Dàn bài thuy t minh v cây lúa Vi t Nam. ( s d ng bi n pháp t thu t )ế ề ệ ử ụ ệ ự ậ
I. M bài:ở
- Cây lúa t gi i thi u chung v b n thânự ớ ệ ề ả
(Chúng tôi sinh ra, l n lên và g n li n v i n n v n minh lúa n c sông H ng. Nói nh v y ch c h n các b n ã bi t ớ ắ ề ớ ề ă ướ ồ ư ậ ắ ẳ ạ đ ế
chúng tôi là ai r i ph i không. Tôi là lúa n p cái hoa vàng, m t thành viên khá quan tr ng không th thi u trong t p th ồ ả ế ộ ọ ể ế ậ ể
h hàng nhà lúa. H nhà lúa không ch là ngu n s ng, em l i nh ng giá tr v t ch t nuôi s ng con ng i mà chúng ọ ọ ỉ ồ ố đ ạ ữ ị ậ ấ ố ườ
tôi còn là ng i b n tâm giao, cùng s chia nh ng vui bu n, c v ng c a ng i nông dân Vi t Nam n a c y.)ườ ạ ẻ ữ ồ ướ ọ ủ ườ ệ ữ ơđấ
II. Thân bài:
1. Ngu n g c:ồ ố
- Lúa là m t lo i cây tr ng c có vai trò quan tr ng trong i s ng và l ch s phát tri n c a hàng tri u, tri u ng i trên ộ ạ ồ ổ ọ đờ ố ị ử ể ủ ệ ệ ườ
Trái t t xa x a n nay…đấ ừ ư đế
( Không rõ h hàng nhà lúa chúng tôi có m t trên Trái t t bao gi , nh ng nghe cha ông k l i thì ã t lâu, r t lâu ọ ặ đấ ừ ờ ư ể ạ đ ừ ấ
r i, chúng tôi ã là m t lo i cây l ng th c c có v trí quan tr ng trong i s ng và lch s phát tri n c a hàng tri u , ồ đ ộ ạ ươ ự ổ ị ọ đờ ố ị ử ể ủ ệ
tri u ng i t xa x a n nay. i kh p t n c Vi t Nam, t B c vào Nam, t mi n ng c n mi n xuôi,… âu âuệ ườ ừ ư đế Đ ắ đấ ướ ệ ừ ắ ừ ề ượ đế ề đ đ
các b n c ng có th b t g p hình nh h hàng nhà lúa chúng tôi tr i r ng trên các cánh ng th ng cánh cò bay. Cây ạ ũ ể ắ ặ ả ọ ả ộ đồ ẳ
lúa chuíng tôi ã góp ph n t o nên v p tuy t v i v i cho t n c:đ ầ ạ ẻđẹ ệ ờ ờ đấ ướ
“Vi t Nam t n c ta iệ đấ ướ ơ
Mênh mông bi n lúa âu tr i p h n…”ể đ ờ đẹ ơ
(Nguy n ình Thi)ễ Đ
2. c i m:Đặ đ ể
- Lúa là lo i cây l ng th c quan tr ng nh t thu c nhóm ng c c.ạ ươ ự ọ ấ ộ ũ ố
- Lúa là cây có m t lá m m, r chùm, thân c r ngộ ầ ễ ỏ ỗ
- Lá lúa có phi n dài m ng, m c bao quanh thânế ỏ ọ
- Hoa l ng tính, không có bao hoa; qu có v tr u bao ngoài g i là h t thóc.ưỡ ả ỏ ấ ọ ạ
- Khi lúa chín, c thân, lá, qu u ng màu vàngả ảđề ả
- H t g o n m bên trong v tr u màu tr ng…ạ ạ ằ ỏ ấ ắ
3. Các lo i lúa:ạ
- Có nhi u lo i: lúa t , lúa n p. M i lo i l i có nhi u lo i nh khác nhau…………………ề ạ ẻ ế ỗ ạ ạ ề ạ ỏ
- C n c vào th i v gieo tr ng, có: lúa chiêm, lúa mùa, lúa xuân hè, lúa hè thu,…ă ứ ờ ụ ồ
- C n c cách gieo tr ng, có: lúa c y, lúa s , lúa tr i,…ă ứ ồ ấ ạ ờ
4. Quá trình sinh tr ng: tr i qua nhi u giai o nưở ả ề đ ạ
- T h t thóc – n y m m – lên m - thành cây lúa – bén r - h i xanh – r i nhánh – làm t – làm òng – tr bông –ừ ạ ẩ ầ ạ ễ ồ ồđẻ đố đ ổ
làm h t – n hoa – th ph n – hình thành h t chínạ ở ụ ấ ạ
- Quá trình t o h t: t chín s a chín sáp chín hoàn toàn.ạ ạ ừ ữ
5. Ích l i và vai trò c a cây lúa:ợ ủ
- Là cây l ng th c chính nuôi s ng con ng i (40% dân s th gi i coi lúa là l ng th c chính). T ch c dinh ươ ự ố ườ ố ế ớ ươ ự ổ ứ
d ng qu c t g i htj g o là “h t c a s s ng”. Lúa có y các ch t din hd ng nh tinh b t, prôtêin, lipit, ưỡ ố ế ọ ạ ạ ủ ự ố đầ đủ ấ ưỡ ư ộ
xenlulôz , n c,…ơ ướ
- G o xu t kh u (Vi t Nam là n c xu t kh u g o n g th 2 trên th gi i)ạ để ấ ẩ ệ ướ ấ ẩ ạ đứ ứ ế ớ
- Lúa g o dùng ch n nuôiạ để ă
- Lúa còn ch bi n ra nhi u s n ph m nh : bánh, c m, r u,…ế ế ề ả ẩ ư ố ượ
- S n ph m ph t lúa c s d ng trong nhi u l nh v c:ả ẩ ụ ừ đượ ử ụ ề ĩ ự
+ T m s n xu t tinh b t, r u, c n, a-xê-tôn, ph n mn,thu c ch a b nh,…ấ để ả ấ ộ ượ ồ ấ ị ố ữ ệ
+ Cám làm th c n cho gia súc, gia c m, trong côn gfnghi p d c (s n xu t B1, ch a tê phù., làm m ph m, d u ứ ă ầ ệ ượ ả ấ ữ ỹ ẩ ầ
cám,…)
+ Tr u dùng s n xu t men làm th c n gia súc, s n xu t v t li u ó ng lót hàng, n chu ng, làm phân bón, ch t t,…ấ ả ấ ứ ă ả ấ ậ ệ đ độ ồ ấ đố
+ R m, r làm th c n cho gia súc, s n xu t gi y, gia d ng, làm th công m ngh , tr ng n m r m, làm ch t ơ ạ ứ ă ả ấ ấ đồ ụ đồ ủ ỹ ệ ồ ấ ơ ấ
t…đố
- Cây lúa có ý ngh a quan tr ng trong i s ng tinh th n c a ng i Vi t Nam:ĩ ọ đờ ố ầ ủ ườ ệ
+ ó là lo i cây tiêu bi u c a x s Vi t Nam, g n v i v n hoá m th c, v i nhi u phong t c, t p quán c a ng i dân Đ ạ ể ủ ứ ở ệ ắ ớ ă ẩ ự ớ ề ụ ậ ủ ườ
Vi t nh : t c gói bánh ch ng, bánh gi y, l h i xu ng ng, t c cúng c m m i, th i c m thi, ệ ư ụ ư ầ ễ ộ ố đồ ụ ơ ớ ổ ơ
+ Cây lúa ã i vào nhi u câu ca dao t c ng , nhi u câu chuy n dân gian, nhi u bài th bài hát…đ đ ề ụ ữ ề ệ ề ơ
- Nhánh lúa vàng c th hi n trên qu c huy n c Vi t Nam dân ch công hoà, nay là n c CHXHCN Vi t Namđượ ể ệ ố ướ ệ ủ ướ ệ
- Bó lúa còn là bi u tr ng cho tình oàn k t h u ngh c a các dân t c ông Nam Á trên lá c Asianể ư đ ế ữ ị ủ ộ Đ ờ
6. Cách gieo tr ng ch m sóc lúa:ồ ă
- Tr ng trên ru ng n cồ ộ ướ
- Ch m sóc lúa g m nhi u công vi c: làm c , s c bùn, di t c d i, kích thích ra r m i, t i n c, bó phân…ă ồ ề ệ ỏ ụ ệ ỏ ạ ễ ớ ướ ướ
(V i vai trò và tác d ng to l n nh trên, nên h nhà lúa chúng tôi c loài ng i ch m sóc r t c n th n. T nh n ớ ụ ớ ư ọ đượ ườ ă ấ ẩ ậ ừ ậ
th c giá tr và lòng yêu m n cây lúa chúng tôi, con ng i ã g n s s ng c a mình v i chúng tôi, nâng chúng tôi lên ứ ị ế ườ đ ắ ự ố ủ ớ
thành m t bi u t ng cao p, coi c dân nhà lúa nh con ng i. Có l vì th mà các bác nông dân i làm ng ộ ể ượ đẹ ư ư ườ ẽ ế đ đồ
th ng nói là i th m ng, th m lúa. Chúng tôi c ng i nông dân gieo tr ng trên nh ng ru ng lúa n c (vì ườ đ ă đồ ă đượ ườ ồ ữ ộ ướ
chúng tôi là lúa n c mà l i). Các bác y ch m sóc chúng tôi vô cùng c n th n v i nhi u công vi c nh ……)ướ ạ ấ ă ẩ ậ ớ ề ệ ư
III. K t bài:ế
- C m ngh chung v cây lúa.ả ĩ ề
Mở bài : Giới Thiệu về cây lúa :
- Trong n~ bữa ăn hàng ngày , n~ loại quà bánh dân dã ; những bữa yến tiệc sang trọng , hay đơn giản chỉ trên những cánh đồng làng
quê VN , đâu đâu ta cũng thấy hình ảnh cây lúa
"Ðứng bên ni đồng ngó bên tê đồng, mênh mông bát ngát,
Ðứng bên tê đồng ngó bên ni đồng, cũng bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai. "
* Thân bài
- Nguồn gốc : cây lúa nước vốn có nguồn gốc từ loài lúa hoang dã và phải qa hàng nghìn , hàng vạn năm lai tạo , thuần dưỡng thì mới trở
thành cây lúa như hiện nay .
- Phân loại : Cây lúa đc chia làm 2 loại chính : lúa nếp và lúa tẻ
+ Lúa nếp : hạt bầu , tròn , mẩy , gạo màu trắng đục , hoặc trắng sữa . Độ dẻo thơm hơn gạo tẻ , song ăn nhanh ngấy .
+ Lúa tẻ : hạt thuôn dài , gạo màu trắng trong và là lương thực chính trong các bữa ăn hàng ngày .
- Đặc đ? cấu tạo :
+ Cây lúa thuộc hệ thực vật , thân thẳng bộ rễ chùm , nhóm cây hạt kín .
+ Thân lúa rỗng , có đốt .
+ Lá lúa hình kiếm , mặt ráp , sắc nhọn , có gân song song .
+ Bẹ lá : ôm lấy thân cây tạo thành nhiều lớp .
+ Cây lúa trưởng thành có chiều cao trung bình từ 70-80m
- Đặc đ? sinh trưởng : Vòng đời của cây lúa từ hạt thóc giống đến khi cho thu hoạch trải qa nhiều thời kì sinh trưởng vs nhiều công đoạn
+ Ngân ủ giống : ng` ta chọn n~ hạt thóc tốt , thuần chủng , đc phơi khô , quạt sạch , bảo quản kĩ càng từ mùa trước , cho vào thúng
hặoc bao tải , ngâm trog nước với tỉ lệ " 3 sôi 2 lạnh " . Khi hạt nảy mầm thì lấy đem gieo .
+ Gieo mạ : Người nông dân làm đất ở những thửa ruộng quen , chuyên dùng để gieo mạ , thậm chí họ trải cả ni - lon , đổ đất bùn trên
sân kho để đem gieo , thế mới có câu : " Khoai ruộng lạ , mạ ruộng quen " . Khi cây mạ cao tầm gang tay ( 15-20 cm ) thì nhổ mạ đem
cấy .
+ Cây lúa đc cấy theo khóm thẳng hàng , cách đều nhau để đảm bảo đủ ánh sáng , mỗi khóm gồm vài dánh mạ . Một thời gian lúa bén rễ
để nhánh qua thì con gái và bắt đầu làm đòng . Lúa trổ đòng , ngậm sữa và bắt đầu uốn câu . Khi hạt thóc ngả sang màu vàng là báo hiệu
1 mùa thu hoạch . Cây lúa thuộc loài sinh sản lưỡng tính , trc' đây khi nền kinh tế công nghiệp còn lạc hậu , mỗi năm người nông dân chỉ
thu hoạch đc hai vụ lúa là vụ chiêm và vụ mùa . Nhưng ngày nay , khoa học kĩ thuật đã phát triển ta đã lai tạo đc nhiều giống lúa mới , rút
ngắn thời gian sinh trưởng , chất lượng gạo tốt cho năng suất sao ~> số vụ trong năm tăng lên .
+ Nhiều giống lúa cao sản nổi tiếng : nông nghiệp 8 , nông nghiệp 203 , IR22 , Mộc Tuyền , Trân Châu lùn . Bên cạnh đó , ta vẫn duy trì
đc nhiều giống lúa đặc sản như : tám thơm ( Hải hậu - Nam Định ) , nếp cái hoa vàng ( Hải Phòng - Thái Bình ) , nếp cẩm ( Hòa bình - Tây
Bắc )
+ Để có được hạt thóc , hạt gạo người nông dân đã phải vất vả , một nắng hai sương vì cây lúa đòi hỏi rất nghiêm ngặt về nhiệt độ , độ
ẩm , ánh sáng , chế độ dinh dưỡng vì thế ng` nông dân phải thức khuya dậy sớm : làm đất , bón phân , tát nưóc , làm cỏ , phòng trừ sâu
bệnh ít ai hiểu đc muôn nỗi đắng cay của ng` làm ra hạt lúa :
" Ai ơi bưng bát cơm đầy
Dẻo thơm 1 hạt , đắng cay muôn phần . "
- Tác dụng , ích lợi :
+ Hạt gạo từ cây lúa là nguồn lương thực chính ko thể thay thế đối vs ng` dân Việt Nam .
+ Qua bàn tay khéo léo của ng` lao động nhiều món từ lúa gạo ngon bổ dưỡng như : bánh nếp , bánh tẻ , bánh trôi , bánh tray và 1
thứ của lúa non là Cốm .
+ Hạt gạo còn được xuất khẩu ra nước ngoài , nước ta đứng thứ 2 trên thế giới về xuất khẩu lúa gạo .
+ Cây lúa đã hiến dâng tất cả cho con người : Lá lúa , thân lúa ( rơm , rạ ) để làm thức ăn cho trâu bò , để bón ruộng , lợp nhà , để làm
chổi .
- Ý nghĩa lịch sử , văn hóa , xã hội :
+ Trong n~ di chỉ khoa cổ của ng` Việt đã có dấu tích n~ hạt lúa
+ Trong các truyền thuyết của thời đại vua HÙng cũng có mặt của cây lúa ( Sự tích bánh chưng , bánh dày ; Thánh Gióng )
+ Nước ta nằm trog khu vực nền văn minh lúa nước cùng với các nước Đôg Nam Á . Cờ của hiệp hội các nước Đôg Nam Á là hình ảnh của
1 bó mạ .
* Kết bài :
- Cây lúa là hình ảnh mến thương nhất , đẹp đẽ nhất trog đời sống tâm hồn tình cảm của ng` VN :
" Việt Nam đất nước ta ơi
Mênh mông biển lúa đâu trời đẹp hơn "
- Trong tương lai cây lúa vẫn cung cấp nguồn lương thực chủ yếu .
Bài viết: Dàn bài thuyết minh về cây lúa nước!
Nguồn Zing Blog