định hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu ngành công nghiệp trên địa bàn tỉnh khánh hòa
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.3 MB, 112 trang )
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
1
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan toàn bộ nội dung luận văn này chỉ do cá nhân tôi thu
thập, điều tra số liệu và tham khảo các tài liệu liên quan để viết hoàn chỉnh bản
luận văn.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
2
LỜI CÁM ƠN
Xu thế toàn cầu hóa kinh tế đã tạo ra cho Việt Nam nói chung và tỉnh
Khánh Hoà nói riêng những thời cơ và thách thức mới. Để tồn tại và phát triển
trong sự cạnh tranh ngày càng khốc liệt, đòi hỏi các nhà lãnh đạo, các nhà quản
lý công nghiệp phải có những chiến lược, những đònh hướng phát triển công
nghiệp phù hợp với nền kinh tế thò trường, với sự phát triển của thời đại. Một
trong những vấn đề đó là đònh hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên
đòa bàn tỉnh Khánh Hòao1
Đònh hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh sẽ tạo
điều kiện cho ngành công nghiệp phát huy tối đa những tiềm năng, lợi thế của
mình, tận dụng được những cơ hội, vượt qua những khó khăn, thách thức, hiểu và
biết cách sử dụng một cách tối ưu, có hiệu quả các nguồn lực khan hiếm với một
chi phí nhỏ nhất, từ đó đề ra và thực hiện các chính sách đúng đắn, có hiệu quả
cao nhất. Vì vậy, việc đònh hướng và tìm ra các giải pháp để chuyển dòch cơ cấu
ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà là một trong những công việc vô
cùng quan trọng góp phần thúc đẩy kinh tế phát triển đúng hướng
Mặc dù nhận được sự giảng dạy tận tình của quý thầy cô, sự hướng dẫn và
giúp đỡ tận tình của thầy GS-TS Nguyễn Kế Tuấn, cho dù bản thân đã có nhiều
nỗ lực, song do thời gian và kiến thức có hạn cho nên không thể tránh khỏi những
thiếu sót nhất đònh trong quá trình hoàn thiện luận văn.
Nhân đây tôi cũng xin tỏ lòng biết ơn đến quý thầy cô, nhất là GS-TS
Nguyễn Kế Tuấn, cám ơn lãnh đạo các Sở: Công nghiệp; Kế hoạch và Đầu tư;
Thuỷ sản; Du lòch và Thương mại; Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn; Khoa
học công nghệ; Cục Thống kê và các doanh nghiệp trong ngành công nghiệp tỉnh
Khánh Hoà đã nhiệt tình cung cấp tư liệu để giúp tôi hoàn thành luận văn này.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
3
Nha Trang, tháng 9 năm 2007
DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
DNTN: Doanh nghiệp tư nhân
DNNN: Doanh nghiệp nhà nước
DNQD: Doanh nghiệp Quốc doanh
DNNQD: Doanh nghiệp ngoài quốc doanh
FDI: đầu tư trực tiếp nước ngoài
TNHH: Trách nhiệm hữu hạn
WTO: Tổ chức thương mại thế giới
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
4
MỞ ĐẦU
1. Sự cần thiết phải nghiên cứu.
Khánh Hòa là tỉnh thuộc vùng Duyên hải miền Trung, với diện tích
5.197km
2
, trong đó đất nông nghiệp tương đối phì nhiêu thích hợp cho sự phát
triển lâm nghiệp và trồng cây công nghiệp như mía, thuốc lá, điều…
Khánh Hòa với bờ biển dài trên 385 km, điều kiện tự nhiên thuận lợi, có
nguồn tài nguyên biển phong phú, tạo điều kiện cho họat động nuôi trồng, đánh
bắt và chế biến thủy sản xuất khẩu.
Khánh Hòa cũng có nhiều lọai khóang sản có trữ lượng lớn tạo điều kiện
thuận lợi cho ngành khai thác, chế biến khóang sản phát triển.
Sau 20 năm thực hiện đường lối đổi mới, nền kinh tế Khánh Hòa đã có
những bước tăng trưởng đáng kể. Từ một trung tâm tiêu thụ và dòch vụ với một
nền công nghiệp nhỏ bé, lạc hậu, Khánh Hòa đã trở thành một trung tâm sản xuất
hàng hóa, tạo ra nhiều sản phẩm đáp ứng một phần nhu cầu trong nước và tham
gia xuất khẩu.
Góp phần vào sự tăng trưởng kinh tế của tỉnh, công nghiệp Khánh Hòa ngày
càng chiếm vò trí quan trọng trong cơ cấu kinh tế. Giá trò sản xuất công nghiệp
liên tục tăng bình quân trên 20%/năm đưa công nghiệp Khánh Hòa đứng hàng thứ
10 trong 64 tỉnh, thành của cả nước về gía trò sản xuất công nghiệp. Tỷ trọng công
nghiệp-xây dựng trong GDP của tỉnh tăng từ 30% năm 1990 lên 42.24% năm
2006, đóng góp gần
1
/
2
tổng thu ngân sách của tỉnh, giải quyết việc làm cho hơn
130 nghìn lao động.
Tuy nhiên trong những năm gần đây, tốc độ phát triển công nghiệp có phần
chậm lại. Năm 2001, tốc độ tăng trưởng đạt 28,9% đã giảm dần còn 25,5% vào
năm 2002, 20,1% năm 2003, 20% năm 2004, 19% năm 2005 và 15,3% năm
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
5
2006. Điều đó làm cho các nhà lãnh đạo của tỉnh trăn trở và các nhà quản lý
công nghiệp lo lắng.
Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XIV đã khẳng đònh đònh hướng phát triển công
nghiệp trong giai đọan 2001 – 2010: “tập trung phát triển mạnh ngành chế biến
nông, lâm, thủy sản gắn với việc hình thành các vùng nguyên liệu chuyên canh tập
trung kết hợp với khai thác, chế biến khóang sản như cát, đá ốp lát, gạch ngói,
nước khóang ” Việc thực hiện đònh hướng đó trong những năm 2001-2003 đã
phát huy tác dụng tốt, nhưng từ năm 2004 đến nay cho thấy đònh hướng chuyển
dòch cơ cấu ngành công nghiệp như thế không thể bảo đảm cho sự tăng trưởng và
phát triển bền vững của công nghiệp Khánh Hòa cũng như quá trình thực hiện
công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế.
Thật vậy, do tập trung phát triển ngành chế biến nông sản, nhất là công
nghiệp chế biến mía đường, tỉnh đã tập trung xây dựng các nhà máy đường có
quy mô công suất lớn như nhà máy đường Cam Ranh, công suất 6.000 tấn
mía/ngày, nâng tổng công suất chế biến đường tòan tỉnh lên 7.500 tấn mía/ngày (
chưa kể năng lực chế biến của các lò đường thủ công). Trong khi đó, nguồn
nguyên liệu không đủ đáp ứng, do đó công ty Đường Khánh Hòa liên tục bò thua
lỗ.
Ngành sản xuất chế biến thuốc lá, do khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới
về ảnh hưởng của thuốc lá đến sức khỏe con người, Chính phủ đã hạn chế và
không cho gia tăng sản lượng. Vì thế, nhà máy thuốc lá của Tổng Công ty Khánh
Việt không thể đầu tư mở rộng nâng cao công suất, trong khi đó ngành sản xuất
này đóng
1
/
3
ngân sách tỉnh, chiếm hơn 80% thu ngân sách của công nghiệp
Khánh Hòa.
Ngành sản xuất, chế biến thuỷ sản tuy có phát triển mạnh và hiện là ngành
đem lại kim ngạch xuất khẩu lớn nhất cho tỉnh. Năm 2006 đạt 260 triệu USD
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
6
trong tổng số 530 triệu USD kim ngạch xuất khẩu của toàn tỉnh. Nhưng do nguồn
nguyên liệu hải sản gần bờ ngày càng khan hiếm và cạn kiệt, trong khi đó các
chủ phương tiện tàu thuyền đánh bắt xa bờ liên tục bò thua lỗ không có khả năng
trả nợ vay cho ngân hàng, cho nên các nhà máy chế biến thuỷ sản thường xuyên
thiếu nguyên liệu để sản xuất. Tốc độ tăng trưởng của ngành này bình quân tăng
13-15%/năm. Mặt khác, do cạnh tranh và tranh mua nguyên liệu của các nhà
máy chế biến thuỷ sản trong cả nước, vì vậy việc thiếu hụt nguyên liệu để sản
xuất ngày càng trầm trọng hơn.
Trước thực tế nêu trên, Nghò quyết đại hội tỉnh Đảng bộ Khánh Hòa nhiệm
kỳ XV đònh hướng phát triển công nghiệp theo 8 ngành chủ lực như sau: (1) đóng
mới, sữa chữa tàu thuyền-cơ khí, điện tử; (2) chế biến hải sản; (3) chế biến nông
sản; (4) khai thác chế biến khoáng sản-sản xuất vật liệu xây dựng; (5) chế biến
lâm sản, sản xuất hàng thủ công mỹ nghệ; (6) dệt, may, phụ liệu may; (7) sản
xuất nước giải khát; (8) công nghệ thông tin.
Tuy nhiên, đònh hướng này chưa được kiểm chứng bởi những luận cứ khoa
học nhằm bảo đảm cho công nghiệp Khánh Hòa tận dụng tối đa lợi thế so sánh
của tỉnh để phát triển một cách bền vững trong giai đoạn 2006-2015 góp phần
đưa tỉnh Khánh Hoà trở thành tỉnh công nghiệp.
Xuất phát từ thực tiễn nói trên, luận văn này sẽ tập trung nghiên cứu luận
cứ khoa học đònh hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh
Khánh Hòa đến năm 2015 và những giải pháp thúc đẩy thực hiện đònh hướng đó.
Đây là đề tài có ý nghóa thực tiễn thiết thực.
2. Tình hình nghiên cứu của đề tài.
Những luận cứ khoa học của việc chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp đã
có khá nhiều tác giả nghiên cứu. Điển hình như: tác giả Lê Xuân Hiền nghiên
cứu chuyển dòch cơ cấu kinh tế công nghiệp của tỉnh Đồng Nai; tác giả Hồng
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
7
Thanh Liêm nghiên cứu chuyển dòch cơ cấu kinh tế ngành công nghiệp vùng kinh
tế trọng điểm Miền trung; hoặc trong tập sách chuyển dòch cơ cấu kinh tế theo
hướng công nghiệp hoá nền kinh tế quốc dân, do nhà xuất bản Chính trò Quốc gia
xuất bản năm 1994; tác giả Nguyễn Vónh Thanh, Phạm Minh Tâm, Phan Thế
Sáo và Đặng Trần Đường nghiên cứu chuyển dòch cơ cấu công nghiệp của tỉnh
Vónh Phúc, Quảng Bình, Bắc Giang và Bắc Ninh…
Tuy nhiên, chưa có công trình nào nghiên cứu luận cứ khoa học chuyển dòch
cơ cấu ngành công nghiệp và đề xuất các giải pháp cơ bản để thực hiện đònh
hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh Khánh Hòa.
Vì thế, đây là vấn đề khá mới và cũng rất cần thiết giúp cho các nhà lãnh
đạo, các nhà quản lý công nghiệp tỉnh Khánh Hoà có cơ sở khoa học để xác đònh
được chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh trong thời gian tới một cách hợp
lý nhất nhằm chỉ đạo điều hành nền kinh tế tỉnh Khánh Hòa nói chung và ngành
công nghiệp Khánh Hòa nói riêng đạt được kết quả tốt nhất, đáp ứng được yêu
cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa tỉnh Khánh Hòa.
3. Mục tiêu nghiên cứu.
Trên cơ sở phân tích một số vấn đề lý luận về cơ cấu ngành công nghiệp và
chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp, đánh gía thực trạng chuyển dòch cơ cấu
ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà trong thời gian vừa qua, luận
văn đề xuất những luận cứ khoa học chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp,
những đònh hướng và những giải pháp cơ bản thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành
công nghiệp trên đòa bàn tỉnh Khánh Hòa. Trong đó, luận văn đặc biệt chú trọng
những vấn đề liên quan đến xác đònh những luận cứ khoa học để chuyển dòch cơ
cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh Khánh Hòa theo hướng công nghiệp
hóa, hiện đại hóa.
4. Phương pháp nghiên cứu.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
8
Phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lòch sử là phương pháp luận
chung nghiên cứu luận văn. Trên cơ sở đó, luận văn sử dụng nhiều phương pháp
nghiên cứu cụ thể như phương pháp phân tích thống kê, phương pháp tổng hợp
so sánh, phương pháp điều tra khảo sát thực tế…
5. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu.
5.1 Đối tượng nghiên cứu: Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa
bàn tỉnh Khánh Hòa trong quá trình chuyển dòch cơ cấu kinh tế, phát triển kinh tế
xã hội theo hướng bền vững.
5.2 Phạm vi nghiên cứu:
Về không gian: Trên đòa bàn tỉnh Khánh Hòa
Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
giai đọan 2001-2006, đònh hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh
Khánh Hòa đến năm 2015.
Các số liệu sơ cấp được điều tra cụ thể từ các doanh nghiệp sản xuất công
nghiệp trên đòa bàn tỉnh.
Các số liệu thứ cấp được cung cấp từ các cơ quan quản lý nhà nước như:
Cục thống kê, các Sở, Ban, Ngành liên quan…
6. Những đóng góp của luận văn.
Xác đònh rõ những luận cứ khoa học về chuyển dòch cơ cấu ngành công
nghiệp trên đòa bàn tỉnh trong quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa.
Làm rõ đònh hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh
Khánh Hòa nhằm đáp ứng yêu cầu đưa tỉnh Khánh Hòa đến năm 2015 trở thành
một tỉnh công nghiệp.
Kiến nghò các giải pháp đồng bộ thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công
nghiệp theo hướng tăng trưởng nhanh, hiệu quả cao và bền vững trong quá trình
hội nhập kinh tế quốc tế.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
9
CHƯƠNG MỘT
CƠ SỞ LÝ LUẬN CHUNG VỀ CHUYỂN DỊCH CƠ CẤU
NGÀNH CÔNG NGHIỆP TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH
1.1 Quan niệm chung về công nghiệp, cơ cấu công nghiệp và cơ cấu ngành
công nghiệp.
1.1.1 Công nghiệp – một bộ phận quan trọng cấu thành cơ cấu kinh tế trên
đòa bàn tỉnh.
Công nghiệp tỉnh gồm tổng hợp các bộ phận công nghiệp do tỉnh quản lý và
bộ phận công nghiệp của Trung ương đặt trên đòa bàn tỉnh, các doanh nghiệp đầu
tư nước ngoài cùng với các cơ sở sản xuất tiểu thủ công nghiệp hình thành hệ
thống công nghiệp mang tính chất đặc thù vùng. Như vậy, công nghiệp trên đòa
bàn tỉnh là tất cả các ngành công nghiệp – tiểu thủ công nghiệp thuộc mọi thành
phần kinh tế có trên đòa bàn tỉnh; là một bộ phận cấu thành và có vai trò quan
trọng trong quá trình phát triển nền kinh tế tỉnh.
Nhiệm vụ chủ yếu của ngành cơng nghiệp là khai thác sản phẩm từ tự nhiên;
tiếp tục chế biến những sản phẩm được khai thác từ tự nhiên do ngành nơng nghiệp,
lâm nghiệp, thủy hải sản, ngành cơng nghiệp khai thác thực hiện; đồng thời còn bao
gồm những ho
ạt động vừa mang tính sản xuất vừa mang tính lưu thơng, dịch vụ
như: hoạt động sản xuất và phân phối điện, nước, hơi đốt.
Ngành cơng nghiệp bao gồm những hoạt động cụ thể như sau:
Cơng nghiệp khai thác: bao gồm khai thác than; khai thác dầu thơ, khí tự
nhiên cùng các hoạt động dịch vụ phục vụ khai thác dầu khí; khai thác quặng các
loại; khai thác đá, cát sỏi, đất, muối, khống chất, phân bón…
Cơng nghi
ệp chế biến: là họat động làm thay đổi hình dáng, kích thước và
tính chất của nguyên liệu nhằm tạo ra các tư liệu sản xuất và tư liệu tiêu dùng,
đáp ứng các nhu cầu của sản xuất và dân sinh.
Sản xuất và phân phối điện, nước, khí đốt.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
10
- Sản xuất và phân phối điện, khí đốt, hơi nước, nước máy.
- Khai thác, lọc và phân phối nước máy…
Do nội dung và phạm vi hoạt động của ngành công nghiệp rộng, nên sản
phẩm của nó rất đa dạng, vừa phục vụ cho nhu cầu tiêu dùng cuối cùng của hộ
gia đình dân cư, tiêu dùng cho sản xuất ( chi phí trung gian ) của tất cả các ngành
kinh tế trong nền kinh tế quốc dân; cho xuất khẩu ra nước ngoài, cho dự trữ chiến
lược của Nhà nước… Công nghiệp còn sản xuất ra nhiều loại tài sản cố đònh để
trang bò cho các ngành kinh tế trong nền kinh tế quốc dân dưới hình thức là: máy
móc thiết bò, các phương tiện vận tải, phương tiện truyền dẫn, dụng cụ chính xác.
Sản phẩm công nghiệp do tính chất đa dạng, trước khi sử dụng phần lớn phải qua
công đoạn chế biến, vì vậy nó có khả năng để tiếp nhận những quy trình công
nghệ hiện đại, giải phóng lao động chân tay thay thế vào đó là máy móc tự động
hóa. Trong mỗi sản phẩm có khả năng tăng dần hàm lượng hao phí trí thức khoa
học thay vì hàm lượng hao phí lao động cơ bắp, tạo ra năng suất lao động cao đó
là điều kiện tốt tham gia vào quá trình cạnh tranh và hiện đại hóa.
1.1.2 Vai trò của công nghiệp.
Vai trò của công nghiệp đối với quá trình phát triển nền kinh tế tỉnh được
thể hiện ở các mặt sau :
Thứ nhất: công nghiệp khai thác và sử dụng các nguồn lực trong tỉnh, đáp
ứng nhu cầu nhân dân và thúc đẩy quá trình tăng trưởng kinh tế.
Nếu như nông nghiệp chỉ sử dụng các nguồn lực vào hai lónh vực: chăn nuôi
và trồng trọt, thì công nghiệp, ngoài việc sử dụng ngay các sản phẩm của nông
nghiệp, còn khai thác và sử dụng các nguồn lực khác mà nông nghiệp không có
khả năng khai thác. Đặc biệt là nguồn tài nguyên khoáng sản, là nguồn nguyên
liệu quan trọng trong quá trình phát triển công nghiệp, đáp ứng nhu cầu của sản
xuất.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
11
Công nghiệp còn có khả năng thúc đẩy nền kinh tế tăng trưởng nhanh chóng
nhờ vào việc sử dụng các lợi thế của mình nhằm phát triển các ngành công
nghiệp mũi nhọn.
Thứ hai : Công nghiệp thúc đẩy các ngành kinh tế khác trong tỉnh cùng phát
triển.
Với nông nghiệp, công nghiệp là nơi tiêu thụ các sản phẩm. Cụ thể là các
ngành công nghiệp chế biến sẽ sử dụng các sản phẩm nông nghiệp làm nguyên
liệu. Mặt khác, công nghiệp là nơi cung cấp tư liệu lao động cho sản xuất nông
nghiệp, các ngành công nghiệp cơ khí chế tạo, hoá chất, sinh học … sẽ cung cấp
máy móc, phân bón, giống mới cho sản xuất nông nghiệp.
Đối với các ngành dòch vụ, khi công nghiệp phát triển đòi hỏi các hoạt động
thương mại cũng như các hoạt động dòch vụ khác như: giao thông, thông tin – liên
lạc, ngân hàng – tài chính … cũng phát triển theo. Công nghiệp còn tạo ra thu
nhập cao, dẫn đến các nhu cầu về dòch vụ y tế, giáo dục, văn hóa, du lòch … cũng
ngày càng phát triển.
Như vậy, công nghiệp có khả năng thúc đẩy các ngành kinh tế khác cùng
phát triển. Mặt khác, các ngành kinh tế khác phát triển có tác động trở lại, tạo đà
cho công nghiệp phát triển. Đây là mối quan hệ khăng khít lẫn nhau, cùng tồn tại
và phát triển.
Thứ ba : công nghiệp thúc đẩy quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền
kinh tế tỉnh.
Thực chất của quá trình công nghiệp hoá, hiện đại hóa là sự ứng dụng khoa
học - công nghệ vào phát triển các ngành kinh tế quốc dân nhằm khai thác sử
dụng có hiệu quả hơn các nguồn lực. Vì vậy, phát triển công nghiệp, đặc biệt là
các ngành sản xuất ra tư liệu lao động, sẽ tạo khả năng ứng dụng vào phát triển
các ngành kinh tế.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
12
Trong nền kinh tế tỉnh, phát triển công nghiệp tạo điều kiện cho quá trình
công nghiệp hóa, hiện đại hóa nền kinh tế là một trong những biện pháp nâng
cao năng suất lao động, nâng cao đời sống nhân dân.
Thứ tư : công nghiệp thúc đẩy quá trình hợp tác quốc tế.
Hợp tác quốc tế đang là xu hướng mà mọi quốc gia đều hướng tới. Đối với
các nước đang phát triển như nước ta hiện nay, hợp tác quốc tế tạo điều kiện tận
dụng các lợi thế và khả năng thu hút vốn đầu tư, khả năng áp dụng khoa học –
công nghệ của thế giới phát triển nền kinh tế đất nước.
Đối với mỗi tỉnh, cần phải xem xét các điều kiện của tỉnh mình để tìm ra
các ngành công nghiệp có lợi thế, có khả năng tham gia vào quá trình hợp tác
quốc tế.
Tóm lại, công nghiệp có vai trò hết sức quan trọng trong quá trình phát triển
nền kinh tế tỉnh. Vì vậy, phát triển công nghiệp nhằm nâng cao vai trò của nó là
một trong những nhiệm vụ quan trọng của tỉnh. Để đạt được điều này, cần phải
xác đònh một cơ cấu công nghiệp hợp lý nhất.
1.1.3 Cơ cấu công nghiệp.
Cơ cấu: Cơ cấu là một khái niệm mà triết học duy vật biện chứng dùng
để chỉ cách thức tổ chức bên trong của một hệ thống, biểu hiện sự thống nhất của
các mối quan hệ qua lại vững chắc giữa các bộ phận của nó. Trong khi chỉ rõ mối
quan hệ biện chứng giữa bộ phận và toàn thể, nó biểu hiện ra như là một thuộc
tính của sự vật, hiện tượng và biến đổi cùng với sự biến đổi của sự vật, hiện
tượng.
Cơ cấu công nghiệp: Cơ cấu công nghiệp trên đòa bàn tỉnh là tổng thể
các mối quan hệ giữa các bộ phận hợp thành nền công nghiệp trên đòa bàn tỉnh.
Trong cơ cấu công nghiệp trên đòa bàn tỉnh, ngoài việc phản ánh số lượng, tỉ
trọng giữa các bộ phận trong cơ cấu, nó còn thể hiện mối quan hệ giữa các bộ
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
13
phận với nhau. Các quan hệ này có thể là trực tiếp hay gián tiếp; độc lập hay phụ
thuộc nhưng nó đều được tồn tại và cấu thành trên nền kinh tế tỉnh.
1.1.4 Cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh
.
Cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh là tổng hợp các ngành công nghiệp chuyên
môn hóa được hình thành trên đòa bàn tỉnh. Cơ cấu đó phải hình thành và phát
triển dựa vào tiềm năng, thế mạnh ngay tại đòa phương mình (chẳng hạn, tiềm
năng về tài nguyên khoáng sản, về nguồn cung cấp nguyên liệu, về năng lực
khoa học kỹ thuật, công nghệ, về tay nghề truyền thống, sức lao động) và mối
quan hệ giữa các ngành với nhau biểu thò bằng tỉ trọng của mỗi ngành so với tổng
thể ngành công nghiệp của tỉnh. Nhìn vào cơ cấu công nghiệp trên đòa bàn tỉnh có
thể thấy ngay được những nét đặc thù của đòa phương. Cơ cấu này không đồng
nhất với cơ cấu công nghiệp của toàn quốc – bởi cơ cấu của toàn quốc mang nặng
tính toàn diện, tổng thể, bổ trợ. Còn cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh
mang nặng những nét đặc trưng của tỉnh.
Bên cạnh tính độc lập tương đối, do tính đặc thù của đòa phương quy đònh –
cơ cấu công nghiệp trên đòa bàn tỉnh cũng chòu tác động của sự phân công lao
động trong toàn quốc và ảnh hưởng của hệ thống công nghiệp trong vùng lãnh
thổ.
Cơ cấu ngành công nghiệp chuyên môn hóa trên đòa bàn tỉnh phải phù hợp
với sự phát triển của các ngành kinh tế khác ở tỉnh (như ngành nông nghiệp, dòch
vụ, du lòch…) để có tác dụng tốt nhất thúc đẩy các ngành cùng phát triển một cách
đồng bộ.
Cơ cấu ngành công nghiệp luôn có sự biến đổi bởi nó phụ thuộc vào nhiều
yếu tố : tự nhiên – kinh tế – xã hội trong và ngoài tỉnh. Cho nên, một cơ cấu có
thể là hợp lý trong giai đoạn phát triển này nhưng lại là không hợp lý trong giai
đoạn phát triển khác. Yêu cầu đặt ra là phải luôn luôn điều chỉnh cơ cấu đó cho
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
14
phù hợp với điều kiện phát triển của từng giai đoạn cụ thể và ta gọi đó là quá
trình “Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp”.
1.2 Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh.
Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh là quá trình thay
đổi tỷ trọng giữa các ngành công nghiệp trong tỉnh theo hướng tăng nhanh tỷ
trọng ngành công nghiệp có hàm lượng chất xám cao, những ngành mũi nhọn,
ngành xuất khẩu, ngành kỹ thuật cao … và giảm dần các ngành sử dụng nhiều lao
động, nhất là lao động thủ công.
Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh là sự thay đổi có
mục đích, có đònh hướng và dựa trên cơ sở phân tích đầy đủ căn cứ lý luận và
thực tiễn, cùng với việc áp dụng đồng bộ các giải pháp cần thiết để chuyển dòch
cơ cấu ngành công nghiệp từ trạng thái này sang trạng thái khác, hợp lý và hiệu
quả hơn.
Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh không phải đơn
thuần là sự thay đổi vò trí, mà là sự thay đổi cả về lượng lẫn về chất, nó chỉ xảy ra
sau một khoảng thời gian nhất đònh và là kết quả của quá trình:
- Xuất hiện thêm những ngành mới hay mất đi một số ngành đã có, tức là
có sự thay đổi về số lượng cũng như loại ngành trong ngành công nghiệp trên đòa
bàn tỉnh.
- Mối tương quan tốc độ phát triển nội bộ ngành công nghiệp dẫn tới sự
thay đổi cơ cấu. Trong trường hợp này sự chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
là kết quả của sự phát triển không đồng đều nội bộ ngành công nghiệp. Để đánh
giá đúng quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trong mỗi thời kỳ phải
xem xét đồng thời cả tốc độ tăng trưởng và quy mô phát triển ở điểm xuất phát.
Tính tất yếu của chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp là do vò trí và vai
trò của công nghiệp trong nền kinh tế quốc dân quyết đònh. Do những đặc điểm
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
15
vốn có của nó trong quá trình phát triển nền kinh tế lên sản xuất lớn, công nghiệp
phát triển từ vò trí thứ yếu trở thành ngành có vò trí hàng đầu trong cơ cấu kinh tế
đó. Để có một cơ cấu kinh tế theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa thì quá
trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp là một tất yếu khách quan.
Xác đònh và thực hiện phương hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công
nghiệp là một vấn đề mang tính chiến lược của quá trình xây dựng và phát triển
công nghiệp của đất nước. Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp phải khai thác
một cách đầy đủ và có hiệu quả các nguồn lực, lợi thế của đất nước, đảm bảo
công nghiệp phát huy được vai trò chủ đạo trong nền kinh tế, tham gia tích cực
vào sự phân công lao động và hợp tác lao động quốc tế. Đó cũng là yêu cầu của
việc chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp phải đạt được. Trong mỗi giai đoạn
của quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp, yêu cầu chung đó sẽ được
cụ thể hóa cho phù hợp với khả năng và điều kiện của giai đoạn đó.
Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp có vai trò quan trọng trong quá
trình phát triển kinh tế tỉnh. Bởi vì:
- Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp nhằm khai thác và sử dụng có
hiệu quả nguồn lực về lợi thế trong tỉnh. Đặc biệt, nó tìm ra các ngành công
nghiệp mũi nhọn tạo khả năng tăng trưởng mạnh mẽ cho nền kinh tế tỉnh.
- Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp nhằm nâng cao vai trò và thiết
lập mối quan hệ chặt chẽ giữa các ngành công nghiệp với các ngành nông nghiệp
– dòch vụ, tạo đà cho các ngành cùng nhau phát triển.
- Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp nhằm nâng cao tính hiệu quả và
mở rộng quá trình hợp tác quốc tế.
1.3 Một số quan điểm về chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
16
Việc phân tích một số quan điểm về chuyển dòch cơ cấu ngành công
nghiệp có vai trò rất quan trọng, nếu lựa chọn và vận dụng các quan điểm chuyển
dòch hợp lý sẽ đem lại một cơ cấu ngành công nghiệp hợp lý nhất.
Thật vậy, các ngành công nghiệp luôn luôn có xu hướng chuyển dòch từ
các ngành công nghiệp thủ công truyền thống, sử dụng và tận dụng các nguồn
nguyên liệu sẵn có, kỹ thuật đơn giản sang các ngành công nghiệp hiện đại, sử
dụng trình độ kỹ thuật cao.
Việc phát triển các ngành công nghiệp truyền thống, kỹ thuật đơn giản, sử
dụng nhiều lao động, nguyên liệu trong nước, đồng thời từng bước phát triển các
ngành công nghiệp sử dụng khoa học kỹ thuật tiên tiến hiện đại, sẽ đem lại hiệu
quả cho quá trình chuyển dòch do vừa phát huy những tiềm năng, lợi thế so sánh
của tỉnh vừa tiếp thu có chọn lọc những tiến bộ của thế giới.
1.3.1 Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp theo quan điểm thay thế hàng
nhập khẩu.
Theo quan điểm này, mỗi quốc gia sẽ phát triển mạnh việc sản xuất các sản
phẩm, đặc biệt là hàng tiêu dùng, để thay thế các sản phẩm nhập ngoại. Sự
chuyển dòch ấy về lý thuyết sẽ mang lại tác dụng nhiều mặt: tiết kiệm ngoại tệ;
tạo thêm việc làm, khai thác nguồn lực trong nước… Để thực hiện chuyển dòch có
hiệu quả, Nhà nước cần có nhiều chính sách hỗ trợ và khuyến khích sản xuất
trong nước.
Tuy nhiên, thực tế cho thấy rằng, quan điểm này chỉ phát huy tác dụng trong
những giai đoạn nhất đònh của quá trình công nghiệp hóa. Sự nhấn mạnh thái quá
làm cho sản xuất lâm vào trạng thái bế tắc do thò trường trong nước dần dần được
bảo hòa sẽ kìm hãm phát triển sản xuất, căng thẳng ngoại tệ có nguy cơ gia tăng,
do người sản xuất chuộng những điều kiện sản xuất nhập khẩu hơn; sức cạnh
tranh của sản phẩm sản xuất trong nước kém.
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
17
1.3.2 Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp theo quan điểm gia tăng xuất
khẩu sản phẩm thô.
Lý thuyết “ lợi thế so sánh” được xem là nền tảng của quan điểm này. Quá
trình công nghiệp hóa ở các nước đang phát triển tập trung vào khai thác lợi thế
về điều kiện tự nhiên để sản xuất và xuất khẩu sản phẩm chưa qua chế biến, góp
phần giải quyết những vấn đề xã hội cấp bách của mình.
Tuy nhiên theo quan điểm này sẽ gặp một số trở ngại như: cầu sản phẩm
thô tăng chậm; điều kiện mậu dòch bất lợi cho các nước chậm phát triển; sự phát
triển một số ngành công nghiệp trong nhiều trường hợp lại phụ thuộc vào sự đầu
tư của các nước đang phát triển.
Trên thế giới đã có một số nước theo đuổi quan điểm phát triển này điển
hình là các nước khai thác dầu thô ở Trung Đông. Trong điều kiện hiện nay, mô
hình này không thể coi là phổ biến và có hiệu quả. Song trong giai đoạn chuẩn bò
cất cánh, cần chú ý thỏa đáng đến quan điểm này trong việc kết hợp với các quan
điểm chuyển dòch khác.
1.3.3 Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp theo quan điểm gia tăng xuất
khẩu.
Quan điểm này được xây dựng trên cơ sở phát huy lợi thế so sánh của mỗi
quốc gia để xâm nhập và chiếm lónh thò trường nước ngoài, trọng tâm là phát
triển các ngành hướng về xuất khẩu. Mỗi quốc gia theo đuổi quan điểm này đều
có bước đi cụ thể riêng. Tuy nhiên cũng có những điểm chung đó là: giai đoạn
đầu đặc biệt chú ý đến phát triển các ngành sử dụng nhiều lao động như công
nghiệp nhẹ, công nghiệp khai thác, công nghiệp sửa chữa dưới nhiều hình thức
như gia công, chế biến xuất khẩu; liên doanh liên kết với nước ngoài hoặc kêu
gọi nước ngoài đầu tư…sau đó vươn lên sản xuất, xuất khẩu sản phẩm tinh, có
hàm lượng khoa học cao. Một số nước thực hiện thành công việc nâng cao trình
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
18
độ các ngành thay thế nhập khẩu, chuyển thò trường trong nước ra thò trường nước
ngoài.
Để thực hiện quan điểm này Nhà nước phải hoạch đònh và thực thi một số
chính sách vó mô như: xác đònh tỷ giá hối đoái linh hoạt; khuyến khích và hỗ trợ
đầu tư; khuyến khích xuất khẩu, hình thành các khu chế xuất…
1.3.4 Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp theo quan điểm kết hợp.
Đó là quan điểm kết hợp tất cả các quan điểm trên: vừa phát triển các sản
phẩm xuất khẩu, vừa coi trọng thò trường nội đòa.
Qua các quan điểm chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp nêu trên và từ
thực tiễn của nhiều nước, có thể thấy rằng giữa các quan điểm đó không có ranh
giới tuyệt đối. Quan điểm này có thể bao hàm nội dung của quan điểm khác.
Chẳng hạn như quan điểm hướng thay thế nhập khẩu không phủ đònh thương mại
quốc tế. Để có ngoại tệ nhập các điều kiện sản xuất thay thế hàng nhập khẩu
luôn đòi hỏi phải có sản phẩm xuất khẩu. Sự phân đònh các mô hình đó trong thực
tiễn chủ yếu là trọng tâm của chiến lược công nghiệp hóa ở mỗi thời kỳ của quốc
gia. Điều đó liên quan trực tiếp đến mức độ mở cửa của mỗi quốc gia trong quá
trình công nghiệp hóa.
Thực tế cho thấy, phần lớn các nước bắt đầu quá trình công nghiệp hóa
bằng chiến lược thay thế nhập khẩu. Song chiến lược này không kéo dài. Khi đã
tạo được những tiền đề nhất đònh cần thiết cho phát triển, mô hình cũ bắt đầu bộc
lộ những nhược điểm, họ đã nhanh chóng chuyển sang chiến lược hướng về xuất
khẩu. Ví dụ như Nam Triều Tiên và Đài Loan chuyển sang chiến lược hướng về
xuất khẩu vào những năm 1960; Inđônêxia, Malaixia vào cuối những năm 1960;
Thái lan vào những năm 1970. Chính đây là điều đã giúp cho các nước nàu khắc
phục được thời gian trì trệ khá lâu. Các nước này thường bắt đầu từ phát triển sản
xuất và xuất khẩu sản phẩm truyền thống, sử dụng nhiều lao động, đồng thời phát
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
19
triển công nghiệp chế biến nhằm phát huy thế mạnh và lợi thế so sánh. Chẳng
hạn như Thái Lan bắt đầu sản xuất đồ thủ công mỹ nghệ, đồ trang sức. Malaixia
sản xuất dầu cọ, cao su. Inđônêxia sản xuất chế biến gỗ, dầu khí. Ngoài ra, họ
còn tìm chỗ trống trên thò trường thế giới để chen chân vào bằng những sản phẩm
độc đáo như: đồ chơi trẻ em, đồ lót … Sự phát triển các ngành này đã tạo tích lũy
ban đầu dùng làm cơ sở để chuyển dần sang các ngành có hàm lượng khoa học –
kỹ thuật cao, như sản xuất ô tô, tàu biển, giàn khoan, điện tử… Thực hiện đa dạng
hóa sản xuất, đa phương hóa xuất khẩu để tránh sự lệ thuộc quá lớn vào một vài
ngành, một số nước. Thực hiện chuyển dần các ngành sử dụng nhiều lao động
sang các nước kém phát triển hơn.
1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công
nghiệp tỉnh.
Trong quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh có rất nhiều các
nhân tố ảnh hưởng đến quá trình chuyển dòch đó. Có nhân tố bên trong, nhân tố
bên ngoài; có nhân tố trực tiếp, có nhân tố gián tiếp …
Tuy nhiên, xét theo đặc điểm của các nhân tố ta có thể chia ra thành các
nhóm nhân tố sau :
1.4.1 Nhóm các nhân tố thuộc điều kiện tự nhiên.
Điều kiện tự nhiên là nhân tố có tính chất quan trọng trong quá trình chuyển
dòch cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh, vì mỗi tỉnh phải dựa vào điều kiện tự nhiên
của mình để tìm ra các ngành có lợi thế trong quá trình phát triển.
Điều kiện tự nhiên bao gồm :
1.4.1.1 Vò trí đòa lý.
Nếu một tỉnh nằm trong khu vực kinh tế năng động, có vò trí giao thông
thuận lợi sẽ có điều kiện phát triển hơn các tỉnh khác không có được lợi thế đó.
Bởi vì, vò trí đòa lý tạo ra khả năng giao lưu mạnh giữa các tỉnh nằm trong cùng
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
20
một vùng với nhau. Sự giao lưu này không chỉ dừng lại ở việc trao đổi hàng hóa
sản phẩm mà còn ở khả năng trao đổi các nguồn lực như lao động, vốn, tài
nguyên … giữa các tỉnh với nhau.
Vì vậy, vò trí đòa lý đem lại các cơ hội và có ảnh hưởng đến quá trình
chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp ở mỗi tỉnh. Trên cơ sở về tiềm năng và
thế mạnh của vò trí đòa lý sẽ đònh hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
một cách hợp lý nhằm phát huy lợi thế so sánh của tỉnh.
1.4.1.2 Tài nguyên thiên nhiên.
Tài nguyên thiên nhiên bao gồm : khí hậu, đất đai, nước, khoáng sản … tài
nguyên thiên nhiên là nguồn nguyên liệu quan trọng cho quá trình sản xuất công
nghiệp của tỉnh. Vì vậy, một tỉnh có tài nguyên phong phú sẽ có khả năng phát
triển mạnh ngành công nghiệp sử dụng các nguồn tài nguyên đó mà ít bò lệ thuộc
vào nguồn nguyên liệu của nước ngoài. Chẳng hạn, nếu có vò trí đòa lý, đất đai
thuận lợi để phát triển các ngành công nghiệp nhiệt điện, ngành lọc hóa dầu
nhưng không có các hồ chứa nước để đáp ứng nhu cầu nước cho các ngành này thì
cũng rất khó khăn cho việc chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp. Vì thế trong
quá trình đònh hướng chuyển dòch cần nghiên cứu tiềm năng về tài nguyên thiên
nhiên một cách kỹ lưỡng nhằm bảo đảm đònh hướng đó có khả thi.
Tuy nhiên, chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh còn phụ
thuộc rất nhiều nhân tố khác, trong đó còn có các nhân tố về kinh tế – xã hội.
1.4.2 Nhóm các nhân tố thuộc điều kiện kinh tế – xã hội.
Các nhân tố chủ yếu thuộc nhóm này có ảnh hưởng đến quá trình chuyển
dòch cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh là :
1.4.2.1 Nhân tố thò trường.
Nhân tố thò trường, đặc biệt là nhu cầu và tính cạnh tranh của các sản phẩm
công nghiệp có ảnh hưởng trực tiếp tới cơ cấu ngành công nghiệp sẽ hình thành
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
21
trong tỉnh. Vì cơ cấu tiêu dùng và xu thế vận động của nó sẽ giúp ta tìm được một
cơ cấu ngành công nghiệp hợp lý, đảm bảo tính thực thi cao.
Trong quá trình lựa chọn cơ cấu ngành công nghiệp của tỉnh, cần phải
nghiên cứu kỹ nhu cầu để tận dụng các lợi thế của mình tìm ra các mặt hàng phù
hợp với nhu cầu thò trường. Đây là một trong những nhân tố vô cùng quan trọng
trong nền kinh tế thò trường, nó quyết đònh đến việc sản xuất ra những sản phẩm
gì, sản xuất như thế nào, sản xuất cho ai? Việc xác đònh đúng thò trường tiêu thụ
sẽ tạo điều kiện thuận lợi cho việc chuyển dòch phù hợp và khả thi hơn. Có những
thò trường trước mắt, nhưng cũng có những thò trường tiềm năng, vì thế cần nghiên
cứu kỹ nhân tố thò trường trong quá trình chuyển dòch.
1.4.2.2 Cơ sở hạ tầng.
Cơ sở hạ tầng của tỉnh cũng có ảnh hưởng rất lớn tới chuyển dòch cơ cấu
ngành công nghiệp. Một cơ sở hạ tầng vững chắc sẽ tạo khả năng thu hút vốn đầu
tư, nhất là đối với ngành công nghiệp có vốn lớn, kỹ thuật cao. Thật vậy, một tỉnh
có đầy đủ cơ sở hạ tầng như đường, điện, nước, mặt bằng sản xuất… sẽ rất thuận
lợi để phát triển công nghiệp và kêu gọi đầu tư. Trên cơ sở đó sẽ tạo điều kiện
thuận lợi để khai thác và phát huy các tiềm năng và lợi thế của tỉnh một cách
nhanh chóng. Ngược lại một tỉnh có điều kiện về cơ sở hạ tầng yếu kém sẽ không
hấp dẫn các nhà đầu tư do đó sẽ rất khó khăn cho quá trình chuyển dòch. Vì thế
cần quan tâm xây dựng cơ sở hạ tầng một cách thích hợp để thực hiện tốt đònh
hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh.
1.4.2.3 Khoa học – công nghệ.
Chính sự phát triển ngày càng mạnh mẽ của khoa học công nghệ đã làm
thay đổi năng suất và chất lượng sản phẩm trong ngành công nghiệp. Vì vậy,
ngành nào được áp dụng khoa học công nghệ sẽ càng phát huy được các lợi thế
của mình nhờ vào sản xuất chuyên môn hóa và tự động hoá, tăng khả năng cạnh
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
22
tranh trên thò trường. Trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, sẽ tạo điều kiện
để thu hút và tiếp thu khoa học công nghệ tiên tiến của nước ngoài để tạo ra
những sản phẩm có hàm lượng giá trò gia tăng cao, tăng khả năng cạnh tranh trên
thò trường. Tuy nhiên cần phải thận trọng để tránh nhập những công nghệ lạc hậu,
tránh trở thành “ bải rác thải về công nghệ “ của nước ngoài. Điều đó sẽ phản tác
dụng trong quá trình chuyển dòch, đồng thời chi phí để khắc phục ảnh hưởng đến
môi trường, môi sinh không phải nhỏ.
1.4.2.4 Dân số và nguồn lao động.
Do đặc điểm của các tỉnh nước ta là : dân số đông, nguồn lao động dồi dào
và chủ yếu là sản xuất nông nghiệp mang tính thời vụ, nên nhu cầu tìm việc ở
khu vực công nghiệp là rất lớn. Vì vậy ta cần tranh thủ lợi thế về lao động – với
số lượng nhiều, giá nhân công rẻ – bằng cách phát triển các ngành công nghiệp
có khả năng thu hút nhiều lao động.
Trong giai đoạn hiện nay, nhân tố chi phí nhân công rẽ đang là nhân tố hấp
dẫn thu hút các nhà đầu tư. So với các nước trong khu vực, chi phí nhân công của
Việt Nam đang là một lợi thế để thu hút đầu tư trực tiếp nước ngoài đầu tư vào
các ngành nghề sử dụng nhiều lao động như dệt, may, da giày, sản xuất hàng thủ
công mỹ nghệ…
Việc phát triển các ngành nghề tạo thêm nhiều việc làm và nâng cao thu
nhập cho người lao động là một yêu cầu cần thiết, cấp bách trong giai đoạn hiện
nay. Vì vậy, trong quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn
tỉnh cũng cần đặc biệt lưu ý đến các ngành nghề này.
1.4.3 Nhóm nhân tố thuộc chính sách – pháp luật.
Các đònh hướng, các mục tiêu cũng như các chính sách quản lý kinh tế – xã
hội nói chung và quản lý công nghiệp nói riêng của đất nước có ảnh hưởng chung
đến quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp của mỗi tỉnh. Mục tiêu phát
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
23
triển công nghiệp của nước ta là tận dụng các nguồn lực trong nước và khuyến
khích đầu tư nước ngoài nhằm khai thác các lợi thế, đáp ứng nhu cầu trong các
nước và tăng cường khả năng xuất khẩu. Đồng thời hình thành lên một số ngành
công nghiệp mũi nhọn trong các lónh vực: chế biến lương thực – thực phẩm ; khai
thác và chế biến dầu khí; cơ khí chế tạo và sản xuất vật liệu; công nghiệp điện tử
và công nghệ thông tin.
Vì vậy, cơ cấu ngành công nghiệp tỉnh cũng phải tuỳ vào điều kiện của tỉnh
mình mà chuyển dòch theo xu hướng đó để phù hợp với mục tiêu của đất nước.
Các chính sách, các giải pháp thực hiện cụ thể của từng tỉnh cũng ảnh
hưởng đến quá trình chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp. Mỗi tỉnh phải đề ra
các chính sách các giải pháp phù hợp tạo điều kiện thúc đẩy nhanh quá trình
chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp nhằm đạt được các mục tiêu đã đề ra.
1.4.4 Nhóm nhân tố quan hệ và liên kết vùng.
Sự chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn tỉnh không thể quan
tâm tới quan hệ vùng và liên kết vùng. Đây cũng là một trong những nhân tố
quan trọng trong quá trình chuyển dòch. Việc nghiên cứu tổng thể tiềm năng, thế
mạnh những thuận lợi, khó khăn của các tỉnh lân cận và của cả vùng sẽ tạo mối
quan hệ, liên kết vùng tốt nhất trong quá trình chuyển dòch. Tạo điều kiện để
phát huy tiềm năng và thế mạnh của từng tỉnh có sự bổ sung cho nhau, giảm thiểu
những mặt còn hạn chế để cùng nhau hợp tác phát triển.
1.4.5 Nhóm nhân tố dựa vào toàn cầu hóa.
Ngoài các nhóm nhân tố được nêu trên, trong xu thế hội nhập kinh tế quốc
tế, nhất là việc Việt Nam chính thức trở thành thành viên của Tổ chức thương mại
thế giới thì việc chuyển dòch cơ cấu của ngành công nghiệp cả nước nói chung và
của từng tỉnh nói riêng không thể tách rời hoặc không quan tâm tới vấn đề hội
nhập kinh tế quốc tế, vấn đề toàn cầu hóa. Bởi vì với một thò trường vô vùng rộng
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
24
lớn của 150 nước thành viên, với những cam kết song phương và đa phương của
Việt Nam với các nước thành viên, với việc tuân thủ những quy đònh và thông lệ
quốc tế thì việc chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp của tỉnh không thể không
quan tâm tới nhóm nhân tố này. Đây là nhóm nhân tố mới nhưng nó vô cùng quan
trọng, ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển kinh tế xã hội nói chung và của ngành
công nghiệp nói riêng.
1.5 Yêu cầu chung của chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp trên đòa bàn
tỉnh.
Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp là một nội dung quan trọng của
chiến lược phát triển kinh tế – xã hội, chiến lược phát triển công nghiệp của tỉnh.
Vì vậy việc xác đònh và thực hiện phương hướng chuyển dòch cơ cấu ngành công
nghiệp là một vấn đề mang tính chiến lược của quá trình xây dựng và phát triển
công nghiệp của tỉnh. Cơ cấu công nghiệp phải khai thác một cách đầy đủ và có
hiệu quả các nguồn lực, lợi thế của tỉnh, đảm bảo công nghiệp có thể phát huy
vai trò chủ đạo trong nền kinh tế. Đó chính là yêu cầu của chuyển dòch cơ cấu
ngành công nghiệp phải đạt được. Trong mỗi giai đoạn của quá trình chuyển dòch
cơ cấu ngành công nghiệp yêu cầu chung đó sẽ được cụ thể hoá cho phù hợp với
khả năng và điều kiện của giai đoạn đó.
Việc chuyển dòch từ cơ cấu cũ, không hợp lý sang cơ cấu mới, hợp lý sẽ
tận dụng và phát huy được các nguồn lực của tỉnh để đáp ứng tốt nhất nhu cầu thò
trường, xã hội, là phương tiện quan trọng để thực hiện có hiệu quả các mục tiêu
phát triển kinh tế – xã hội theo hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa. Ngoài ra nó
còn giải quyết tốt các vấn đề trọng yếu của phát triển công nghiệp như : đầu tư,
đào tạo cán bộ, công nhân lành nghề, hợp tác quốc tế, cơ chế quản lý …
Chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp phải theo hướng công nghiệp hóa,
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Đònh hướng và các giải pháp chủ yếu thúc đẩy chuyển dòch cơ cấu ngành công nghiệp
trên đòa bàn tỉnh Khánh Hoà
Người thực hiện: Trần Văn Ngọan - Thầy hướng dẫn: GS – TS Nguyễn Kế Tuấn
25
hiện đại hóa tạo nền sự phát triển nhanh của nền kinh tế, vì vậy chuyển dòch cơ
cấu ngành công nghiệp cần đảm bảo theo các yêu cầu sau :
1.5.1 Cơ cấu đó phải khai thác và sử dụng triệt để, hiệu quả các nguồn lực
trong tỉnh.
Theo quan điểm của kinh tế học, các nguồn lực là có hạn so với nhu cầu là
vô hạn của con người. Vì vậy, cần phải lựa chọn các giải pháp hợp lý, hiệu quả
nhất khi sử dụng các nguồn lực này.
Tính triệt để và hiệu quả trong quá trình khai thác và sử dụng các nguồn
lực được thể hiện ở việc: không có tình trạng thiếu việc làm, năng suất lao động
thấp; tài nguyên khoáng sản bò bỏ hoang, khai thác vô kỷ luật; tiền vốn bò ứ đọng,
các tài sản nhà xưởng, máy móc thiết bò không sử dụng hết công suất; các kinh
nghiệm, công nghệ truyền thống không được phát huy …
Để đánh giá về mặt này, có thể dùng một số chỉ tiêu sau :
- Hiệu quả sử dụng vốn đầu tư vào các ngành công nghiệp: là tỉ lệ giữa lợi
nhuận thu được so với số vốn bỏ ra.
- Năng suất lao động của ngành công nghiệp: là tỉ lệ giữa giá trò sản lượng
sản xuất (quy ra tiền hoặc hiện vật) trên một đơn vò thời gian.
- Mức độ sử dụng tài nguyên khoáng sản: là tỉ lệ giữa khối lượng tài
nguyên được khai thác trên tổng trữ lượng dự kiến.
- Khả năng thu hút lao động của ngành công nghiệp từ ngành nông
nghiệp: biểu hiện thông qua sự chuyển dòch cơ cấu lao động giữa hai ngành công
nghiệp và nông nghiệp.
1.5.2 Cơ cấu đó phải có mối quan hệ gắn bó với nhau cũng như đối với các
ngành kinh tế khác.
Việc thiết lập mối quan hệ chặt chẽ giữa các ngành công nghiệp với nhau
cũng như giữa các ngành công nghiệp với các ngành kinh tế khác sẽ tạo điều kiện
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
Click to buy NOW!
P
D
F
-
X
C
h
a
n
g
e
V
i
e
w
e
r
w
w
w
.
d
o
c
u
-
t
r
a
c
k
.
c
o
m
