mô hình quản lý bền vững tài nguyên dựa vào cộng đồng trường hợp quản lý rừng ngập mặn tại huyện tiên yên, quảng ninh

LỜI CẢM ƠN
Trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và thực hiện Luận văn tốt nghiệp tại
trường Đại học Kinh tế Quốc dân, tôi đã nhận được sự giúp đỡ nhiệt tình của các
Thầy Cô giáo khoa Môi trường và Đô thị. Đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu
sắc tới TS. Đinh Đức Trường, người đã hướng dẫn tôi hoàn thành Luận văn tốt
nghiệp.
Tôi cũng xin cảm ơn Cục Bảo tồn đa dạng sinh học, Tổng cục Môi trường, gia
đình và bạn bè đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi hoàn thành sản phẩm này.
Tuy đã cố gắng nhưng bản Luận văn không thể tránh khỏi những thiếu sót, rất
mong nhận được sự góp ý của các Thầy Cô giáo và các bạn để bản Luận văn được
hoàn thiện hơn.
Hà Nội, tháng 02 năm 2012
Học viên
Đàm Thị Quỳnh Nga
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan luận văn này là công trình nghiên cứu của tôi, tất cả nội
dung tham khảo đều được trích dẫn đầy đủ từ các nguồn tài liệu cụ thể. Các kết
quả trình bày trong luận văn là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ
công trình nào khác.
Hà Nội, tháng 02 năm 2012
Người cam đoan
Đàm Thị Quỳnh Nga
3
MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN

LỜI CAM ĐOAN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG VÀ HÌNH
TÓM TẮT LUẬN VĂN
DANH MỤC VIẾT TẮT

DANH MỤC BẢNG, HÌNH
HÀ NỘI, THÁNG 02 NĂM 2012 2
Người cam đoan 2
Đàm Thị Quỳnh Nga 2
MỤC LỤC 4
DANH MEF _TOC3 53
DANH MO3. THỨ 65
LỜI MỞ ĐẦU 78
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ 82
QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 82
1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG 82
1.1.1 Khái niệm quản lý tài nguyên 82
1.1.2 Cách tiếp cận về quản lý tài nguyên 85
1.1.3 Ưu điểm của quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng 86
1.1.4 Lý thuyết quản lý tài nguyên sở hữu chung 88
1.1.5 Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả mô hình quản lý bền vững tài
nguyên dựa vào cộng đồng 94
1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VỀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG
TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 95
1.2.1 Kinh nghiệm quốc tế về quản lý bền vững tài nguyên dựa vào cộng
đồng 96
1.2.2 Tình hình quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng ở Việt Nam 105
1.3 MỘT SỐ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ MÔ HÌNH QUẢN LÝ BỀN
VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 111
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 116
1. TÀI NGUYÊN SƠNG 1N BỘ VÀ ƯU ĐIỂM GÌ SO VỚI PES) LÀ NHỮNG
TÀI NGUYÊN MÀ NHIỀU NGƯỜI CÓ THỂ SỬ DỤNG NHƯNG VIỆC TIÊU
DÙNG CỦA NGƯỜI NÀY LÀM GIẢM KHẢ NĂNG TIÊU DÙNG CỦA NGƯỜI
KIA. CÁC VÍ DỤ QUEN THUỘC VỀ TÀI NGUYÊN NÀY GỒM CÓ BÃI CÁ,

ĐỒNG CỎ, RỪNG NƯỚC CHO THỦY LỢI. Ở QUY MÔ LỚN HƠN, KHÔNG
KHÍ VÀ ĐẠI DƯƠNG CŨNG LÀ CÁC TÀI NGUYÊN CHUNG 116
2. QU NGUYÊN SƠNG 1N BỘ VÀ ƯU ĐIỂM GÌ SLÀ QUÁ TRÌNH QUẢN LÝ
TÀI NGUYÊN DO NHỮNG NGƯỜI PHỤ THUỘC VÀO NGUỒN TÀI
NGUYÊN ĐỀ XƯỚNG. VÌ VẬY NGÀY CÀNG CÓ NHIỀU NGƯỜI SỬ DỤNG
TÀI NGUYÊN THAM GIA VÀO QUẢN LÝ NGUỒN TÀI NGUYÊN VÀ
TRÁCH NHIỆM QUẢN LÝ MANG TÍNH CHẤT ĐỊA PHƯƠNG. Ý THỨC
TRÁCH NHIỆM, SỰ TUÂN THỦ PHÁP LUẬT DO ĐÓ CŨNG TĂNG LÊN 116
3. M. NGUYÊN SƠNG PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM
(GIẢI NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM 2009) LÀ ĐỂ CHO VIỆC QUẢN LÝ TÀI
NGUYÊN CHUNG HIỆU QUẢ PHẢI ĐẢM BẢO 8 NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ
SAU: 116
- XÁC ĐYÊN SƠNG PHÁT HIỆN QUAN TR- CÁC ĐÊN SƠNG PHÁT HIỆN
QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (GIẢI NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM
2009) LÀ ĐỂ CHO VI- TÁC ĐÊN SƠNG PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA
ELINOR OSTROM (GIẢI NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM 2009) ĐỊNH 116
5
- GIÁM SÁT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (GIẢI
NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM 2009) ĐỊNH. CHO VIỆC QUẢN LÝ TÀI- CÓ
CÁC ĐT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (GIẢI
NOBEL KINH TẾ HỌC - CƠ CHC ĐT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA
ELINOR OSTROM (À DỄ DÀNG TIẾP CẬN 116
- SƠ CHC ĐT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (À DỄ
DÀNG TIẾP - TRONG TRƯT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR
OSTROM (À DỄ DÀNG TIẾP CẬN.HỌC NĂM 2009) ĐỊNH. CHO VIỆC4. TIÊU
CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆN QUAN TRỌNG C HIỆU QUẢ XÃ HỘI, HIỆU QUẢ
KINH TẾ, HIỆU QUẢ MÔI TRƯỜNG VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ 117
5. V TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆN QUAN TRỌNG C HIỆU QUẢ XÃ HỘI,
HIỆU QUẢ KINH TẾ, HIỆU QUẢ MÔI TRƯỜNG VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ.I
NGUYÊN CHUNG HIỆU QUẢ PHẢI ĐẢM BẢO 8 NGUYÊN TẮCC PHÁT

TRIÍ ĐÁNH GIÁ HIỆN QUAN TRỌNG C ĐANG PHÁT TRIỂN NHƯ THÁI
LAN, PHILLIPIN VÀ ĐÃ ĐỂ L PHNHIHÁTBÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO
VIÀI HỌC. CO VIÀI HỌC KIN 117
- QU VIÀI HỌC KINH NGHIỆM QUAN TRỌNG C ĐANG PHÁT TRIỂN NHƯ
THÁI LAN, PHILLIPIN VÀ ĐÃ ĐỂ RƯỜNG VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ.I
NGUYÊN CHUNG HIỆU - QU VIÀI HÀI NGUYÊN TRÊN CƠ SỞ CỘNG
ĐỒNG ĐƯỢC THỰC HIỆN TRÊN CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐƯỢC TỔ CHỨC
CỘNG ĐỒNG VÀ QUY ĐỊNH CỦA CỘNG ĐỒNG 117
- LU VIÀI HÀI NGUYÊN TRÊN CƠ SỞ CỘNG ĐỒNG ĐƯỢC THỰC HIỆN
TRÊN CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐƯỢC TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG VÀ QUY ĐỊNH
CỦA CỘNG ĐỒNG. HI- CÁC TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG PHẢI DO CHÍNH
CỘNG ĐỒNG THÀNH LẬP. 117
- CHI TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG PHẢI DO CHÍNH CỘNG ĐỒNG THÀNH LẬP.
ÊN + B + TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG PHẢI DO CHÍNH CỘNG ĐỒNG
THÀNH LẬP. ÊN CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐƯỢC TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG VÀ
QUY + K + TỔ CHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN
6
KHÍCH VỚI NHỮNG GIẢI PHÁP HÀNH CHÍNH CỨNG RẮN, CHÚ TRỌNG
PHÁT TRIỂN ĐỒNG BỘ CẢ GIẢI PHÁP KHOA HỌC CÔNG NGHỆ, GIẢI
PHÁP KINH TẾ VÀ GIẢI PHÁP XÃ HỘI CHO QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN. 118
+ XÂY D TỔ CHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN
KHHƯƠNG TRÌNH PHÁT TRIỂN NÓI CHUNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG THEO
PHƯƠNG PHÁP CÙNG THAM GIA Ở TẤT CẢ CÁC GIAI ĐOẠN TỪ LẬP KẾ
HOẠCH, TRIỂN KHAI, GIÁM SÁT, ĐÁNH GIÁ, ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH
VÀ TIẾP TỤC THỰC HIỆN KẾ HOẠCH. 118
- PHƯƠNG THỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN KHHỨC
VÀ LUẬT LỆ CỘNG ĐỒNG. 118
- LHƯƠNG THỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN KHHỨC
VÀ LUẬT LỆ CỘNG ĐỒNG. CHUNG CỦA ĐỊA P- CÓ HAI YHỨC CỘNG
ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN KHHỨC VÀ LUẬT LỆ CỘNG ĐỒNG.

CHUNG CỦA ĐỊA P 118
- ĐÓ HAI YHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ ẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
TÀI NGUYÊN. CỘNG ĐỒNG KHÔNG THỂ TÍCH CỰC THAM GIA QUẢN
LÝ TÀI NGUYÊN KHI KHÔNG NHÌN THẤY LỢI ÍCH CHO CHÍNH MÌNH
TRONG QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN 118
- CÓ HAI YHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ ẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
TÀI NGUYÊN. CỘNG ĐỒNG KHÔNG THỂ TÍCH CỰC THAA PHƯƠNG
TRONG HỆ THỐNG QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN 118
6. HICÓ HAI YHỨVIỆT NAM ĐÃ CÓ MỘT SỐ DỰ ÁN, CÔNG TRÌNH
NGHIÊN CỨU THEO HƯEO HAI YHỨVIỆT NAM Đ DỰA VÀO HỆ SINH
THÁI, QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG. TUY NHIÊN, ĐA
SỐ CÁC CÔNG TRÌNH VÀ ĐỀ TÀI THƯỜNG MANG TÍNH ĐƠN NGÀNH,
CHƯA CHÚ Ý ĐẾN SỰ LỒNG GHÉP GIỮA KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ XÃ
HỘI, THIẾU TÍNH ĐA NGÀNH, ĐA LĨNH VỰC NÊN KẾT QUẢ CHỈ PHỤC
VỤ CHO MỤC ĐÍCH KHAI THÁC, SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN THEO TỪNG
7
NGÀNH, TỪNG ĐỊA PHƯƠNG, THIẾU NHỮNG GIẢI PHÁP PHÙ HỢP VỚI
MỤC ĐÍCH BẢO TỒN, QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 119
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ BỀN VỮNG HỆ
SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI XÃ ĐỒNG RUI,
HUYỆN TIẤN YẤN, 120
TỈNH QUẢNG NINH 120
2.1.ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI XÃ ĐỒNG RUI 120
2.1.1. Điều kiện tự nhiên 120
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội xã Đồng Rui 126
2.2.GIỚI TAI THIỆU MÔ HÌNH QUẢN LÝ BỀN VỮNG HỆ SINH THÁI RỪNG
NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ÁP DỤNG TẠI ĐỒNG RUI 131
2.2.1. Lịch sử hình thành mô hình 131
2.2.2. Thiết kế và triển khai thực hiện mô hình 132
2.3.ĐÁNH 140

ĐÁNH GIÁ VIỆC ÁP DỤNG MÔ HÌNH TẠI ĐỒNG RUI 141
2.3.1. Hiệu quả của việc áp dụng mô hình 141
2.3.2. Nguyên nhân và hạn chế trong việc áp dụng mô hình 155
TIONG ĐIỀU 6 CỦA 158
XÃ ĐG ĐIỀU 6 CỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BQL RỪNG CỘNG ĐỒNG
CÓ XÁC ĐỊNH NGUỒN QUỸ CỦA BAN QUẢN LÝ RỪNG H ĐẢO NÊN
ĐỒNG RUI ÍT BỊ ẢNH HƯỞNG CỦA GIÓ BÃO DO ĐƯỢC CÁC ĐẢO PHÍA
NGOÀI VỊNH CHE CHẮN. TỔNG DIỆN TÍCH TỰ NHIÊN CỦA ĐỒNG RUI
LÀ 4.955 HA GỒM 4 THÔN (TRUNG, THƯỢNG, HẠ VÀ BỐN), TRONG ĐÓ
DIỆN TÍCH RNM CHIẾM GẦN 1/3 DIỆN TÍCH TỰ NHIÊN, DIỆN TÍCH NUÔI
TRỒNG HẢI SẢN LÀ 687 HA. TRONG NHỮNG NĂM QUA THU NHẬP TỪ
ĐÁNH BẮT VÀ NUÔI TRỒNG THUỶ HẢI SẢN CHIẾM HƠN MỘT NỬA
TỔNG THU NHẬP CỦA XÃ. TUY NHIÊN, SẢN LƯỢNG ĐÁNH BẮT CŨNG
NHƯ NUÔI TRỒNG HẢI SẢN HÀNG NĂM GIẢM DẦN DO PHƯƠNG THỨC
NUÔI CHỦ YẾU LÀ QUẢNG CANH, NÊN CHẤT LƯỢNG ĐẦM NUÔI NGÀY
8
CÀNG BỊ SUY THOÁI VÀ NGUỒN LỢI HẢI SẢN TRONG RNM BỊ SUY
KIỆT 158
CHÍNH QUYU 6 CỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BQL RỪNG CỘNG
ĐỒNG CÓ XÁC ĐỊNH NGUỒN QUỸ CỦA BAN QUẢN LÝ RỪNG H ĐẢO
NÊN ĐỒNG RUI ÍT BỊ ẢNH HƯỞNG CỦA GIÓ BÃO DO ĐƯỢC CÁC ĐẢO
PHÍA NGOÀI VKHĂN KHÁC NHAU KỂ CẢ VỀ KIẾN THỨC, KỸ THUẬT VÀ
CƠ SỞ VẬT CHẤT, Ở ĐỒNG RUI TRƯỚC ĐÂY HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ
RỪNG CHƯA ĐƯỢC QUAN TÂM NHIỀU SO VỚI HOẠT ĐỘNG PHÁ RỪNG
NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN. 158
TRONG KHUÔN KHỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BQL RỪNG CỘNG
ĐỒNG CÓ XÁC ĐỊNH NGUỒN QNGẬP MẶN ĐƯỢC THỰC HIỆN NHƯ: (1)
TRỒNG MỚI, TRỒNG DẶM 19 HA RỪNG NGẬP MẶN; (2) XÂY DỰNG QUY
ƯỚC QUẢN LÝ RỪNG NGẬP MẶN; (3) THÀNH LẬP TỔ TỰ QUẢN RỪNG
NGẬP MẶN; (4) XÂY DỰNG VÀ PHỔ BIẾN MÔ HÌNH KINH TẾ SINH THÁI,

CUNG CẤP CÁC KỸ THUẬT NUÔI TRỒNG VÀ KHAI THÁC BỀN VỮNG
TÀI NGUYÊN THỦY HẢI SẢN Ở RỪNG NGẬP MĂN; (5) XÂY DỰNG HẦM
BIOGAS ĐỂ GIẢM SỨC ÉP VỀ KHAI THÁC GỖ TẠI RỪNG NGẬP MẶN; (6)
TỔ CHỨC CÁC LỚP NÂNG CAO NHẬN THỨC CHO CỘNG ĐỒNG VỀ BẢO
VỆ, SỬ DỤNG VÀ QUẢN LÝ RỪNG NGẬP MẶN. 159
VIONG KHUÔN KHỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNH KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG
BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG NÀY
ĐÃ NHẬN ĐƯỢC SỰ THAM GIA VÀ HƯỞNG ỨNG TÍCH CỰC CỦA CHÍNH
QUYỀN CŨNG NHƯ NHÂN DÂN CÁC DÂN TỘC TẠI XÃ ĐỒNG RUI, TIÊN
YÊN, ĐẶC BIỆT LÀ BÀ CON CỦA THÔN BỐN, THÔN THƯỢNG VÀ THÔN
HẠ VÀ ĐÃ CHO KẾT QUẢ BAN ĐẦU RẤT KHÍCH LỆ. MÔ HÌNH ĐÃ ĐƯỢC
CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƯƠNG THỪA NHẬN CÓ TÍNH ƯU VIỆT, THU HÚT
ĐƯỢC SỰ THAM GIA TỰ NGUYÊN CỦA CỘNG ĐỒNG, ĐƯỢC XEM NHƯ
LÀ MỘT GIẢI PHÁP CÓ Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN TIẾN BỘ
9
ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO TỒN VÀ SỬ DỤNG BỀN VỮNG TÀI
NGUYÊN THIÊN NHIÊN, HỆ SINH THÁI RNM TẠI ĐỊA PHƯƠNG 159
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM QUẢN LÍ BỀN VỮNG 160
HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI VIỆT NAM
160
3.1.KHUNG THỂ CHẾ VÀ CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ BỀN VỮNG DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG TẠI VIỆT NAM 160
3.1.1. Khung pháp lý quản lý bền vững tài nguyên rừng dựa vào cộng
đồng 160
3.1.2. Chính sách quản lý bền vững tài nguyên rừng dựa vào cộng đồng
165
3.2.CÁC KHUYẾN NGHỊ NHẰM QUẢN LÝ BỀN VỮNG HỆ SINH THÁI
RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI VIỆT NAM 166
3.2.1. Ở cấp độ vĩ mô 166
3.2.2. Ở địa điểm nghiên cứu (hiện trường dự án) 172

TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 180
HIỂU KẾT CHƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ RA NHIỀU HÌNH
THÁI VÀ CÁCH THỨC CỘNG ĐỒNG THAM GIA QUẢN LÝ RỪNG, TRONG
KHI CÁC KHÍA CẠNH VỀ MẶT PHÁP LÝ VÀ CHÍNH SÁCH VỀ CƠ CHẾ
HƯỞNG LỢI CHO ĐỐI TƯỢNG CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ THÔN QUẢN LÝ
RỪNG ĐÁNG ĐƯỢC TỪNG BƯỚC CẢI THIỆN NHƯNG VẪN CÒN NHIỀU
ĐIỂM CHƯA RÕ RÀNG. KHUÔN KHỔ LUẬT PHÁP VÀ CHÍNH SÁCH CỦA
CHÍNH PHỦ DẦN ĐƯỢC HÌNH THÀNH VÀ TẠO RA CƠ SỞ PHÁP LÝ
QUAN TRỌNG CHO VIỆC QUỂU KẾT CHƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG
ĐANG CHỈ RA NHIỀU . 180
ĐẾN NAY VI CHƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ RA NHIỀU HÌNH
THÁI VÀ CÁC RỪNG CỘNG ĐỒNG, ĐƯỢC THỂ HIỆN TRONG 2 BỘ LUẬT
LỚN, ĐÓ LÀ LUẬT ĐẤT ĐAI NĂM 2003, LUẬT BV&PTR NĂM 2004 VÀ CÁC
VĂN BẢN CHÍNH SÁCH KHÁC 180
10
PHÂN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ RA NHIỀU HÌNH
THÁI VÀ CÁC RỪNG CỘNG ĐỒNG, ĐƯỢC THỂ HIỆN TRONG 2 BỘ LUẬT
LỚN, ĐIỆT NAM, ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ VÀ THÚC ĐẨY QUẢN LÝ
BÂN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNCÂN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ
RỪNG ĐANG CHỈ RA KIN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ
RA 180
Ở CẤP ĐỘ VĨ MÔ: 180
KIẾN NGHỊ VỀ CHÍNH SÁCH: PHÂN NHÓM CỘNG ĐỒNG CHO QUẢN LÝ
RỪNG NGẬP MẶN; QUY HOẠCH RỪNG VÀ ĐẤT; GIAO RỪNG CHO
CỘNG ĐỒNG; QUYỀN LỢI VÀ NGHĨA VỤ; … 180
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƯỚC: HỖ TRỢ CÁC ĐỊA
PHƯƠNG XÁC LẬP HAI LOẠI HÌNH LNCĐ ĐÁP ỨNG NHU CẦU SINH KẾ
VÀ LNCĐ CHO SẢN XUẤT HÀNG HÓA; HỖ TRỢ CÁC ĐỊA PHƯƠNG VỀ
PHƯƠNG PHÁP THỐNG KÊ TÀI NGUYÊN RỪNG; TỔNG KẾT KINH
NGHIỆM VÀ TẠO KIẾN THỨC MỚI CHO PHÁT TRIỂN LNCĐ; … 180

Ở ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU (HIỆN TRƯỜNG DỰ ÁN) 181
GIẢI PHÁP KỸ THUẬT: KHAI THÁC HỢP LÝ VÀ DUY TRÌ TỐI ĐA TRỮ
LƯỢNG CÂY RỪNG; BẢO VỆ CÁC BÃI ĐẺ VÀ NƠI NUÔI DƯỠNG NHỮNG
LOÀI HẢI SẢN; TRỒNG RỪNG NGẬP MẶN; CẢI TIẾN CÁCH NUÔI HẢI
SẢN TRONG VÙNG RỪNG NGẬP MẶN; XÂY DỰNG KHU BẢO VỆ, DỰ
TRỮ NGUỒN GEN, NGHIÊN CỨU VÀ DU LỊCH 181
CÁC GIẢI PHÁP VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ KINH TẾ -
XÃ HỘI VÀ QUY HOẠCH DÂN CƯ TRONG VÙNG RNM 181
CÁC GIẢI PHÁP VỀ QUẢN LÝ MÔ HÌNH RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG: TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA CÁC TỔ CHỨC CỘNG
ĐỒNG; ĐẨY MẠNH PHONG TRÀO GIAO LƯU VĂN HOÁ, VĂN NGHỆ;
TUYÊN TRUYỀN, GIÁO DỤC NÂNG CAO NHẬN THỨC, NÂNG CAO DÂN
TRÍ; PHÁT TRIỂN SINH KẾ THAY THẾ HỢP LÝ 181
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 182
11
1. Kết luận 182
TRƯI VIỆT NCỤ THỂ LÀ VIỆC QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP MẶN
TẠI XÃ ĐỒNG RUI, HUYỆN TIÊN YÊN, QUẢNG NINH 183
RNM ĐVIỆT NCỤ THỂ LÀ VIỆC QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP
MẶN TẠI XÃ ĐỒNG RUI, HUYỆN TIÊN YÊN, QUẢNG NINHU QUẢN LÝ
RỪNG BỀN VỮNG MÀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH LĨNH Ã HỘI
CŨNG NHƯ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG SINH THÁI VÙNG CỬA SÔNG VEN
BIỂN NÓI CHUNG VÀ VÙNG CỬA SÔNG TIÊN YÊN – BA CHẼ NÓI RIÊNG.
183
HIM ĐVIỆT NCỤ THỂ LÀ VIỆC QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP
MẶN TẠI XÃ ĐỒNG RUI, HUYỆN TIÊN YÊN, QUẢNG NINHU QUẢN LÝ
RỪNG BỀN VỮNG MÀ CHIẾNHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN
TRONG XÃ. MẶC DÙ ĐÃ CÓ ĐƯỢC SỰ QUAN TÂM CẢI THIỆN, BẢO VỆ
TỪ NHIỀU PHÍA (NHÀ NƯỚC, CÁC DỰ ÁN) NHƯNG RNM Ở ĐỒNG RUI
VẪN ĐÒI HỎI CÓ ĐƯỢC GIẢI PHÁP THHOẢ ĐÁNG CHO NHỮNG VẤN ĐỀ

KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG NƠI ĐÂY 183
TRÊN CƠ S PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC
BẢO TỒN RNM DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƯƠNG; THỰC TRẠNG
RNM; SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO
VỆ RNM. ĐỂ TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RNM Ở
ĐỒNG RUI CẦN PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG CÔNG
TÁC NÀY. CRÊN CƠ S PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH TĂNG CƯ S
PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUANĐĂNG CƯ S PHÂN TÍCH
NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUTUYÊN TRUY PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN
ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC BPHÁT TRIUY PHÂN TÍCH NHỮNG
VẤN ĐỀ C2. KHUYIUY PHÂ 183
C. KHUYIUY PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC
BẢO TỒN RNM DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƯƠNG; THỰC TRẠNG
RNM; SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO
12
VỆ RNM. ĐỂ TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂT.
KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCH SỬ DỤNG
ĐẤT CỤ THÊ CHO ĐỒNG RUI. KẾ HOẠCH NÀY CẦN PHẢI DỰA TRÊN
NHỮNG NHU CẦU VÀ THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT THỰC TẾ CỦA ĐỊA
PHƯƠNG ĐỂ CÓ ĐƯỢC NHỮNG QUYẾT ĐỊNH SÁNG SUỐT VÀ HIỆU
QUẢ 184
ĐƯ KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCHHÍNH
QUYỀN 184
CƯ KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCHHÍNH
QUYỀN.T CỤ THÊ CHO ĐỒNG RUI. KẾ HOẠCH NÀY CẦN PHẢI DỰA
TRÊN NHỮNG NHU CẦU VÀ THỰC CƯ KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN
YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCHHÍNH QUYỀN.T CỤ THÊ CHO ĐỒNG RUI. KẾ
HOẠCH NÀY CẦN PHẢI DỰA PHƯƠNG CÓ ĐIỀU KIỆN CẦN VÀ ĐỦ ĐỂ
THỰC HIỆN TRIỂN KHAI CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA DỰ ÁN CŨNG NHƯ
HOẠT ĐỘNG TỰ QUẢN SAU DỰ ÁN 184

TÀI LIỆU THAM KHẢO 185
PHỤ LỤC 189
HÀ NỘI, THÁNG 02 NĂM 2012 2
Người cam đoan 2
Đàm Thị Quỳnh Nga 2
MỤC LỤC 4
DANH MEF _TOC3 53
DANH MO3. THỨ 65
LỜI MỞ ĐẦU 78
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ 82
QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 82
1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG 82
1.1.1 Khái niệm quản lý tài nguyên 82
13
1.1.2 Cách tiếp cận về quản lý tài nguyên 85
1.1.3 Ưu điểm của quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng 86
1.1.4 Lý thuyết quản lý tài nguyên sở hữu chung 88
1.1.5 Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả mô hình quản lý bền vững tài
nguyên dựa vào cộng đồng 94
1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VỀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG
TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 95
1.2.1 Kinh nghiệm quốc tế về quản lý bền vững tài nguyên dựa vào cộng
đồng 96
1.2.2 Tình hình quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng ở Việt Nam 105
1.3 MỘT SỐ TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ MÔ HÌNH QUẢN LÝ BỀN
VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 111
TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 116
1. TÀI NGUYÊN SƠNG 1N BỘ VÀ ƯU ĐIỂM GÌ SO VỚI PES) LÀ NHỮNG
TÀI NGUYÊN MÀ NHIỀU NGƯỜI CÓ THỂ SỬ DỤNG NHƯNG VIỆC TIÊU

DÙNG CỦA NGƯỜI NÀY LÀM GIẢM KHẢ NĂNG TIÊU DÙNG CỦA NGƯỜI
KIA. CÁC VÍ DỤ QUEN THUỘC VỀ TÀI NGUYÊN NÀY GỒM CÓ BÃI CÁ,
ĐỒNG CỎ, RỪNG NƯỚC CHO THỦY LỢI. Ở QUY MÔ LỚN HƠN, KHÔNG
KHÍ VÀ ĐẠI DƯƠNG CŨNG LÀ CÁC TÀI NGUYÊN CHUNG 116
2. QU NGUYÊN SƠNG 1N BỘ VÀ ƯU ĐIỂM GÌ SLÀ QUÁ TRÌNH QUẢN LÝ
TÀI NGUYÊN DO NHỮNG NGƯỜI PHỤ THUỘC VÀO NGUỒN TÀI
NGUYÊN ĐỀ XƯỚNG. VÌ VẬY NGÀY CÀNG CÓ NHIỀU NGƯỜI SỬ DỤNG
TÀI NGUYÊN THAM GIA VÀO QUẢN LÝ NGUỒN TÀI NGUYÊN VÀ
TRÁCH NHIỆM QUẢN LÝ MANG TÍNH CHẤT ĐỊA PHƯƠNG. Ý THỨC
TRÁCH NHIỆM, SỰ TUÂN THỦ PHÁP LUẬT DO ĐÓ CŨNG TĂNG LÊN 116
3. M. NGUYÊN SƠNG PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM
(GIẢI NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM 2009) LÀ ĐỂ CHO VIỆC QUẢN LÝ TÀI
NGUYÊN CHUNG HIỆU QUẢ PHẢI ĐẢM BẢO 8 NGUYÊN TẮC THIẾT KẾ
SAU: 116
14
- XÁC ĐYÊN SƠNG PHÁT HIỆN QUAN TR- CÁC ĐÊN SƠNG PHÁT HIỆN
QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (GIẢI NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM
2009) LÀ ĐỂ CHO VI- TÁC ĐÊN SƠNG PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA
ELINOR OSTROM (GIẢI NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM 2009) ĐỊNH 116
- GIÁM SÁT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (GIẢI
NOBEL KINH TẾ HỌC NĂM 2009) ĐỊNH. CHO VIỆC QUẢN LÝ TÀI- CÓ
CÁC ĐT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (GIẢI
NOBEL KINH TẾ HỌC - CƠ CHC ĐT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA
ELINOR OSTROM (À DỄ DÀNG TIẾP CẬN 116
- SƠ CHC ĐT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR OSTROM (À DỄ
DÀNG TIẾP - TRONG TRƯT HI PHÁT HIỆN QUAN TRỌNG CỦA ELINOR
OSTROM (À DỄ DÀNG TIẾP CẬN.HỌC NĂM 2009) ĐỊNH. CHO VIỆC4. TIÊU
CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆN QUAN TRỌNG C HIỆU QUẢ XÃ HỘI, HIỆU QUẢ
KINH TẾ, HIỆU QUẢ MÔI TRƯỜNG VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ 117
5. V TIÊU CHÍ ĐÁNH GIÁ HIỆN QUAN TRỌNG C HIỆU QUẢ XÃ HỘI,

HIỆU QUẢ KINH TẾ, HIỆU QUẢ MÔI TRƯỜNG VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ.I
NGUYÊN CHUNG HIỆU QUẢ PHẢI ĐẢM BẢO 8 NGUYÊN TẮCC PHÁT
TRIÍ ĐÁNH GIÁ HIỆN QUAN TRỌNG C ĐANG PHÁT TRIỂN NHƯ THÁI
LAN, PHILLIPIN VÀ ĐÃ ĐỂ L PHNHIHÁTBÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO
VIÀI HỌC. CO VIÀI HỌC KIN 117
- QU VIÀI HỌC KINH NGHIỆM QUAN TRỌNG C ĐANG PHÁT TRIỂN NHƯ
THÁI LAN, PHILLIPIN VÀ ĐÃ ĐỂ RƯỜNG VÀ HIỆU QUẢ QUẢN LÝ.I
NGUYÊN CHUNG HIỆU - QU VIÀI HÀI NGUYÊN TRÊN CƠ SỞ CỘNG
ĐỒNG ĐƯỢC THỰC HIỆN TRÊN CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐƯỢC TỔ CHỨC
CỘNG ĐỒNG VÀ QUY ĐỊNH CỦA CỘNG ĐỒNG 117
- LU VIÀI HÀI NGUYÊN TRÊN CƠ SỞ CỘNG ĐỒNG ĐƯỢC THỰC HIỆN
TRÊN CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐƯỢC TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG VÀ QUY ĐỊNH
CỦA CỘNG ĐỒNG. HI- CÁC TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG PHẢI DO CHÍNH
CỘNG ĐỒNG THÀNH LẬP. 117
15
- CHI TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG PHẢI DO CHÍNH CỘNG ĐỒNG THÀNH LẬP.
ÊN + B + TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG PHẢI DO CHÍNH CỘNG ĐỒNG
THÀNH LẬP. ÊN CƠ SỞ HÌNH THÀNH ĐƯỢC TỔ CHỨC CỘNG ĐỒNG VÀ
QUY + K + TỔ CHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN
KHÍCH VỚI NHỮNG GIẢI PHÁP HÀNH CHÍNH CỨNG RẮN, CHÚ TRỌNG
PHÁT TRIỂN ĐỒNG BỘ CẢ GIẢI PHÁP KHOA HỌC CÔNG NGHỆ, GIẢI
PHÁP KINH TẾ VÀ GIẢI PHÁP XÃ HỘI CHO QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN. 118
+ XÂY D TỔ CHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN
KHHƯƠNG TRÌNH PHÁT TRIỂN NÓI CHUNG CỦA ĐỊA PHƯƠNG THEO
PHƯƠNG PHÁP CÙNG THAM GIA Ở TẤT CẢ CÁC GIAI ĐOẠN TỪ LẬP KẾ
HOẠCH, TRIỂN KHAI, GIÁM SÁT, ĐÁNH GIÁ, ĐIỀU CHỈNH KẾ HOẠCH
VÀ TIẾP TỤC THỰC HIỆN KẾ HOẠCH. 118
- PHƯƠNG THỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN KHHỨC
VÀ LUẬT LỆ CỘNG ĐỒNG. 118
- LHƯƠNG THỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN KHHỨC

VÀ LUẬT LỆ CỘNG ĐỒNG. CHUNG CỦA ĐỊA P- CÓ HAI YHỨC CỘNG
ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ KHUYẾN KHHỨC VÀ LUẬT LỆ CỘNG ĐỒNG.
CHUNG CỦA ĐỊA P 118
- ĐÓ HAI YHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ ẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
TÀI NGUYÊN. CỘNG ĐỒNG KHÔNG THỂ TÍCH CỰC THAM GIA QUẢN
LÝ TÀI NGUYÊN KHI KHÔNG NHÌN THẤY LỢI ÍCH CHO CHÍNH MÌNH
TRONG QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN 118
- CÓ HAI YHỨC CỘNG ĐỒÁP HỖ TRỢ KINH TẾ ĐỂ ẠT ĐỘNG QUẢN LÝ
TÀI NGUYÊN. CỘNG ĐỒNG KHÔNG THỂ TÍCH CỰC THAA PHƯƠNG
TRONG HỆ THỐNG QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN 118
6. HICÓ HAI YHỨVIỆT NAM ĐÃ CÓ MỘT SỐ DỰ ÁN, CÔNG TRÌNH
NGHIÊN CỨU THEO HƯEO HAI YHỨVIỆT NAM Đ DỰA VÀO HỆ SINH
THÁI, QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG. TUY NHIÊN, ĐA
SỐ CÁC CÔNG TRÌNH VÀ ĐỀ TÀI THƯỜNG MANG TÍNH ĐƠN NGÀNH,
16
CHƯA CHÚ Ý ĐẾN SỰ LỒNG GHÉP GIỮA KHOA HỌC TỰ NHIÊN VÀ XÃ
HỘI, THIẾU TÍNH ĐA NGÀNH, ĐA LĨNH VỰC NÊN KẾT QUẢ CHỈ PHỤC
VỤ CHO MỤC ĐÍCH KHAI THÁC, SỬ DỤNG TÀI NGUYÊN THEO TỪNG
NGÀNH, TỪNG ĐỊA PHƯƠNG, THIẾU NHỮNG GIẢI PHÁP PHÙ HỢP VỚI
MỤC ĐÍCH BẢO TỒN, QUẢN LÝ VÀ PHÁT TRIỂN BỀN VỮNG 119
CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG ÁP DỤNG MÔ HÌNH QUẢN LÝ BỀN VỮNG HỆ
SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI XÃ ĐỒNG RUI,
HUYỆN TIẤN YẤN, 120
TỈNH QUẢNG NINH 120
2.1.ĐIỀU KIỆN TỰ NHIÊN, KINH TẾ - XÃ HỘI XÃ ĐỒNG RUI 120
2.1.1. Điều kiện tự nhiên 120
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội xã Đồng Rui 126
2.2.GIỚI TAI THIỆU MÔ HÌNH QUẢN LÝ BỀN VỮNG HỆ SINH THÁI RỪNG
NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ÁP DỤNG TẠI ĐỒNG RUI 131
2.2.1. Lịch sử hình thành mô hình 131

2.2.2. Thiết kế và triển khai thực hiện mô hình 132
2.3.ĐÁNH 140
ĐÁNH GIÁ VIỆC ÁP DỤNG MÔ HÌNH TẠI ĐỒNG RUI 141
2.3.1. Hiệu quả của việc áp dụng mô hình 141
2.3.2. Nguyên nhân và hạn chế trong việc áp dụng mô hình 155
TIONG ĐIỀU 6 CỦA 158
XÃ ĐG ĐIỀU 6 CỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BQL RỪNG CỘNG ĐỒNG
CÓ XÁC ĐỊNH NGUỒN QUỸ CỦA BAN QUẢN LÝ RỪNG H ĐẢO NÊN
ĐỒNG RUI ÍT BỊ ẢNH HƯỞNG CỦA GIÓ BÃO DO ĐƯỢC CÁC ĐẢO PHÍA
NGOÀI VỊNH CHE CHẮN. TỔNG DIỆN TÍCH TỰ NHIÊN CỦA ĐỒNG RUI
LÀ 4.955 HA GỒM 4 THÔN (TRUNG, THƯỢNG, HẠ VÀ BỐN), TRONG ĐÓ
DIỆN TÍCH RNM CHIẾM GẦN 1/3 DIỆN TÍCH TỰ NHIÊN, DIỆN TÍCH NUÔI
TRỒNG HẢI SẢN LÀ 687 HA. TRONG NHỮNG NĂM QUA THU NHẬP TỪ
ĐÁNH BẮT VÀ NUÔI TRỒNG THUỶ HẢI SẢN CHIẾM HƠN MỘT NỬA
17
TỔNG THU NHẬP CỦA XÃ. TUY NHIÊN, SẢN LƯỢNG ĐÁNH BẮT CŨNG
NHƯ NUÔI TRỒNG HẢI SẢN HÀNG NĂM GIẢM DẦN DO PHƯƠNG THỨC
NUÔI CHỦ YẾU LÀ QUẢNG CANH, NÊN CHẤT LƯỢNG ĐẦM NUÔI NGÀY
CÀNG BỊ SUY THOÁI VÀ NGUỒN LỢI HẢI SẢN TRONG RNM BỊ SUY
KIỆT 158
CHÍNH QUYU 6 CỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BQL RỪNG CỘNG
ĐỒNG CÓ XÁC ĐỊNH NGUỒN QUỸ CỦA BAN QUẢN LÝ RỪNG H ĐẢO
NÊN ĐỒNG RUI ÍT BỊ ẢNH HƯỞNG CỦA GIÓ BÃO DO ĐƯỢC CÁC ĐẢO
PHÍA NGOÀI VKHĂN KHÁC NHAU KỂ CẢ VỀ KIẾN THỨC, KỸ THUẬT VÀ
CƠ SỞ VẬT CHẤT, Ở ĐỒNG RUI TRƯỚC ĐÂY HOẠT ĐỘNG BẢO VỆ
RỪNG CHƯA ĐƯỢC QUAN TÂM NHIỀU SO VỚI HOẠT ĐỘNG PHÁ RỪNG
NUÔI TRỒNG THUỶ SẢN. 158
TRONG KHUÔN KHỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNG CỦA BQL RỪNG CỘNG
ĐỒNG CÓ XÁC ĐỊNH NGUỒN QNGẬP MẶN ĐƯỢC THỰC HIỆN NHƯ: (1)
TRỒNG MỚI, TRỒNG DẶM 19 HA RỪNG NGẬP MẶN; (2) XÂY DỰNG QUY

ƯỚC QUẢN LÝ RỪNG NGẬP MẶN; (3) THÀNH LẬP TỔ TỰ QUẢN RỪNG
NGẬP MẶN; (4) XÂY DỰNG VÀ PHỔ BIẾN MÔ HÌNH KINH TẾ SINH THÁI,
CUNG CẤP CÁC KỸ THUẬT NUÔI TRỒNG VÀ KHAI THÁC BỀN VỮNG
TÀI NGUYÊN THỦY HẢI SẢN Ở RỪNG NGẬP MĂN; (5) XÂY DỰNG HẦM
BIOGAS ĐỂ GIẢM SỨC ÉP VỀ KHAI THÁC GỖ TẠI RỪNG NGẬP MẶN; (6)
TỔ CHỨC CÁC LỚP NÂNG CAO NHẬN THỨC CHO CỘNG ĐỒNG VỀ BẢO
VỆ, SỬ DỤNG VÀ QUẢN LÝ RỪNG NGẬP MẶN. 159
VIONG KHUÔN KHỦA QUY CHẾ HOẠT ĐỘNH KHAI THÁC VÀ SỬ DỤNG
BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG NÀY
ĐÃ NHẬN ĐƯỢC SỰ THAM GIA VÀ HƯỞNG ỨNG TÍCH CỰC CỦA CHÍNH
QUYỀN CŨNG NHƯ NHÂN DÂN CÁC DÂN TỘC TẠI XÃ ĐỒNG RUI, TIÊN
YÊN, ĐẶC BIỆT LÀ BÀ CON CỦA THÔN BỐN, THÔN THƯỢNG VÀ THÔN
HẠ VÀ ĐÃ CHO KẾT QUẢ BAN ĐẦU RẤT KHÍCH LỆ. MÔ HÌNH ĐÃ ĐƯỢC
CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƯƠNG THỪA NHẬN CÓ TÍNH ƯU VIỆT, THU HÚT
18
ĐƯỢC SỰ THAM GIA TỰ NGUYÊN CỦA CỘNG ĐỒNG, ĐƯỢC XEM NHƯ
LÀ MỘT GIẢI PHÁP CÓ Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN TIẾN BỘ
ĐỐI VỚI CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO TỒN VÀ SỬ DỤNG BỀN VỮNG TÀI
NGUYÊN THIÊN NHIÊN, HỆ SINH THÁI RNM TẠI ĐỊA PHƯƠNG 159
CHƯƠNG 3: GIẢI PHÁP NHẰM QUẢN LÍ BỀN VỮNG 160
HỆ SINH THÁI RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI VIỆT NAM
160
3.1.KHUNG THỂ CHẾ VÀ CHÍNH SÁCH QUẢN LÝ BỀN VỮNG DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG TẠI VIỆT NAM 160
3.1.1. Khung pháp lý quản lý bền vững tài nguyên rừng dựa vào cộng
đồng 160
3.1.2. Chính sách quản lý bền vững tài nguyên rừng dựa vào cộng đồng
165
3.2.CÁC KHUYẾN NGHỊ NHẰM QUẢN LÝ BỀN VỮNG HỆ SINH THÁI
RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG TẠI VIỆT NAM 166

3.2.1. Ở cấp độ vĩ mô 166
3.2.2. Ở địa điểm nghiên cứu (hiện trường dự án) 172
TIỂU KẾT CHƯƠNG 3 180
HIỂU KẾT CHƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ RA NHIỀU HÌNH
THÁI VÀ CÁCH THỨC CỘNG ĐỒNG THAM GIA QUẢN LÝ RỪNG, TRONG
KHI CÁC KHÍA CẠNH VỀ MẶT PHÁP LÝ VÀ CHÍNH SÁCH VỀ CƠ CHẾ
HƯỞNG LỢI CHO ĐỐI TƯỢNG CỘNG ĐỒNG DÂN CƯ THÔN QUẢN LÝ
RỪNG ĐÁNG ĐƯỢC TỪNG BƯỚC CẢI THIỆN NHƯNG VẪN CÒN NHIỀU
ĐIỂM CHƯA RÕ RÀNG. KHUÔN KHỔ LUẬT PHÁP VÀ CHÍNH SÁCH CỦA
CHÍNH PHỦ DẦN ĐƯỢC HÌNH THÀNH VÀ TẠO RA CƠ SỞ PHÁP LÝ
QUAN TRỌNG CHO VIỆC QUỂU KẾT CHƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG
ĐANG CHỈ RA NHIỀU . 180
ĐẾN NAY VI CHƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ RA NHIỀU HÌNH
THÁI VÀ CÁC RỪNG CỘNG ĐỒNG, ĐƯỢC THỂ HIỆN TRONG 2 BỘ LUẬT
19
LỚN, ĐÓ LÀ LUẬT ĐẤT ĐAI NĂM 2003, LUẬT BV&PTR NĂM 2004 VÀ CÁC
VĂN BẢN CHÍNH SÁCH KHÁC 180
PHÂN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ RA NHIỀU HÌNH
THÁI VÀ CÁC RỪNG CỘNG ĐỒNG, ĐƯỢC THỂ HIỆN TRONG 2 BỘ LUẬT
LỚN, ĐIỆT NAM, ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC VẤN ĐỀ VÀ THÚC ĐẨY QUẢN LÝ
BÂN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNCÂN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ
RỪNG ĐANG CHỈ RA KIN TÍCH THƯƠNG 3 QUUẢN LÝ RỪNG ĐANG CHỈ
RA 180
Ở CẤP ĐỘ VĨ MÔ: 180
KIẾN NGHỊ VỀ CHÍNH SÁCH: PHÂN NHÓM CỘNG ĐỒNG CHO QUẢN LÝ
RỪNG NGẬP MẶN; QUY HOẠCH RỪNG VÀ ĐẤT; GIAO RỪNG CHO
CỘNG ĐỒNG; QUYỀN LỢI VÀ NGHĨA VỤ; … 180
MỘT SỐ GIẢI PHÁP HỖ TRỢ CỦA NHÀ NƯỚC: HỖ TRỢ CÁC ĐỊA
PHƯƠNG XÁC LẬP HAI LOẠI HÌNH LNCĐ ĐÁP ỨNG NHU CẦU SINH KẾ
VÀ LNCĐ CHO SẢN XUẤT HÀNG HÓA; HỖ TRỢ CÁC ĐỊA PHƯƠNG VỀ

PHƯƠNG PHÁP THỐNG KÊ TÀI NGUYÊN RỪNG; TỔNG KẾT KINH
NGHIỆM VÀ TẠO KIẾN THỨC MỚI CHO PHÁT TRIỂN LNCĐ; … 180
Ở ĐỊA ĐIỂM NGHIÊN CỨU (HIỆN TRƯỜNG DỰ ÁN) 181
GIẢI PHÁP KỸ THUẬT: KHAI THÁC HỢP LÝ VÀ DUY TRÌ TỐI ĐA TRỮ
LƯỢNG CÂY RỪNG; BẢO VỆ CÁC BÃI ĐẺ VÀ NƠI NUÔI DƯỠNG NHỮNG
LOÀI HẢI SẢN; TRỒNG RỪNG NGẬP MẶN; CẢI TIẾN CÁCH NUÔI HẢI
SẢN TRONG VÙNG RỪNG NGẬP MẶN; XÂY DỰNG KHU BẢO VỆ, DỰ
TRỮ NGUỒN GEN, NGHIÊN CỨU VÀ DU LỊCH 181
CÁC GIẢI PHÁP VỀ KINH TẾ - XÃ HỘI: GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ KINH TẾ -
XÃ HỘI VÀ QUY HOẠCH DÂN CƯ TRONG VÙNG RNM 181
CÁC GIẢI PHÁP VỀ QUẢN LÝ MÔ HÌNH RỪNG NGẬP MẶN DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG: TĂNG CƯỜNG SỰ THAM GIA CỦA CÁC TỔ CHỨC CỘNG
ĐỒNG; ĐẨY MẠNH PHONG TRÀO GIAO LƯU VĂN HOÁ, VĂN NGHỆ;
20
TUYÊN TRUYỀN, GIÁO DỤC NÂNG CAO NHẬN THỨC, NÂNG CAO DÂN
TRÍ; PHÁT TRIỂN SINH KẾ THAY THẾ HỢP LÝ 181
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 182
1. Kết luận 182
TRƯI VIỆT NCỤ THỂ LÀ VIỆC QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP MẶN
TẠI XÃ ĐỒNG RUI, HUYỆN TIÊN YÊN, QUẢNG NINH 183
RNM ĐVIỆT NCỤ THỂ LÀ VIỆC QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP
MẶN TẠI XÃ ĐỒNG RUI, HUYỆN TIÊN YÊN, QUẢNG NINHU QUẢN LÝ
RỪNG BỀN VỮNG MÀ CHIẾN LƯỢC PHÁT TRIỂN NGÀNH LĨNH Ã HỘI
CŨNG NHƯ BẢO VỆ MÔI TRƯỜNG SINH THÁI VÙNG CỬA SÔNG VEN
BIỂN NÓI CHUNG VÀ VÙNG CỬA SÔNG TIÊN YÊN – BA CHẼ NÓI RIÊNG.
183
HIM ĐVIỆT NCỤ THỂ LÀ VIỆC QUẢN LÝ TÀI NGUYÊN RỪNG NGẬP
MẶN TẠI XÃ ĐỒNG RUI, HUYỆN TIÊN YÊN, QUẢNG NINHU QUẢN LÝ
RỪNG BỀN VỮNG MÀ CHIẾNHẤT LƯỢNG CUỘC SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN
TRONG XÃ. MẶC DÙ ĐÃ CÓ ĐƯỢC SỰ QUAN TÂM CẢI THIỆN, BẢO VỆ

TỪ NHIỀU PHÍA (NHÀ NƯỚC, CÁC DỰ ÁN) NHƯNG RNM Ở ĐỒNG RUI
VẪN ĐÒI HỎI CÓ ĐƯỢC GIẢI PHÁP THHOẢ ĐÁNG CHO NHỮNG VẤN ĐỀ
KINH TẾ, XÃ HỘI VÀ MÔI TRƯỜNG NƠI ĐÂY 183
TRÊN CƠ S PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC
BẢO TỒN RNM DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƯƠNG; THỰC TRẠNG
RNM; SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO
VỆ RNM. ĐỂ TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN RNM Ở
ĐỒNG RUI CẦN PHÁT HUY VAI TRÒ CỦA CỘNG ĐỒNG TRONG CÔNG
TÁC NÀY. CRÊN CƠ S PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH TĂNG CƯ S
PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUANĐĂNG CƯ S PHÂN TÍCH
NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUTUYÊN TRUY PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN
ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC BPHÁT TRIUY PHÂN TÍCH NHỮNG
VẤN ĐỀ C2. KHUYIUY PHÂ 183
21
C. KHUYIUY PHÂN TÍCH NHỮNG VẤN ĐỀ CHÍNH LIÊN QUAN ĐẾN VIỆC
BẢO TỒN RNM DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG ĐỊA PHƯƠNG; THỰC TRẠNG
RNM; SỰ THAM GIA CỦA CỘNG ĐỒNG VÀO CÔNG TÁC QUẢN LÝ, BẢO
VỆ RNM. ĐỂ TĂNG CƯỜNG CÔNG TÁC BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂT.
KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCH SỬ DỤNG
ĐẤT CỤ THÊ CHO ĐỒNG RUI. KẾ HOẠCH NÀY CẦN PHẢI DỰA TRÊN
NHỮNG NHU CẦU VÀ THỰC TRẠNG SỬ DỤNG ĐẤT THỰC TẾ CỦA ĐỊA
PHƯƠNG ĐỂ CÓ ĐƯỢC NHỮNG QUYẾT ĐỊNH SÁNG SUỐT VÀ HIỆU
QUẢ 184
ĐƯ KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCHHÍNH
QUYỀN 184
CƯ KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCHHÍNH
QUYỀN.T CỤ THÊ CHO ĐỒNG RUI. KẾ HOẠCH NÀY CẦN PHẢI DỰA
TRÊN NHỮNG NHU CẦU VÀ THỰC CƯ KHUYIUY PHÂN TÍCH NỆN TIÊN
YÊN CẦN CÓ KẾ HOẠCHHÍNH QUYỀN.T CỤ THÊ CHO ĐỒNG RUI. KẾ
HOẠCH NÀY CẦN PHẢI DỰA PHƯƠNG CÓ ĐIỀU KIỆN CẦN VÀ ĐỦ ĐỂ

THỰC HIỆN TRIỂN KHAI CÁC HOẠT ĐỘNG CỦA DỰ ÁN CŨNG NHƯ
HOẠT ĐỘNG TỰ QUẢN SAU DỰ ÁN 184
TÀI LIỆU THAM KHẢO 185
PHỤ LỤC 189
22
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
TNTN : Tài nguyên thiên nhiên
HST : Hệ sinh thái
RNM : Rừng ngập mặn
CBCMCBRM : Community based conservation resource
management – Quản lý tài nguyên dựa vào cộng
đồng
CRM : Centralized resource management –
Quản lý nhà nước về tài nguyên
NTTS : Nuôi trồng thủy sản
CPR : Tài nguyên sở hữu chung
NNFP : Mạng lưới quốc gia của các học viên Lâm nghiệp
SEAFDEC : Trung tâm Phát triển thủy sản Đông-Nam Á
NGO. : Tổ chức phi Chính phủ
ĐDSH : Đa dạng sinh học
ĐNN : Đất ngập nước
ĐVN : Động vật nổi
TVN : Thực vật nổi
TVNM : Thực vật ngập mặn
UBND : Ủy ban nhân dân
LNCĐ : Lâm nghiệp cộng đồng
DANH MỤC BẢNG, VÀ HèNH
DANH MỤC BẢNG
HÀ NỘI, THÁNG 02 NĂM 2012 2
Người cam đoan 2

Đàm Thị Quỳnh Nga 2
MỤC LỤC 4
MỤC LỤC 4
DANH MEF _TOC3 53
DANH MEF _TOC3 53
DANH MO3. THỨ 65
DANH MO3. THỨ 65
LỜI MỞ ĐẦU 78
LỜI MỞ ĐẦU 78
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ 82
QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 82
1.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG TÀI NGUYÊN DỰA VÀO
CỘNG ĐỒNG 82
1.1.1 Khái niệm quản lý tài nguyên 82
1.1.1.1 Khái niệm tài nguyên sở hữu chung 82
1.1.1.2 Khái niệm quản lý tài nguyên 83
1.1.2 Cách tiếp cận về quản lý tài nguyên 85
1.1.3 Ưu điểm của quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng 86
1.1.4 Lý thuyết quản lý tài nguyên sở hữu chung 88
1.1.4.1. Tài nguyên sở hữu chung và hàng hóa công cộng 88
1.1.4.1. Tài nguyên sở hữu chung và hàng hóa công cộng 88
1.1.4.2. Nguyên tắc quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng 89
1.1.4.2. Nguyên tắc quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng 89
1.1.5 Một số tiêu chí đánh giá hiệu quả mô hình quản lý bền vững tài
nguyên dựa vào cộng đồng 94
Theo kinh tế học và quản lý công cộng, có ba yếu tố quan trọng để đánh giá hiệu quả của chính sách
công 94
Nguồn lực: Bao gồm các yếu tố đầu vào khác nhau của các nguồn lực (kỹ thuật kỹ năng, kiến
thức, con người và nguồn lực tài chính) 94
Hiệu suất: Mối quan hệ giữa các đầu ra của chính sách và các nguồn lực được sử dụng để đạt được

nó 94
Hiệu quả: Các mối quan hệ giữa các kết quả đạt được với các mục tiêu phát triển 94
Nguồn: Than Thi Hien, 2009, Thesis: Research on community based coastal resource management
model in Xuan Thuy national park, Nam Dinh, Vietnam-French Community of Belgium Master
Program, Hanoi 95
Dựa trên quan điểm của đánh giá chính sách và lợi thế CBRM, các nhóm tiêu chí sau được lựa chọn
để đánh giá chất lượng hiệu quả của CBCRM: 95
Hiệu quả xã hội: Có thể nói, bất kỳ chính sách, dự án hay mộ hình nào khi triển khai thực hiện, mục
tiêu cuối cùng mà chính sách, dự án hay mô hình đó hướng tới là đạt được hiệu ứng tích cực về
mặt xã hội. Cụ thể, tiêu chí đưa ra để đánh giá hiệu quả xã hội của mô hình CBCRM bao gồm: mức
độ tham gia của cộng đồng địa phương; sự ủng hộ, đồng thuận của người dân trong quá trình quản
lý; ý thức của người dân thay đổi như thế nào?,… 95
Hiệu quả kinh tế: Tiêu chí cốt lõi, không thể thiếu trong việc đánh giá hiêu quả kinh tế đó là lợi ích
thu được về mặt kinh tế do mô hình đem lại. Trong trường hợp này, tiêu chí được sử dụng đánh giá
bao gồm: Thu nhập của người dân tăng hay giảm sau khi áp dụng mô hình, nguồn tài chính duy trì
hoạt động dự án hay quỹ vốn quản lý rừng ngập có hoạt động ra sao, có hiệu quả hay không? 95
Hiệu quả môi trường: Để đảm bảo tính bền vững của một dự án hay mô hình, ngoài việc hiệu quả
về mặt kinh tế - xã hội còn phải tính đến hiệu quả về mặt môi trường. Tiêu chí đánh giá về mặt môi
trường của mô hình CBCRM đó là mức độ ô nhiễm môi trường được cải thiện thông qua một số
hoạt động như: khôi phục và trồng RNM; khai thác và sử dụng hợp lý tài nguyên RNM; Giảm số
hành vi vi phạm quy ước quản lý và sử dụng bền vững RNM;… 95
Hiệu quả quản lý: Phương thức quản lý CBCRM có những bước tiến bộ và ưu điểm gì so với phương
thức cũ (quản lý truyền thống ở địa phương) 95
1.2 CƠ SỞ THỰC TIỄN CỦA VIỆC XÂY DỰNG VỀ QUẢN LÝ BỀN VỮNG
TÀI NGUYÊN DỰA VÀO CỘNG ĐỒNG 95
1.2.1 Kinh nghiệm quốc tế về quản lý bền vững tài nguyên dựa vào cộng
đồng 96
1.2.1.1. Quản lý tại các nước phát triển 96
1.2.1.1. Quản lý tại các nước phát triển 96
1.2.1.2. Quản lý tại các nước đang phát triển 98

1.2.1.2. Quản lý tại các nước đang phát triển 98
1.2.1.3. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 103
1.2.1.3. Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam 103
1.2.2 Tình hình quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng ở Việt Nam 105
1.2.2.1. Xu hướng quản lý tài nguyên dựa vào cộng đồng tại Việt Nam 105
25