Luận văn thạc sĩ NGHIÊN CỨU GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN CHĂN NUÔI BÒ SỮA THEO VÙNG Ở THÀNH PHỐ HÀ NỘI; TRƯỜNG HỢP NGHIÊN CỨU TẠI HUYỆN BA VÌ

B GIÁO D C VÀ ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
----------***----------

T VĂN TƯ NG

NGHIÊN C U GI I PHÁP PHÁT TRI N CHĂN NI
BỊ S A THEO VÙNG

THÀNH PH HÀ N I; TRƯ NG H P

NGHIÊN C U T I HUY N BA VÌ

LU N VĂN TH C SĨ KINH T

Chuyên ngành : KINH T NÔNG NGHI P
Mã s

: 60.31.10

Ngư i hư ng d n : GS.TS. ð

HÀ N I - 2011

KIM CHUNG



L I CAM ðOAN
Tơi xin cam đoan s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn này là
trung th c và chưa h ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.

Tơi xin cam đoan m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn này đã
đư c c m ơn và các thơng tin trích d n đã đư c ch rõ ngu n g c.

Hà N i, ngày

tháng 11 năm 2011

Tác gi lu n văn

T Văn Tư ng

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

i


L I C M ƠN

Nhân d p hoàn thành lu n văn, cho phép tơi đư c bày t lịng
bi t ơn sâu s c ñ n GS.TS ð Kim Chung, ngư i hư ng d n khoa h c
ñã t n tình giúp đ tơi trong su t q trình th c hi n đ tài và hồn
thành lu n văn.
Tôi xin trân tr ng c m ơn Ban giám hi u trư ng ð i h c Nông
nghi p Hà N i; các th y cô trong khoa Kinh t nông nghi p và các th y
cô trong Vi n Sau ñ i h c - Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i ñã t o
m i ñi u ki n thu n l i cho tơi hồn thành lu n văn này.
Tơi chân thành c m ơn Trung tâm Phát tri n chăn ni gia súc l n
Hà N i; Phịng Kinh t ; Phòng Th ng kê; Tr m Khuy n nơng huy n Ba
Vì; UBND các xã n Bài, T n Lĩnh và Vân Hịa huy n Ba Vì đã giúp ñ
và t o ñi u ki n thu n l i cho tơi trong q trình h c t p cũng như trong

quá trình th c t p và hồn thành lu n văn này.
Cu i cùng tơi xin c m ơn gia đình, b n bè và đ ng nghi p đã ln
bên tơi và t o m i đi u ki n cho tơi trong su t quá trình h c t p,
nghiên c u và th c hi n lu n văn này.
Hà N i, ngày

tháng 11 năm 2011

Tác gi lu n văn

T Văn Tư ng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

ii


M CL C
L i cam ñoan

i

L i c m ơn

ii

M cl c

iii

Danh m c các ch vi t t t

vi

Danh m c b ng

vii

Danh m c bi u đ

ix

1

M

ð U

i

1.1

Tính c p thi t c a ñ tài

1

1.2

M c tiêu nghiên c u

4

1.3

ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

4

1.4

N i dung nghiên c u

5

2

M TS

V N ð LÝ LU N VÀ TH C TI N C A PHÁT

TRI N CHĂN NI BỊ S A THEO VÙNG

6

2.1

Cơ s lý lu n

6

2.2

Cơ s th c ti n

2.3

Nh ng nghiên c u có liên quan đ n phát tri n Chăn ni bị s a
theo vùng

3

27
48

ð C ðI M ð A BÀN NGHIÊN C U VÀ PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN C U

50

3.1

ð c đi m huy n Ba Vì

50

3.2

ð c đi m t nhiên, kinh t - xã h i c a vùng nghiên c u phát
tri n chăn nuôi theo vùng

70

3.3

Phương pháp nghiên c u

71

4

K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N

76

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

iii


4.1

Th c tr ng phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

Ba Vì

4.1.1

Th c tr ng chung v phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

4.1.2

76

Tình hình phát tri n chăn ni bị s a t i huy n Ba Vì giai đo n

76

t năm 2001 đ n năm 2011

77

4.1.3

Tình hình phát tri n chăn ni bò s a theo vùng t i huy n Ba Vì

85

4.1.4

K t qu phát tri n chăn ni bị s a theo vùng t năm 2008 ñ n
nay t i 3 xã T n Lĩnh, Vân Hòa, Yên Bài c a huy n Ba Vì

4.2

90

Tình hình tri n khai các gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a
theo vùng t i Ba Vì

94

4.2.1

Quy ho ch phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

94

4.2.2

Phát tri n h chăn ni và tăng quy mơ chăn ni bị s a

96

4.2.3

Xây d ng mơ hình h p tác trong chăn ni bị s a

96

4.2.4

ðào t o t p hu n

99

4.2.5

Thú y, con gi ng, th c ăn và chu ng tr i

103

4.2.6

V sinh môi trư ng

106

4.2.7

T ch c h th ng thu gom s a

106

4.2.8

Tiêu th và xây d ng thương hi u s n ph m

107

4.3

H ch toán hi u qu kinh t chăn ni bị s a theo các quy mô

109

4.4

Các nhân t

4.4.1

ði u ki n t nhiên, kinh t xã h i

4.4.2

V vai trò c a các cơ quan qu n lý và chuyên môn

4.4.3

S liên k t h p tác trong chăn ni bị s a

118

4.4.4

Chính sách c a nhà nư c

119

4.4.5

Th trư ng

120

4.5

Các gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

122

4.5.1

Quy ho ch chăn ni bị s a theo vùng

123

4.5.2

Phát tri n h chăn nuôi và tăng quy mô chăn ni bị s a

127

nh hư ng đ n phát tri n chăn ni bị s a theo vùng 113
113
Hà N i

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

113

iv


4.5.3

Xây d ng mơ hình h p tác trong chăn ni bị s a

129

4.5.4

ðào t o t p hu n

130

4.5.5

Thú y, gi ng, th c ăn và chu ng tr i

131

4.5.6

V sinh môi trư ng

134

4.5.7

T ch c h th ng thu gom s a

136

4.5.8

Tiêu th và xây d ng thương hi u s n ph m

136

5

K T LU N VÀ ð NGH

138

5.1

K t lu n

138

5.2

ð ngh

140

TÀI LI U THAM KH O

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

141

v


DANH M C CÁC CH
Ch vi t t t

VI T T T

Ch ñ y ñ

CS

C ng s

CCKT

Cơ c u kinh t

CNH – HðH

Cơng nghi p hóa – Hi n đ i hóa

CN-TTCN-XDCB

Cơng nghi p – Ti u th cơng nghi p –
Xây d ng cơ b n

HðND

H i ñ ng nhân dân

HTX

H p tác xã

KT-XH

Kinh t xã h i

PTCN

Phát tri n chăn nuôi

TBKHKT

Ti n b khoa h c k thu t

THI

Ch s nhi t m

TMR

Công th c ph i tr n th c ăn h n h p ñ y
ñ và cân ñ i v dinh dư ng

TTNT

Th tinh nhân t o

VIETGAP

Chăn ni an tồn sinh h c

UBND

y ban nhân dân

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

vi


DANH M C B NG
STT
2.1

Tên b ng

B ng ch s nhi t- m (THI: Temperature Humidity Index) dùng
đ d đốn stress nhi t

2.2

Trang
bị s a (Viersma, 1990)

21

Nhi t đ , m ñ và ch s nhi t m (THI) trung bình c a m t s
đ a phương

22

2.3

S lư ng bò s a

m t s nư c trên th gi i

29

2.4

S lư ng đàn bị s a c a Vi t Nam 1999 - 2010

37

2.5

Phân b đàn bị s a theo vùng sinh thái

40

2.6

S n lư ng s a tươi s n xu t hàng năm 1999 - 2010

41

2.7

ðàn bò s a năm 2005 và 2010

43

2.8

S lư ng đàn bị s a Hà N i t năm 2008 – tháng 6/2011

45

2.9

Tình hình chăn ni bị s a t i các xã phát tri n chăn ni bị s a
tr ng ñi m c a Hà N i

46

3.1

Tình hình phân b và s d ng ñ t ñai c a huy n Ba Vì (2007 – 2009)

56

3.2

Tình hình dân s và lao đ ng c a huy n Ba Vì (2007 – 2009)

58

3.3

Giá tr s n xu t các ngành kinh t c a huy n Ba Vì (2007– 2009)

61

3.4

Tình hình phát tri n KT – XH c a huy n Ba Vì (2007 – 2009)

62

3.5

Cơ c u phân b lao ñ ng các ngành kinh t c a huy n Ba Vì
(2007 – 2009)

64

3.6

Tình hình s n xu t ngành tr ng tr t c a huy n Ba Vì (2007 – 2009)

65

3.7

Giá tr s n xu t ngành tr ng tr t c a huy n Ba Vì (2007 – 2009)

66

3.8

Tình hình phát tri n ngành chăn ni c a huy n Ba Vì (2007 – 2009)

67

3.9

Tình hình áp d ng TBKHKT ngành chăn nuôi c a huy n Ba Vì
(2007 – 2009)

3.10

70

Tình hình s d ng đ t c a các xã nghiên c u

71

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

vii


4.1

Di n bi n s lư ng bò s a

Ba Vì giai đo n 2001-2011

4.2

Tình hình CNBS t i các xã huy n Ba Vì giai đo n 2001 – 2010

4.3

78

Phân b bò s a c a huy n Ba Vì theo các vùng mi n giai đo n

86

2001 – 2010

87

4.4

So sánh k t qu tăng trư ng đàn bị s a trư c và sau quy ho ch

91

4.5

M t s n i dung ñ u tư, h tr cho các h chăn ni bị s a t i 3
xã T n Lĩnh, Vân Hòa, Yên Bài t năm 2008 ñ n 2010

4.6

S h và s lư ng ñ u gia súc c a các h tham gia Chi h i chăn
ni bị s a

4.7

95

97

V n doanh nghi p đ u tư cho phát tri n chăn nuôi t năm 2008 2011

98

4.8

Tình hình ti p c n các d ch v và khoa h c k thu t

4.9

101

Tình hình h th ng thú y, v sinh môi trư ng t i 3 xã nghiên c u:
T n Lĩnh; Vân Hòa và Yên Bài

105

4.10

H th ng thu gom s a t i các xã năm 2010

107

4.11

S lư ng tr em ñã ñư c th hư ng t chương trình s a h c
đư ng (2008-2011)

108

4.12

H ch tốn kinh t chăn ni bị s a

các quy mơ

4.13

Quy ho ch phát tri n chăn ni bị s a t i các xã c a huy n Ba
Vì giai đo n 2015-2020

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

111
126

viii


DANH M C BI U ð
STT

Tên bi u ñ

Trang

2.1

Bi n ñ ng bò s a qua các năm 1999 - 2010

38

2.2

Bi n ñ ng s n lư ng s a qua các năm

42

4.1

S lư ng bò s a qua giai ño n 2001 - 2004

79

4.2

S lư ng bò s a giai ño n 2005 - 2007

81

4.3

Bi n ñ ng v bị s a huy n Ba Vì và 3 xã trong vùng quy ho ch
giai ño n 2001 – Tháng 4/2011

84

4.4

S lư ng bị s a vùng ven sơng

88

4.5

S lư ng bị s a vùng đ i gị

89

4.6

S lư ng bò s a vùng mi n núi

89

4.7

So sánh s phát tri n v bò s a gi a các vùng đ a hình 90

4.8

T l đàn bị s a trong và ngồi vùng quy ho ch phát tri n chăn
ni bị s a huy n Ba Vì năm 2008

4.9

92

T l đàn bị s a trong và ngồi vùng quy ho ch phát tri n chăn
ni bị s a huy n Ba Vì năm 2010

Trư ng ð i h c Nơng Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

92

ix



1. M

ð U

1.1 Tính c p thi t c a ñ tài
Chăn nuôi là ngành kinh t quan tr ng và đang d n tr thành ngành
chính trong s n xu t nông nghi p. T tr ng chăn nuôi trong nông nghi p c a
nư c ta chi m trên 32% và ñ nh hư ng s tăng lên, ñ t 38% vào năm 2015
và 42% vào năm 2020 (C c Chăn nuôi, 2008) [3]T tr ng chăn nuôi trong
nông nghi p c a Hà N i hi n nay là 47,5%.
Nhà nư c và thành ph

Hà N i ñ c bi t quan tâm ch ñ o

phát tri n chăn ni bị s a,đã có nhi u chính sách đ thúc đ y chăn
ni phát tri n, đ c bi t là chăn ni bị s a như Quy t đ nh s 167/2001/QðTTg v các chính sách và gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a ñư c ban hành
ngày 26/10/2001. Thành ph Hà N i đã ban hành nhi u chính sách v phát
tri n chăn nuôi t p trung như: Quy t ñ nh s

93/2009/Qð-UBND ngày

19/8/2009 v vi c ban hành “Chính sách khuy n khích, h tr đ u tư phát
tri n chăn nuôi t p trung xa khu dân cư trên ñ a bàn thành ph Hà N i”. Các
Quy t đ nh phê duy t d tốn th c hi n Chương trình phát tri n chăn ni
hàng năm trên ñ a bàn thành ph Hà N i trong đó có n i dung phát tri n vùng
chăn ni bị s a trên đ a bàn huy n Ba Vì t i 3 xã Vân Hịa, T n Lĩnh, Yên
Bài theo ñ xu t c a Trung tâm Phát tri n chăn nuôi gia súc l n Hà N i. ð c
bi t ngày 17/6/2011, UBND thành ph Hà N i có Quy t đ nh s 2801/QðUBND v vi c phê duy t “Chương trình phát tri n chăn ni theo vùng, xã
tr ng đi m và chăn ni quy mơ l n ngồi khu dân cư" thành ph Hà N i giai
đo n 2010-2015.
Chăn ni bị s a nư c ta có vai trị quan tr ng trong kinh t nông h
và s a là s n ph m ngày càng quan tr ng ñ i v i xã h i. Thu nh p t chăn
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

1


ni bị s a đã tr thành ngu n thu nh p chính c a nhi u nơng h . T c đ
tăng trư ng bình qn hàng năm c a đàn bị s a trong giai đo n 2001 - 2009
kho ng 30% (ð Kim Tuyên, 2009 )[18]. Chăn ni bị s a đã phát tri n
m nh

h u h t các t nh, thành trong toàn qu c. ð n đ u năm 2006, t ng đàn

bị s a ñ t g n 104.000 con g p 3 l n t ng ñàn năm 2000; t ng s n lư ng s a
ñ t trên 215.000 t n, g p 4 l n năm 2000 (C c Chăn ni, 2006) [2]. Tuy
nhiên, hi n nay chăn ni bị s a c a Vi t Nam còn nh l , phân tán, t n d ng
do v y vi c phát tri n chưa b n v ng, hi u qu chưa cao. Trên 80% t ng đàn
bị s a c a c nư c đư c ni trong các h gia đình (Nguy n ðăng Vang,

1999 [19]; Ly, 2002 [8]; Suzuki, 2005 [20]; Luthi và cs, 2006[9]). Ph n l n
các h chăn ni bị s a v i quy mô nh . Trong t ng s 19.639 trang tr i chăn
ni bị s a c a c nư c thì có đ n 17.676 trang tr i (90,4%) ch chăn ni t
1- 5 con bị s a (C c Chăn nuôi, 2006 [2]; d n theo Nguy n Qu c To n
(2008)[16]) Do v y, B Công nghi p ñã quy ho ch phát tri n ngành s a ñ n
năm 2010 và ñ nh hư ng ñ n năm 2020 trong ñó xác ñ nh rõ v n đ phát tri n
chăn ni bị s a theo vùng là c n thi t và phù h p v i xu th phát tri n hi n
nay (Qð s 22/2005/Qð- BCN ngày 26/4/2005 c a B Công nghi p). Do v y
Phát tri n chăn nuôi theo vùng là xu th cũng là hư ng ñi t t y u giúp cho
chăn ni bị s a phát tri n b n v ng, cung c p s n ph m ñ t ch t lư ng cao
cho th trư ng, gi m thi u ô nhi m môi trư ng và nâng cao thu nh p cho nơng
dân. Th c t vi c thí đi m phát tri n chăn ni bị s a theo vùng t i 3 xã T n
Lĩnh, Vân Hòa và Yên Bài b t ñ u t năm 2007 và tri n khai m nh t năm
2008 t i nay do Trung tâm Phát tri n chăn nuôi gia súc l n Hà N i tri n khai
ñã làm sáng t v n đ trên, đó là đàn bị s a t i 3 xã trên trong su t th i gian
t năm 2001 ñ n 2007 ch chi m t 50 đ n 60% đàn bị c a tồn huy n Ba Vì,
nhưng sau khi có ch trương phát tri n theo vùng tr ng đi m thì đàn bị s a
t i 3 xã này ñã tăng t 512 con năm 2007 lên 3.506 con năm 2011 và chi m
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

2


t i 92,87% đàn bị s a c a tồn huy n Ba Vì. Vi c phát tri n chăn ni bị s a
c n

nh ng nơi có đi u ki n ñ t s n xu t trên h r ng vì m i con bị s a c n

ít nh t 500m2 đ tr ng c đ đ m b o ch ñ ng ñư c ñ lư ng th c ăn thơ
xanh. ð a đi m chăn ni bị s a ph i g n v i tr m thu gom b o qu n s a vì

s a là s n ph m b dư ng d b vi khu n xâm nh p địi h i có quy trình b o
qu n kh t khe v i các trang thi t b thu gom t t và t i ch , s a bò tươi sau khi
khai thác c n ñư c b o qu n càng nhanh càng t t, n u đ

mơi trư ng bình

thư ng thì sau 2 gi s a s b h ng. Chăn ni bị s a bị s a c n có quy mơ
l n và t p trung vì ngành chăn ni bị s a mang tính cơng nghi p l i địi h i
u c u k thu t cao và d ch v t t, do v y chăn ni bị s a khơng th phát
tri n m t cách tràn lan, chăn nuôi theo ki u phân tán, t n d ng, th công nên
phát tri n chăn ni bị s a theo vùng là v n ñ t i quan tr ng ñ ñ m b o
chăn nuôi phát tri n n ñ nh b n v ng, ñáp ng nhu c u tiêu dùng c a xã h i.
Tuy nhiên phát tri n chăn ni bị s a theo vùng là v n đ m i nên
đã g p ph i khơng ít nh ng khó khăn tr ng i như phát tri n thi u ñ nh
hư ng m nh ai n y làm, khó d n đi n đ i th a, thi u quy ho ch, v n ñ x
lý môi trư ng chăn nuôi; s n xu t và ch bi n th c ăn còn h n ch , ngồi ra
vai trị c a h th ng chính quy n các c p chưa đư c xác ñ nh rõ d n ñ n
lúng túng khi tri n khai, t ch c s n xu t và s liên k t trong s n xu t c a
nơng dân cịn r i r c, th trư ng tiêu th s n ph m thu n l i xong chưa t
ch c ñư c ch t ch chu i s n ph m t s n xu t ñ n th trư ng tiêu th nên
s n xu t b p bênh thi u n ñ nh, r t c n nghiên c u t ng k t th c ti n ñ
ñưa ra h th ng gi i pháp ñ ng b nh m th c hi n thành công ch trương
c a Thành ph .
Nh ng v n ñ ñ t ra cho nghiên c u phát tri n chăn nuôi theo vùng:
N m b t ñư c ñ c ñi m ñ a bàn nghiên c u ñ xác ñ nh ñư c phát tri n chăn
ni bị s a theo vùng

đâu là phù h p; Xác ñ nh ñư c các ñi u ki n cahwn

Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

3


b n đ phát tri n thành vùng chăn ni bị s a; N m b t bi n đ ng đàn bị
s a, s n lư ng s a, s h chăn nuôi, quy mô chăn nuôi c a vùng, xã trong
vùng, h trong vùng và các tác nhân tác đ ng đ n các y u t đó. Trên cơ s
đó nghiên c u đưa ra các gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng.
Xu t phát t nh ng lý do và s c n thi t trên, chúng tôi ch n và th c
hi n ñ tài “Nghiên c u gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng
thành ph Hà N i; Trư ng h p nghiên c u t i huy n Ba Vì".
1.2 M c tiêu nghiên c u

1.2.1M c tiêu chung
ðưa ra ñư c gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng t i huy n
Ba Vì thành ph Hà N i.

1.2.2 M c tiêu c th
- Góp ph n h th ng hoá cơ s lý lu n và th c ti n v gi i pháp phát
tri n chăn ni bị s a theo vùng.
- ðánh giá th c tr ng gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng.
- ð xu t nh ng gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng
huy n Ba Vì Hà N i.
1.3 ð i tư ng và ph m vi nghiên c u

1.3.1 ð i tư ng nghiên c u
Gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

huy n Ba Vì.

Nh ng v n đ kinh t k thu t phát tri n chăn ni bị s a theo vùng
huy n Ba Vì.
H chăn ni bị s a và th c tr ng phát tri n chăn ni bị s a trên đ a bàn
huy n Ba Vì.

1.3.2 Ph m vi nghiên c u
a/ Ph m vi v n i dung:
Nghiên c u th c tr ng gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo vùng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

4


c a huy n Ba Vì.
b/ Ph m vi khơng gian:
ð tài nghiên c u trên ñ a bàn t i 3 xã T n Lĩnh, Vân Hòa và Yên Bài
huy n Ba Vì vì đây là m t trong nh ng vùng mà thành ph Hà N i ñang tri n
khai phát tri n chăn ni bị s a theo vùng.
c/ Ph m vi th i gian:
Nghiên c u th c tr ng phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

huy n

Ba Vì t năm 2008 đ n năm 2010.
ð tài s d ng s li u ñi u tra t i th i ñi m nghiên c u ñ tài t tháng
11/2008 ñ n tháng 10/2011.
Các s li u th c p khác ñư c s d ng trong nghiên c u có tính c p
nh t và t ngu n chính th ng có cơ s khoa h c và pháp lý. Các s li u l y
trên đ a bàn huy n Ba Vì và Hà N i ñ so sánh.
1.4 N i dung nghiên c u

Nghiên c u th c tr ng gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a trên ñ a
bàn nghiên c u.
Nghiên c u s bi n đ ng v quy mơ chăn ni, s h ni, s n lư ng
s a, tình hình s d ng ñ t ñai ti n v n cho chăn ni bị s a.
Nghiên c u v hi u qu chăn ni.
Nghiên c u nh ng tác đ ng đ n chăn ni bị s a trong vùng (chính
sách, y u t ch ñ o, s tham gia c a các thành ph n khác).
Nghiên c u v vùng chăn ni bị s a và phát tri n chăn ni bị s a
theo vùng.

Trư ng ð i h c Nơng Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

5


2. M T S

V N ð LÝ LU N VÀ TH C TI N C A PHÁT

TRI N CHĂN NUÔI BÒ S A THEO VÙNG
2.1 Cơ s lý lu n

2.1.1 Khái ni m, b n ch t phát tri n chăn ni bị s a theo vùng
Khái ni m phát tri n chăn ni bị s a theo vùng: Phát tri n chăn ni
bị s a theo vùng là phương th c t ch c chăn nuôi t p trung theo vùng nh m
khai thác t i ña ti m năng l i th v ñi u ki n t nhiên, kinh t , xã h i,(lao
ñ ng, ñ t ñai, khí h u, v n, t p quán s n xu t, chính sách...) đ phát tri n chăn
ni bị s a n đ nh b n v ng, t o ra vùng s n xu t s n ph m hàng hóa t p
trung, quy mơ l n, ch t lư ng cao ñáp ng v i yêu c u c a th trư ng, t o
vi c làm, tăng thu nh p, c i thi n ñ i s ng cho ngư i dân trong vùng. Góp

ph n chuy n d ch cơ c u kinh t trong khu v c nông nghi p nông thôn.
Chăn nuôi bò s a theo vùng là phát tri n theo hư ng t p trung các ch
th kinh t trong m t vùng có đi u ki n t nhiên, kinh t , xã h i phù h p
nh m khai thác h t ti m năng, l i th c a vùng.
Vùng chăn ni bị s a: Là vùng g m các thơn, xã, c m xã, khơng có s
tách r i v đ a lý, có đi u ki n t nhiên xã h i, có t p quán s n xu t, có h th ng
h t ng kinh t k thu t khép kín thu n l i cho phát tri n chăn ni bị s a.
B n ch t c a phát tri n chăn ni bị s a theo vùng:
Là xây d ng m t vùng s n xu t hàng hóa mang tính ch t ñ c trưng c a
vùng, mi n, ñ a phương, khu v c. Khai thác t i ña v các ñi u ki n t nhiên
xã h i c a vùng. Chuy n d ch cơ c u kinh t theo vùng mi n, gi i quy t vi c
làm, tăng thu nh p, c i thi n ñ i s ng cho nhân dân trong vùng. Do ñ c ñi m
c a ñ i tư ng v t ni là bị s a, v i u c u v k thu t, tính ch t s n ph m
s a tươi, th c ăn cho bò s a, đi u ki n chăn ni c a nơng h , m c ñ ph
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

6


thu c vào nhà máy ch bi n, ñi u ki n v h t ng ph c v s n xu t nên chăn
ni bị s a có u c u r t cao v vùng chăn nuôi và ph i phát tri n chăn nuôi
theo vùng m i ñ m b o cho s phát tri n.
ð c đi m c a phát tri n Chăn ni bị s a theo vùng:
Là vùng có chăn ni bị s a phát tri n, s n ph m t chăn ni bị s a
mang tính đ c trưng c a vùng, mi n hay đ a phương đó.
Có các đi u ki n kinh t , t nhiên, khí h u và các y u t khác phù h p
ñ chăn ni bị s a phát tri n. Như t i M c Châu c a t nh Sơn La, huy n
ðơn Dương c a t nh Lâm ð ng, huy n C Chi c a thành ph H Chí Minh...
Có s đ nh hư ng, ch đ o c a các c p, ngành v phát tri n chăn ni
bị s a. Chăn ni bị s a có tính n ñ nh, b n v ng, lâu dài và có hi u qu .

Chăn ni bị s a đư c ngư i dân trong vùng coi là m t ngh chính. H
t ng kinh t , k thu t ñ ng b , khép kín ñ m b o các đi u ki n đ phát tri n
chăn ni bò s a.

2.1.2 Vai trò c a phát tri n chăn ni bị s a theo vùng
Vi c phát tri n chăn ni bị s a theo vùng giúp khai thác t t hơn ti m
năng l i th c a ñ a phương, t o ra khu v c s n xu t hàng hóa l n thu n ti n
cho tiêu th và qu n lý ngu n g c s n ph m, thu n l i v d ch v k thu t,
qu n lý d ch b nh và x lý môi trư ng.
Phát tri n chăn ni bị s a theo vùng t o cho ngư i dân yên tâm ñ u tư
s n xu t, hình thành nh ng vùng s n xu t s a hàng hóa, xây d ng các thương
hi u s a cho t ng vùng, chính quy n các c p, các nhà qu n lý, nhà chuyên
môn, các doanh nghi p liên quan đ n chăn ni bị s a và ngư i nơng dân t p
trung ñ u tư phát tri n s n su t mang l i hi u qu kinh t cao.
Gi i quy t t t hơn v n đ ơ nhi m mơi trư ng trong chăn ni (vì
ch t th i chăn nuôi ph i x lý ngay t i chu ng nuôi c a các h , nư c th i
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

7


chăn nuôi c a các h v n c n ñư c t p trung thu gom x lý ti p trư c khi
th i ra môi trư ng).

2.1.3 N i dung nghiên c u gi i pháp phát tri n chăn ni bị s a theo
vùng
Qua q trình tri n khai phát tri n chăn ni bị s a theo vùng t năm
2008 chúng tơi đã t ng k t và ñưa ra 8 gi i pháp ñ phát tri n chăn ni bị
s a theo vùng, đư c trình bày c th sau đây:
2.1.3.1 Quy ho ch phát tri n chăn ni bị s a theo vùng

Vi c phát tri n chăn ni bị s a theo vùng là yêu c u khách quan và là
s c n thi t đ phát tri n chăn ni bị s a n ñ nh b n v ng. Do v y vi c quy
ho ch vùng chăn ni bị s a là v n ñ ñ u tiên c n ph i làm. Quy ho ch ph i
trên cơ s th c t t di n tích đ t đai, s h có kh năng phát tri n chăn ni,
quy mơ chăn ni c a h , kh năng đ u tư mà xác đ nh quy mơ chăn ni c a
vùng qua t ng giai ño n.
Vi c quy ho ch vùng chăn ni bị s a có tác ñ ng t t t i tư tư ng yên
tâm ñ u tư c a ngư i chăn nuôi cũng như doanh nghi p ch bi n, m c tiêu và
s ch đ o c a chính quy n đ a phương đư c xác đ nh rõ ràng. Vì v y quy
ho ch ph i lâu dài, n ñ nh, các ñ a phương ph i xác ñ nh chăn ni bị s a là
mang tính chi n lư c trong phát tri n kinh t xã h i c a ñ a phương. T o qu
ñ t ñ phát tri n chăn ni bị s a lâu dài theo hư ng đ u tư thâm canh, cơng
nghi p, quy mơ l n, ngồi khu dân cư. Có chính sách khuy n khích chuy n
đ i, chuy n như ng, d n ñi n, ñ i th a...t o qu ñ t ñ giao ñ t, cho thuê ñ t
ñ i v i các t ch c, cá nhân có d án đ u tư kh thi đã đư c các cơ quan có
th m quy n phê duy t. Chuy n đ i di n tích đ t canh tác kém hi u qu như
các vùng trung du, đ i gị, bãi ven sơng...sang phát tri n chăn nuôi trang tr i.
C n th c hi n t t các chính sách cho t ng trư ng h p c th như:
vùng đ t ít ngư i có kh năng khai phá có th giao đ t theo kh năng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

8


ngư i nh n đ khuy n khích nh ng ngư i có ngu n l c (v n, lao ñ ng, k
thu t...) ñ u tư l p trang tr i chăn ni bị s a.
Trư ng h p có nhi u ngư i mu n l p trang tr i thì căn c vào quy
ho ch và qu ñ t c th ñ ñưa ra m c khoán ho c cho thuê c th .
ð i v i vùng đ t có đi u ki n thu n l i nhưng qu đ t h n ch thì c n
t ch c đ u th u cơng khai, ñ m b o dân ch , minh b ch.

Áp d ng chính sách linh ho t trong gi i phóng m t b ng, d n đi n đ i
th a đ ngư i dân có đ t t nguy n và ch p thu n m c ñ n bù theo tính đ c
thù c a s n xu t nông nghi p.
2.1.3.2 Phát tri n h chăn ni và tăng quy mơ chăn ni bị s a
ð phát tri n đư c h chăn ni bị s a r t c n s xúc ti n ñ u tư tun
truy n t i các h có đ ñi u ki n tăng quy mô chăn nuôi, phát tri n chăn ni
bị s a thơng qua h i ngh h i th o, thăm quan gi i thi u, ñào t o t p hu n ñ
h t quy t đ nh đi t i chăn ni bị s a. Giúp nông dân ti p c n các ngu n
v n t các t ch c, h tr t chính sách đ phát tri n chăn ni, đ u tư trang
thi t b công nghi p ph c v chăn nuôi và x lý môi trư ng.
ð nâng quy mơ chăn ni bị s a trên h nh m phát tri n đàn bị s a
đ ng th i cũng là tăng hi u qu chăn nuôi cho h nông dân r t c n s thu hút
doanh nghi p liên quan ñ u tư phát tri n vùng nguyên li u, thu hút v n ñ dân
ñ u tư và s h tr m t ph n t phía nhà nư c. Ch n nh ng h có kh năng
đ u tư và ti p thu nh ng ti n b k thu t ñ ñ u tư xây d ng tr i chăn ni
trình di n làm h t nhân ñ phát tri n gi ng và là ñ ng l c phát tri n chăn nuôi
trong vùng. Phát tri n trang tr i chăn nuôi ngồi khu dân cư, trên cơ s nh ng
h có di n tích đ t th u khốn ho c d n đi n đ i th a có di n tích đ t đ l n
ngồi khu dân cư, có đ đi u ki n đ phát tri n chăn ni bị s a quy mơ l n
thì thu hút h phát tri n chăn ni bị s a và t o ñi u ki n thu n l i đ h thu
Trư ng ð i h c Nơng Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

9


hút các ngu n l c t các t ch c, doanh nghi p và chính sách đ u tư c a nhà
nư c đ phát tri n chăn ni bò s a. Thu hút doanh nghi p, t ch c, cá nhân
đ u tư tr i chăn ni bị s a t p trung quy mô l n áp d ng cơng ngh cao
trong chăn ni. C n có chính sách ưu đãi đ u tư đ i v i các t ch c, cá nhân
t i các vùng quy ho ch chăn ni bị s a nh m tăng quy mơ và h chăn ni.

Như Ngh đ nh 108/2006/Nð-CP ngày 22/9/2006 c a Chính ph v quy đ nh
thi hành m t s ñi u c a Lu t ð u tư, Ngh ñ nh 142/2005/Nð-CP ngày
04/01/2005 c a Chính ph và Thơng tư 120/2005/TT-BTC ngày 30/12/2005
c a B Tài Chính các đ a phương c n c th hóa các chính sách này và huy
đ ng ngân sách đ a phương khuy n khích, h tr , ưu ñãi ñ u tư h p lý, nh t là
ñ u tư cơ s h t ng cho khu chăn nuôi t p trung; mi n gi m ti n thuê ñ t,
thu s d ng ñ t, thu thu nh p doanh nghi p ñ i v i h gia đình, cá nhân
nơng dân s n xu t hàng hố l n, có thu nh p cao t các s n ph m chăn nuôi
trang tr i trong nh ng năm ñ u kinh doanh nh m thu hút, khuy n khích các
thành ph n kinh t đ u tư chăn nuôi t p trung, s n xu t hàng hóa.
2.1.3.3 Xây d ng s liên k t h p tác trong chăn ni bị s a
Nơng h là ñ i tư ng d b t n thương nh t trong n n kinh t th trư ng
nên vi c h p tác liên k t các h nơng dân chăn ni bị s a thành h i ngh
nghi p, t h p tác, h p tác xã chăn nuôi là r t c n thi t và phù h p v i kinh t
h nông dân. ðây là gi i pháp nh m tăng cư ng năng l c t ch c s n xu t,
kh năng thích ng v i các bi n đ ng t th trư ng và s liên k t trong s n
xu t kinh doanh c a nh ng h nông dân. ð ng th i lo i hình s n xu t này s
góp ph n c ng c và thúc đ y phát tri n chăn ni bị s a theo hư ng trang
tr i, b n v ng, có hi u qu . M t khác, các doanh nghi p cũng không th tr c
ti p giao d ch làm vi c tr c ti p ñư c v i t t c các h nông dân m t cách t t
nh t mà ph i thông qua ngư i đ i di n c a nơng dân m i làm vi c có hi u qu
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

10


ñư c, ñ ng th i ngư i nông dân cũng khơng có đ s c m nh đ làm vi c bình
đ ng đư c v i các doanh nghi p nên ph i thơng qua đ i di n c a mình, đó là
m t th c t khơng th ph nh n đư c. Do v y c n khuy n khích thành l p các
hi p h i chăn nuôi trang tr i, h p tác xã, chi h i, t h p tác chăn nuôi bị s a.

T o m i đi u ki n thu n l i ñ các t ch c này ti p c n thu n l i các ngu n
v n trong và ngồi nư c đ các t ch c th c s phát huy ñư c vai trị đ i v i
các thành viên c a t ch c. C ng c phát tri n các hình th c liên k t chăn
nuôi gi a các doanh nghi p và trang tr i, h chăn nuôi. Khuy n khích hình
th c chăn ni gia cơng gi a các ch trang tr i và các doanh nghi p chăn
nuôi, s n xu t th c ăn, ch bi n s a. Tăng cư ng liên k t nh m đ y m nh phát
tri n chăn ni bị s a hi u qu , t o s phát tri n n ñ nh và b n v ng. G n k t
ph i h p cùng v i doanh nghi p xây d ng vùng nguyên li u, ñào t o ngh và tiêu
th s a.
2.1.3.4 ðào t o t p hu n
Nh ng vi c làm hư ng t i hi u qu nh m mưu sinh cho con ngư i, ñ
ki m s ng chúng ta ñ u g i ñó là m t ngh nghi p, đã là ngh thì ph i h c
ngh m i có th làm nên ngh ph c v mưu sinh, chăn ni bị s a hồn tồn
g i là m t ngh th m chí là m t ngh địi h i có trình đ cao v nh n th c và là
m t ngh có kh năng áp d ng khoa h c công ngh cao, kh năng áp d ng cơ
gi i hóa, cơng nghi p hi n đ i. Chăn ni bị s a cũng địi h i s ñ u tư ñ ng
b v con gi ng, chu ng tr i, ñ ng c , thi t b và th c ăn chăn ni có ch t
lư ng cao. Vì v y, đ nâng cao hi u qu chăn ni r t c n đ u tư chi u sâu cho
cơng tác đào t o ngh chăn ni bị s a đ ng th i ñ thay ñ i thói quen t p
quán c h u c a nông dân. ðào t o k thu t phù h p theo t ng nhóm h .
Ch n và xây d ng h chăn ni đi n hình đ chuy n giao k thu t, xây d ng
nh ng h này tr thành cơ s ñào t o cho nơng dân trong vùng. C n có chính
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

11


sách h tr đào t o, các khố t p hu n chuyên ñ cho các ch h v k thu t
cũng như nghi p v qu n lý trang tr i; ñ ng th i các ch trang tr i l n c n có
bi n pháp thu hút cơng nhân có trình đ chun mơn v làm vi c lâu dài và n

ñ nh cho các trang tr i c a mình.
Chuy n giao k thu t v chu ng tr i, h th ng ch ng nóng, s d ng
thi t b công nghi p trong chăn nuôi, khai thác b o qu n s a. Thư ng xuyên
chuy n giao các ti n b khoa h c k thu t m i, hi n ñ i phù h p v i ñi u ki n
c a t ng vùng. ð i v i nh ng lĩnh v c m i, nhà nư c c n có s đ u tư h tr
đ các h chăn ni, trang tr i h c t p theo phương th c nhà nư c và nhân
dân cùng làm.
ðưa nh ng gi ng c m i có năng su t, ch t lư ng cao vào s n xu t như
c MulatoII..., áp d ng h th ng tư i c t ñ ng, k thu t thâm canh, thu ho ch
và ch bi n c nh m thay ñ i t p qn chăn ni. Khuy n khích và có chính
sách h tr cho ngư i dân trong cơng tác áp d ng, s d ng nh ng phương pháp
ch bi n d tr th c ăn thô xanh như chua, rơm Ure, máy ép rơm, công ngh
ch bi n th c ăn t ng h p TMR (Total Mixed Ration). Các h hình thành
nh ng b ph n chuyên trách v ch bi n, d tr th c ăn thơ xanh nh m gi m chi
phí đ u tư, lao đ ng, th i gian trong chăn ni bị s a (b ph n này có trách
nhi m ch bi n th c ăn sau đó cung c p cho các h trong vùng, t ch c liên k t
như v y m i có s đ u tư thi t b , máy móc, k thu t trong ch bi n th c ăn).
ðào t o và xây d ng ñ i ngũ cán b k thu t t i cơ s . Xây d ng cơ
ch ñi u hành và ho t ñ ng c a h th ng cán b k thu t t i cơ s đ m b o
ho t đ ng có hi u qu .
Hư ng d n, khuy n cáo các h nông dân, trang tr i s d ng con gi ng
có năng su t và ch t lư ng t t hi n có

trong nư c, đ ng th i khuy n khích

và t o đi u ki n thu n l i cho các ch trang tr i nh p kh u ngu n gen, gi ng
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

12

bị s a có năng su t và ch t lư ng cao hơn. C n có s đ u tư trong cơng tác
qu n lý gi ng bị s a, có th th ng s sách và cán b k thu t ghi chép lý l ch,
theo dõi ph h khơng đ x y ra tình tr ng đ ng huy t, c n huy t.
Chăn ni bị s a địi h i ph i có s đ u tư thích h p v chu ng tr i và
thi t b chăn nuôi. ð khai thác ti m năng con gi ng, ngư i chăn nuôi c n
xem xét ñánh giá nh ng ưu ñi m, như c ñi m c a các m u chu ng tr i, thi t
b chăn ni đã và đang s d ng ñ có hư ng c i ti n và kh c ph c, áp d ng
nh ng ti n b m i v chu ng tr i, máng ăn, máng u ng phù h p v i yêu c u
trong chăn ni bị s a và phù h p v i đ c đi m khí h u c a t ng vùng. Áp
d ng k thu t ch ng nóng cho bị và h th ng máng u ng t ñ ng. Chu ng
tr i ñ m b o ngun t c ” m v mùa đơng, thống mát v mùa hè”, cũng như
ñ m b o v sinh mơi trư ng, an tồn v sinh th c ph m.
Ngồi ra khuy n khích các t ch c, các nhân nghiên c u ng d ng ti n
b khoa h c k thu t vào s n xu t, nâng cao giá tr và hi u qu kinh t . Tăng
cư ng công tác truy n thông v khoa h c công ngh trong chăn nuôi. Xây
d ng mô hình chăn ni, s n xu t ch bi n và tiêu th s n ph m ng d ng
khoa h c công ngh m i.
2.1.3.5 Thú y, con gi ng, th c ăn và chu ng tr i
Nguy cơ l n nh t ñe d a t i s thành b i trong chăn nuôi và năng xu t
ch t lư ng s n ph m chăn nuôi là v n ñ d ch b nh, do v y ph i chu n b t t
công tác thú y ñ b o v thành qu chăn nuôi ñ c bi t khi chăn nuôi phát tri n
theo vùng, m t đ chăn ni l n.
Tun truy n các h chăn ni bị s a trong vùng quy ho ch làm t t
công tác v sinh môi trư ng, v sinh thú y. Ch đ ng cơng tác phịng ch ng
d ch b nh, tuân th nghiêm công tác tiêm phịng cho đàn bị s a.
Trư ng ð i h c Nông Nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ khoa h c kinh t ………………………………

13