Luận văn thạc sĩ THỰC TRẠNG SẢN XUẤT VÀ NGHIÊN CỨU ẢNH HƯỞNG CỦA GA3, PHÂN BÓN LÁ ĐẾN SINH TRƯỞNG PHÁT TRIỂN, NĂNG SUẤT DƯA HẤU TẠI HUYỆN LẠC THỦY TỈNH HÒA BÌNH

B GIÁO D C ðÀO T O
TRƯ NG ð I H C NÔNG NGHI P HÀ N I
¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯

PH M TH HU

TH C TR NG S N XU T VÀ NGHIÊN C U NH HƯ NG
C A GA3, PHÂN BÓN LÁ ð N SINH TRƯ NG PHÁT
TRI N, NĂNG SU T DƯA H U T I HUY N L C TH Y
T NH HỊA BÌNH

LU N VĂN TH C SĨ NƠNG NGHI P

Chuyªn ng nh : Tr ng Tr t
M· sè
: 60. 62. 01
Ngư i hư ng d n khoa h c: PGS.TS. VŨ QUANG SÁNG

Hµ Néi - 2010


L I CAM ðOAN
- Tơi xin cam đoan r ng, s li u và k t qu nghiên c u trong lu n văn
là trung th c và chưa ñư c s d ng ñ b o v m t h c v nào.
- Tơi xin cam đoan r ng, m i s giúp ñ cho vi c th c hi n lu n văn
ñã ñư c c m ơn và các thơng tin trích d n trong lu n văn ñ u ñư c ch rõ
ngu n g c.

Tác gi lu n văn

Ph m Th Hu

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... i


L I C M ƠN
ð hoàn thành b n lu n văn này ngoài s c g ng c a b n thân tơi cịn
nh n đư c s giúp ñ t n tình c a nhi u cá nhân và t p th .
Tơi xin bày t lịng bi t ơn sâu s c ñ n PGS.TS Vũ Quang Sáng, ngư i
đã t n tình ch b o, hư ng d n tơi th c hi n và hồn thành lu n văn này.
Tôi xin chân thành c m ơn các th y, cơ trong Vi n Sau đ i h c, khoa
Nông h c, b môn Sinh lý th c v t - trư ng ð i h c Nơng nghi p Hà N i đã
t o m i ñi u ki n thu n l i giúp đ tơi trong su t q trình th c t p.
Tôi xin c m ơn S Nông nghi p và Phát tri n nơng thơn t nh Hồ Bình,
phịng Nơng nghi p và phát tri n nông thôn, cán b lãnh đ o đ a phương,
khuy n nơng viên c a các xã và các h gia đình đã cung c p nh ng thông tin
quý báu, c n thi t cũng như ñã t o ñi u ki n thu n l i cho tơi trong q trình
th c hi n đ tài.
Xin c m ơn gia đình, b n bè và ñ ng nghi p ñã t o ñi u ki n giúp ñ ,
ñ ng viên tôi trong quá trình h c t p và th c hi n lu n văn t t nghi p.

Hà N i, ngày 25 tháng 10 năm 2010
Tác gi

Ph m Th Hu

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... ii


DANH M C CH

VI T T T

FAO:

Food and Agriculture Organization of the United Natinal

GA3:

Acid Gibberellic

CD:

Chi u dài

ðK:

ðư ng kính

TT:

Th t

ðC:

ð i ch ng

TB:

Trung bình

Gð:

Giai đo n

TNHH-TMSX: Trách nhi m h u h n - thương m i s n xu t
NN-PTNT:

Nông nghi p và phát tri n nông thôn

BVTV:

B o v th c v t

Sea:

Seaweed X.O - rong bi n

Kom:

Komix:

Arr:

Arrow

ðtr:

ð u trâu

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... iii

M CL C
L I CAM ðOAN.....................................................................................................i
L I C M ƠN .........................................................................................................ii
DANH M C CH

VI T T T ............................................................................. iii

M C L C .............................................................................................................iv
DANH M C B NG .............................................................................................vii
DANH M C ð TH ..........................................................................................viii
1. M ð U.............................................................................................................1

1.1.
1.2.
1.2.1.
1.2.2.
1.2.3.

ð t v n ñ ........................................................................................ 1
M c đích, u c u và ý nghĩa c a đ tài ........................................... 2
M c đích .......................................................................................... 2
u c u ............................................................................................ 2
Ý nghĩa c a ñ tài............................................................................. 2

2. T NG QUAN TÀI LI U ....................................................................................4

2.1.
2.1.1.

2.1.2.
2.1.3.
2.2.
2.2.1.
2.2.2.

Cây dưa h u...................................................................................... 4
Ngu n g c, giá tr và tình hình s n xu t dưa h u .............................. 4
ð c ñi m th c v t h c v cây dưa h u.............................................. 8
Yêu c u v ñi u ki n ngo i c nh và dinh dư ng c a dưa h u ........... 9
Nh ng nghiên c u v vai trị c a phân bón lá và GA3 đ n s sinh
trư ng, phát tri n c a th c v t ........................................................ 11
Nghiên c u v ch t ñi u hòa sinh trư ng........................................ 11
Nghiên c u v phân bón lá ............................................................. 15

3. N I DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN C U ...........................................25

3.1.
3.1.1.
3.1.2.
3.1.3.
3.2.
3.2.1.

ð i tư ng, ñ a ñi m, th i gian và v t li u thí nghi m ..................... 25
ð i tư ng nghiên c u..................................................................... 25
ð a ñi m nghiên c u và th i gian nghiên c u................................. 25
V t li u thí nghi m ......................................................................... 25
N i dung nghiên c u ...................................................................... 26
ði u tra th c tr ng s n xu t dưa h u t i huy n L c Th y t nh

Hịa Bình ........................................................................................ 26

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... iv


3.2.2.

3.4.
3.4.1.
3.4.2.
3.4.3.
3.4.4.

Nghiên c u nh hư ng c a m t s lo i phân bón lá, GA3 đ n kh
năng sinh trư ng phát tri n và năng su t dưa h u gi ng H c m
nhân tr ng t i huy n L c Th y t nh Hịa Bình ................................ 26
Phương pháp nghiên c u ................................................................ 28
Phương pháp ñánh giá th c tr ng s n xu t dưa h u t i huy n L c
Th y t nh Hịa Bình ....................................................................... 28
Phương pháp b trí thí nghi m ....................................................... 28
Ch tiêu và phương pháp theo dõi ................................................... 28
Phương pháp x lý s li u .............................................................. 29

4. K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N ..................................................30

4.1.
4.2.
4.2.1.
4.2.2.
4.2.3.

4.3.
4.3.1.
4.3.2.
4.3.3.
4.3.4.
4.3.5.
4.4.

4.4.1.

4.4.2.

ði u ki n t nhiên c a huy n L c Th y - t nh Hòa Bình ................ 30
Th c tr ng s n xu t dưa h u t i huy n L c Th y t nh Hịa Bình..... 32
S hình thành và phát tri n c a cây dưa h u huy n L c Th y ..... 32
Tình hình s n xu t dưa h u c a nông h t i huy n L c Th y
t nh Hịa Bình ................................................................................. 33
Hi u qu s n xu t dưa h u c a nông h .......................................... 44
Nghiên c u nh hư ng c a m t s lo i phân bón lá ñ n sinh trư ng,
phát tri n và năng su t dưa h u gi ng H c m nhân ....................... 46
nh hư ng c a phân bón lá ñ n kh năng sinh trư ng phát tri n
c a dưa h u .................................................................................... 46
nh hư ng c a phân bón lá đ n đ ng thái tăng trư ng qu dưa h u. 48
nh hư ng c a phân bón lá đ n năng su t qu dưa h u.................. 50
nh hư ng c a phân bón lá ñ n ch t lư ng qu dưa h u ................ 52
Hi u qu kinh t c a vi c s d ng phân bón lá cho cây dưa h u..... 53
Nghiên c u nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i
phân bón lá Seaweed X.O-rong bi n đ n sinh trư ng, phát tri n và
năng su t dưa h u gi ng H c m nhân ........................................... 54
nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân bón lá

Seaweed X.O-rong bi n ñ n kh năng sinh trư ng, phát tri n
c a dưa h u .................................................................................... 54
nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân bón lá
Seaweed X.O-rong bi n đ n ñ ng thái tăng trư ng qu dưa h u..... 56

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... v


4.4.3.
4.4.4.
4.4.5.
4.5.
4.5.1.
4.5.2.
4.5.3.
4.5.4.

nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân bón lá
Seaweed X.O-rong bi n ñ n năng su t dưa h u .............................. 58
nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân bón lá
Seaweed X.O-rong bi n đ n ch t lư ng qu dưa h u...................... 59
Hi u qu kinh t c a vi c s d ng n ng ñ GA3 khác nhau k t
h p v i phân bón lá Seaweed X.O-rong bi n.................................. 61
Nghiên c u nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n năng
su t qu dưa h u gi ng H c m nhân ............................................. 61
nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n ñ ng thái
tăng trư ng qu dưa h u ................................................................. 62
nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n năng su t
dưa h u gi ng H c m nhân ........................................................... 63
nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n ch t lư ng

qu dưa h u .................................................................................... 65
Hi u qu kinh t c a phương th c x lý GA3 lên qu dưa h u........ 65

5. K T LU N VÀ ð NGH ................................................................................67

5.1.
5.2.

K t lu n.......................................................................................... 67
ð ngh ........................................................................................... 68

TÀI LI U THAM KH O .....................................................................................69
PH L C..............................................................................................................74

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... vi


DANH M C B NG
B ng 4.1.
B ng 4.2.
B
B
B
B
B
B
B

ng 4.3.
ng 4.4.

ng 4.5.
ng 4.6.
ng 4.7.
ng 4.8.
ng 4.9.

B ng 4.10.
B
B
B
B

ng 4.11.
ng 4.12.
ng 4.13.
ng 4.14.

B ng 4.15.

B ng 4.16.
B ng 4.17.
B ng 4.18.
B ng 4.19.
B ng 4.20.
B ng 4.21.
B ng 4.22.

Tình hình s d ng đ t nơng nghi p c a t nh Hịa Bình và huy n
L c Th y .................................................................................. 31
Tình hình s n xu t dưa h u c a huy n L c Th y t nh Hòa Bình

t năm 2005 đ n năm 2010....................................................... 33
Quy mơ s n xu t dưa h u c a nông h ..................................... 34
Phương pháp làm ñ t tr ng dưa ................................................ 38
M t ñ , kho ng cách tr ng dưa ph bi n c a nông h .............. 39
Bi n pháp qu n lý c d i và chăm sóc dưa c a nông h ............ 40
S lư ng m t s lo i phân bón nơng h thư ng s d ng .......... 42
B o v th c v t trong canh tác dưa h u c a nông h ................ 43
nh hư ng c a phân bón lá ñ n kh năng sinh trư ng,
phát tri n c a cây dưa h u ....................................................... 47
nh hư ng c a phân bón lá đ n đ ng thái tăng trư ng qu
dưa h u..................................................................................... 48
nh hư ng c a phân bón lá đ n năng su t qu dưa h u............ 51
nh hư ng c a phân bón lá ñ n ch t lư ng qu dưa h u .......... 52
Hi u qu kinh t c a vi c s d ng phân bón trên cây dưa h u .. 53
nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân
bón lá Seaweed X.O-rong bi n ñ n sinh trư ng, phát tri n
c a dưa h u............................................................................... 55
nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân
bón lá Seaweed X.O-rong bi n đ n ñ ng thái tăng trư ng qu
dưa h u..................................................................................... 56
nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p v i phân bón lá
Seaweed X.O-rong bi n ñ n năng su t dưa h u ....................... 58
nh hư ng c a GA3 k t h p v i phân bón lá Seaweed X.O-rong
bi n ñ n ch t lư ng qu dưa h u .............................................. 60
Hi u qu kinh t c a vi c s d ng GA3 k t h p v i phân bón lá
Seaweed X.O-rong bi n trên cây dưa h u ................................. 61
nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n ñ ng thái
tăng trư ng qu dưa h u ........................................................... 62
nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n năng su t
dưa h u..................................................................................... 64

nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n ch t
lư ng qu dưa h u .................................................................... 65
Hi u qu kinh t c a phương th c x lý GA3 lên qu dưa h u.. 65

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... vii


DANH M C ð

TH

Hình 4.1. T l các chi phí chính trong s n xu t dưa h u.............................. 44
Hình 4.2. Hi u qu s n xu t dưa h u và m t s cây tr ng ng n ngày khác ... 44
Hình 4.3. ð ng thái tăng trư ng đư ng kính qu khi x lý phân bón lá ....... 50
Hình 4.4. ð ng thái tăng trư ng chi u dài qu khi x lý phân bón lá ........... 50
Hình 4.5. nh hư ng c a phân bón lá đ n năng su t dưa h u....................... 52
Hình 4.6. ð ng thái tăng trư ng đư ng kính qu khi x lý GA3 + phân
bón lá............................................................................................ 57
Hình 4.7. ð ng thái tăng trư ng chi u dài qu khi
x lý GA3 + phân bón lá .............................................................. 57
Hình 4.8. nh hư ng c a n ng ñ GA3 khác nhau k t h p phân bón lá
Seaweed X.O-rong bi n ñ n năng su t dưa h u ............................ 59
Hình 4.9. nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n ñ ng thái
tăng trư ng đư ng kính qu dưa h u ............................................ 63
Hình 4.10. nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n ñ ng thái
tăng trư ng đư ng kính qu dưa h u ............................................ 63
Hình 4.11. nh hư ng c a phương th c x lý GA3 lên qu ñ n năng su t
dưa h u......................................................................................... 64

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... viii

1. M

ð U

1.1. ð t v n ñ
Dưa h u là m t trong nh ng lo i rau ăn qu n i ti ng c a x nhi t ñ i,
ñư c tr ng r ng rãi

nhi u vùng, v i th i gian cho qu nhanh, năng su t cao,

là lo i qu có giá tr dinh dư ng và giá tr kinh t cao, ngoài ra dưa h u cịn có
giá tr v m t y h c có l i cho s c kho c a con ngư i. Qua phân tích cho
th y trong 100g dưa qu (ph n ăn đư c) có 15 kcalo; 1,2g protein; 780mg
vitamin A; 7mg vitamin C, các axit amin và m t s ch t khoáng như canxi,
photpho, s t, kali... [6]
Trên th gi i, cây dưa h u ñư c tr ng

nhi u vùng khác nhau, g m các

nư c ơn đ i, c n nhi t đ i, nhi t đ i. Trong đó vùng ðơng Nam châu Á có
di n tích tr ng dưa l n nh t v i trên 50%. Trung Qu c là nư c ñ ng ñ u th
gi i v s n xu t dưa h u (ñ t 57,07 tri u t n vào năm 2002), nư c M ñ ng
th tư (ñ t 1,76 tri u t n năm 2002)... [41]
T i Vi t Nam, dưa h u cũng ñư c tr ng t lâu ñ i, nhi u vùng tr ng dưa
h u truy n th ng như H i Dương, Ngh An, ð ng Tháp, Sóc Trăng, Ti n
Giang … [1]
Cây dưa h u b t ñ u ñư c tr ng ph bi n t i t nh Hồ Bình t năm 1994,
t p trung t i 5/11 huy n v i di n tích canh tác trong v đơng xn kho ng

1.700 - 1.900 ha/năm, là m t trong nh ng t nh có di n tích dưa h u l n nh t
mi n B c. Nh ng năm qua, nh cây dưa h u, ñ i s ng c a nhi u h nơng dân
đã đư c c i thi n đáng k , góp ph n xố đói gi m nghèo, n ñ nh chính tr xã
h i, nhi u xã ñã xác đ nh đây là cây hàng hố mũi nh n trong cơ c u cây
tr ng hàng năm.
Tuy nhiên th c tr ng s n xu t dưa h u nói riêng và s n xu t nơng nghi p
nói chung t i Hồ Bình v n mang n ng tính truy n th ng, l c h u và t phát,
chưa có s đ u tư c v tri th c và trang thi t b s n xu t... Vì v y năng su t,

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 1


ch t lư ng nơng s n cịn th p kém, chưa ñáp ng ñư c nhu c u c a ngư i tiêu
dùng và chưa c nh tranh ñư c v i các khu v c s n xu t khác.
V i mong mu n góp ph n đ y m nh hơn n a vi c ng d ng nh ng
thành t u khoa h c k thu t vào th c t s n xu t ñ tăng năng su t, ph m ch t
c a dưa h u t i huy n L c Th y t nh Hịa Bình, chúng tơi ti n hành th c hi n
ñ tài: “Th c tr ng s n xu t và nghiên c u nh hư ng c a GA3, phân bón
lá đ n sinh trư ng phát tri n, năng su t dưa h u t i huy n L c Th y t nh
Hịa Bình”
1.2. M c đích, u c u và ý nghĩa c a ñ tài
1.2.1. M c ñích
Trên cơ s k t qu nghiên c u nh hư ng c a GA3 và phân bón lá đ n
sinh trư ng phát tri n và năng su t dưa h u t i huy n L c Th y t nh Hịa Bình
đ góp ph n xây d ng quy trình k thu t thâm canh tăng năng su t, ch t
lư ng dưa h u, ñáp ng ñư c nhu c u c a ngư i tiêu dùng trong và ngoài
t nh.
1.2.2. Yêu c u
- ði u tra th c tr ng s n xu t dưa h u t i huy n L c Th y t nh Hịa Bình;
- Xác đ nh lo i phân bón lá phù h p v i cây dưa h u t i huy n L c Th y

t nh Hịa Bình;
- Xác đ nh n ng đ GA3 thích h p k t h p v i phân bón lá Seaweed X.O
- rong bi n cho năng su t, ch t lư ng qu cao.
- Xác ñ nh phương th c x lý GA3 lên qu thích h p (bơi ho c phun) đ
nâng cao năng su t, ch t lư ng dưa h u.
1.2.3. Ý nghĩa c a ñ tài
1.2.3.1. Ý nghĩa khoa h c
- Vi c ñánh giá khách quan th c tr ng s n xu t dưa h u t i huy n L c
Th y t nh Hịa Bình là m t trong nh ng cơ s ñ giúp các nhà qu n lý, chính

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 2


quy n đ a phương có gi i pháp phù h p h tr , thúc ñ y s n xu t, s d ng
h p lý ngu n lao đ ng trong nơng thơn, góp ph n n đ nh chính tr và nâng
cao đ i s ng v t ch t và tinh th n cho ngư i dân ñ a phương.
- K t qu nghiên c u c a ñ tài s cung c p các d n li u khoa h c v

nh

hư ng c a phân bón lá, ch t đi u hịa sinh trư ng GA3 cũng như phương pháp
s d ng ch ph m GA3 ñ n kh năng sinh trư ng, phát tri n và năng su t c a
dưa h u; góp ph n b sung tài li u khoa h c ph c v cho công tác nghiên c u
và gi ng d y v cây dưa h u.
1.2.3.2. Ý nghĩa th c ti n
- K t qu nghiên c u c a đ tài góp ph n xây d ng quy trình thâm canh
tăng năng su t, ch t lư ng dưa h u t i Hịa Bình cũng như các vùng khác có
đi u ki n sinh thái tương t .

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 3

2. T NG QUAN TÀI LI U
2.1. Cây dưa h u
2.1.1. Ngu n g c, giá tr và tình hình s n xu t dưa h u
Dưa h u - Citrullus lanatus (Thumb.) thu c nhóm cây hai lá m m, h
b u bí (Cucurbitaceae), là lo i cây tr ng ng n ngày, có giá tr kinh t cao, có
th tham gia trong nhi u cơng th c ln canh khác nhau [1], [7] lanatus là
m t trong 3 lồi c a Gi ng Citrullus [48], chúng có m t

lưu v c sông Nile

t 2000 năm trư c Công nguyên. Dư i các tri u ñ i vua Ai C p, dưa h u
ñư c coi là m t bi u tư ng v phương th c sinh s ng, thư ng ñ t trong các
lăng m c a các Phraon sau khi ch t. Chúng có m t t i Tây Ban Nha, B ðào
Nha và khu v c Nam M kho ng năm 1600 sau Công nguyên và xu t hi n t i
Hawaii vào cu i th k 18 [50]
Dưa h u có ngu n g c t vùng nhi t ñ i châu Phi, ñ c bi t là Nam Phi
và Trung Phi, du nh p vào

n ð t r t s m và tr thành trung tâm dưa h u

l n th 2 trên th gi i. Du nh p vào ðông Nam Á kho ng th ký 15 và ñưa
vào Trung Qu c kho ng năm 1600 [5], [6], [23]… Theo Therese N. [53], dưa
h u hoang phân b r ng rãi

Châu Phi và Châu Á, nhưng nó đư c b t ngu n

t phía Nam Châu Phi, Namibia, Boswana, Zimbabwe, Mozambique, Zambia
và Malawi .

Theo Robertson H. [50], các gi ng dưa h u hoang d i r t ph bi n
Châu Phi, Châu Á và đư c ghi nh n t ít nh t 2000 năm trư c Công nguyên.
Vào năm 800 sau cơng ngun dưa h u đư c tr ng
dưa h u ñư c tr ng

n ð và ñ n th k 10

Trung Qu c. Th k 13, nh ng ngư i Morocco (Ma-

r c) trong cu c xâm chi m ñã ñưa cây dưa h u ñ n v i Châu Âu, chúng xu t
hi n l n ñ u tiên

nư c Anh vào năm 1615. Dưa h u phát tri n t t

nơi có mùa hè nóng và kéo dài, chính vì v y

nh ng

B c Âu đi u ki n tr ng dưa

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 4


h u không phù h p. Vi c tr ng dưa h u

châu Âu đã khơng phát tri n so v i

các vùng c a châu M
Carol Miles, Ph.D. [41] cho r ng cây dưa h u có ngu n g c t châu
Phi, b ng ch ng v s canh tác dưa h u đư c tìm th y trong các thư t ch c

t i Ai-C p và

n ð t 2500 năm trư c Công nguyên. Dưa h u có m t t i

châu M kho ng năm 1600, ñư c tr ng ñ u tiên t i Massachusetts vào năm
1629 và ñ n gi a Th k 17 chúng ñư c tr ng

Florida. Cho ñ n nh ng năm

1980, dưa h u v n ñư c coi là m t lo i trái cây theo mùa, nhưng hi n nay,
nh s ña d ng v ngu n nh p kh u và s n xu t n i đ a, nên s n ph m này
ln s n có quanh năm.
Cũng theo Carol Miles, Ph.D. trên th gi i có kho ng 1.200 gi ng dưa
h u, có 200 - 300 gi ng đư c tr ng

M và Mexico. ðơng Nam châu Á là

khu v c có di n tích tr ng dưa l n nh t Th gi i (chi m trên 50%), trong đó
Trung Qu c ñ ng ñ u Th gi i v s n xu t dưa h u (ñ t 126.83 tri u pounds,
tương ñương 57,07 tri u t n vào năm 2002), M ñ ng th tư (ñ t 3.92 tri u
pounds, tương ñương 1,76 tri u t n vào năm 2002). T i M , trong năm 2003,
nh ng Bang tr ng nhi u dưa h u nh t là Texas, Florida, California, Georgia
và Indiana, riêng Bang Texas ñã thu ho ch 770 tri u pounds trên di n tích
35.000 acres (tương đương 346.500 t n trên di n tích 14.000 ha). H u h t
lư ng dưa h u s n xu t t i M ñư c tiêu th tươi, m c tiêu th dưa h u bình
quân t i M là 13,7 pounds/ngư i (tương ñương 6,17kg/ngư i) [41].
T năm 1995 - 2003 di n tích tr ng dưa h u trên th gi i tăng 4,2%,
năng su t tăng 25,6% và s n lư ng tăng 9,9%; t i Vi t Nam, di n tích tr ng
dưa h u tăng 8,1%, năng su t tăng 25,7% và s n lư ng tăng 36,5%. Nhìn
chung, t c ñ tăng v di n tích canh tác, năng su t và s n lư ng dưa h u c a

Vi t Nam cao hơn m c chung c a toàn Th gi i (FAO, 2004).
Vi t Nam, l ch s v cây dưa h u g n li n v i câu chuy n Mai An

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 5


Tiêm trong truy n thuy t v các Vua Hùng. V i các t nh Nam B , t lâu dưa
h u ñư c xem là lo i trái cây không th thi u trên mâm ngũ qu trong ngày
T t c truy n c a dân t c [2].
Các vùng tr ng dưa h u truy n th ng

nư c ta như H i Dương, Qu ng

Ngãi, Ti n Giang, Long An,... thư ng cung c p lư ng hàng l n ñ tiêu dùng
n i ñ a [1].

ñ ng b ng sông C u Long trong vài năm tr l i ñây dưa h u

ñư c tr ng quanh năm. Dưa h u mùa mưa tr ng nhi u nh t

Ti n Giang,

Long An chi m hàng ngàn hecta. Nơi có truy n th ng tr ng dưa h u T t, dưa
h u Xuân Hè là ð ng Tháp, C n Thơ [11].
Giá tr c a qu dưa h u ñã ñư c dân gian ñúc k t qua câu: "Nhi t thiên
lư ng kh m qua, dư c v t b t d ng qua" (Tr i nóng ăn hai qu dưa thì khơng
c n ph i u ng thu c) và coi dưa h u là "H quý th y qu chi vương" (Vua c a
trái cây mùa hè). Các y thư c như B n th o phùng nguyên, Tùy t c cư m
th c ph , Nh t d ng b n th o... đ u cho r ng dưa h u có công d ng thanh
nhi t gi i th , tr phi n ch khát, l i ti u ti n và ñư c dùng ñ ch a nhi u

ch ng b nh như m n nh t, viêm loét mi ng, phù do viêm th n, ti u ñư ng,
cao huy t áp, l , say n ng, nóng, gi i đ c rư u... Th m chí cịn coi dưa h u có
tác d ng thanh nhi t t h a t a như “c phương tr danh B ch h thang”. V
qu dưa h u có tính mát, s c u ng có tác d ng thanh nhi t, l i ti u, n u ñ t
thành than, tán nh ñ ng m kh i l loét mi ng. H t dưa h u có tính l nh, ăn
bùi, khi sao vàng s c u ng có tác d ng ch a ñau lưng...[40].
Qu dưa h u non ñư c g i là dưa h ng, có th dùng ñ xào, n u canh
và mu i chua. Th t qu dưa h u khi chín có v ng t, mát và ch a nhi u nư c.
Thành ph n ru t qu có 90% là nư c, 9% các h p ch t Hydratcarbon [42].
Dưa h u ch a nhi u ch t dinh dư ng khác nhau như Protein (0,7%), Lipid
(0,1%), các Vitamin A, C và các ch t trung lư ng, vi lư ng như Canxi,
Magiê, S t … [2]

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 6


Dưa h u là lo i th c ph m ñư c ưa chu ng

nhi u qu c gia trên th

gi i, v i cách s d ng r t phong phú ña d ng, h u h t dùng ñ ăn tươi, gi i
khát ho c như ngư i dân Nga cịn dùng đ s n xu t bia, siro…[5]
V giá tr y dư c, các nhà khoa h c cịn nh n đ nh: Nh ng mi ng dưa
h u mát l nh trong ngày hè oi b c không nh ng làm cho chúng ta th a cơn
khát mà cịn có nhi u cơng d ng h u ích như:
1. Kho hơn: Dưa h u ch a nhi u lycopene - ch t ch ng ơxy hố có tác
d ng ch ng l i các b nh tim m ch và ung thư tuy n ti n li t. Cà chua cũng
v n là lo i qu có ch a lư ng ch t lycopene, nhưng nó ch đư c “phát huy” khi
n u chín v i m t ít d u ăn. Dưa h u khơng c n ph i n u và ngoài ra lư ng
lycopene có trong dưa h u nhi u hơn 40% so v i lư ng lycopene trong cà chua.

2. Cung c p vitamin C: M t mi ng dưa h u to (tương ñương v i 2 c c
nư c ép) cung c p m t n a lư ng vitamin C c n thi t cho cơ th m i ngày.
3. Ch ng nhi m trùng: Hai c c nư c ép dưa h u cũng cung c p cho cơ
th ¼ lư ng β - carotin c n thi t hàng ngày. Cơ th s d ng ch t này ñ t o ra
vitamin A. Cơ th thi u β - carotin d b virus xâm nh p, d b nhi m trùng và
th l c b nh hư ng.
4. Lành v t thương nhanh chóng: Dưa h u là m t trong nh ng lo i th c
ph m hi m hoi cung c p ch t citrulin, m t lo i ch t axit amin có tác d ng làm
lành v t thương. Ch t này có nhi u hơn

ph n v c a dưa nhưng m i ngư i

thư ng hay b ñi.
5. Gi m stress: Dưa h u là ngu n cung c p kali d i dào, giúp ki m soát
huy t áp c a cơ th . Trong nh ng bu i sum h p gia đình, dưa h u là th c ăn
h p lý khi n m i ngư i thư giãn, không căng th ng.
6. Tho cơn khát: Ch có kho ng 96 calo trong 2 c c nư c ép dưa h u,
còn l i là hàm lư ng ch t l ng cao giúp b n tho cơn khát. Vì th hãy coi dưa
h u là m t gi i pháp tuy t v i khi c h ng b n đang khát khơ [37].

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 7


2.1.2. ð c ñi m th c v t h c v cây dưa h u
Dưa h u là lo i cây có thân d ng bị lan, s ng hàng năm. Thân ph
nhi u lơng dài, các đ t thân có tua cu n ch 2 - 3 nhánh [2]; Thân thư ng dài
t 2 - 6m, có nhi u m t, m i m t mang m t lá, ch i nách và vòi bám. Ch i
nách phát tri n thành dây nhánh như thân chính, các ch i g n g c phát tri n
m nh hơn ch i g n ng n [24].

th i kỳ ñ u thân chính sinh trư ng là ch

y u, sau khi thân dài kho ng 1m thì cành c p 1 m i sinh trư ng m nh và duy
trì trong th i gian ti p theo [6].
Lá m m hình ovan có tác d ng ni cây trong giai ño n ñ u nhưng t n
t i trong su t quá trình sinh trư ng, phát tri n c a cây. Lá th t ñơn, m c xen,
ch thùy nông hay sâu tùy thu c t ng gi ng. Lá đ u tiên ch thùy nơng [24].
Lá dưa h u có cu ng dài, ng n tuỳ theo gi ng, cu ng lá có lơng m m. Phi n
lá có màu xanh nh t, kích thư c 8 - 30cm, r ng 5 - 15cm, phi n lá ch 3 - 5
thuỳ lơng chim, 2 m t lá đ u có lơng ng n [2].
Hoa dưa h u thu c lo i hoa đơn tính cùng g c, (cũng có gi ng hoa
lư ng tính) có màu vàng, m c ñơn

nách lá, dưa h u là cây giao ph n đi n

hình, hoa th ph n nh cơn trùng. Hoa ñ c n s m hơn hoa cái, trung bình c
5 - 7 hoa đ c thì có m t hoa cái [24]. Hoa cái và hoa lư ng tính thư ng xu t
hi n

nách lá th 7 và v n có m t s l n hoa t th ph n x y ra m t cách

bình thư ng [6].
Qu to ch a nhi u nư c, th t qu m ng, tr ng lư ng thay ñ i nhi u tuỳ
theo gi ng và ch ñ canh tác, ph bi n t

2 - 5kg. Qu có d ng hình c u,

hình tr ng hay thn dài tuỳ gi ng. V ngồi qu có màu l c đen ho c xanh,
nhi u khi có s c v n. B m t v qu nh n, bóng, giịn và d v . L p cùi phía
trong v qu có màu tr ng, ñ dày m ng khác nhau tùy đ c tính t ng gi ng.

Th t qu có màu đ ch a nhi u nư c, khi chín h t ñen nhánh, d t. Màu ñ c a
th t qu , ñ ñư ng ch a trong qu và s h t trong qu nhi u hay ít tuỳ thu c

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 8


t ng gi ng và ch đ canh tác. Ngồi ra hi n nay nh k t qu lai t o đã có
nh ng gi ng dưa h u ru t vàng ho c dưa h u v vàng [2], [6].
2.1.3. Yêu c u v ñi u ki n ngo i c nh và dinh dư ng c a dưa h u
2.1.3.1. Yêu c u v nhi t ñ
Là cây có ngu n g c nhi t đ i nên cây dưa h u ưa nhi t ñ cao, nhi t
đ thích h p đ cây sinh trư ng là 20 - 300C, dư i 180C cây sinh trư ng
không bình thư ng.
Nhi t đ thích h p nh t cho quá trình n y m m c a h t là 28 - 300C.
Th i kỳ cây con thích h p nh t là 28 - 300C vào ban ngày và 200C vào ban
ñêm. Th i kỳ n hoa là 250C, n u n ng nóng quá s c n tr quá trình th
ph n. Qu phát tri n thu n l i

nhi t ñ 28 - 300C, n u nhi t ñ th p qu s

phát tri n ch m, màu qu nh t nh t, ch t lư ng kém, năng su t th p [24], [5].
2.1.3.2. Yêu c u v nư c
Dưa h u là cây ch u h n khá do có ngu n g c sa m c. Khơ ráo là đi u
ki n thu n l i cho cây phát tri n t t. N u trong đ t có nhi u nư c, cây s ra
nhi u r b t ñ nh, lá phát tri n m nh và nh hư ng ñ n s ñ u qu . N u m đ
khơng khí cao, lá và qu thư ng d m c b nh thán thư, thân d b b nh ch y
gơm và n t thân. Do trong qu có ch a nhi u nư c nên giai ño n qu phát
tri n s c n nhi u nư c, tuy nhiên khi qu g n chín c n gi m lư ng nư c đ
qu tích lũy đư ng, giai ño n này c n cung c p nư c đ u đ n vì n u g p khô
h n khi tư i s d gây n t qu , n t thân [24]. ð

m đ t thích h p cho s sinh

trư ng, phát tri n c a dưa h u là 70 - 80%, dưa h u là cây không ch u úng [6].
2.1.3.3. Yêu c u v ánh sáng
Dưa h u là cây ưa sáng nên c n kho ng cách r ng ñ sinh trư ng và
phát tri n, cây ưa cư ng ñ ánh sáng m nh đ thúc đ y q trình trao đ i ch t,
làm qu nhanh l n, chín s m, năng su t cao. N u thi u ánh sáng, thân bò dài,
qu non d b r ng. ð dài ngày có nh hư ng t i th i gian sinh trư ng c a

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 9


cây, s gi chi u sáng trong ngày 8 - 10 gi s làm cây ra hoa s m hơn và
lư ng hoa cái s nhi u hơn. S gi chi u sáng t i thi u c n thi t cho dưa h u
là 600 gi /v [7], [24].
th i kỳ cây con n u thi u ánh sáng, tr i âm u, có mưa phùn s làm
xu t hi n nhi u b nh h i, vì v y nhân dân ta có câu “n ng đư c dưa, mưa
ñư c lúa” [6].
2.1.3.4. Yêu c u v dinh dư ng
Cũng như nh ng cây tr ng khác, dưa h u c n có đ y đ các ngun t
dinh dư ng t ña lư ng, trung lư ng và vi lư ng. Theo Tr n Kh c Thi [23] và
T Thu Cúc [5] thì s cân b ng 3 y u t N, P, K là yêu c u quan tr ng ñ i v i
s tăng trư ng, s n lư ng và ch t lư ng trái dưa h u.
Theo Tr n Kh c Thi và c ng s [24], vai trò c a m t s ngun t dinh
dư ng chính đ i v i cây dưa h u như sau:
ð m: Giúp cây con tăng trư ng nhanh, qu nhanh l n. C n bón khi cây
b t đ u ng ng n và sau khi ñ u qu . N u thi u ñ m, cây phát tri n ch m, ñ t
ng n, lá nh , qu nh . Ngư c l i n u th a ñ m cây s sinh trư ng thân lá
m nh, kh năng ch ng ch u v i ñi u ki n ngo i c nh và sâu b nh kém, qu

non d r ng, chín ch m, nhi u nư c, v nh t, khó b o qu n và mau th i qu .
Lân: Làm h r phát tri n m nh

giai ño n ñ u, giúp cây nhanh ra hoa,

d ñ u qu , th t qu ch c. Khi thi u lân t c ñ sinh trư ng c a cây gi m, ít
nhánh, lá m ng, năng su t th p.
Kali: Giúp cây c ng cáp, tăng kh năng ch ng ch u, thúc đ y q trình
chuy n hóa ñư ng trong giai ño n qu chín, làm cho th t qu ch c, v c ng d
v n chuy n, b o qu n t t. Bón kali lúc s p thu ho ch s làm tăng ch t lư ng qu .
Các nguyên t trung lư ng và vi lư ng: Các nguyên t này cũng có vai trị
quan tr ng đ i v i s sinh trư ng phát tri n, năng su t và ph m ch t dưa h u.

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 10


2.1.3.4. Yêu c u v ñ t ñai
Cây dưa h u ưa ñ t cát pha, ñ t th t nh , có t ng canh tác dày, pH 6 - 7.
Các chân đ t ven sơng, đ t bãi ñ u thích h p cho dưa h u phát tri n, n u ñ t
trũng c n lên lu ng cao đ thốt nư c tránh gây th i r cho dưa.
2.2. Nh ng nghiên c u v vai trị c a phân bón lá và GA3 đ n s sinh
trư ng, phát tri n c a th c v t
2.2.1. Nghiên c u v ch t ñi u hòa sinh trư ng
ð sinh trư ng phát tri n, cây tr ng khơng nh ng c n có đ y ñ các h p
ch t h u cơ như protein, lipit, gluxit…ñ c u trúc nên cơ th và cung c p năng
lư ng mà cịn c n có các ch t có ho t tính sinh h c như vitamin, enzim,
hoocmon…, trong đó các hoocmon có m t vai trị đ c bi t quan tr ng trong vi c
đi u ch nh q trình sinh trư ng, phát tri n và các ho t ñ ng sinh lý c a cây.
Các ch t đi u hịa sinh trư ng, phát tri n c a th c v t là các ch t h u
cơ có b n ch t hóa h c khác nhau nhưng đ u có tác d ng đi u ti t q trình

sinh trư ng, phát tri n c a cây t khi t bào tr ng th tinh phát tri n thành
phôi cho đ n khi cây hình thành cơ quan sinh s n, cơ quan d tr và k t thúc
chu kỳ s ng c a mình [20].
Các ch t đi u hòa sinh trư ng, phát tri n c a th c v t bao g m các
phitohocmon và các ch t đi u hịa sinh trư ng t ng h p nhân t o.
Các hoocmon th c v t ñư c t ng h p m t lư ng nh trong các b ph n
nh t ñ nh c a cây và v n chuy n ñ n các b ph n khác đ đi u hịa các ho t
đ ng sinh lý, các q trình sinh trư ng phát tri n và duy trì m i quan h hài
hòa gi a các cơ quan, b ph n thành m t th th ng nh t [19], [20].
Do ch c năng đi u ch nh s hình thành cơ quan sinh s n và cơ quan d
tr hoocmon nên có tác d ng quy t đ nh s hình thành năng su t thu ho ch.
B ng vi c x lý các ch t ñi u ti t sinh trư ng ngo i sinh cho các ñ i tư ng
cây tr ng khác nhau, con ngư i có th nâng cao năng su t và ph m ch t các

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 11


s n ph m nơng nghi p [25].
Trong q trình sinh trư ng và phát tri n c a th c v t, s hình thành
hoa là d u hi u cây chuy n t giai ño n sinh trư ng dinh dư ng sang giai
ño n sinh trư ng sinh th c, chuy n hư ng t hình thành m m lá sang hình
thành m m hoa. Sau th ph n th tinh là q trình đ u qu , tuy nhiên s đ u
qu cịn ph thu c nhi u vào y u t n i t i và ngo i c nh. Hàm lư ng auxin
và các ch t kích thích sinh trư ng th p là nguyên nhân d n ñ n s r ng sau
khi hoa n . ð tăng cư ng s

ñ u qu ngư i ta b sung thêm auxin và

gibbrellin ngo i sinh cho hoa và qu non, hai ch t này có tác d ng b sung
thêm cho ngu n phytohormon có trong phơi h t v n khơng đ cho quá trình

n y m m. Vì v y mà s sinh trư ng c a qu đư c kích thích và qu khó có
th r ng ngay đư c [45], [46].
Xét riêng v vai trò và tác d ng c a Gibberellin, các nhà khoa h c ñã
ch ng minh ñư c:
Năm 1955, loài ngư i phát hi n ra ch t kích thích sinh trư ng
Gibberellin, đ n nay ñã xác ñ nh ñư c trên 70 lo i Gibberellin trong th c v t .
Trong đó GA3 đư c ng d ng r ng rãi nh t trong nông nghi p nh m tăng
năng su t và ph m ch t nơng s n. Gibberellin có hi u qu rõ r t nh t là kích
thích m nh m s sinh trư ng v chi u cao thân, chi u dài c a cành, r và
lóng cây h hịa th o, đ ng th i có vai trị l n đ i v i q trình ra hoa, ñ u
qu , s sinh trư ng c a qu và t o qu không h t [20].
nh hư ng c a gibberellin ngo i bào lên s ra hoa c a cây ñã ñư c
Lang phát hi n ra t nh ng năm 1950 và ñã ñư c ñ c p ñ n trong nhi u tài
li u. Vi c x lý gibberellin cho cây dài ngày có th làm cho chúng ra hoa
trong ñi u ki n ngày ng n, kích thích s ra hoa c a cây 2 năm, rút ng n th i
gian sinh trư ng. Gibberellin ñã ñư c s d ng ñ tăng sinh kh i, tăng năng
su t cho rau, qu . V i rau, qu - vi c tăng sinh kh i có ý nghĩa quan tr ng, đ

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 12


ñ t ñư c ñi u ñó, ngư i ta thư ng phun các ch t kích thích sinh trư ng, đ c
bi t là phun gibberellin vì gibberellin kích thích s giãn c a t bào r t m nh
và hồn tồn khơng gây đ c cho s n ph m. Các nhà khoa h c ñã kh ng ñ nh:
Gibberellin là m t phytohormon quan tr ng và ph bi n c a th gi i th c v t,
trong đó gibberellic acid (GA3) đư c s d ng ph bi n nh t [19].
Qua nghiên c u cho th y, GA3 có vai trị quan tr ng ñ i v i s sinh
trư ng c a cây non, thúc ñ y các l c cành phát tri n, tăng t l ñ u qu , làm
qu nhanh l n, giúp qu chín mu n, c ch quá trình phân hóa m m hoa và
đ c bi t là t o qu không h t. Tuy nhiên c n kh o nghi m ñ i v i t ng gi ng

c th ,

các ñ a phương khác nhau, ngồi ra cịn ph i n m v ng n ng ñ ,

th i kỳ phun, li u lư ng và k thu t phun, trong đó n ng đ và th i kỳ phun
có ý nghĩa quan tr ng trong vi c tăng t l ñ u qu [30].
Theo Lockhanrt, J.A [46], trong nhi u trư ng h p, GA3 kích thích s ra
hoa rõ r t, nh hư ng ñ c trưng c a GA3 ñ n s ra hoa là kích thích s sinh
trư ng và phát tri n c a tr n m dư i hoa (ng ng), nó đư c coi là thành ph n
hoocmon ra hoa, do v y có th x lý GA3 ñ có hoa qu trái v .
GA3 cũng có tác d ng trong vi c phân hóa các cơ quan sinh s n, đ c
bi t là s phân hóa gi i tính đ c và cái, kích thích hình thành hoa đ c và c
ch q trình hình thành hoa cái, vì v y ngư i ta đã s d ng GA3 ñ ñi u
khi n s lư ng hoa ñ c c a các cây h b u bí [19], [30], [46].
Theo Westwood M.N và Bjoinstand [55]; Webster D.H và Crowe A.D
[54]; Stembridge G.E và Laure J.H [51], [52], khi s d ng GA3 n ng ñ
500ppm ñ i v i cây mơ thì kích thư c qu tăng lên có ý nghĩa trong vịng 7
ngày sau khi th nghi m đ n lúc qu chín. Pharsis R.P và King [49] cho th y
GA3 đóng góp vào giai ño n ti n phôi nhưng ch
hàm lư ng GA3 cao s

hàm lư ng trung bình,

c ch t o phơi, vì v y li u lư ng GA3 và th i ñi m x

lý r t quan tr ng. GA3 có nh hư ng đ n t bào ban đ u và phát tri n kích

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 13

thư c h t sau cùng. ð nh cao c a gibberellin ho t tính tìm th y 10 ngày sau
th ph n, vì v y gibberellin có tác d ng làm phát tri n ti n h t và hình thành
phơi, vi c gi m gibberellin sau đó là c n thi t cho q trình t o phơi.
Nghiên c u v vai trò c a gibberellin

Vi t Nam ñã ñư c Lê Văn Tri

[29] t ng k t: hư ng nghiên c u, t ng h p và ng d ng gibberellin đã n m
trong các chương trình tr ng ñi m c a Nhà nư c như “Sinh h c ph c v nông
nghi p” (1980 - 1985), “Công ngh sinh h c” (1985 - 1990), “Nghiên c u,
s n xu t và ng d ng gibberellin

Vi t Nam” (1991)… Vi c nghiên c u, ng

d ng gibberellin trong s n xu t nông nghi p ngày càng phát tri n m nh m
v i nhi u k t qu đáng k .
Các tác gi Hồng Minh T n và Nguy n Quang Th ch [18] cho bi t,
ñ i tư ng s d ng nhi u nh t là cây nho. Khi phun gibberellin lên nho vào
cu i th i kỳ hoa r , khi qu non hình thành đư c 7 - 10 ngày, dùng máy phun
ñi m dung d ch 50 - 100ppm gibberellin vào chùm qu làm qu l n nhanh,
tăng s n lư ng g p đơi, nâng cao hàm lư ng ñư ng glucoza, tăng ph m ch t
qu . Ho c có th phun gibberellin n ng đ 100 - 200ppm vào chùm hoa lúc
hoa n r có th làm cho 60 - 90% qu không h t, m ng v , chín s m hơn t
7 - 15 ngày. Các nghiên c u đó ch ng t gibberellin đã có nh hư ng rõ r t
đ n s lư ng, kích thư c và th i gian chín c a qu .
Tác gi Lê Văn Tri và c ng s [28], [29] cho bi t phun GA3

n ng ñ

15 - 20mg/l cho các lo i rau ăn lá như b p c i, su lơ… s làm tăng năng su t

kho ng 20 - 30% và rút ng n th i gian sinh trư ng t 10 - 15 ngày. X lý
GA3 n ng ñ 10 - 100 ppm vào giai ño n ñ u sinh trư ng c a cây mía đã kéo
dài lóng, tăng chi u cao, tăng năng su t và hàm lư ng ñư ng.
Theo Vũ Quang Sáng và c ng s [16] GA3 ñư c ng d ng r ng rãi
trong ngh tr ng nho

M , Nh t...v i m c đích tăng t l đ u qu , tăng kích

thư c qu , tăng năng su t, qu không h t và làm tăng hàm lư ng ñư ng trong

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 14


qu nho. GA3 cũng ñư c x lý cho cam, qt, dưa...

n ng đ 60 - 100 ppm

có tác d ng làm tăng kích thư c qu , tăng hàm lư ng đư ng cũng như có kh
năng cho qu ít và không h t. Nghiên c u c a Vũ Quang sáng (2007) [17]
trên cây ngô LVN10 cho th y: khi k t h p ch ph m dinh dư ng qua lá
Chitosan v i GA3 thì hi u l c c a GA3 tăng lên như làm tăng hàm lư ng di p
l c trong lá, tăng quang h p và năng su t so v i công th c phun nư c hay ch
phun GA3.
2.2.2. Nghiên c u v phân bón lá
V k thu t bón phân cho cây tr ng, t nh ng năm 1970, tác gi Lê Văn
Căn [3] ñã nh n ñ nh: xu hư ng hi n nay r t chú ý ñ n phương pháp ch n
đốn lá, đ c bi t là ñ i v i cây lâu năm. Sau khi ñã bón phân lót, ngư i ta
theo dõi hàm lư ng nh ng ch t dinh dư ng trong lá ñ phát hi n ra nh ng
ch t cây còn thi u ho c m t cân ñ i, t ñó làm cơ s ñ bón phân thúc k p
th i. Bón phân lên lá là m t phương pháp b sung ch t dinh dư ng cho cây

r t ti n l i và có hi u l c cao. Bi n pháp này ñang ñư c s d ng r ng rãi
nhi u nư c trên th gi i và ñư c ti p nh n như m t ph n c n thi t trong s n
xu t cây tr ng. Nh ng nghiên c u v phân bón lá đang đư c ti p t c hồn
ch nh.
Phân bón lá th c ch t là nh ng ch ph m mà trong đó có ch a ñ y ñ các
ch t dinh dư ng, g m các nguyên t ña lư ng, trung lư ng và vi lư ng, ngồi
ra cịn m t s ch t kích thích sinh trư ng nh m cung c p k p th i cho cây
tr ng. M i nguyên t dinh dư ng trong phân bón lá có vai trị khác nhau và n u
thi u nó, cây tr ng s sinh trư ng phát tri n kém, năng su t, ch t lư ng nông
s n gi m rõ r t. Nh t là v i nh ng nguyên t trung lư ng và vi lư ng, cây
hoàn tồn khơng th phát tri n m t cách bình thư ng n u như thi u Canxi,
K m, Molipden, Bo, Magie…, chúng có tác d ng thúc đ y và kích thích kh
năng sinh trư ng cũng như ra hoa, ñ u qu c a cây m t cách m nh m . Theo

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 15


Nguy n Xuân Hi n [12], n u thi u hay th a m t nguyên t này hay m t
nguyên t khác trong cùng m t vùng sinh thái khác nhau làm phát sinh các
tri u ch ng b nh có tính đ a phương cho cây. Ngun t vi lư ng có vai trị
ch y u là hình thành và kích thích ho t đ ng c a các h th ng enzim trong
cây: quang h p, hô h p, hình thành và chuy n hóa, v n chuy n các h p ch t
h u cơ trong cây [31]. Xu t phát t t m quan tr ng c a chúng mà trong s n
xu t nông nghi p

nhi u nư c trên th gi i, các nguyên t vi lư ng ñã ñư c

nghiên c u và s d ng r ng rãi và thu ñư c k t qu r t kh quan.
+ Vai trò c a Canxi (Ca): Ca tham gia vào s hình thành t bào, khi Ca
k t h p v i pectatcanxi t o nên thành t bào và có m t

các l p gi a t bào,

thành t bào, lông hút và

ng ph n. Do v y, khi thi u Ca s n y m m và

sinh trư ng c a h t ph n b

c ch , mô phân sinh và nh t là mơ phân sinh

đ nh r b h i [21]. Ca thích h p cho s phát tri n c a vi khu n n t s n, s
hình thành và ho t đ ng c ñ nh ñ m c a cây...
+ Vai trò c a Magiê (Mg): Mg có trong thành ph n c a di p l c nên vai
trò quan tr ng nh t c a Mg là quá trình quang h p và trao ñ i gluxit. Mg cùng
v i Ca có tác d ng đi u ch nh pH đ t và trong cây thích h p cho vi khu n n t
s n phát tri n ñ tăng kh năng c ñ nh ñ m giúp cây sinh trư ng, phát tri n
t t [10]
+ Vai trò c a lưu huỳnh (S): S là thành ph n c u t o c a axit amin,
protein, có vai trị quan tr ng trong nhi u q trình trao đ i ch t trong cây:
quang h p, hô h p... Lưu huỳnh cịn tham gia vào q trình oxi hóa kh , là
m t ngun t kích thích s hình thành di p l c. Do v y, thi u S nh hư ng
x u ñ n s t ng h p protein, đ n quang h p, hơ h p... làm cây sinh trư ng
kém, năng su t và ph m ch t gi m, ñ c bi t ñ i v i cây h đ u [31]
+ Vai trị c a Bo (B): Bo là nguyên t ñ c thù trong cây, nó khơng th
thay th đư c b t kỳ nguyên t nào khác. Khi có m t Bo trong cây thì cây hút

Trư ng ð i h c Nông nghi p Hà N i – Lu n văn th c sĩ nông nghi p .......... 16