tài liệu nhi khoa - Nghiên cứu về bệnh tim mạch ở trẻ sơ sinh của các nhà khoa học Thụy Điển

Vấn đề và những cạm bẫy
trong tim mạch sơ sinh
từ kinh nghiệm của các nhà sơ sinh
GS. Birger Winbladh
Khoa sơ sinh Viện Karolinska – Bệnh
viện trẻ em Sachs Stocholm, Thụy Điển
Tại sao phải học về vấn đề này?
• Chẩn đoán chính xác ngày càng nhiều nhờsiêu
âm Doppler
• Phẫu thuật để cứu sống trẻ ngày càng nhiều
• Surgery to cure the baby is now also becoming
more available
• Điều trị trẻ bằng can thiệp mạch với bóng và dù
đang phát triển nhanh chóng, ít tốn kém và ít
nguy hiểm hơn
Những bệnh đó là gì?
• Tim bẩm sinh
• Loạn nhịp
• Bệnh cơ tim
• Các bệnh giống bệnh tim
Những gì người mẹ than phiền?
Sự trì hoãn của y tá hoặc bác sỹ là một cạm bẫy!
• Chậm lớn
• Thở nhanh
• Mệt như “kiệt sức” khi trẻ ăn, ăn chậm
• Vã mồ hôi đặc biệt khi trẻ ăn, nhưng đôi khi vã
mồ hôi ngay cả khi trẻ ngủ
• Tím?
• Cảm giác tim đập mạnh khi bế trẻ
• Không vui vẻ
• Các cơn “giống như chết”, lo lắng không yên,

màu da xấu, thở nhanh
Người mẹ lo lắng NHƯNG
• Không nói điều đó là bình thường hoặc tỉnh
thoảng chuyện này cũng có thể xảy ra trước khi
hỏi và thăm khám trẻ cẩn thận
• Không được chỉ dựa vào các thăm khám trước
ở một trẻ được xem là bình thường vì triệu
chứng có thể thay đổi
Bác sỹ tìm thấy gì
(hoặc không tìm thấy)?
• Tiếng thổi ở tim
• Tiếng tim bất thường
• Nghe thấy tiếng tim ở vị trí bất thường
• Xanh tím: Tím hoặc nhợt nhạt
• Gan to
• Mạch bất thường (mạch cánh tay hoặc mạch
đùi)
• Thở nhanh
• Nhịp tim bất thường
• NHƯNG…….
Một số mẹo
• Cố gắng chọn môi trường yên tĩnh
• Giữ ống nghe theo cách thức an toàn
• Để tai nghe chặt vào hai tai
• Đứng hoặc ngồi ở tư thế thoải mái
• VÀ đợi đến thười điểm vàng là khi trẻ yên
lặng
• Nghe ở đúng vị trí trên lồng ngực
NHƯNG, tất cả các dấu hiệu này hiếm khi
tìm thấy trên cùng một bệnh nhân

• Những dị tật tim nặng thường thiếu chứng
xanh tím và tiếng thổi
• Những dị tật tim nặng thường không có triệu
chứng khác cho đến khi bệnh nhân đột ngột
rơi vào tình trạng shock
• Những em bé sơ sinh thường không có triệu
chứng và các dấu hiệu trong những ngày
đầu, tuần đầu thậm chí trong tháng đầu
TẠI SAO???
TẠI SAO?
• Bởi vì tuần hoàn thai nhi rất khác với tuần
hoàn sau khi sinh nhưng sự thích nghi lại
rất chậm
• Các bất thường bẩm sinh trong quả tim
của thai nhi có thể dẫn đến sự thích nghi
của hệ tuần hoàn khá tốt với tình huống
trong một thời gian sau sinh
Tuần hoàn thai nhi
Tiếng thổi là gì?
Đó là sự cuốn của dòng máu gây ra bởi:
• Hẹp van hoặc các mạch máu
• Luồng máu đi qua lỗ thủng giữa hai buồng
tim có áp lực khác nhau
• Luồng máu đi qua một cầu nối bất thường
giữa hai mạch máu
• NHƯNG lỗ thủng lớn thường yên lặng!
• Quá nhiều máu đi qua van tim hoặc một
mạch máu bình thường
Đặc điểm của các tiếng thổi có thể nói gì
với chúng ta?

• Tiếng thổi “sinh lý”:
• Êm dịu
• Thay đổi cường độ từ khó nghe đến có thể
nghe thấy rõ nhưng không mạnh hơn tiếng
tim bình thường
• Thay đổi cường độ giữa các nhịp
• Có thể nghe rõ nhất ở khoang liên sườn 3-5
bên trái và ở mỏm
• Nghe thấy ở trẻ khỏe mạnh
Đặc điểm của các tiếng thổi có thể nói gì
với chúng ta?
Khi nghe thấy một tiếng thổi cần đánh giá
thêm:
• Thô ráp
• Thường dễ nghe thấy, một số trường hợp
tiếng thổi mạnh hơn tiếng tim bình thường
• Không thay đổi một cách có ý nghĩa giữa các
nhịp tim
• Nghe rõ nhất ở khoang liên sườn 2 bên phải
hoặc trái, đằng sau hoặc một vị trí bất thường
mặc dù nó không có các đặc điểm trên
Vị trí của các tiếng thổi có thể nói gì với
chúng ta?
•
A = Van ĐMC
P = Van ĐMP
T = Van 3 lá
M = Van hai lá
Giữa P và M: VSD
Ở giữa phía sau xương vai: van ĐMP, mạch máu

và ống động mạch
Tím tái là gì?
Tím tái là gì?
• Bão hòa oxy liên thục dưới 90%
• Có thể thấy khi nồng độ Hb không bão
hòa oxy vượt quá 5g trong một lít máu
• Chỉ dễ phát hiện trên sách giáo khoa
• Môi và niêm mạc là vị trí quan sát chứng
xanh tím dễ dàng nhất
Suy tim là gì?
(Cho bác sỹ không phải chuyên khoa tim mạch)
• Quả tim không thể cung cấp đủ máu cho khu vực cần
tưới máu dẫn đến mạch yếu, nhợt nhạt và sự làm đầy
mao mạch chậm do hẹp các van ĐMC, ĐMP (quá tải áp
lực) hoặc do bệnh cơ tim (toan máu nặng, suy năng
lượng )
• Tim hoặc các buồng tim không đảm nhận được tất cả
lượng máu đến tim dẫn đến tích tụ máu ở các tĩnh mạch
có thể nhìn thấy được, gan to và phù. Nguyên nhân
thường gặp nhất là các shunt đưa đến tình trạng quá tải.
• Thường là kết hợp của 1 và 2 ở giai đoạn cuối do
“vòng xoắn bệnh lý”.
Which are the symptoms of heart failure
during the first months?
?
Triệu chứng của suy tim trong tháng đầu
• Nhịp tim nhanh
• Thở nhanh
• Chậm tăng cân (có thể là cạm bẫy)
• Ứ dịch

• Vã mồ hôi
Những dị tật tim mạch thường gặp nhất
Thống kê từ Thụy Điển, quốc gia mà hầu hết các
trường hợp tim bẩm sinh được phát hiện (giống như
các nước Tây Âu)
• Thông liên thất 25%
• Còn ống động mạch 11%
• Thông liên nhĩ 10%
• Fallot 10%
• Hẹp động mạch phổi 8%
• Hẹp van động mạch chủ 6%
• Hẹp động mạch chủ 5%
• Thay đổi vị trí 5%
• Những bất thường phức tạp khác 20%
Phân loại tim bẩm sinh
• Shunts
• Tím
• Hẹp
• Phức tạp
Phân loại tim bẩm sinh
• Là dị tật bẩm sinh hay gặp nhất
• Tỷ lệ mắc: 0,8%
• Nguy cơ lặp lại 2-8%
• Chưa rõ nguyên nhân: 90%
• Nguyên nhân di truyền thường gặp hơn
dự đoán hiện nay
Thông liên nhĩ
• Luồng shunt từ trái
sang phải làm tăng
lượng máu lên phổi

• Triệu chứng lâm
sàng cổ điển
thường không phát
hiện thấy ở giai
đoạn sơ sinh
Thông liên thất
• Là tim bẩm sinh thường
gặp nhất
• Suy tim thường xảy ra
muộn (4 -8 tuần)
• Tiếng thổi đặc trưng
không nghe thấy ở giai
đoạn đầu, đôi khi không
nghe thấy tiếng thổi
• Lỗ thông càng nhỏ tiếng
thổi nghe càng sớm và
càng dễ
Fallot
• Là tim bẩm sinh có
tím thường gặp nhất
(có tiếng thổi)
• Thông liên thất,
ĐMC chủ cưỡi
ngựa, hẹp phổi
• Hẹp phổi càng nặng
bệnh nhân càng tím