SKKN dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2

SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Phần thứ nhất:
ĐẶT VẤN ĐỀ
I. LÍ DO CHỌN ĐỀ TÀI:
Môn Toán là một trong những môn học có vị trí quan trọng ở bậc
Tiểu học. Trong những năm gần đây, xu thế chung của thế giới là đổi
mới phương pháp dạy học nhằm phát huy tính tích cực, tự giác, chủ
động sáng tạo của học sinh trong quá trình dạy học. Một trong những
bộ phận cấu thành chương trình toán học ở bậc Tiểu học mang ý nghĩa
chuẩn bị cho việc học môn hình học ở các cấp học trên, đồng thời
giúp học sinh những hiểu biết cần thiết khi tiếp xúc với những “tình
huống toán học” trong cuộc sống hàng ngày.
Trong những đợt đi thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên
trong địa bàn huyện Yên Mỹ và đặc biệt trong mùa Hội giảng cấp
huyện và cấp tỉnh năm học 2009 - 2010, tôi đã chọn dạy lớp 2. Trong
thời gian chẩn bị cũng như thư giảng, tôi nhận thấy việc dạy các yếu
tố hình học trong chương trình toán học ở bậc tiểu học nói chung và ở
lớp 2 nói riêng là hết sức cần thiết. Ở lứa tuổi học sinh tiểu học, tư duy
của các con còn hạn chế về mặt suy luận, phân tích việc dạy “các yêu
tốc hình học” ở Tiểu học sẽ góp phần giúp học sinh phát triển được
năng lực tư duy, khả năng quan sát, trí tưởng tượng cao và kỹ năng
thực hành hình học đặt nền móng vững chắc cho các em học tốt môn
hình học sau này ở cấp học phổ thông cơ sở.
Việc dạy các yếu tố hình học lớp 12 như thế nào để đạt được
hiệu quả cao nhất phát huy được tính chủ động tích cực của học sinh
1
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
phù hợp với yêu cầu đổi mới của phương pháp dạy học đó là nội dung
tôi muốn đề cập tới trong đề tài.
II. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU:
Trong những năm gần đây, phong trào đổi mới phương pháp dạy học

trong trường Tiểu học được quan tâm và đẩy mạnh không ngừng để ngay từ cấp
Tiểu học, mỗi học sinh đều cần và có thể đạt được trình độ học vấn toàn diện,
đồng thời phát triển được khả năng của mình về một môn nào đó nhằm chuẩn bị
ngay từ bậc Tiểu học những con người chủ động, sáng tạo đáp ứng được mục
tiêu chung của cấp học và phù hợp với yêu cầu phát triển của đất nước.
Dạy toán ở tiểu học vừa phải đảm bảo tính hệ thống chính xác của toán
học vừa phải đảm bảo tính vừa sức của học sinh. Kết hợp yêu cầu đó là một việc
làm khó, đòi hỏi tính khoa học và nhận thức, tốt về cả nội dung lẫn phương
pháp. Trong chương trình dạy toán 2 các yếu tối hình học được đề cập dưới
những hình thức hoạt động hình học như: Nhận dạng và gọi đúng tên hình chữ
nhật, đường thẳng, đường gấp khúc, biết tính độ dài đường gấp khúc, tính chu vi
hình tam giác, hình tứ giác, biết thực hành vẽ hình.
III. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU:
1. Học sinh lớp 2 và giáo viên trong trường nơi công tác và một số trường
đến thanh tra hoạt động sư phạm trong huyện Yên Mỹ.
2. Sách giáo khoa môn Toán lớp 2.
IV. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU:
Một trong những nhiệm vụ cơ bản dạy học các yếu tố hình học ở lớp 2 là
cung cấp cho học sinh những biểu tượng hình học đơn giản, bước đầu làm quen
với các thao tác lựa chọn, phân tích, tổng hợp hình, phát triển tư duy, trí tưởng
tượng không gian. Nội dung các yếu tố hình học không nhiều, các quan hệ hình
học ít, có lẽ vì phạm vi kiến thức các yếu tố hình học như vậy đã làmcho việc
nghiên cứu nội dung dạy học này càng lý thú.
2
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Ngoài ra, tôi còn chú ý học hỏi, dự giờ đồng nghiệp trong và ngoài trường
để vận dụng sáng tạo lốp sao cho phù hợp và ngày càng có hiệu quả. Sau đây
tôi xin trình bày một vài kinh nghiệm mà tôi để tâm suy nghĩ thực hiện trong
năm học này.
V. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU:

1. Phương pháp nghiên cứu lí luận: Phương pháp này giúp tôi có cơ sở
khoa học về toán học để nhận định quan niệm xây dựng nội dung chương trình
sách giáo khoa môn toán và phương pháp dạy học môn toán lớp2.
2. Phương pháp điều tra: Qua điều tra bằng văn bản và cả bằng phỏng
vấn hoặc trao đổi ngẫu nhiên trong giao tiếp, phương pháp này giúp tôi có cơ sở
thực tiễn về thực trạng dạy các yếu tố hịnh học ở lớp 2 trong trường nơi công
tác.
3. Phương pháp tích luỹ, thống kê: Trong suôt hơn 15 năm dạy học, hay
đi dự giờ thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên, tôi đã vận dụng phương
pháp này để tích hợp kinh nghiệm thực tiễn.
4. Phương pháp phân loại: Phương pháp này giúp tôi phân loại ccas bài
dạy các yếu tố hình học trong sách giáo khoa môn toán lớp 2.
5. Phương pháp khảo sát: Trong quá trình thực hiện đề tài, tôi đã vận
dụng phương pháp này để tìm hiểu và rà soát toàn bộ các bài dạy yếu tố hình
học ở lớp 2.
Ngoài những phương pháp trên đây, tôi còn vận dụng một số phương pháp
khác như phương pháp trắc nghiệm, phương pháp thực hành, phương pháp trò
chơi,…
VI. PHẠM VI NGHIÊN CỨU:
Nội dung về “các yếu tố hình học” và yêu cầu cơ bản về kiến thức, kỹ
năng trong chương trình lớp 2.
VII. DỰ KIẾN KẾ HOẠCH NGHIÊN CỨU:
3
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
1. Phương hướng chung:
- Nghiên cứu lí thuyết về toán học cao cấp;
- Nghiên cứu thực tiễn.
2. Phương hướng cụ thể:
Thời gian nghiên cứu: 02 năm học (năm học 2009 - 2010 và năm học
2010 - 2011)

4
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Phần thứ hai:
GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. CỞ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN
1. Nội dung chương trình:
Nội dung dạy học các yếu tố hình học lớp 2 phong phú, đa dạng, được giới
thiệu đầy đủ về đường thẳng, ba điểm thẳng hàng.
- Đường gấp khúc
- Tính độ dài đường gấp khúc.
- Giới thiệu hình tứ giác, hình chữ nhật. Vẽ hình trên giấy ô vuông.
- Giới thiệu khái niệm ban đầu về chu vi của hình học.
Cấu trúc, nội dung các yếu tố hình học trong sách giáo khoa toán 2 được
sắp xếp đan xen với các mạch kiến thức khác phù hợp sự phát triển theo từng
giai đoạn của học sinh.
2. Yêu cầu cơ bản về kiến thức và kỹ năng:
- Học sinh biết nhận biết dạng và gọi đúng tên hình chữ nhật, hình tứ giác,
đường thẳng, đường gấp khúc. Đặc biệt lưu ý học sinh (nhận dạng hình “tổng
thể”), chưa yêu cầu nhận ra hình chữ nhật cũng là hình tứ giác, hình vuông cũng
là hình chữ nhật.
- Biết thực hành vẽ hình (theo mẫu) trên giấy ô vuông, xếp, ghép các hình
đơn giản.
- Học sinh bước đầu làm quen với các thao tác lựa chọn, phân tích, tổng
hợp hình, phát triển tư duy, trí tưởng tượng không gian…
II. LỊCH SỬ VẤN ĐỀ:
Vấn đề dạy các yếu tố hình học ở lớp 2 được không ít giáo viên
quan tâm. Đã có một số sáng kiên kinh nghiệm được công bố trên các
phương tiện thông tin đại chúng.
5
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2

Hiện trong địa bàn Trường Tiểu học Hoàn Long, huyện Yên Mỹ
chư có một bản thảo nào được công bố chính thức.
III. THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT MỘT SỐ GIẢI PHÁP
DẠY CÁC YẾU TỐ HÌNH HỌC Ở LỚP 2:
3. Dạy các yếu tố hình học ở lớp 2:
Các yếu tố hình học trong sách giáo khoa lớp 2 đã bám sát trình độ chuẩn
(thể hiện các yêu cầu cơ bản về kiến thức và kỹ năng mà học sinh cần đạt được,
phù hợp với mức độ ở lớp 2 như nhận dạng hình tổng thể, các bài thực hành,
luyện tập đơn giản, bài tập xếp, ghép hình, dễ thực hiện…). Với hệ thống các bài
tập đa dạng đã gây hứng thú học tập của học sinh.
Ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được các khái niệm, được những hình
học dựa trên các đặc điểm quan hệ các yếu tố của hình (chẳng hạn chưa yêu cầu
học sinh biết hình chữ nhật là hình tứ giác có 4 góc vuông, hoặc có 2 cạnh đối
diện bằng nhau) chỉ yêu cầu học sinh nhận biết được hình ở dạng “tổng thể”
phân biệt được hình này với hình khác và gọi đúng trên hình của nó. Bước đầu
vẽ được hình đó bằng cách nối các điểm hoặc vẽ dựa trên các đường kẻ ô vuông
(giấy kẻ ô ly,…).
Một cách khác nữa, khi dạy thì giáo viên cần lưu ý cho học sinh có thói
quen đặt câu hỏi “tại sao” và tự suy nghĩ để trả lời các câu hỏi đó. Trong nhiều
tình huống giáo viên còn có thể đặt ra câu hỏi “Tại sao làm như vậy? Có cách
nào khác không? Có cách nào hay hơn không?”. Các câu hỏi của giáo viên như
“tại sao”, “vì sao” đã thôi thúc học sinh phải suy nghĩ tìm tòi giải thích. Đó là
chỗ dựa để đưa ra cách làm hoặc cách giải sự lựa chọn trong vốn kiến thức đã
học để trả lời.
Khi dạy các yếu tố hình học cho học sinh lớp 2, việc tập cho học sinh có
thói quen đặt ra câu hỏi “tại sao” và tìm cách giải thích làm cho vấn đề được
sáng tỏ là nhiệm vụ của người giáo viên. Từ thói quen trong suy nghĩ ta hình
thành và rèn luyện thói quen đó trong diễn đạt, trong trình bày.
6
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2

Ví dụ: Bài chu vi hình tam giác.
Cho học sinh nhắc lại cách tính chu vi của hình tam giác.
Học sinh có thể tính chu vi tam giác bằng các cách:
4 = 4 = 4 = 12 (cm)
Hoặc : 4 x 3 = 12 (cm)
Cho học sinh so sánh các kết quả khẳng định là làm đúng.
Lúc đó giáo viên hỏi: Tại sao con lại lấy 4 x 3 để tính chu vi hình tam giác
(vì 3 cạnh hình tam giác có số đo bằng nhau = 4 cm).
- So sánh 2 cách làm trên con thấy cách nào làm nhau hơn? (cách 2).
+ Tổng độ dài các cạnh của hình tam giác là chu vi của hình tam giác đó.
* Trong sách giáo khoa môn Toán lớp 2, hệ thống các bài tập thực
hành về yếu tố hình học có mấy dạng cơ bản sau:
1. Về “nhận biết hình”:
a. Về “đoạn thẳng, đường thẳng”.
Vấn đề “đoạn thẳng, đường thẳng” được giới thiệu ở tiểu học có thể có
nhiều cách khác nhau. Trong sách toán 2, khái niệm “đường thẳng” được giới
thiệu bắt đầu từ “đoạn thẳng” (đã được học ở lớp 1) như sau:
- Cho điểm A và điểm B, lấy thước và bút nối hai điểm đó ta được đoạn
thẳng AB.
- Kéo dài đoạn thẳng AB về hai phía, ta được đường thẳng AB
7
4cm
C
A
B
4cm4cm
A B
A B
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
- Lưu ý: Khái niệm đường thẳng không định nghĩa được, học sinh làm

quen với “biểu tượng” về đường thẳng thông qua hoạt động thực hành: Vẽ
đường thẳng qua 2 điểm, vẽ đường thẳng qua 1 điểm.
b. Nhận biết giao điểm giao điểm của hai đoạn thẳng:
Ví dụ bài 4 trang 49
Đoạn thẳng AB cắt đoạn thẳng CD tại điểm nào?
- Khi chữa bài giáo viên cho học sinh tập diễn đạt kết quả bài làm. Chẳng
hạn học sinh nêu lại “Đoạn thẳng AB cắt đoạn thẳng CD tại điểm O”.
Hoặc giáo viên hỏi: Có cách nào khác không? Học sinh suy nghĩ trả lời:
“Hai đoạn thẳng AB và CD cắt nhau tại điểm O”. Hoặc “O là điểm cắt nhau của
đường thẳng AB và CD”.
c. Nhận biết 3 điểm thẳng hàng:
Ví dụ: Bài 2 trang 73
Nêu tên 3 điểm thẳng hàng (dùng thước thẳng để kiểm tra):
a) b)
- Giáo viên giới thiệu về ba điểm thẳng hàng (ba điểm phải cùng nằm trên
một đường thẳng).
- Học sinh phải dùng thước kẻ kiểm tra xem có các bộ ba điểm nào thẳng
hàng rồi chữa.
Ví dụ như:
8
A
B
C
D
O
M
N
P Q
D
O

B
C
A
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
a. Ba điểm O, M, N thằng hàng; Ba điểm O, P, Q thẳng hàng.
b. Ba điểm B, O, D thẳng hàng; Ba điểm A, O, C thẳng hàng.
d. Nhận biết hình chữ nhật, hình tứ giác
Ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được khái niệm, định nghĩa hình học
dựa trên các đặc điểm, quan hệ các ty của hình (chẳng hạn, chưa yêu cầu học
sinh biết hình chữ nhật là tứ giác có 4 góc vuông, hoặc có 2 cạnh đối diện bằng
nhau …), chỉ yêu cầu học sinh phân biệt được hình ở dạng “tổng thể”, phân biệt
được hình này với hình thức khác và gọi đúng tên hình của nó. Bước đầu vẽ
được hình đó bằng cách nối các điểm hoặc vẽ dựa trên các đường kẻ ô vuông
(giấy kẻ ô ly)…
Ví dụ dạy học bài “Hình chữ nhật” theo yêu cầu trên, có thể như sau:
- Giới thiệu hình chữ nhật (học sin được quan sát vật chất có dạng hình
chữ nhật, là các miếng bìa hoặc nhựa trong hộp đồ dùng học tập, để nhận biết
dạng tổng thể “đây là hình chữ nhật”).
- Vẽ và ghi tên hình chữ nhật (nối 4 điểm trên giấy kẻ ô vuông để được
hình chữ nhật, chẳng hạn hình chữ nhật ABCH, hình chữ nhật MNPQ).
A B
D C
Q P
- NhËn biÕt ®îc h×nh ch÷ nhËt trong tËp hîp mét sè h×nh (cã c¶ h×nh kh«ng
ph¶i lµ h×nh ch÷ nhËt), ch¼ng h¹n:
9
M N
SKKN :Dy cỏc yu t hỡnh hc trong mụn toỏn lp 2
Tô màu (hoặc đánh dấu x ) vào hình chữ nhật có trong mỗi hình sau:
- Thực hành củng cố nhận biêt hình chữ nhật:

Ví dụ: Bài 1 trang 85:
Mỗi hình dới đây là hình gì?
a)
d)
b)
e)
c)
g)
e. Nhn bit ng gp khỳc:
Giỏo viờn cho hc sinh quan sỏt ng
gp khỳc ABCD.
ng gp khỳc ABCD gm 3 on
thng: AB, BC v CD .
di ng gp khỳc ABCD l tng
di cỏc on
ng gp khỳc ABCD
10
2cm
4 m
3 m
A
C
D
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Giáo viên giới thiệu:
Đây là đương gấp khúc ABCD (chỉ vào hình vẽ). Học sinh lần lượt nhắc
lại: “Đường gấp khúc ABCD”.
Giáo viên hỏi: Đường gấp khúc này gồm mấy đoạn? Học sinh nêu: Gồm 3
đoạn thẳng AB, BC, CD (B là điểm chung của hai đoạn thẳng AB và BC, C là
điểm chung của hai đoạn thẳng BC và CD).

Học sinh được thực hành ở tiếp bài tập 3 (trang 104).
Ghi tên các đường gấp khúc có trong hình vẽ sau, biết:
+ Đường gấp khúc đó gồm 3 đoạn thẳng.
+ Đường gấp khúc đó gồm 2 đoạn thẳng.
Yêu cầu cầu sinh ghi tên tuổi đọc tên đường gấp khúc
Giáo viên cho học sinh dùng bút chì màu và phân biệt các đường gấp khúc
có đoạn thẳng chung:
a. Đường thẳng khúc gồm 3 đường thẳng là: AB, BC, CD.
b. Đường gấp khúc gồm 2 đường thẳng là: ABC và BCD.
2. Về “Hình vẽ”.
Ở lớp 1,2,3 học sinh được làm quen với hoạt động vẽ hình đơn giản theo
các hình thức sau:
a. Vẽ hình không yêu cầu có số đo các kích thước.
Vẽ hình trên giấy ô vuông
Ví dụ bài 1 trang 23.
11
B C
A D
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Dùng thước và ghép nối các điểm.
a) Hình chữ nhật

b) Hình tứ giác.
Yêu cầu bước đầu học sinh vẽ được hình chữ nhật, hình tứ giác (nối các
điểm có sẵn trên giấy kẻ ô ly).
b. Vẽ hình theo mẫu:
Ví dụ bài 4 trang 59.
Vẽ hình theo mẫu.
- Giáo viên cho học sinh nhìn kỹ mẫu rồi lần lượt chấm từng điểm vào sổ:
Dùng thước kẻ và bút nối các điểm để có hình vuông.

c. Vẽ đường thẳng.
Ví dụ bài 4 trang 74
Vẽ đường thẳng.
a) Đi qua hai điểm M, N b) Đi qua điểm O
c) Đi qua hai trong ba điểm A, B, C.
12
A
B
C
DE
M
N
Q
Ư
P
Ư
Mẫu
.
N
.
M
.
O
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Sau khi giáo viên đã dạy bài đường thẳng và cách vẽ bài này là thực hành.
Phần (a). Vẽ đường thẳng đi qua 2 điểm MN.
Học sinh nêu cách vẽ:
Đặt thước sao cho 2 điểm M và N đều đều nằm trên mép thước. Kẻ đường
thẳng đi qua 2 điểm MN.
Giáo viên : Nếu bài yêu cầu ta vẽ đoạn thẳng MN thì ta vẽ như thế

nào?
Học sinh : Ta chỉ nối đoạn thẳng từ M tới N.
Giáo viên : Vẽ đoạn thẳng MN khác gì so với đường thẳng MN?
Học sinh : Khi vẽ đoạn thẳng ta chỉ cần nối M với N, còn khi vẽ đường
thẳng ta phải kéo dài về 2 phía MN.
Phần (b). Vẽ đường thẳng đi qua điểm O.
Giáo viên cho học sinh nêu cách vẽ: Đặt thước sao cho mép thước đi qua
O
sau đó kẻ 1 đường thẳng theo mép thước được đường thẳng qua O.
Học sinh tự vẽ → vẽ được nhiều đường thẳng qua O.
Giáo viên kết luận : Qua 1 điểm có “rất nhiều ” đường thẳng.
Phần (c). Vẽ đường thẳng đi qua 2 trong 3 điểm A, B, C.
Học sinh : Thực hiện thao tác nối.
Giáo viên yêu cầu kể tên các đường thẳng có trong hình.
13
.
B
A .
C
.

SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Học sinh : Đoạn AB, BC, CA.
Giáo viên hỏi : Mỗi đường thẳng đi qua mấy điểm ? (đi qua 2 điểm).
Giáo viên cho học sinh thực hành vẽ đường thẳng.
Học sinh nêu cách vẽ: Kéo dài đường thẳng về 2 phía để có các đường thẳng.
Giáo viên hỏi : Ta có mấy đường thẳng? Đó là những đường thẳng nào?
Học sinh : Ta có 3 đường thẳng đó là: đường thẳng AB, đường
thẳng BC, đường thẳng CA.
b. Vẽ thêm đường thẳng để được hình mới:

Ví dụ bài 3 trang 23.
Kẻ thêm một đường thẳng trong hình sau để được:
+ Một hình chữ nhật và một
hình tam giác
+ Ba hình tứ giác
* Giáo viên: Kẻ thêm nghĩa là vẽ thêm 1 đoạn nữa vào trong hình:
Giáo viên vẽ hình lên bảng và cho học sinh đặt tên cho hình:
Giáo viên hỏi : Con vẽ thế nào?
14
A
E
B
C
D
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Học sinh : Con nối A với D.
Giáo viên cho học sinh đọc tên hình:
Hình chữ nhật ABCD
Hình tam giác BCD
Học sinh đặt tên cho hình:
Cho học sinh tự kẻ:
Hoặc:
Giáo viên yêu cầu học sinh đọc tên các hình vẽ được trong cả 2 cách vẽ.
Học sinh đọc tên hình: ABGE, EGCD, ABCD và AEGD, BCGE, ABCD.
* Khi dạy ở học sinh cách vẽ hình, dựng hình tôi thường tuân thủ theo các
bước sau:
a. Hướng dẫn học sinh biết cách sử dụng thước kẻ, bút chì, bút mực để vẽ
hình. Cần sử dụng hợp lý chức năng của mỗi dụng cụ, thước thẳng có vạch chia
dùng để đo độ dài đoạn thẳng, vẽ đoạn thẳng (đường thẳng), thước thẳng còn
dùng để kiểm tra sự thẳng hàng của các điểm.

b. Học sinh phải được hướng dẫn và được luyện tập kỹ năng về hình, dựng
hình theo quy trình hợp lý thể hiện được những đặc điểm của hình phải vẽ.
c. Hình vẽ phải rõ ràng, chuẩn xác về hình dạng và đặc điểm, các nét vẽ
phải mảnh, không nhoè, không tẩy xoá.
3. Về xết, ghép hình:
Ví dụ Bài 5 (trang 178).
15
A
D
B
C
A
D
B
C
G
G
A
D
B
C
E
G
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Xếp 4 hình tam giác thành hình mũi tên:
- Yêu cầu của bài “xếp, ghép hình” ở lớp 2 là: Từ 4 hình tam giác đã cho,
học sinh xếp, ghép được thành hình mới theo yêu cầu đề bài (chẳng hạn ở ví dụ
trên là xếp thành “hình mũi tên”.
- Cách thực hiện:
Mỗi học sinh cần có một bộ hình tam giác để xếp hình (bộ xếp hình này có

trong hộp đồ dùng học toán lớp 2, hoặc học sinh có thể tự làm bằng cách từ một
hình vuông cắt theo 2 đường chéo để được 4 hình tam giác).
Học sinh lựa chọn vị trí thích hợp để xếp, ghép 4 hình tam giác thành hình
mới (chẳng hạn như hình mũi tên).
s- Lưu ý:
Loại toán, “xếp, ghép hình” chỉ có ý nghĩa khi mỗi học sinh phải được tự
xếp, ghép hình (các em có thể xếp, ghép thanh chậm khác nhau), nhưng kết quả
đạt được là “sản phẩm” do mỗi em được “tự thiết kế và thi công” và do đó sẽ
gây hứng thú học tập cho mỗi em).
16
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
- Điều cơ bản là khuyến khích học sinh tìm được các cách khác nhau đó.
Qua việc “xếp, ghép” này các em được phát triển tư duy, trí tưởng tượng không
gian và sự khéo tay, kiên trì, sáng tạo….
Ví dụ: Xếp 4 hình tam giác:
Thành các hình sau:

4. Về tính độ dài dường gấp khúc hoặc chu vi của hình:
a. Tính độ dài đường gấp khúc:
17
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Ví dụ: Bài 5 trang (105).
Học sinh giải: Độ dài đường gấp khúc là:
3 + 3 + 3 = 9 9(cm)
Giáo viên hỏi: Con làm thế nào ra 9 cm?
Học sinh 1: Đường gấp khúc này gồm 3 đoạn thẳng, mỗi đoạn thẳng đều
là 3 cm. Nên con tính tổng độ dài 3 đoạn thẳng tạo lên mỗi đường gấp khúc.
Giáo viên hỏi: Có con nào làm bài khác bạn không?
Học sinh 2: Con lấy 3 x 3 = 9 (cm)
Cho học sinh so sánh các kết quả từ đó khẳng định là ai làm đúng.

b. Tính chu vi hình tam giác, chu vi hình tứ giác:
yêu cầu học “chu vi” ở lớp 2 phù hợp với trình độ chuẩn của toán 2. Cụ
thể là: ở lớp 2, chưa yêu cầu học sinh nắm được “khái niệm, biểu tượng” về chu
vi của hình, chỉ yêu cầu học sinh biết cách tính chu vi hình tam giác, tứ giác khi
cho sẵn độ dài mỗi cạnh của hình đó, bằng cách tính tổng độ dài của hình (độ
dài các cạnh của hình có cùng một đơn vị đo).
Chẳng hạn:
- Tính chu vi của hình tam giác có độ dài 3 cạnh là: 10cm, 20cm, 15cm.
Bài giải
Chu vi hình tam giác là:
10 = 20 = 15 = 45 (cm)
Đáp số: 45 (cm)
- Tính chu vi hình tứ giác có độ dài 4 canh là: 10 cm, 20cm, 10cm và 20 cm.
Bài giải
18
3cm
3
c
m
2
m
2
m
2m
2m
2m
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Chu vi hình tứ giác là:
10 + 20 + 10 + 20 = 60 (cm)
Đáp số: 60 (cm)

Hoặc một dạng bài nữa:
Ví dụ: Bài 3 (trang 130):
+ Đo rồi ghi số đo độ dài các cạnh của hình tam giác ABC.
+ Tính chu vi hình tam giác ABC.
Hướng dẫn giải:
Phải cho học sinh dùng thước thẳng có vạch chia để đo độ dài các cạnh
của hình tam giác ABC. (mỗi cạnh là 3cm).
Chu vi của hình tam giác ABC là:
3 + 3 + 3 = 9 (cm)
Hoặc:
3 x 3 = 9 (cm).
So sánh 2 cách làm trên con thấy cách nào nhanh hơn?
(Cách 2)
5. Một số bài tập:
a. Đếm hình
Loại bài “đếm hình” trong sách giáo khoa toán 2 là loai bài toán có tính
phát triển, đòi hỏi học sinh biết “phân tích, tổng hợp”. Do đó sẽ là “khó” đối với
một số học sinh chưa làm quen hoặc chưa biết nên xuất phát từ đâu khi giải bài
toán này. Sau đây xin gợi ý một cách để học sinh dễ thực hiện “đếm hình” (khỏi
bị sót hình). Đó là cách đánh số vào hình rồi đếm hình, chẳng hạn:
Ví dụ 1: trong hình bên có mấy hình tam giác?
Gợi ý cách đếm:
19
B
A
C
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
- Đánh số vào hình, chẳng hạn:
1, 2, 3, 4.
- Hình tam giác nào chỉ gồm một hình

có đánh số? (Có 4 hình là hình 1, hình
2, hình 3 và hình 4).
Hình tam giác nào gồm 2 hình có đánh số? (Có 2 hình là hình gồm hình 2,
hình 3 gồm 1 hình và hình 4).
- Hình tam giác nào gồm 3 hình có đánh số? (không có).
- Hình tam giác nào gồm 4 hình có đánh số? (Có 1 hình gồm hình 1, hình
2, hình 3 và hình 4).
Vậy tất cả có 7 hình tam giác (4 + 2 + 0 + 1 = 7).
Ví dụ 2:
Trong hình bên có mấy hình tứ giác
Gợi ý cách đếm:
- Ghi tên và đánh số vào hình, chẳng hạn.
- Hãy xem có hình tứ giác nào chỉ gồm một hình có đánh số (không có)
- Hình tứ giác nào gồm 2 hình có đánh số? (Có một hình là hình gồm hình
1 và hình 2 (hình tứ giác ABIE)).
- Hình tứ giác nào gồm 3 hình có đánh số? ( Có 2 hình, hình gồm hình 1,
hình 2, và hình 5 (hình tứ giác ABCE); hình gồm hình 1, hình 2, hình 3 (hình tứ
giác ABDE)).
20
1
2
34
3
A
E B
D C
3
1
2
5

4
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
- Hình tứ giá nào gồm 4 hình có đánh số? (Có 2 hình, hình gồm hình 2,
hình 3, và hình 4 hình tứ giác (0 + 1 + 2 + 1 = 4).
Lưu ý: Ở lớp 2 chỉ yêu cầu học sinh đếm được số hình (trả lời đúng số
lượng hình cần đếm là được), chưa yêu cầu học sinh viết cách giải thích như
trên.
b. Bài tập “trắc nghiệm”:
Khoanh vào chữ đặt trước kết quả đúng:
Số hình tứ giác trong hình vẽ là:
A. 1
B. 2
C. 3
D. 4
Cho học sinh tự làm.
Học sinh nêu cách làm: Con đếm số hình tứ giác được 4 hình tứ giác, nêu
khoanh vào chữ D.
IV. MỘT SỐ BÀI HỌC KINH NGHIỆM:
1. Học sinh cần phải có đầy đủ đồ dùng dạy học như thước kẻ, ê
ke và bút chì.
2.Trong quá trình hướng dẫn thực hành, học sinh phải được thực
hành cá nhân thường xuyên.
3. Cần đưa các trò chơi học tập, thi thực hành để kích thích tính
sáng tạo và ham khám phá các yếu tố hình học của học sinh.
V. HẠN CHẾ CỦA ĐỀ TÀI:
21
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Đề tài khoa học nào cũng đều có những “cái được” và “cái chưa được”.
Đề tài “Dạy các yếu tố hình học trong môn Toán lớp 2” cũng không nằm ngoài
quy luật đó.

Một là, đề tài này không nghiên cứu về phương pháp dạy các yếu tố hình
học ở lớp 2 một cách cụ thể cho một bài hay một nhóm bài thuộc sách giáo khoa
lớp 2.
Hai là, thời gian nghiên cứu và thực hiện đề tài còn rất nhiều hạn chế nên
thể chưa đạt được hiệu quả mong muốn.
VI. KHẢ NĂNG VẬN DỤNG;
Sau 2 năm học nghiên cứu, tôi đã đề xuất đưa vào thử nghiệm lớp 2A,
đồng thời trong quá trình đi thanh tra hoạt động sư phạm của giáo viên trong địa
bàn huyện, đề tài đã được áp dụng một cách nghiêm túc và có hiệu quả khả
quan.
22
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
Phần thứ ba:
KẾT THÚC VẤN ĐỀ
I. KẾT QUẢ THÀNH CÔNG KHI ÁP DỤNG ĐỀ TÀI:
Đề tài “ Dạy các yếu tố hình học trong môn Toán lớp 2” được áp dụng ở
lớp 2 thuộc Trường Tiểu học Hoàn Long và được tôi tư vấn cho một số giáo
viên dạy lớp 2 trong địa bàn huyện trong quá trình tôi đi thanh tra hoạt động sư
phạm của giáo viên.
Trong 2 năm học, đề tài này đã được áp dụng trong đợt Hội giảng Giáo
viên dạy giỏi cấp huyện năm học 2009 - 2010 và thu được một số kết quả khả
quan: Bản thân tôi trực tiếp tham gia hội giảng và áp dụng chính đề tài này và
đạt được giải Nhì cấp huyện, được công nhận danh hiệu Giáo viên dạy giỏi cấp
tỉnh.
Bên cạnh đó, khi dự giờ giáo viên dạy bài có các yếu tố hình học, tôi đã tư
vấn cho giáo viên và được đồng nghiệp thuận tình tiếp thu áp dụng.
II. PHƯƠNG HƯỚNG TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU:
Một số hạn chế của đề tài đã được nêu trên cũng như những bất cập ttrong
quá trình nghiên cứu, tôi sẽ nghiên cứu và phát triển ở lớp 4 và lớp 5 - những
lớp mà môn Toán có nhiều yếu tố hình học.

III. Ý KIẾN ĐỀ XUẤT:
Một là đối với Hội đồng khoa học cấp trường, cần coi trọng cả việc đánh
giá, xếp loại và chú trọng một cách nghiêm túc trong việc áp dụng phổ biến của
đề tài, xem xét tính khả thi của đề tài để phổ biến rộng rãi trong giáo viên.
III. LỜI KẾT:
Qua những năm giảng dạy ở lớp 2, với tư cách dạy trên khi dạy các yếu tố
hình học trong môn Toán lớp 2 tôi nhận thấy học sinh có nhiều tiến bộ. Với cách
dạy và học trên học sinh chăm chú say mê học toán, các em không ngai khi giải
23
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
các bài toán có nội dung hình học. Học sinh tích cực, chủ động tìm tòi, sáng tạo
xây dựng kiến thức của bài học. Nhờ vậy mà học sinh nắm bài nhanh, nhớ kiến
thức lâu hơn, chắc hơn và tự tin làm cho không khí tiết học sôi nổi, không gò bó,
học sinh được thực sự bộc lộ hết khả năng của mình. Từ đó học sinh có hứng thú
học toán, tạo thành thói quen tự suy nghĩ, chủ động làm bài để tìm ra cách giải
hay và nhanh nhất.
Bài viết này chắc chắn còn nhiều thiếu sót, tôi rất mong được sự đóng góp
ý kiến nhiệt tình của Ban Giám hiệu, tổ Chuyên môn và các bạn đồng nghiệp để
tôi có được các phương pháp dạy Toán lớp 2 ngày càng tốt hơn.
Cuối cùng tôi xin chân thành cảm ơn!
Hoàn Long, ngày 05 tháng 5 năm 2011
Người viết
Đỗ Văn Don

24
SKKN :Dạy các yếu tố hình học trong môn toán lớp 2
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Phương pháp dạy học môn Toán lớp 2 - TS. Trần Ngọc Lan, Nhà xuất
bản Đại học Sư phạm, 2006.
2. Phương pháp dạy học một số môn học Tiểu học - Trần Quốc Tuý, Nhà

xuất bản Giáo dục Việt Nam, 2006.
3. Toá cao cấp 1 và 2 - GS.TS .Vũ Quốc Trung, Nhà xuất bản Đại học Sư
phạm, 2005.
4. Tuyển tập các số Toán Tuổi thơ từ năm 2009 đến năm 2011
5. Sách giáo khoa môn Toán lớp 2 - Nhà xuất bản Giáo dục, 2010.
25