THAO tác lập LUẬN PHÂN TÍCH

Ngày soạn: 03/03/2014
Ngày dạy: 06/03/2014
Lớp dạy: 10 Chuyên Văn
Sinh viên: Nguyễn Ngọc Anh
Bài: THAO TÁC LẬP LUẬN PHÂN TÍCH
I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT:
Giúp học sinh:
- Nắm được mục đích và yêu cầu của thao tác lập luận phân tích.
- Biết cách phân tích một vấn đề chính trị, xã hội hoặc văn học.
- Tạo cho học sinh có được kỹ năng phân tích, thảo luận, thuyết trình.
- Phương pháp: Dùng phương pháp quy nạp, hướng dẫn HS luyện tập theo
hướng dẫn của SGK. Trong quá trình HS luyện tập, GV gợi ý bằng những câu hỏi
nhỏ để HS thảo luận.
II. CHUẨN BỊ:
- Giáo viên: SGK ngữ văn 11 tập 1 (cơ bản và nâng cao), SGV SGK ngữ văn
11 tập 1 (cơ bản và nâng cao), các ngữ liệu, các tài liệu tham khảo khác, nghiên
cứu tài liệu, soạn giảng.
- Học sinh: Đọc bài trước ở nhà, soạn bài. Chú ý: nhắc HS chuẩn bị thêm
SGK Ngữ văn 11 tập 1 ban cơ bản để phục vụ cho bài học.
III. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP:
1. Ổn định lớp, kiểm tra bài cũ:
- Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số học sinh
- Kiểm tra tập soạn, kiểm tra bài cũ:
 Em hãy cho biết thế nào là phân tích đề, lập dàn ý?
2. Giới thiệu bài mới:
- Lời vào bài: Trong bài văn nghị luận, thao tác lập luận phân tích giữ vai trò
quan trọng, quyết định phần lớn đến sự thành công của bài văn. Thao tác lập luận
phân tích nhằm mục đích gì? cách thức tiến hành như thế nào? bài học hôm nay sẽ
làm rõ vấn đề này.
- Nội dung bài mới:
Hoạt động của GV và HS Yêu cầu cần đạt

Phân tích là gì? Mục đích
của thao tác phân tích?
 Để kết quả phân tích đạt
hiệu quả tối ưu, thì ta cần phải có
I. MỤC ĐÍCH, YÊU CẦU CỦA THAO TÁC LẬP
LUẬN PHÂN TÍCH:
- Phân tích là chia nhỏ đối tượng thành các yếu tố,
bộ phận để xem xét một cách kĩ càng nội dung, hình
thức và mối quan hệ bên trong cũng như bên ngoài của
chúng, nêu lên bản chất của đối tượng.
- Mục đích của phân tích là làm sáng tỏ ý kiến,
quan niệm nào đó.
- Yêu cầu:
+ Phân tích bao giờ cũng gắn liền với tổng hợp.
+ Phân tích bao giờ cũng kết hợp giữa nội dung
và hình thức.Đó là bản chất của thao tác phân tích trong
văn nghị luận.
II. CÁCH PHÂN TÍCH:
cách phân tích.
 GV Chia HS thành 3 nhóm
thảo luận với 3 văn bản tương ứng
về cách phân tích ở mỗi vb. Tg 5
phút
 Phân tích 3 đoạn trong SGK
nhằm phát hiện cách thức phân
tích.
Nhóm 1: Ngữ liệu ở mục I
Nhóm 2: Ngữ liệu (1) ở mục II
Nhóm 3: Ngữ liệu (2) ở mục II
Gợi ý:

* Ngữ liệu ở mục I:
- Phân tích dựa trên cơ sở phân loại đối tượng:
Làm sáng rõ những biểu hiện về nhân cách bẩn thỉu, bần
tiện của Sở Khanh.
- Phân tích kết hợp chặt chẽ với tổng hợp: Từ việc
phân tích nổi bật những biểu hiện bẩn thỉu, bần tiện mà
khái quát lên giá trị hiện thực của nhân vật này - bức
tranh về nhà chứa, tính đồi bại trong xã hội đương thời.
* Ngữ liệu (1) ở mục II:
- Phân tích theo cách phân loại đối tượng: Đồng
tiền vừa có tác dụng tốt, vừa có tác dụng xấu (sức mạnh
tác oai tác quái).
- Phân tích theo quan hệ kết quả - nguyên nhân:
+ Nguyễn Du chủ yếu vẫn nhìn về mặt tác hại của
đồng tiền (kết quả).
+ Vì một loạt hành động gian ác, bất chính do đồng
tiền chi phối (giải thích nguyên nhân)
- Phân tích theo quan hệ nguyên nhân - kết quả:
Phân tích sức mạnh của đồng tiền  Thái độ phê phán,
khinh bỉ của Nguyễn Du khi nói đến đồng tiền.


Trong quá trình lập luận, phân tích luôn gắn
liền với khái quát tổng hợp: Từ chỗ nêu lên được sức
mạnh của đồng tiền, thái độ hành xử của các tầng lớp xã
hội đối với đồng tiền, tác giả kết lại bằng cách đồng tình
với thái độ của Nguyễn Du đối với xã hội đó.
* Ngữ liệu (2) ở mục II:
- Phân tích theo quan hệ NN-KQ: Bùng nổ dân số
(NN) sự ảnh hưởng đến đời sống con người (KQ)

- Phân tích theo cách phân loại đối tượng – các
ảnh hưởng xâu của việc bùng nổ dân số đến con
người:
+Thiếu lương thực thực phẩm
+Suy dinh dưỡng suy thoái nòi giống
+Thiếu việc làm thất nghiệp
Phân tích kết hợp chặt chẽ với khái quát tổng hợp:
Bùng nổ dân số ảnh hưởng đến nhiều mặt đời sống =>
Dân số càng gia tăng thì chất lượng cuộc sống càng
giảm.


Có một số cách phân tích thông dụng sau:
- Cắt nghĩa – bình giá
- Chỉ ra nguyên nhân – kết quả
- Phân loại đối tượng
- Liên hệ đối chiếu.
 Từ sự phân tích trên em rút
ra cách phân tích? Phân tích cần đi sâu vào từng yếu tố, từng khía
cạnh, song cần đặc biệt lưu ý đến quan hệ giữa chúng
với nhau trong chỉnh thể toàn vẹn, thống nhất.
III. LUYỆN TẬP:
4. Củng cố
- Yêu cầu học sinh đọc lại phần nghi nhớ
- Mục đích, yêu cầu của thao tác lập luận phân tích.
- Cách phân tích.
5. Dặn dò
* Học bài cũ: Học bài và làm bài tập phần luyện tập trang 28
* Soạn bài mới:đọc bài trước ở nhà và soạn trước bài “Thương vợ” của Trần
Tế Xương; “Khóc Dương Khuê” của Nguyễn Khuyến.

6. Rút kinh nghiệm giờ dạy