát trin trng hiu qu - bn vi huyng
Phú, tc.
1.3. Đối tƣợng và phạm vi nghiên cứu
1.1.1. Đối tƣợng nghiên cứu
Các yu t ng và phát trin ca cây cao su: Khí hng
t, thành ph dày, kt von 
  da hình).
1.3.1. Phạm vi nghiên cứu
V không gian: Ph tài thc hia bàn huyng Phú
tnh Bình Phc.
V thi gian  tài thc hin trong khong thi gian 3 tháng t 15/2/2014 n
30/5/2014.









3

CHƢƠNG 2. TỔNG QUAN CƠ SỞ LÝ THUYẾT

2.1. Giới thiệu về cây cao su
2.1.1. Nguồn gốc, lịch sử phát triển
Cây cao su có ngun gc t Nam M, mc trên ma bàn rn 6 triu
km
2
, thuc toàn b c sông Amazon và vùng k cn, gin 13
0
B 
13
0
N (Nguyn Khoa Chi, 1985). Theo Nguyn Th Hu (1997), phm vi phân b ca
cây cao su hoang di ch trong khong  5
0
Bc và Nam. Cây cao su phát trin vào
cui th k n th k XVII mi có nhng công trình nghiên cu v cây cao
su, cui th k XIX cao su mi thc s tr thành hàng hóa.
  t Nam  1877 do Pierre trng ti
n Bách th cht. n 1897 Raoul ly ht ging t Java v
gieo  n Ông Yên ti Th Du Mt và chuy thành
lu tiên ti Sui Du, Nha Trang. u ln nhp
ht ging t  ln. T c thc dân Pháp trng trên nhiu
n t và Qun Tr tip qun t
87.000 ha di     m ch yu là cao su già gn ht chu k kinh
n nay tng din gn 400.000 ha và có mt trong
, Tây Nguyên, và Duyên hi min Trung ()
vt bình quân trên 
2.1.2. Giá trị kinh tế
09, bình quân mt mc tng thu khong 46
trii vi khi quc doanh), và khong 27 trii vi cao su tiu
n), trung bình ca Tng công ty cao su Vit mc bu

ng/ha.
Ngoài hiu qu kinh t c ghi nhn, cây cao su còn góp phn gii quyt
vic làm cho khong khi quc doanh và trên 77.000 h nông dân
tin. Nh ng và giá c thun li, t l

4

nên thu nhp ci trng cao su có nhiu ci thik; nhi
s dt gim nghèo. (Hip hi cao su Vit Nam,
2009)
2.1.3. Yêu cầu sinh thái
a. Nhiệt độ
Cây cao su là cây trng nhing
trong khong nhi t 22  30
0
C, khong nhi thích hp là 26  28
0
C. Nhi
thp s ng ca cây và ngây tr ngi cho quá trình chy m khi
khai thác.  nhi nh 
0
C s n sc ny mm ca ht, t
ng cm li. Nu nhi
0
C ht ging s mt sc
ny mm hoàn toàn, nhi này kéo dài còn gây ri lon hoi cht và
cây s cht.  nhi th
0
C cây s b nt m chy võ hàng lonh sinh
ng b khô và cây cht. Tuy nhiên, nu nhi l

0
t s tr
ngng m t m.
Nhi 
0
ng khô v  g cây và có th gây cây cht.
b. Lượng mưa và độ ẩm không khí
c trng trong nh 1800-.
S p nh 100-150 ngày.  m không khí bình quân
thích hng ca cao su là trên 75%,  m không khí có th hi
quan thun vi dòng chy m khi khai thác (Nguy, 2001).
V kh u hn ca cao su, cây cao su có m 
n này, vì th i nhu kin ti và
ngui không có sn.
c. Ánh sáng
Khác vi  chiu sáng
trong ngày càng ln thì vic sinh tng hc càng nhiu. Ánh sáng còn ng
n kh  kháng ca cây, nht là tính chng chu c trong

5

 nh ng chu rét khn khác
(Lê Minh Xuân, 1986). S gi chic gi là tt cho cao su bình
quân t 1800-2800 gi
d. Gió
Gió lt ru tiên cho các bnh v 
làm gim m n cây và git m làm gim
m ng c, c th  vanh chm và kéo dài thi k hình
thành mt tng lá. c bit khi gió khô kéo dài còn gây ra nhng v cháy và gim
t m . Nhi t lng

ng rt chm, và sng thp. Tuy nhiên gió nh có th c sinh
ng. M gió thích hp cho cao su là 1-2m/s (xem chi tit v yu t này ti quy
trình k thut trng cao su 1997, Tng Công ty Cao su Vit Nam).
e. Đất đai và địa hình
Cao su thích hp vt rng, yêu cu lý hóa tính ct cao. V hóa cht phi là
t tt, nhi pH = 5. V lý tính yêu cp, thoát
c. Ngoài ra cây cao su còn yêu cu mc thp, phù hp vi nhng khu vc có
 cao so vi mt bin là 200m (Nguy.
2.2. Đánh giá thích nghi đất đai
2.2.1. Một số khái niệm cơ bản
n tích ca b mt, bao gm các thành phn vt lý và
ng sinh hc ng ti s dm có khí
ht, thc vt, m rng ra nhng ting ti s
dt (FAO, 1976).
 b - LMU) là dit phân chia trên
b, có nhng tính chc chnh (FAO, 1976)
 bng các cuc kho sát tài nguyên thiên nhiên. Phân
 không gian cho thích h

6

Tính ch- LC) là nhng thuc tính c
c hong s d mô t cht
 phân bit gi  p cho s dng khác
nhau.
Ch- LQ) là nhng thuc tính phc hp phn ánh
mi quan h a nhiu tính chc
chia làm 3 nhóm: Nhóm theo yêu cu sinh thái cây trng, nhóm theo yêu cu qun tr
và nhóm theo yêu cu bo tn.
Loi hình s dt (Land Use Type -  là mt mt loi cây trng

hoc mt s loi cây trng trong mu kit và kinh t- xã hi nhnh.
Các thuc tính ca loi hình s d t bao gm: Các thông tin v sn xut, th
ng tiêu th sn phng, mc thu nh
Yêu cu s dt (Land Use Requirement - LUR) là toàn b m v a
 d t, khí hu (nhit, m, bc x); thy li u kii,
tiêu); thp lt, ngp mn, ngp tri sâu ngp, thi gian ngp);
u kin v  h tng, dch v nông - lâm - p; hiu qu ng
(kh  mt chng xói mòn; m ng nguc); hiu
qu kinh t xã hi (tng giá tr sn phm, thu nhp, lãi thun, yêu c
m bo tha mãn yêu cu kin sn xut ca cây trng
thuc loi s dnh.
Yu t hn ch (Limitation factor) là cht c tính ch
ng bt ln loi hình s dt nhc dùng làm
tiêu chu phân cp các mc thích hp.
n trình so sánh các tính chi
các mc  dng nhnh s dng mt khoa hc chun. Kt qu có th
t ch di s dng, quy ho nh s i s
dt. u suc dùng cho mt mnh, bao

7

gm vic tin hành và làm sáng t các kho sát và nghiên ct, thc vt,
khí hu và các khía cnh khác c nhn din và so sánh gia loi hình s
dt vi m
             
c d t m dng nhnh, v các
m  n xu m và các yêu cu qun lý (Austin and
Basinski, 1978).
2.2.2. Tiến trình đánh giá đất đai
Vii tùy thuc vào mc tiêu và m chi tit ca nghiên cu.

Tuy nhiên, ti    n chính: (1) Giai
n chun bu tra thc tn x lý các s liu và báo cáo
kt qu. Trong mi gian, có ba nhóm công vic riêng bi
- Nhóm công vin s dn trng s dng
t, nghiên cu các loi hình và h thng s du qu kinh t và tác
ng ca các h thng s dt, la chn các h thng s dt và
loi hình s dt có trin v 
- Nhóm công viNghiên cu kin t nhiên có liên
n s dt (khí ha mo, thc va chn và phân
cp các ch tiêu cho b  c v cho vic

- Nhóm công vi dt: So sánh và kt hp gia
yêu cu s dt vi ch nh các m thích hp ca các
 ng loi hình s dt.
c thc hi:

8

(5). (LAND USE)
- 

(3). 
- 
- 

(LUR)
(6). 
(LAND USE) 
(LAND)
- /LC và LUR

(1) 
A. 
(2). 
- 
- 
(4). (LAND)
- 

(LQ/LC)


(7). 
KẾT QuẢ (các bản đồ và báo cáo)

Hình 2.1. Sơ đồ các bước tiến hành đánh giá đất đai
(Phng theo FAO, 1976; D.Dent and A.Young, 1981)
2.2.3. Cấu trúc phân loại khả năng thích nghi đất đai
ng cu trúc tng quát ca phân loi kh t
m 4 c
- B (Orders): phn ánh các loi thích nghi.
- Lp (Classes): phn ánh m thích nghi ca b.

9

- Lp ph (Sub-classes): phn ánh các hn ch c th ca t i
tng loi hình s dt. Nhng yu t này to ra s khác bit gia các dng thích
nghi trong cùng mt lp.
-  (Units): phn ánh nhng s khác bit v yêu cu qun tr ca các dng
thích nghi trong cùng mt lp ph.
Bảng 2.1. Cấu trúc phân loại khả năng thích nghi đất đai (FAO, 1976)

Phân loi (Category)
B (Order)
Lp (Class)
Lp ph
(Sub-class)
 (Unit)
Thích nghi S
Thích nghi cao S1
Thích nghi trung bình S2
Thích nghi kém S3

S2/Sl(*)
S2/De



S2/De1(**)
S2/De2

Không thích
nghi N
Không thích nghi hin ti N1
n N2
N1/Ir
N1/De

(*) Yếu tố hạn chế (Sl: độ dốc; De: tầng dày tầng đất mặt)
(**) Yếu tố hạn chế trong cùng 1 lớp phụ (ví dụ, De1: < 50 cm; De2: 50- 100 cm)
2.2.4. Phƣơng pháp xác định khả năng thích nghi đất đai
 a chn các loi hình s dt có trin

v c k tip trong tit hp, so
sánh gia LQ/LC vi LUR ca loi hình s dt (LUT). Kt qu ca quá trình này
nh các mc thích nghi ca tng LUT trên t .
t hp gi ngh ca FAO có các cách bin
i sau (Nguyn Kim Li và ctv, 2009; Bùi Th Ngc Dung và ctv, 2009):
u kin hn ch n ch)

10

Pn ch hay còn gi ty theo gii h th là m
thích hp c i mt loi hình s dt là thích hp nhc
phân loi c cn 1 trong nhu kin
t nhiên (ch   sâu ngu kin li thì mt
loi hình s d không thc hic mu kin t nhiên
còn li thun li.
Vic s dn ch t là cách dit nht hoc
tính cht trong mi. Nu m
ti vi s ng ct c hn ch nào. c
l không thun li cho s ng ca cây thì nó có
nhng hn ch nghiêm trc
mô t trong mt s m hn chng s dp trong m hn
ch, cc áp dng khi biu hii cho canh
tác. Nhng cp khác nhau trong m hn ch 
- Không hn ch phát trin ca cây trng.
- Ít hn chai gn ti vi mt loi s dt và nhng tác
i vt không quá 20% so vi mt t
- Hn ch i dn gi
xut, tuy nhiên vn là ra li nhun và vic s dt có li nhun.
- Hn ch nghiêm trng nht
cc s di vi loi s dc cân nhc.

- Hn ch rt nghiêm trng: hn ch này không ch làm gi  t xung
i mc thun li thm chí còn gây c ch toàn b vic s di vi loi s
d
Nhng cp hn ch c biu din gi hi
vi mc tính cht ta có th nh mt cp S1 (rt thích nghi), mt

11

cp S2 (thích trung bình), mt cp S3 (thích nghi kém) và mt cp N (không thích nghi
và không th u chng hp này, không hoc ch nhng hn ch không
 c cp S1, hn ch i vi cp S2, hn ch nghiêm trng
i vi cp S3 và hn ch rt nghiêm tri vi cp N.
c
 c hin bng các tính cng, tính nhân, tính theo ph 
hom vi các h s và thang bng cho
m các LQ/LC ng vi tng LUT, cng các giá tr và phân cp thích nghi theo tng
s  ng cn thích nghi cây trng có
tm quan trt qu không sát vi thc t sn xu kt qu ca
ày có tính kh thi cao, cn thit phi tham kho ý ki
 nh: (1) m   ng (trng s: wi) c   n thích nghi các
m (xi) ca tng LQ/LC ng vi LUT. Tng giá tr thích nghi (Si) =
trng s m (xi), phân cp thích nghi theo min giá tr thích nghi (Si).

n hành bàn bi ý kin vi các nhà nông hc, nhà
kinh tc vic kt hu kin xy ra khác nhau và chnh
sa làm sao cho chúng có th c cho tt c các kh 
vy, nu ý kin thu thc t  và kinh nghim v u
kin t u kin kinh t - xã hi ca khu v
này s rt tm bn và nhanh chóng.
(4). t hp xem xét v kinh t

 so sánh các kt qu  kinh t vi LQ/
 phù h kinh
t  m bo tính khách quan ca các kt qu p thì

12

s dc (2). Tuy nhiên, trong thc t ng s d
pháp (1) hoc(2) kt hp v
2.2.5. Phần mềm ALES trong đánh giá đất đai
ALES c xây dt quc
t ti hc Cornell-Mi thit k h thng và vi
u tiên ALES version 1.0, qua nhiu ln
cp nhn nay là phiên bn
mi nht).
Mt có th i chiu, gii thích
a yêu cu s dt và tính chALES xây dng khung
nh, ph d liu tùy thuc vào mi s d
cho phép nhp: các chng hoc tính chu s dt
(LUR) và các loi hình s di xây
dc phép quynh cp thích nghi ca các LUT thông qua xây dng
cây quy i chiu (matching) gia LQ/LC
n ch ln nh 
kt qu 
t xây dng mô hình theo h   

Hin nay trên th gi dng tích hp v h tr công tác
ng. Kt qu mô hình hóa t ALES s
c kt ni vi GIS nhm xây dng các b thích ht vùng lãnh
th c th, phc v công tác quy hoch s dt.

13

2.3. Hệ thống Thông tin Địa lý (GIS)
2.3.1. Định nghĩa
H tht h thng thông tin mà nó s
dng d li d liu ra liên quan v ma
lí không gian (geographically or geospatial), nhm tr giúp vic thu nh  ,
qun lí, x lí, phân tích và hin th các thông tin không gian t th gii th gii
quyt các v tng hp thông tin cho các mt ra,chng hn
  h tr vic ra quy nh cho v  quy hoch (planning) và qun lý
(management) s dt (land use), tài nguyên thiên nhiên (natural resources), môi
ng (environment), giao thông (transportation), d dàng trong vic quy hoch phát
tri và nhng vi d liu hành chính. (Nguyn Kim Li, 2009)
2.3.2. Thành phần
Theo Shahab Fazal (2008), GIS có 6 thành ph
- Phn cng: Bao gm h thng máy tính mà các phn mm GIS ch 
Vic la chn h thng máy tính có th là máy tính cá nhân hay siêu máy tính. Các
máy tính cn thit phi có b vi x  m chy phn mng b
nh    thông tin (d liu).
- Phn mm: Phn mm GIS cung cp các ch cn thi 
tr, phân tích, và hin th d liu không gian. Nhìn chung, tt c các phn mm GIS có
th c nhng yêu cn ca chúng có th khác nhau.
- D liu: D lia lý và d liu thuc tính liên quan là nn tng ca GIS. D
liu này có th c thu thp ni b hoc mua t mt nhà cung cp d li
mi. B s là hình thc d lin cho GIS. D liu thu
ng b  i d liu s. Mt h thng GIS s tích
hp d liu không gian và các d liu khác bng cách s dng h qun tr  d
liu.

14

-  pháp: Mt h thng GIS vn hành theo mt k hong mô
hình và cách thc hoi vi mi nhim v. V n, nó bao g
pháp phân tích không gian cho mt ng dng c th. Ví d, trong thành lp b, có
nhit khác nhau nh ng chuyi t raster sang vector hoc vector hóa
th công trên nn nh quét.
- i s dng GIS có th i
thit k và thc hin h thng GIS, hay có th i s d h tr cho các
công ving ngày. GIS gii quyt các v không gian theo thi gian thc. Con
i lên k hoch, thc hin và v ng kt lun, h tr cho
vic ra quynh.
- Mi: Vi s phát trin nhanh chóng ca công ngh thông tin, ngày nay
thành phn có l n nht trong GIS chính là mi. Nu thiu nó, không th có
bt c giao tip hay chia s thông tin s. GIS ngày nay ph thuc cht ch vào mng
internet, thu thp và chia s mt khng ln d lia lý.
2.3.3. Chức năng
GIS có bn chn (Basanta Shrestha và ctv, 2001):
- Thu thp d liu: D lic s dn t nhiu ngun khác nhau,
có nhiu d theo nhiu cách khác nhau. GIS cung cp công c 
tích hp d liu thành mnh dng chu so sánh và phân tích. Ngun d liu
chính bao gm s hóa th công/quét nh hàng không, b giy và d liu s có sn.
nh v n d liu vào.
- Qun lý d liu: Sau khi d lic thu thp và tích hp, GIS cung cp chc
 và duy trì d liu. H thng qun lý d liu hiu qu phm bo các
u kin v an toàn d liu, toàn vn d li và trích xut d liu, thao tác d
liu.

15

-   ng nht ca GIS làm cho nó
khác vi các h thng khác. Phân tích không gian cung cp các chi suy
không gian, tm, chng lp.
- Hin th kt qu: Mt trong nhng khía cnh ni bt ca GIS là có nhiu cách
hin th n thng bng bng bi th c
b sung vi b và nh ba chiu. Hin th trc quan là mt trong nhng kh 
t ci s du hiu vi kt qu.
2.4. Các nghiên cứu đánh giá thích nghi đất đai
2.4.1. Các nghiên cứu đánh giá thích nghi đất đai trên thế giới
T nha th k i bu thy cn có nhng hiu bit
tng h c tiêu s dc
nh. Vì vây, vi  dc xc nghiên cu k
tip ca công tác nghiên ct (Soil). T m 
c nhiu nhà khoa hc và nhiu t chc quc t  thành
mt trong nhng chuyên ngành nghiên cu quan trng phc v tích cc cho vic quy
hoch, honh chính sách  d
thng n, ph bin là các h thng:
 Hoa K: Phân loi kh i (Irrigation land Suitability
Classification) ca cc ci t thuc B nông nghip Hoa K biên so
1951. H thng phân loi bao gm các lp, t lp có th trng trn
lp có th trng trc mt cách gii hn (Limited arable) và lp không th trng
trc (Non  arable). Trong h thng phân loi này, mt s
ch tiêu v kinh t   phm vi thy li.
    : Vic phân h   c hin t
nhc thc hic:
-   p ph th ng: So sánh các loi th ng theo tính cht t
nhiên.

16

-  giá kh kh n xut cu t c xem xét kt hp vi
a hình, khí hu 
-  giá kinh t  n xut hin ti ca t nhiên
pháp này thun kía cnh t nhiên c
xét  khía cnh kinh t - xã hi ca vic s d.
Vào nhi tin trình thng nhm v phân loi
th ng, FAO  nhu có tính toàn cu v 
 dm lâu bn. Kt qu là mt d thu tiên
v .
1976 hàng lot các tài ling dn c th v i
ng chuyên bic FAO xut b  t  p
c tiêu phát trin (1990); 
h thng canh tác cho vic s dt (1992).
Hin nay, c     c thc hin trên nhiu quc gia và tr
thành mt khâu trng yu ca hong c v quy hoch
(theo FAO, Guiderlines for land use Planning,1994).
2.4.2. Các nghiên cứu đánh giá thích nghi đất đai ở Việt Nam
 i kì xây d lý lun cho khoa
hc th ng Vit Nam. T n 1980 mt s công trình nghiên cu phân
loi, xây dng b ng hp cho
các mc tiêu s dt bc tin hành. T n nay, vic nghiên
cy mnh vi vic s da FAO vào
Vit Nam. Nhiu nhà khoa hn s dn
hành nhiu công trình nghiên cu v c v cho mc tiêu
phát trin nông lâm nghip  c ta. Mt s công trình sau: