THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC

Lời cảm ơn!
Trong quá trình học tập và tìm hiểu thực tế , em vô cùng biết ơn sự
giảng dạy và hướng dẫn nhiệt tình của các thầy cô đã giúp chúng
em gắn kết và hình dung được phần nào giữa lý thuyết và thực tế.
Xin gửi tới các thầy giáo, cô giáo trong khoa Công nghệ sinh học –
Viện Đại học Mở Hà Nội, lời chúc sức khỏe và công tác tốt!
Sinh viên :

1
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
I. MỞ ĐẦU
Ngày nay Công nghệ sinh học đang được coi là một trong 5
ngành công nghệ tiên phong của nhân loại tiến vào thế kỷ 21.
Trong đó , công nghệ vi sinh vật học sản xuất các kháng sinh,
vacxin, vitamin và các hoạt chất ứng dụng trong y học, thực
phẩm , nông nghiệp…đang có những bước tiến vượt bậc.
Ở các nước phát triển trên thế giới thì việc ứng dụng các tiến bộ
di truyền học trong phân lập, sàng lọc, cải tạo giống cho phép
tạo ra các chủng vi sinh vật có khả năng sinh tổng hợp các hoạt
chất sinh học với hiệu suất ngày càng cao.
- -
2
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Trình độ tự động hóa, tin học hóa cao cho phép xây dựng được
các hệ thống sản xuất ổn định với hiệu suất tối ưu. Cùng với các
giải pháp công nghệ mới giúp tiết kiệm mặt bằng và nhân công,
bảo vệ môi trường sinh thái.
Ở Việt Nam, tuy chưa thể đưa công nghệ vi sinh vật ứng dụng
trong lên men sản xuất kháng sinh do một phần khiêm tốn về
vốn đầu tư bởi đây cũng là ngành có nhiều thách thức và mang
tính cạnh tranh khốc liệt trên quy mô toàn cầu, nhưng cũng có

nhiều công ty ( bao gồm cả Nhà nước và Tư nhân) sản xuất,
hoàn thiện rất nhiều lọai thuốc, các dược phẩm, lên men sản
xuất vacxin…v.v có uy tín nhiều năm nay.
Nhà máy Dược phẩm số 2 thuộc công ty CP Mediplantex , Xí
nghiệp thuốc Thú y TW là hai trong số những thương hiệu
nhiều năm đã được cả trong nước và nhiều nơi trên thế giới
công nhận.

- -
3
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
II. PHẦN 2.
Đại cương về kháng sinh , vacxin & công nghệ
lên men sản xuất kháng sinh ,công nghệ sản xuất
vacxin.
Đại cương về kháng sinh và công nghệ lên men sản xuất kháng
sinh.
Định nghĩa kháng sinh:
Dựa theo định nghĩa kinh điển của Walksmann (1942), thì ngày
nay, các nhà khoa học đã cho ra khái niệm về kháng sinh có thể
nói là khá chặt chẽ. : “ kháng sinh là những sản phẩm trao đổi
chất thứ cấp của vi sinh vật, hoặc có nguồn gốc thực vật, hoặc
tổng hợp theo con đường hóa học ,có tác dụng ức chế hoặc tiêu
diệt chọn lọc đối với các vi sinh vật khác.
Đơn vị kháng sinh:
Để biểu thị độ lớn giá trị hoạt tính của kháng sinh trong 1 ml
dung dịch (đv/ml) hay 1mg chế phẩm (đv/mg) thường dùng đơn
vị kháng sinh. Đó chính là một lượng kháng sinh tối thiểu hòa
tan trong một thể tích môi trường xác định có tác dụng ức chế
hay tiêu diệt vi sinh vật kiểm định. Đơn vị quốc tế là IU. VD:

- -
4
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
1IU penicillin G = 0.6µg (1mg =1667IU), 1IU Streptomycin =
1µg ( 1mg = 1000IU), 1mg neomycin chứa 300 IU (1 IU =
3,3µg)…
Phân loại kháng sinh:
Danh sách các kháng sinh được phát hiện ngày càng nhiều, việc
phân loại kháng sinh là cần thiết vì nó giúp các nhà nghiên cứu
tốn ít thời gian khi nghiên cứu các kháng sinh mới về cấu trúc
hóa học , cơ chế tác động, độc tính
Có thể phân loại kháng sinh theo các cách:
- Phân loại theo nguồn gốc kháng sinh: do xạ khuẩn, vi khuẩn,
vi nấm (nấm mốc, nấm men) tạo ra.
- Phân loại theo cơ chế tác dụng : kháng sinh tác dụng lên thành
tế bào , kháng sinh tác động lên quá trình tổng hợp protein, tổng
hợp DNA, mRNA…
- Phân loại theo cấu trúc hóa học: đây là cách phân loại khoa
học nhất . Theo đó , các chất kháng sinh được chia làm nhiều
nhóm.
+) Các chất kháng sinh chứa hydratcacbon ( đường tinh
khiết, aminoglycosid, N-glycosid, glycopeptid ): streptomycin,
eveaninomicin, vancomycin,moenomicin…
- -
5
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
+) Các lactomacrocylic ( chất kháng sinh macrolid polien ,
macrotetrolit, azamycin) : rifamycin, tetranactinerythromycin,
nystatin
+) Các kháng sinh quinon và dẫn xuất: tetracylin,

adriamycin, actinorodin…
+) Các kháng sinh peptid và các acid amin : cycloloserin,
penicillin, bacitracin, actinomycin, bleomycin
+) Các kháng sinh dị vòng chứa nitơ: các kháng sinh
nucleoside (polysome)…
+) Các kháng sinh mạch vòng no : các chất ankan, kháng
ainh steroid : cycloheximic, axit fuzidic
+) Các kháng sinh chứa nhân thơm : chloramphenicol,
gliseofulvin, novobiocin…
+) Các kháng sinh mạch thẳng: phosphomycin
Cơ chế tác dụng của kháng sinh:
Các kháng sinh tác dụng cơ bản qua việc ức chế các phản ứng
tổng hợp rất khác nhau của tế bào vi sinh vật gây bệnh. Chúng
liên kết vào các vị trí chính xác hoặc các phân tử đích của tế bào
vi sinh vật mà tạo ra các phản ứng trao đổi chất. Các đích tác
dụng đặc trưng cho từng nhóm kháng sinh , tuy nhiên trong
nhiều trường hợp người ta vẫn chưa biết hết chính xác. Có 6
mức tác dụng khác nhau đối với tế bào vi khuẩn hoặc nấm:
- -
6
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
thành tế bào, màng tế bào, tổng gen( sao chép và phiên mã) tổng
hợp protein, dịch mã mRNA , chao đổi chất hô hấp và trao đổi
chất trung gian.
Một số ví dụ về cơ chế tác dụng của kháng sinh
Mức tác dụng Ví dụ
Tổng hợp thành tế bào:
Transpeptid hóa
Tổng hợp murein
β-lactam (penicillin)

Vancomycin, phosphomycin,
cycloserin,bacitracin
Màng nguyên sinh
Thay đổi cấu trúc
Thay đổi chức năng
Polymixin, amphotericin,
polyen, gramicidin,
sideromycin. valinomycin
DNA
Phân chia
Dịch mã
Actinomycin ,antracyclin,
rifamicin
Tổng hợp protein
Ribosome
Liên kết t-RNA
Kéo dài
Aminogucosid ,
macrolid( erythromycin)
chlorocid, tetracycline, acid
fuzidic
Trao đổi chất hô hấp Antimycin , oligomycin
Trao đổi chất folat Sulfamid …
Tính kháng kháng sinh:
Khái niệm “ tính kháng thuốc” lần đầu tiên được đề cập ở Nhật
bản (1959-1960). Nguyên nhân chính của hiện tượng kháng
- -
7
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
thuốc ở các vi sinh vật vốn nhạy cảm là do chúng ta sử dụng

thuốc bừa bãi.
Định nghĩa tính kháng thuốc : kháng thuốc là hiện tượng vi sinh
vật mất đi tính nhạy ban đầu của nó trong một thời gian hay
vĩnh viễn dưới tác dụng của kháng sinh hay hóa trị liệu.
Có hai kiểu kháng thuốc :
Kháng thuốc tự nhiên: là một đặc trưng của một nòi vi sinh vật
nhất định dối với một số kháng sinh nhất định nào đó, tính chất
này có từ trước khi sử dụng kháng sinh.Điều này liên quan đến
phổ tác dụng của kháng sinh. Ví dụ: proteus kháng các
tetracyclin, trực khuẩn G
-
kháng các penicillin G, streptococcus
nhóm D kháng lincomycin. Về mặt sinh hóa thì đó là do : tính
thấm của tế bào và sự thiếu vắng phân tử đích.
Kháng thuốc mới nhận: Xuất hiện trong chọn lọc tự nhiên các
chủng đề kháng của quần thể vi sinh vật nhạy cảm khi sử dụng
kháng sinh. Một vi sinh vật trở thành kháng thuốc khi phát triển
được với hàm lương cao đáng kể của kháng sinh ấy so với quần
thể vi sinh vật mà nó có nguồn gốc.
Về mặt cơ chế di truyền học có 2 nguyên nhân chính:
- Do đột biến NST, kiểu này chiếm 10% vi sinh vật kháng
thuốc. Ví dụ : β-lactam, aminosid, cloramphenicol, rifamycin…
- Do nhân tố di truyền Plasmid: kiểu kháng thuốc này rất phổ
biến ( chiếm 90% vi sinh vật kháng thuốc). Plasmid có thể được
- -
8
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
lan truyền từ tế bào này sang tế bào khác qua các cơ chế : biến
nạp, tải nạp, tiếp hợp…
Về cơ chế sinh hóa của kháng thuốc mới nhận có 4 cơ chế

chính:
+ Thay đổi tính thấm thành tế bào.
+ Vô hiệu hóa các kháng sinh bằng enzyme, acetyl hóa,
phosphoryl hóa khiến cho các aminosid bị biến đổi , làm chúng
không qua được thành tế bào.
+ Thay đổi phân tử đích ( đích tác dụng của kháng sinh).
+ Xây dựng con đường trao đổi chất mới mà kháng sinh không
tác dụng.
Lên men sinh tổng hợp kháng sinh:
2.1.6.1 Khái quát hóa quá trình lên men tổng hợp kháng sinh:
Các sản phẩm trao đổi chất bậc một gắn liền với quá trình sinh
trưởng, xảy ra trong thời gian sinh trưởng và còn kéo dài sau khi
sinh trưởng đã kết thúc. Các sản phẩm trao đổi chất bậc hai (sản
phẩm trao đổi chất thứ cấp) là các sản phẩm mà sự có nó không
cần thiết cho sinh trưởng, chỉ xảy ra sau khi sinh trưởng kết
thúc, tức là trong giai đọan cân bằng. Do đó gọi là lên men hai
pha : pha sinh trưởng - pha sản xuất ( trophosphase
-idophase).Tại thời kỳ thứ hai, các sản phẩm trao đổi chất được
tích tụ chủ yếu ở pha này. Thời kỳ đầu pha hai ( pha log) vi sinh
- -
9
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
vật có khả năng sinh tổng hợp cao, cuối pha này, sinh khối
giảm.do tế bào tích tụ sản phẩm chậm. Hơn nữa một số sản
phẩm có thể trở thành nguồn dinh dưỡng của vi sinh vật. Do đó
ta nên kết thúc lên men ở trước thời điểm cuối pha hai để tránh
hiện tượng đồng hóa trở lại các sản phẩm làm giảm hiệu suất lên
men và để tránh hiện tượng tế bào tự phân gây nhớt.
Đường cong sinh trưởng của vi sinh vật.
- -

10
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Sự chuyển tiếp giữa pha 1 và pha 2, thành phần môi trường sẽ
ảnh hưởng đến hình thái và hoạt lực của giống. Dinh dưỡng
cung cấp được vi sinh vật sử dụng để tổng hợp RNA và đồng
hóa cacbon. Nếu lượng P dư, hàm lượng RNA ở mức cao trong
thời gian dài làm chop ha một khéo dài, pha hai chậm. Bắt đầu
rút ngắn hoặc không còn nữa khi chuyển từ pha một sang pha
hai, hàm lượng RNA giảm dần, do dó P trong môi trường được
vi sinh vật sử dụng hết trong pha thứ hai. Nếu trong tế bào , các
chất nhân nhanh cùng hàm lượng DNA cao sẽ làm rút ngắn pha
hai, kích thích nấm mốc , xạ khuẩn sinh bào tử, làm giảm hoạt
lực sinh tổng hợp.
* Nhiệm vụ chính của quá trình lên men :
- Chọn các điều kiện tối ưu của giống trong pha một để rút
ngắn giai đoạn
- Xác định những điều kiện chuyển tiếp từ pha một sang
pha hai.
- Tìm nguyên nhân làm giảm hàm lượng các sản phẩm sau
khi đã đạt mức tối đa.
* Các yếu tố ảnh hưởng đến quá trình lên men:
- pH : ( [H]
+
, [OH]
-
)có ảnh hưởng trực tiếp đến tính keo
của môt trường, hoạt lực hệ enzyme, Ở mức độ giám tiếp pH
điều chỉnh mức độ phân ly các hợp chất của thành phần môi
trường.
- -

11
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
- O
2
: Làm cho sự đồng hóa của vi sinh vật tốt hơn. Nếu
sục O
2
mạnh sẽ làm hư hỏng cơ học tế bào.
- Trong sản xuất kháng sinh, O
2
trong pha một để phục vụ
cho vi sinh vật phát triển, tạo điều kiện cho hệ enzyme được tạo
thành , xúc tác trong pha hai.
2.1.6.2 Nguyên liệu và phương pháp lên men:
* Nguyên liệu ( tạo môi trường lên men) :
- Nguồn cacbon: các loại cacbonhydrat là nguồn nguyên liệu
truyền thống của công nghiệp kháng sinh và vitamin. Vi dụ các
loại dường sạch làm môi trường: sacaroza ( lên men sản xuất
fumagillin), glucoza, lactoza ( lên men sản suất penicillin). Hay
nguồn tinh bột ( ngô, sắn, khoai tây) và dextrin dùng cho các
chủng vi sinh vật có khả năng tạo enzyme amylaza ( lên men
các aminoglucosid)….
- Các nguồn nitơ: Có thể sử dụng các muối amoni, muối
nitrat : ( NH
4
)
2
SO
4
, NaNO

3
, NH
4
NO
3
KNO
3
… ví dụ : cao ngô,
cao nấm men , bột đậu tương…
- Ngoài ra , các chất khoáng, vi lượng và các chất kích thích
cũng rất cần cho sự lên men.
* Giống vi sinh vật cho quá trình lên men tổng hợp kháng sinh:
Giống là những chủng vi sinh vật có khả năng sinh tổng hợp
kháng sinh được phân lập từ những mẫu khác nhau ( đất, nước,
- -
12
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
bùn…), sau đó được nuôi cấy và kiểm định ( nhờ mẫu vi sinh
vật kiểm định) khả năng sinh tổng hợp kháng sinh.
Vi sinh vật kiểm định: là những chủng vi sinh vật đã được
xác định là có độ nhạy cảm nhất định với loại kháng sinh ta
đang kiểm định.
* Các hóa chất và dụng cụ cần thiết :
Que cấy, que trang, ống nghiệm, hộp pertri, que đục lỗ thạch
,buồng cấy , nồi hấp, cân phân tích, tủ sấy vô trùng , tủ ấm,
máy lắc.
* Lên men: Có hai kiểu lên men chính để sản xuất sinh tổng
hợp kháng sinh :
- Lên men bề mặt : Là quá trình nuôi cấy vi sinh vật trên môi
trường rắn, dặc, hay lỏng. Ví dụ : cám, bột ngô, hay nước bã rượu ,

rỉ đường…
- Lên men chìm : Tuyệt đại đa số kháng sinh ngày nay được
sản xuất theo phương pháp lên men chìm. Ở đây , vi sinh vật được
phát triển theo môi trường lỏng, phát triển 3 chiều. Giống cho lên
men được tạo ra cho các cấp giống khác nhau.
+ Giống cấp I : nuôi cấy trong bình nón, trên máy lắc
( 100ml/ 500ml) .
+ Giống cấp II : nuôi trong bình giống 50l.
+ Giống cấp III : được nuôi trong bình từ : 1m
3
- 5 m
3

- -
13
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
- -
14
Phân lập giống vi sinh vật
từ (đất, nước )
Cấy chuyển trên môi
trường thạch nghiêng để
thuần khiết vi sinh vật
Môi trường
thạch nghiêng vô
trùng
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC

Lưư ý: tất cả các khâu từ phân lập vi sinh vật đến thu sản phẩm
đều phải bảo đảm vô trùng tuyệt đối.

Đại cương về vacxin và công nghệ sản xuất vacxin:
Định nghĩa :
- -
Nuôi vi sinh vật trên đĩa
thạch để chuẩn bị cho quá
trình kiểm định
Nuôi cấy trên
môi trường
canh thang
Nuôi cấy tiếp
trên môi trường
thạch thường
Thử hoạt tính kháng sinh
Lên men
15
Thu dịch lên men
Thử pH, chiết để thu sản
phẩm
Môi trường đĩa
thạch vô trùng
Môi trường lên men
vô trùng
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Vacxin là chế phẩm sinh học có tính kháng nguyên , có khả
năng tạo miễn dịch đặc hiệu để chống lại các tác nhân gây bệnh
có bản chất kháng nguyên giống bản chất kháng nguyên của
vacxin.
Thành phần của vacxin:
Một vacxin đã được đưa vào thượng mại hóa hiện nay bao gồm
những thành phần sau:

• Kháng nguyên:
- Kháng nguyên sống ( kháng nguyên nhược độc): bản
chất là những chủng virus cường độc, đã bị làm giảm độc
lực rất nhiều thành dạng nhược độc ( bằng cách cấy
chuyển nhiều đời trên phôi, trên tế bào ). Vacxin có chứa
kháng nguyên thuộc loại này thường có khả năng bảo hộ
suốt đời. Ví dụ : vacxin phòng bệnh sởi, bệnh đậu mùa,
bệnh lao
- Kháng nguyên chết : Bản chất là những chủng vi sinh
vật đã bị làm bất hoạt ( có thể dùng formalin để làm bất
hoạt) , hoặc những mảnh peptid (có thể từ Protein độc
tố), hoặc DNA.
• Chất bổ trợ:
- Chất bổ trợ nhằm tăng hàm lượng kháng nguyên trên
một đơn vị vacxin , thường dùng là muối nhôm: Al(OH)
3
.
- -
16
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
- Chất bổ trợ nhằm tăng cường kích thích đáp ứng miễn
dịch, thường dùng dầu freund FCA/FIA nhằm lôi kéo đại
thực bào( vì trong thành phần có chứa xác vi khuẩn lao).
Hoặc nhằm giữ kháng nguyên tại chỗ để cho quá trình
thực bào xảy ra kéo dài hơn, thường dùng dầu Montanide
ISA
70
.
• Chất bảo quản ( dung môi ):
Trước đây, để bảo quản vacxin, người ta thường dùng

dung môi là keo phèn, nhưng khi tiêm vacxin hay bị sốc,
hoặc gây tai biến, nên bây giờ chuyển sang dạng nhũ dầu.
Mục đích cũng để tập trung kháng nguyên. Các tá chất
kích thích cho vacxin bảo quản tốt hơn.
Một số loại vacxin chính:
• Vacxin kinh điển:
- Vacxin bất hoạt: vacxin phòng bệnh cúm, tả, dịch hạch,
viêm gan siêu vi A…
- Vacxin sống dạng nhược độc: Vacxin phòng bệnh sởi,
quai bị, lao,
- Các vacxin “ toxoid” : vacxin ngừa uốn ván, bạch hầu
• Một số loại vacxin mới đang nghiên cứu:
- Vacxin kảm.
- Vacxin polypeptidique.
- -
17
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
- Các anti-idotype.
- Vacxin DNA.
Cơ chế hoạt động của vacxin:
Bản chất khi đưa vacxin vào cơ thể vật chủ sẽ kích thích đáp
ứng miễn dịch đặc hiệu. Hệ miễn dịch nhận diện vacxin là vật
thể lạ nên hủy diệt chúng và “ghi nhớ” chúng. Nếu có tác nhân
gây bệnh có bản chất kháng nguyên giống với bản chất kháng
nguyên của vacxin đưa vào cơ thể trước đó, thì lập tức hệ miễn
dịch sẽ tấn công các tác nhân gây bệnh nhanh chóng hơn và hữu
hiệu hơn( bằng cách huy động nhiều thành phần của hệ miễn
dịch , đặc biệt là đánh thức các tế bào lymphô trí nhớ).
Tác dụng phụ của vacxin:
• Gây hiện tượng apxe.

• Xuất huyết giảm tiểu cầu.
• Có thể mắc bệnh( có thể là bệnh mà mục đích của vacxin
đó là phòng).
• Có thể dẫn đến tử vong.
Kiểm nghiệm vacxin;
- -
18
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Để đưa một vacxin nghiên cứu có thể sản xuất trên quy mô công
nghiệp và tiến đến thương mại hóa , cần phải qua bước kiểm
nghiệm và đánh giá rất khắt khe về nhiều mặt.
• Độ vô trùng của vacxin:
- Để biết xem một vacxin trước khi đưa vào tiêm chủng có
bị nhiễm tạp một số loại vi sinh vật khác hay không, như:
vi khuẩn, nấm mốc , nấm men.
- Tiến hành cấy trên những môi trường đặc trưng để đánh
giá, xem xét vacxin bị nhiễm tạp loại vi sinh vật nào.
+ Để kiểm chứng nhiễm vi khuẩn thường : tiến hành
nuôi cấy trên môi trường LB. hoặc PCA.
+ Để kiểm chứng nhiễm vi khuẩn gây dung huyết : tiến
hành nuôi cấy trên môi trường thạch máu ( môi trường
gồm thạch thường có bổ sung hồng cầu của ngựa( cừu)).
+ Để kiểm chứng nhiễm nấm men hoặc nấm mốc : nuôi
cấy trên môi trường saboroud.
- Đối với vi khuẩn, có thể phát hiện nhiễm hay không
khoảng sau 24h, còn đối với nấm men , nấm mốc phải sau
5-7 ngày.
• Kiểm tra tính an toàn của vacxin:
- Dù vacxin cho người hay cho động vật cần tiến hành thí
nghiệm trên: thỏ chó(mèo)người theo các bước sau:

- -
19
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
+Mẫu vacxin cần kiểm tra tiêm cho thỏ. Sau đó tiến hành
kiểm tra các thông số sau:
o Thông số tạo máu: bao gồm việc xác định công thức
máu, tình trạng máu khó đông( xuất huyết giảm tiểu
cầu) và tình trạng gây tan huyết.
o Chức năng gan: Kiểm tra men gan ( AST, ALT), để
xác định hàm lượng cholesterol trong máu. Và
Bilvulin, protein huyết thanh( yếu tố này có thể gây
cô đặc huyết thanh).
o Chức năng thận: kiểm tra protein niệu, creatinin
huyết thanh.
- Nếu các thông số trên an toàn trên thỏ, tiếp tục tiến hành
các bước như trên đối với chó (mèo). Nếu các thông số an
toàn trên (chó mèo), giải phẫu đại thể, vi thể để quan sát.
Giải phẫu vi thể :
Ngâm gan trong parafil( đông cứng gan) cắt lạnh cho
vào vi tiêu bản( 1- 1.5µm) và quan sát cấu tạo tế bào
gan( hình thái, độ đồng nhất nguyên sinh chất, cấu trúc
nhân ).
-Tất cả các thông số trên đã xác định an toàn, sẽ tiến hành
tiêm thử nghiệm trên người (đối với vacxin phòng bệnh
cho người).
- -
20
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
• Đánh giá khả năng bảo hộ của vacxin , hiệu lực của
vacxin:

- Vacxin phải đảm bảo khi tiêm vào trong cơ thể sinh vật
cần phải sinh ra đủ lượng kháng thể bảo hộ cho “ thân
chủ”.
- Khi tiêm vacxin sẽ xảy ra:
+ Giai đoạn tiên phát : tức là sau 1-7 ngày sẽ sản sinh
IgM.
+ Giai đoạn thứ phát : tức là từ sau 20 ngày trở lên sau khi
tiêm sẽ sản sinh IgG ( kháng thể dịch thể, chúng ta cần
xem xét)
- Để đánh giá được khả năng bảo hộ của vacxin, cần tiến
hành tiêm vacxin trên các loài động vật thí nghiệm ( như
thỏ, chó )
Sau khi tiêm , sẽ tiến hành công cường độc.
* Lưu ý:
+ Không bao giờ tiến hành công cường độc ở thời điểm 5-
7 ngày sau khi tiêm mũi vacxin đầu tiên. ( Vì thời gian này
IgM sinh ra là chủ yếu, cái mà chúng ta cần đánh giá là
khả năng sinh IgG).
+ Sau khi tiêm mũi vacxin cuối cùng tử 21 ngày trở lên
mới được công cường độc vào cơ thể bị tiêm vacxin.
* Đánh giá hiệu lực của vacxin:
- -
21
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Gây miễn dịch bằng cách bắt buộc là tiêm hai lần để kiểm
tra. Sau lần tiêm cuối cùng 4 ngày, lấy máu, kiểm tra tính
sinh kháng thể, nếu đạt ngưỡng cho phép thì có thể dùng.
Tối thiểu là hiệu lực của 1 vacxin phải đạt 70%.
• Đánh giá độ dài Miễn dịch:
Vacxi có tiêm

khả năng Đã được đánh
bảo hộ giá.


Công cường Công cường Công cường độc
độc lần 3 độc lần1( sau lần hai (sau 1
21 ngày) tháng). Và kiểm
tra bệnh lý, tỷ lệ
chết…)
- -
22
Động vật thí
nghiệm
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC

Quy trình sản xuất một số loại vacxin:
Vacxin cổ điển( chế vacxin bất hoạt hoặc nhược độc):
Virus
Vi kuẩn  Làm nhược độc( hoặc bất hoạt) nuôi cấy.
Kí sinh trùng
o Làm bất hoạt : có thể sử dụng formalin.
o Làm nhược độc: bằng cách cấy chuyển nhiều đời
trên động vật mẫn cảm.
o Nuôi cấy :
- Đối với virus , nuôi cấy trên động vật mẫn cảm,
phôi gà(vịt), hoặc nuôi trên tế bào nuôi nhân tạo( tế
bào vero)
- Đối với vi khuẩn, nuôi trên môi trrường nhân tạo
như mt LB.
2.2.7.2 Vacxin tổng hợp:

Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng
Xác định trình tự acid amin, trình tự các gốc đường.
- -
23
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Tái tổ hợp các protein kháng nguyên
hoặc các polysaccharide kháng nguyên
Vacxin
- Ưu điểm của phương pháp :Chỉ cần làm một làn duy nhất
để xác định trình tự các a.a.
- Nhược điểm của phương pháp: Hiệu lực của vacxin thay
đổi, do khó tạo đụợc cấu trúc đặc trưng của protein kháng
nguyên.
Vacxin tái tổ hợp:
Virus, vi khuẩn, ký sinh trùng.
Tách gen mã hóa kháng nguyên

Nhân dòng gen bằng phản ứng PCR
Biểu hiện gen
Tinh sạch kháng nguyên
- -
24
THAM QUAN QUY TRÌNH SẢN XUẤT THUỐC VÀ VACCINE TẠI NHÀ MÁY THUỐC
Vacxin tái tổ hợp
Vacxin đường uống cho người :
Tại khâu biểu hiện gen, chuyển gen và nuôi cấy mô trên
thực vật để tạo vacxin đường uống. ( và phòng bệnh
cho thực vật).

III. PHẦN 3.

Khảo sát quy trình công nghệ sản xuất thuốc
tại nhà máy Dược phẩm số 2.
Giới thiệu về nhà máy :
Nhà máy được thành lập năm 2005 và đi vào hoạt động
năm 2007 với diện tích là 20.000 m
2
. Sản xuất các mặt
hàng tân dược, đông dược ,thực phẩm chức năng, đạt năng
suất 40-50 triệu viên/7h.
Hệ thống nhà máy:
- Xưởng sản xuất: đạt tiêu chuẩn GMP ( Good
Manufacturing Practices).
- Phòng KTCL: đạt tiêu chuẩn GLP ( Good Larboratory
Practices).
- -
25