skkn ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn tập đọc ở trường tiểu học

TH¤NG TIN CHUNG VÒ S¸NG KIÕN
1. Tªn s¸ng kiÕn: Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn Tập đọc
ở trường Tiểu học
2. Lĩnh vực áp dụng sáng kiến: Môn Tiếng Việt
3. Thời gian áp dụng sáng kiến: Từ ngày 15 tháng 8 năm 2011 đến ngày 22 tháng
5 năm 2012
4. Tác giả:
Họ và tên: Trần Thị Xuân Hương
Năm sinh: 1987
Nơi thường trú: Đại Thắng - Vụ Bản - Nam Định
Trình độ chuyên môn: Đại học Sư phạm
Chức vụ công tác: Tổ phó tổ chuyên môn khối 4, 5
Nơi làm việc: Trường Tiểu học C Thành Lợi - Vụ Bản - Nam Định
Địa chỉ liên hệ: Trường Tiểu học C Thành Lợi - Vụ Bản - Nam Định
Điện thoại: 01689 285 587
5. Đơn vị áp dụng sáng kiến:
Tên đơn vị: Trường Tiểu học C Thành Lợi
Địa chỉ: Thành Lợi - Vụ Bản - Nam Định
Điện thoại: 03503 820 696
I. §iÒu kiÖn, hoµn c¶nh t¹o ra s¸ng kiÕn:
1
Nhiều năm qua, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong giảng dạy và học
tập đang trở thành nhu cầu thiết yếu thúc đẩy sự nghiệp giáo dục phát triển theo
hướng công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Tiếp tục với niềm đam mê được
nghiên cứu ứng dụng các phương pháp vào việc đổi mới PPDH môn Tiếng Việt
trong nhà trường, trong đề tài nghiên cứu này, tôi muốn đề cập đến việc sử dụng
công nghệ thông tin trong dạy học phân môn tập đọc như thế nào cho hiệu quả. Đây
cũng là những trăn trở của nhiều đồng nghiệp trong quá trình dạy học nhằm đáp
ứng yêu cầu tiên tiến của thời đại. Trong quá trình nghiên cứu suy nghĩ tìm tòi, tôi
mạnh dạn tập hợp và đề xướng một số phương pháp ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học phân môn tập đọc ở góc độ công nghệ nghe nhìn. Tên đề tài của tôi

là: Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn tập đọc ở Tiểu học.
Phạm vi đề tài này là: sử dụng công nghệ nghe nhìn với vai trò là phương
tiện, thiết bị dạy học cho việc dạy học phân môn tập đọc trong nhà trường Tiểu học
hiện nay.
Tôi chọn đề tài này xuất phát từ những lý do sau:
- Một là, ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn tập đọc là
thực hiện định hướng Đổi mới PPDH của Bộ Giáo dục và Đào tạo ở cấp Tiểu học:
“Tăng cường sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy học và đặc biệt lưu ý
đến những ứng dụng của công nghệ thông tin ”
- Hai là, trong quá trình dạy học, bản thân tôi và các đồng nghiệp khác cũng
gặp rất nhiều khó khăn khi giải thích cho các em hiểu được các khái niệm từ trừu
tượng, hoặc cũng rất khó khăn giúp các em cảm nhận được hết các giá trị, ý nghĩa,
thông điệp, cái hay, cái đẹp mà tác giả muốn gửi gắm qua tác phẩm của mình nếu
như giáo viên chỉ dùng lời lẽ giảng giải vì vốn kinh nghiệm sống của học sinh Tiểu
học còn quá ít. Chẳng hạn với hình ảnh, “những con vượn bạc má ôm con gọn ghẽ
chuyền nhanh như tia chớp. Những con chồn sóc với chùm lông đuôi to đẹp vút qua
không kịp nhìn theo” (trong bài Kì Diệu rừng xanh – Nguyễn Phan Hách), hay hình
2
ảnh “ Nhà nọ sang nhà kia phải leo trên cầu bằng thân cây đước” (trong bài Đất Cà
Mau – Mai Văn Tạo), hoặc hình ảnh sông Kinh Thầy, cảnh thời chiến tranh tranh
trong câu thơ “ Những năm bom Mĩ/ Trút trên mái nhà … Bát cơm mùa gặt/ Thơm
hào giao thông …” (trong bài Hạt gạo làng ta – Trần Đăng Khoa); “ hoa quỳnh lá
dày, giữ nước, … hoa ti gôn thích leo trèo, … hoa giấy cuốn chặt, … cây đa Ấn Độ
thì liên tục bật ra búp …” (trong bài Chuyện một khu vườn nhỏ - Văn Long), “cây
bình bát, cây bần cũng phải quây quần thành chòm, thành rặng , cây đước” (trong
bài Đất Cà Mau – Mai Văn Tạo), hay khi giáo viên giới thiệu về Văn miếu Quốc
Tử Giám (trong bài Nghìn năm văn hiến – Nguyễn Hoàng), hoặc khi giáo viên mô
tả về cái hay, cái đẹp của hội thổi cơm thi (trong bài Hội thổi cơm thi ở Đổng Vân),
hay khi giáo viên muốn học sinh cảm nhận được hết vẻ đẹp uy nghi, tôn kính của
phong cảnh Đền Hùng (trong bài Phong cảnh đền Hùng) … Với các nội dung trên

thì không lời lẽ nào có thể giúp giáo viên truyền tải hết giá trị từ ngữ, nội dung bài
đọc, minh họa nội dung truyền tải bằng việc đưa tranh ảnh, phim tư liệu thực tế về
bài đọc, dẫn dắt học sinh đến “tham quan” qua phim tư liệu. Vì vậy, việc ứng dụng
công nghệ nghe nhìn sẽ lấp đi những “hạn chế” đó và sẽ phát huy hết được những
hiệu quả cụ thể, thiết thực của nó. Đồng thời sẽ mang lại hiệu quả cao trong việc
tiếp nhận văn học, phù hợp với yếu tố tâm lý của học sinh tiểu học là nhận thức chủ
yếu qua trực quan, tiếp tục phát huy phương pháp dạy học trực quan sinh động (trực
quan thính giác, trực quan thị giác bên cạnh trực quan ngôn từ) theo hướng hiện đại
hóa, đáp ứng mục tiêu giáo dục tiểu học là: “tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú và trách nhiệm học tập cho học sinh”
- Ba là, việc ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào các tiết học tập đọc rất phù
hợp với điều kiện dạy học của giáo viên và học sinh hiện nay, nhất là đối với các
trường huyện. Có thể thực hiện bình thường ở tại lớp học, thực hiện cho tất cả các
tiết học trong chương trình toàn cấp: lớp 1, 2, 3, 4, 5.
3
- Bốn là, phạm vi ứng dụng đa dạng, dưới nhiều hình thức: kiểm tra bài cũ,
tìm hiểu bài mới, kỹ năng trình bày một vấn đề, kỹ năng cảm thụ văn học, kỹ năng
sáng tạo cho học sinh.
- Năm là, về cơ sở vật chất: các trang tiết bị vật chất cũng như làm các đồ
dùng dạy học rất đơn giản, ít tốn kém, nhà trường có thể thực hiện dễ dàng như:
làm tranh (ép nhựa hoặc tranh in lụa), máy ghi âm, dùng đĩa hoặc USB.
- Sáu là, nguồn tư liệu và tích lũy tư liệu: Tư liệu lấy chủ yếu từ thông tin
trên mạng internet, giáo viên lựa chọn và xử lý theo mục tiêu bài học. Việc tích lũy
tư liệu cũng khá dễ dàng: Phát động trong tổ, khối, mỗi giáo viên trong mỗi học kỳ
tìm kiếm và xử lý tư liệu cho 2 - 3 bài học. Giới thiệu cho đồng nghiệp trong tổ,
khối để khai thác hiệu quả và đưa vào ứng dụng chung trong các tiết dạy. Có nơi
quản lý và bảo quản thiết bị dạy học.
- Bẩy là, đối với việc chuẩn bị:
Về phía giáo viên: Theo nội dung bài dạy, lựa chọn và sắp xếp tranh, đồ dùng
dạy học, chuẩn bị máy ghi âm, ghi hình. Giáo viên chủ động trong việc chuẩn bị,

giảm sự lệ thuộc vào việc chuẩn bị phòng máy chiếu và tránh được những sự cố kỹ
thuật do sử dụng CNTT.
Về phía học sinh: Học sinh học theo công nghệ nghe nhìn sẽ có một tâm lý
chuẩn bị bài cũ linh hoạt và tự do hơn, không bị gò bó vào ngôn từ bài học.
- Tám là, về thời gian thực hiện: Sự lồng ghép công nghệ nghe nhìn vào các
tiết học tập đọc không làm ảnh hưởng đến quy trình thực hiện các bước lên lớp,
không chiếm nhiều thời gian để chuẩn bị, ngược lại còn có thể rút ngắn khoảng
cách thời gian trong quá trình tiếp nhận bài học.
- Chín là, về việc thực hiện, với kỹ thuật in ấn hiện đại, việc làm tranh ảnh
không còn khó khăn (tranh có thể sử dụng nhiều năm, có thể làm tranh màu); hình
thức ghi âm cũng thật phong phú tiện ích: máy ghi âm nhỏ, ghi âm qua điện thoại,
có thể sử dụng USB, băng đĩa…
4
II. Thực trạng
Qua quá trình giảng dạy trước đây của bản thân cũng như qua khảo sát, thâm
nhập thực tế trong các tiết dạy của các đồng nghiệp khác trong trường cũng như các
trường bạn ở hầu hết các khối, lớp tôi nhận thấy một số thực trạng sau:
Ứng dụng phương pháp trực quan sinh động vào dạy học phân môn Tập đọc
là một phương pháp dạy học đã có từ rất lâu. Song hiện nay, qua thâm nhập thực tế
ở hầu hết các khối lớp ở các trường Tiểu học, tôi nhận thấy các đồng chí giáo viên
mới chỉ dừng lại ở việc sử dụng một số tranh ảnh đơn thuần như tranh vẽ minh họa
nội dung bài đọc hay chân dung nhân vật mà Sách giáo khoa đã có sẵn, còn nhiều
giáo viên chưa thật quan tâm, đầu tư vào tiết dạy tập đọc. Đồng thời giáo viên cũng
chưa khai khác, phát huy tối đa hiệu quả của đồ dùng dạy học vốn có. Đa số, giáo
viên áp dụng cách dạy học theo lối “dạy chay” (không có phương tiện, thiết bị dạy
học) nên dễ dẫn đến khuynh hướng làm cho tiết học trở nên khô khan, do giáo viên
chỉ mải tổ chức bài dạy để học sinh chủ động nắm bắt kiến thức bằng hệ thống câu
hỏi hay những hệ thống kiến thức cần đạt. Do đó các hình thức giúp học sinh hiểu
nghĩa từ, liên hệ thực tế, tìm hiểu nội dung bài đọc còn máy móc, chưa chú ý hướng
dẫn học sinh hiểu ngôn từ, cảm thụ tác phẩm, chưa khuyến khích học sinh phát huy

hết tính chủ động, sáng tạo, tư duy, tích cực. Chính vì thế các em tiếp thu bài đọc
còn mang tính thụ động, máy móc và sẽ rất dễ nhanh quên. Đặc biệt các em chưa
thật hứng thú tích cực trong tiết tập đọc. Chẳng hạn, trong bài thơ Hành trình của
bầy ong, tác giả Nguyễn Đức Mậu tả cảnh đẹp nơi ong tìm đến: “Bập bùng hoa
chuối, trắng màu hoa ban”. Hiện nay, đa số giáo viên chỉ dùng lời lẽ để giới thiệu
cho học sinh về hoa ban, hoa chuối như thế các em sẽ không thể cảm nhận hết
được vẻ đẹp gợi cảm, tinh khôi của những nơi ong bay đến tìm hoa làm mật một
cách sinh động, ấn tượng. Cũng như vậy với hình ảnh, “những con vượn bạc má ôm
con gọn ghẽ chuyền nhanh như tia chớp. Những con chồn sóc với chùm lông đuôi
to đẹp vút qua không kịp nhìn theo” (trong bài Kì Diệu rừng xanh – Nguyễn Phan
Hách), hay hình ảnh “ Nhà nọ sang nhà kia phải leo trên cầu bằng thân cây đước”
5
(trong bài Đất Cà Mau – Mai Văn Tạo), hoặc hình ảnh sông Kinh Thầy, cảnh thời
chiến tranh “ Những năm bom Mĩ/ Trút trên mái nhà … Bát cơm mùa gặt/ Thơm
hào giao thông …” (trong bài Hạt gạo làng ta – Trần Đăng Khoa); “ hoa quỳnh lá
dày, giữ nước, … hoa ti gôn thích leo trèo, … hoa giấy cuốn chặt, … cây đa Ấn Độ
thì liên tục bật ra búp …” (trong bài Chuyện một khu vườn nhỏ - Văn Long), “ cây
bình bát, cây bần cũng phải quây quần thành chòm, thành rặng , cây đước” (trong
bài Đất Cà Mau – Mai Văn Tạo), hay khi giáo viên giới thiệu về Văn miếu Quốc
Tử Giám (trong bài Nghìn năm văn hiến – Nguyễn Hoàng), hoặc khi giáo viên mô
tả về cái hay, cái đẹp của hội thổi cơm thi (trong bài Hội thổi cơm thi ở Đổng Vân),
hay khi giáo viên muốn học sinh hiểu được thế nào là “bức hoành phi”, “ngã ba
hạc”, muốn học sinh cảm nhận được hết vẻ đẹp uy nghi, tôn kính của phong cảnh
Đền Hùng (trong bài Phong cảnh đền Hùng) … Với những bài đọc trên, qua khảo
sát thực trạng hiện nay cho thấy đa số giáo viên chỉ áp dụng phương pháp dạy học
thông thường, chưa thực sự tích cực, nghĩa là chỉ dùng lời lẽ giảng giải cho học sinh
hiểu mà thôi. Chính vì vậy, kết quả tất yếu là học sinh gần như chỉ hiểu mơ hồ hoặc
chỉ hiểu một phần về những từ ngữ trong bài đó và như thế cũng đồng nghĩa với
việc chưa hiểu hết nội dung, giá trị bài đọc hay có chăng các em chỉ hiểu một cách
thụ động và bị áp đặt.

Mặt khác, cũng cần nói thêm rằng, thực tế không phải giáo viên dạy tiểu học
nào cũng có khả năng minh hoạ cho các bài thơ bằng âm nhạc hay ngâm thơ.
Hơn nữa chúng ta biết rằng, Bộ chỉ cung cấp cho chúng ta một số tranh ảnh
dạy học ít ỏi, khiêm tốn. Tranh ảnh cũng chỉ đơn giản ở các dạng: tranh minh họa
một tình tiết truyện. Như vậy, tất cả đều phải phụ thuộc vào sự sáng tạo của chính
người dạy. Nói cách khác, chúng ta phải tự trang bị lấy để việc giảng dạy có hiệu
quả.
Ngoài ra, thực tế hiện nay cho thấy các trang thiết bị hỗ trợ cho việc dạy học
ứng dụng CNTT ở các trường còn rất mỏng. Đối với các trường huyện, toàn trường
6
chỉ có khoảng một thiết bị đèn chiếu, máy chiếu để phục vụ cho các tiết dạy ứng
dụng CNTT. Do đó, số tiết dạy này chỉ có thể áp dụng cho các tiết thao giảng, hội
giảng với định lượng từ 02 đến 05 tiết/ giáo viên/ năm học. Việc ứng dụng công
nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn tập đọc này có thể giúp tăng cường khả
năng, kỹ năng vận dụng CNTT vào thực tế, phù hợp với điều kiện thực tế về cơ sở
vật chất, tối ưu các điều kiện hiện có, sử dụng các phương tiện dạy học, thiết bị dạy
học được trang bị hoặc do các giáo viên tự làm lấy góp phần thúc đẩy việc đổi mới
phương pháp dạy học ngay cả trong điều kiện không có máy chiếu.
III. Các giải pháp
1. Phương pháp tiến hành
- Bản thân tôi tiến hành thiết kế một số bài học theo đề tài này như: tạo lập
một số tranh ảnh, chọn một số trích đoạn phim, các tư liệu về các tác giả, các băng
ghi âm đọc, hát, ngâm thơ một số văn bản… phục vụ cho việc dạy học theo từng
bài, từng mục đích (kiểm tra, giảng dạy, kỹ năng hiểu, cảm thụ)
- Tiến hành thực hiện trên các tiết dạy ở các lớp (chủ yếu khối lớp 5, theo
phân công của nhà trường). Rút ra nhận xét, kết quả của việc ứng dụng công nghệ
nghe nhìn cho từng khâu: chuẩn bị, thời gian thực hiện, phương tiện thực hiện, đối
tượng thực hiện. Điều chỉnh và thực hiện ở các lớp sau để đạt hiệu quả hơn.
- Thực hiện đề tài này, tôi đã lên kế hoạch cho bản thân từ đầu năm: Tìm
kiếm các tư liệu phục vụ cho việc dạy học dưới các dạng: tranh, băng đĩa, video

nhằm thực hiện có hiệu quả nhất việc sử dụng phương tiện, thiết bị dạy học trong
điều kiện dễ thực hiện nhất.
- Tiến hành điều tra cơ bản hiệu quả của việc ứng dụng công nghệ nghe nhìn
vào dạy học phân môn tập đọc từ phía học sinh. Đối chiếu kết quả của các năm học
trước và rút ra kết luận cục bộ.

7
2. Các giải pháp ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy phân môn Tập đọc
2.1 Sử dụng công nghệ nghe nhìn trong dạy học cung cấp kiến thức mới
- Trong dạy học: Thông qua các hình thức:
+ Sử dụng tranh, các trích đoạn phim, các băng ghi âm đọc diễn cảm, ngâm thơ, hát
+ Mục đích: Minh hoạ, bổ sung kiến thức, khắc sâu kiến thức
+ Dạy các tiết ƯDCNTT: Hạn chế việc ghi nội dung bằng chữ thay cho lời nói, mà
chủ yếu sử dụng các phượng tiện nghe, nhìn (hình ảnh, tranh, sơ đồ, bảng biểu, hoạ
đồ) để đưa học sinh đến với văn bản. Trước đây, khi mới tiếp cận công nghệ thông
tin trong dạy học phân môn tập đọc, một số giáo viên đã chuyển hết nội dung bài
giảng vào máy, và trong tiết dạy chỉ cần “lia” lên cho học sinh xem. Thực chất, đó
chỉ là hình thức chuyển từ “nghe” lời giảng sang “nhìn” lời giảng mà thôi. Cách
ứng dụng hời hợt ấy, đã triệt tiêu vai trò lời giảng của giáo viên, điều mà không một
công nghệ nào có thể thay thế được. Khi chọn tên gọi đề tài này, tôi còn muốn nhấn
mạnh tác dụng của việc “nghe”, “nhìn” đối với tiết học tập đọc, với vai trò là một
phương tiện hỗ trợ dạy học. Nghĩa là, khi áp dụng CNTT, đối với phân môn tập
đọc, giáo viên vẫn chú ý lời giảng, còn máy chiếu chỉ sử dụng để tăng cường khả
năng khác như đã trình bày ở trên.
Ví dụ như khi dạy bài Hạt gạo làng ta ở phần giải nghĩa từ với những từ ngữ
như sông Kinh Thầy, gầu (trong câu “Vục mẻ miệng gầu”), hào giao thông,
quang trành … Nếu giáo viên chỉ giảng bằng lời thì học sinh sẽ khó hình dung ra
và không nhớ lâu được nhưng nếu giáo viên đưa hình ảnh và giải thích thêm hoặc
cho học sinh mô tả lại trên hình ảnh:
8

Sông Kinh Thầy
Gầu sòng
9

Hào giao thông Quang trành
Nhìn từng hình ảnh trên thì học sinh sẽ ghi nhớ lâu hơn, hiểu rõ hơn vì học
sinh tiểu học nhận thức chủ yếu qua trực giác.
Hoặc những từ ngữ bức hoành phi, Ngã Ba Hạc, ngọc phả trong bài Phong
cảnh đền Hùng…định nghĩa bằng lời học sinh khó hiểu, trừu tượng, vì những hình
ảnh đó ở lứa tuổi các em ít được tiếp xúc thậm xúc thậm chí có em chưa tiếp xúc
bao giờ. Nhưng nếu GV đưa hình ảnh:
10

Bức hoành phi Ngã Ba Hạc

Ngọc phả
HS được nhìn những hình ảnh trực tiếp trên sẽ rất hiệu quả.
2.2 Sử dụng công nghệ nghe nhìn trong kiểm tra, đánh giá
- Trong kiểm tra: Có thể sử dụng công nghệ nghe nhìn để tiến hành kiểm tra
kiến thức, kỹ năng của học sinh như:
11
+ Qua một hình ảnh tượng trưng thử đoán tên bài thơi, tên tác giả và đọc thuộc
lòng bài thơ này?
“Hạt vàng làng ta”
+ Các hình ảnh sau đây có liên quan đến tác phẩm nào?Hãy nêu nội dung chính
của tác phẩm ấy.

C¸ sÊu C©y ®íc
Học sinh sẽ biết ngay đó là bài Đất Cà mau và nêu được nội dung bài

+ Những bức ảnh sau biểu tượng cho tác phẩm tác phẩm nào? (Sau đó cho
học sinh trả lời câu hỏi liên quan đến bài đọc đó.
12

Nhìn 2 hình ảnh trên hs sẽ trả lời được ngay tên bài là Những con sếu bằng
giấy và trả lời được các câu hỏi liên quan đến bài đọc.
+ Hoặc hãy đọc những dòng thơ gợi lên từ các hình ảnh sau đây và nêu nội
dung của những dòng thơ đó?

(Hành trình của bầy ong, …)
+ Hoặc cho hs nghe đoạn văn, đoạn thơ về bài Hạt gạo làng ta và yêu cầu học
sinh nêu nội dung đoạn văn, đoạn thơ đó hoặc cho biết các hình ảnh so sánh, nhân
hóa, … trong bài đó).
13
2.3 Sử dụng công nghệ nghe nhìn trong việc cảm thụ tác phẩm văn chương,
đọc thuộc lòng những bài thơ.
- Từ các phương tiện nghe nhìn, giáo viên, học sinh có thể dễ dàng thực hiện
các hoạt động: đọc diễn cảm, đọc thuộc lòng. Ví dụ khi nghe đọc diễn cảm bài thơ
Hạt gạo làng ta – Trần Đăng Khoa, hay nghe ngâm thơ bài Đất nước – Nguyễn
Đình Thi học sinh sẽ có thể cảm thụ tác phẩm tốt hơn, cũng sẽ có cảm xúc để đọc
diễn cảm tốt hơn. Hoặc khi được nghe những ngôn từ của bài thơ được nhạc sĩ phổ
nhạc, ngôn từ đó được kèm theo những lốt nhạc như bài hát Bài ca về trái đất –
Định Hải, Hạt gạo làng ta – Trần Đăng Khoa, … sẽ giúp những ngôn từ của bài thơ
dễ đi vào lòng học sinh hơn và các em sẽ thuộc bài thơ nhanh, cũng như sẽ nhớ bài
thơ lâu hơn.
- Hoặc từ một bức tranh, một cảnh trong phim, giáo viên cho học sinh bình
luận, phát biểu cảm nhận của mình. Chẳng hạn, cho học sinh quan sát hình ảnh về
máy bay thả bom, những ngôi nhà bị cháy, những trẻ em, những người dân vô tội bị
chết vì bom đạn, …

14
Từ đó, hãy nêu ý nghĩa nội dung bài thơ mà những tranh ảnh trên đang muốn
nói tới. Nhìn các tranh ảnh trên học sinh sẽ nêu được nội dung vủa bài tập đọc Ê-
mi-li, con … là lên án, tố cáo tội ác của bọn đế quốc Mĩ và ca ngợi hành động xả
thân vì hòa bình của chú Mo-ri-xơn.
2.4 Sử dụng công nghệ nghe nhìn trong việc mở rộng kiến thức liên quan đến
tác phẩm
Công nghệ thông tin có thể giúp hỗ trợ đắc lực cho giáo viên trong việc mở
rộng thêm vốn kiến thức liên quan đến nội dung bài giảng, dẫn dắt học sinh đến
nơi, địa điểm trong tác phẩm trong khi chưa có điều kiện đi thâm nhập tham quan
thực tế, đặc biệt là học sinh vùng nông thôn. Chẳng hạn khi học bài Nghìn năm văn
hiến sau khi các em học xong bài học, giáo viên sẽ giới thiệu và cho các em xem
đoạn phim cùng với những lời thuyết minh về Văn miếu Quốc Tử Giám các em sẽ
được mở rộng kiến thức, hiểu bài đọc hơn, như được đến tham quan tận nơi Văn
miếu Quốc Tử Giám để hiểu sâu hơn về truyền thống hiếu học tốt đẹp của dân tộc
ta. Hay khi học bài Phong cảnh đền Hùng, bài Đất Cà Mau hoặc bài Hội thổi cơm
thi ở Đổng Vân, … thì những đoạn phim về hội thổi cơm thi ở Đồng Vân ngày nay,
hoặc phim về phong cảnh Đền Hùng hoặc đoạn phim về đất Cà Mau, … sẽ tạo điều
kiện giúp cho học sinh “tham quan” và tìm hiểu rõ hơn về địa điểm trong bài, được
xem phim học sinh sẽ như được tự mình khám phá địa danh trong bài mà học sinh
thực ra chưa hề có điều kiện đi đến.
3. Cách thức sử dụng công nghệ nghe nhìn
- Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn tập đọc đòi hỏi
người giáo viên phải dành thời gian và tâm huyết để tìm tòi, nghiên cứu, tạo ra
những cấu trúc, hình ảnh, đoạn phim cách sử dụng sao cho phù hợp với thời gian
15
tiết dạy, phù hợp với bài học, với giá trị thẩm mỹ của phương tiện. Sử dụng công
nghệ nghe nhìn đòi hỏi giáo viên phải không ngừng sáng tạo, tìm ra những cách
thức mới, có giá trị phục vụ thực sự, tránh sự lặp lại nhàm chán. Ví dụ để dạy bài
Hạt gạo làng ta thì đoạn phim tải được trên internet nói về tác giả Trần Đăng Khoa

và thời kì sáng tác bài thơ là rất dài khoảng 15 phút, nếu giáo viên cứ thế chiếu lên
mà không có trọng tâm thì hết nửa thời gian tiết học và như thế sẽ không có hiệu
quả, không có thời gian tìm hiểu các hoạt động khác. Vì vậy mà giáo viên phải phải
biết chọn lọc và xử lí dữ liệu để có được đoạn trọng tâm nhất, phục vụ có hiệu quả
nhất trong tiết học.
- Ứng dụng CNNN có thể bằng phương thức đơn: Một tranh, ảnh, đoạn
phim…
- Ứng dụng CNNN có thể bằng phương thức kết hợp: tranh ảnh, phim, đoạn
ghi âm, …
IV. Hiệu quả do sáng kiến đem lại
Qua việc ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học phân môn Tập đọc năm
học 2011 - 2012 vừa qua tôi và các đồng nghiệp nhận thấy nó đã mang lại những
hiệu quả thiết thực sau:
- Thứ nhất Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học môn tập đọc đã phát
huy được những hiệu quả cụ thể, hỗ trợ đắc lực cho giáo viên trong việc giúp học
sinh tìm hiểu bài đọc, diễn đạt hết những nội dung giáo viên muốn truyền tải mà
trước đây lời lẽ không thể diễn đạt hết. Học sinh được tiếp nhận một cách nhẹ
nhàng chỉ bằng thời gian ngắn, khắc phục tình trạng “diễn thuyết, giảng giải nhiều”
của giáo viên và thật sự gây hứng thú học tập cho học sinh. Mặt khác nó còn phát
huy hết được tính chủ động trong việc chiếm lĩnh tri thức của học sinh, giúp khắc
sâu kiến thức, tiết học nhẹ nhàng và hiệu quả, đáp ứng tinh thần Đổi mới phương
pháp dạy học đặt ra hiện nay. Chẳng hạn video cảnh thời chiến tranh “ Những năm
bom Mĩ/ Trút trên mái nhà … Bát cơm mùa gặt/ Thơm hào giao thông …” (trong
16
bài Hạt gạo làng ta – Trần Đăng Khoa); đoạn phim ngắn về cảnh vật và con người
Cà Mau ( trong bài Đất Cà Mau – Mai Văn Tạo), hay đoạn phim giới thiệu Văn
miếu Quốc Tử Giám ( Nghìn năm văn hiến – Nguyễn Hoàng), đoạn video mô tả hội
thổi cơm thi ở làng Đồng Vân ngày nay ( trong bài Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân),
đoạn phim quay về phong cảnh Đền Hùng (trong bài Phong cảnh Đền Hùng) …
Tất cả được áp dụng vào dạy học đã mang lại một thế giới quan sinh động hơn,

nhận thức đúng đắn và thực tế hơn, giúp các em tiếp nhận được nội dung bài đọc
một cách hiệu quả và nhẹ nhàng hơn rất nhiều so với phương pháp dạy học khi
chưa ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học.
- Thứ hai, Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học môn tập đọc còn giúp
cho học sinh khắc sâu kiến thức nhờ vào những ấn tượng đập mạnh trực tiếp vào thị
giác, thính giác thông qua các phương tiện nghe nhìn, giúp học sinh có thể đi từ
cảm thụ đến sáng tạo.
- Thứ ba, nghe đọc diễn cảm trong việc Ứng dụng công nghệ nghe nhìn sẽ
tạo điều kiện cho sự phát triển về mặt cảm thụ, tư tưởng, tình cảm của học sinh đối
với nội dung bài đọc trở nên sâu sắc hơn. Những biện pháp như vậy phát triển trí
tưởng tượng của người đọc và đồng thời đó là cách để phát hiện năng lực và đưa
học sinh vào công việc thâm nhập bài đọc. Ví dụ bài Hạt gạo làng ta phần luyện
đọc diễn cảm tôi đã cho học sinh nghe một băng có sẵn giọng đọc tốt của một bạn
học sinh đồng lứa tuổi và sau đó cho học sinh nêu giọng đọc, phân tích các từ nhấn,
lướt, ngắt, nghỉ của câu chữ, học sinh sẽ tự đặt cho mình câu hỏi “tại sao mình lại
không đọc được như bạn” kết quả cho thấy học sinh dễ dàng hơn trong quá trình
luyện đọc, nhiều học sinh thực sự đọc tốt và có xúc cảm.
- Thứ tư, việc Ứng dụng công nghệ nghe nhìn đã lấp đi những “hạn chế”
trong việc không phải giáo viên dạy tiểu học nào cũng có khả năng minh hoạ cho
các bài thơ bằng âm nhạc hay ngâm thơ. Ví dụ như bài Hạt gạo làng ta hay bài Bài
ca về trái đất, … đã được chuyển thể sang bài hát.
17
- Thứ năm, Ứng dụng công nghệ nghe nhìn đã phục vụ đắc lực cho việc tìm
hiểu tiểu sử tác giả - một cách thức tiếp cận yếu tố ngoài văn bản. Giọng nói của
nhà văn qua các băng đĩa, minh họa lời kể của giáo viên bằng âm nhạc, những đoạn
nhạc ngắn gọn mở đầu lời kể về những giai đoạn khác nhau trong cuộc đời của nhà
văn, đọc diễn cảm những trích đoạn trong sáng tác của nhà văn…tất cả những điều
đó góp phần làm cho bài học thêm sức truyền cảm và có tác dụng về mặt tình cảm.
Ví dụ khi tôi cho học sinh nghe đoạn trích tác giả Trần Đăng Khoa nói về bài thơ
Hạt gạo làng ta thì thực tế cho thấy sức hấp dẫn của trực quan bằng ngôn từ của nhà

thơ là có tác động rộng rãi nhất, thuyết phục nhất. Và cần chú ý rằng trước khi cho
học sinh xem, giáo viên cho một số câu hỏi. Điều đó thúc đẩy các em, không chỉ
đơn thuần nhìn và nghe chăm chú mà còn buộc các em phải suy nghĩ khi theo dõi
màn hình. Câu hỏi đương nhiên là đa dạng. Có thể là:
+ Em hãy cho biết đoạn phim trên nói về tác giả nào và bài thơ nào?
+ Tác giả sáng tác bài thơ trong hoàn cảnh nào? Chi tiết nào cho em thấy rõ
điều đó?
- Ngoài ra, thực tế qua việc ứng dụng công nghệ nghe nghìn trong năm học
qua cho thấy, về mọi điều kiện để thực hiện ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào
dạy học môn tập đọc, chúng ta đều có thể làm được ở bất cứ ngôi trường Tiểu học
nào, trong bất cứ khối, lớp nào.
Qua việc áp dụng thực tế trong năm học qua ở một số lớp trực tiếp dạy cũng
như các lớp mượn dạy, chúng tôi đã có được những kết quả thống kê sơ bộ như sau:
- Thống kê về các điều kiện thực hiện đề tài:
+ Thời gian đảm bảo: 95%, thời gian vi phạm: 05%.
+ Phạm vi các bài học có thể ứng dụng: tỉ lệ : 99%
+ Phương tiện thực hiện: Thuật tiện nhất: tranh ảnh; máy ghi âm; máy chiếu.
+ Đối tượng thực hiện: Tất cả đối tượng học sinh, không phân biệt lực học.
+ Việc chọn lọc thống kê phân loại: tiến hành trên 02 lớp: 5A, 5B
18
- Thống kê hiệu quả của việc sau khi ứng dụng công nghệ nghe nhìn so với
các năm học trước khi chưa ứng dụng công nghệ nghe nhìn:
Các tiêu chí
đánh giá
Sự hứng
thú của
học sinh
Khả năng
cảm thụ của
học sinh

Khơi gợi
khả năng
sáng tạo ở
học sinh
Rèn luyện
kỹ năng
nói cho
học sinh
Giúp học
sinh nắm
vững nội
dung văn bản
Nâng cao
năng lực
thẩm mỹ
cho học
sinh
Giúp học
sinh chủ
động tiếp
thu tri
thức
Trước khi
ứng dụng
60% 45% 40% 45% 72% 40% 42%
Sau khi
ứng dụng
100% 90% 87% 89% 100% 97% 99%
V. Đề xuất, kiến nghị
Với việc ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào việc dạy học phân môn tập đọc

này, giáo viên đều có thể ứng dụng dễ dàng vào các tiết dạy học phân môn Tiếng
Việt trong nhà trường Tiểu học. Tuy yếu tố môi trường, cơ sở vật chất, đối tượng
học sinh của mỗi trường, mỗi vùng không giống nhau, song với đề tài này, chúng
tôi tin chắc khả năng vận dụng của đề tài là rất cao. Giáo viên là người chủ động
lựa chọn và thiết lập các phương tiện, thiết bị dạy học từ việc ứng dụng công nghệ
thông tin một cách linh hoạt, phù hợp với môi trường giáo dục hiện có của nhà
trường. Lợi ích của việc Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học môn Tập đọc
thông qua các phương tiện, thiết bị dạy học là nhiều năm chứ không phải chỉ trong
năm học chúng ta thực hiện. Và nếu chúng ta tích lũy trong nhiều năm, chúng ta sẽ
tự trang bị cho môn học những phương pháp dạy học và những phương tiện dạy
học hết sức hữu ích, không trông chờ vào việc trang bị của các cấp trên. Không một
học sinh nào từ chối việc được nghe nhìn từ ứng dụng CNTT trong các tiết học
phân môn tập đọc. Sự thích thú, háo hức của các em chính là lời đánh giá hiệu lực
nhất về hiệu quả của phương pháp dạy học này.
19
- Ứng dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học môn tập đọc không có nghĩa là
hạ thấp vai trò của ngôn từ trong các văn bản, nhất là văn bản văn học mà phải xem
đây là một hình thức kết hợp hiệu quả giữa các loại hình nghệ thuật vốn có quan hệ
gần gũi nhau, một phương thức giúp học sinh có khả năng đi sâu vào những quan
niệm thẩm mỹ, vừa cụ thể hoá, vừa nghệ thuật hoá hình tượng văn học.
- Qua quá trình giảng dạy thực tế, với những kết quả đã đạt được về Ứng
dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học môn tập đọc trong năm học vừa qua ở
trường Tiểu học C Thành Lợi, chúng tôi xin được có một vài đề xuất sau:
- Giáo viên cần phải không ngừng học hỏi, tự tìm hiểu, nghiên cứu để nâng
cao trình độ, chuyên môn nghiệp vụ, có kiến thức đầy đủ về kĩ năng sử dụng các
phương tiện CNTT, kĩ năng xử lí các dữ liệu đã có liên quan đến bài sao cho hiệu
quả thực sự, tránh lạm dụng quá nhiều mà không có hiệu quả. Có nắm chắc kĩ
năng, giáo viên mới dễ dàng áp dụng tốt và có thể giúp học sinh nắm bài học một
cách có hiệu quả.
- Các thành viên trong khối 1, 2, 3, 4, 5 trường Tiểu học C Thành Lợi nói

riêng và các đồng nghiệp nói chung cùng hưởng ứng thực hiện sáng kiến kinh
nghiệm này.
- Ban Giám hiệu nhà trường tạo điều kiện kinh phí để trang bị các thiết bị
phục vụ cho việc dạy học theo phương pháp này.
- Các cấp quản lý chuyên môn tạo điều kiện để phổ biến rộng rãi việc ứng
dụng công nghệ nghe nhìn vào dạy học môn Tập đọc ở các trường Tiểu học trong
huyện, trong tỉnh.
Tôi rất mong với đề tài này việc ứng dụng phương pháp dạy Ứng dụng công
nghệ nghe nhìn vào dạy học môn Tập đọc sẽ được các đồng nghiệp hưởng ứng và
phổ biến rộng rãi trong các trường Tiểu học để chất lượng dạy học phân môn tập
đọc của huyện nhà ngày càng được nâng cao. Mặt khác, tôi cũng mong được sự góp
ý của các bạn bè đồng nghiệp và của cấp trên để sáng kiến kinh nghiệm này của tôi
20
hoàn thiện hơn và từ đó trong thời gian tới đây tôi có thể tiếp tục có những sáng
kiến Ứng dụng công nghệ nghe nhìn này vào các phân môn khác của môn Tiếng
Việt nói riêng và của các môn học khác nói chung để thực sự nâng cao chất lượng
dạy và học.

TÁC GIẢ SÁNG KIẾN
Trần Thị Xuân Hương
TRƯỜNG TIỂU HỌC C THÀNH LỢI ÁP DỤNG SÁNG KIẾN
(Xác nhận, đánh giá, xếp loại)
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
PHÒNG GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VỤ BẢN
(Xác nhận, đánh giá, xếp loại)
………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………

21
………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………….
PHỤ LỤC
BỘ TƯ LIỆU ĐỂ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ NGHE – NHÌN VÀO DẠY HỌC PHÂN
MÔN TẬP ĐỌC Ở TIỂU HỌC (Phạm vi lớp 5)
( §Üa CD ®Ýnh kÌm)
I. Tranh, ảnh: Phục vụ tất cả các bài tập đọc của chương trình Tiếng Việt 5
II. Phim, video:
1. Lời căn dặn của Bác Hồ - Dạy bài Thư gửi các học sinh
2. Văn miếu Quốc Tử Giám- Dạy bài Nghìn năm văn hiến
3. Mĩ ném bom xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-xa-ki- Dạy bài Những con
sếu bằng giấy
4. Mĩ ném bom Việt Nam- Dạy bài Ê-mi-li, con …
5. Kì diệu rừng xanh - Dạy bài Kì diệu rừng xanh
6. Đất Cà Mau- Dạy bài Đất Cà Mau
7. Rừng ngập mặn- Dạy bài Trồng rừng ngập mặn
8. Tác giả Trần Đăng Khoa nói về bài thơ - Dạy bài Hạt gạo làng ta
9. Hoàn cảnh sáng tác bài thơ - Dạy bài Hạt gạo làng ta
10. Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước- Dạy bài Người công dân
số 1
11. Làng biển - Dạy bài Lập làng giữ biển
12. Cao Bằng - Dạy bài Cao Bằng
13. Cảnh đền Hùng - Dạy bài Phong cảnh đền Hùng
14. Cảnh cửa sông - Dạy bài Cửa sông
22
15. Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân hiện nay - Dạy bài Hội thổi cơm thi ở
Đồng Vân
16. Giới thiệu tranh làng Hồ - Dạy bài Tranh làng Hồ
III. Bài hát, đọc diễn cảm, ngâm thơ:

1. Đọc diễn cảm – Bài Hạt gạo làng ta
2. Bài hát Hạt gạo làng ta – Bài Hạt gạo làng ta
3. Bài hát Bài ca về trái đất – Bài ca về trái đất
4. Ngâm thơ – Bài Đất nước
GHI CHÚ:
- Tư liệu dạy học trong bộ đĩa này có thể vận dụng linh hoạt để dạy môn Tập
đọc cũng như các môn học ở nhiều khối lớp.
- Nếu không có điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin, giáo viên có thể
in màu bộ tranh này để dạy theo phương pháp thông thường.
PHỤ LỤC
BỘ TƯ LIỆU ĐỂ ỨNG DỤNG CÔNG NGHỆ NGHE – NHÌN
VÀO DẠY HỌC PHÂN MÔN TẬP ĐỌC Ở TIỂU HỌC
(Phạm vi lớp 5)( §Üa CD ®Ýnh kÌm)
I. Tranh, ảnh: Phục vụ tất cả các bài tập đọc của chương trình Tiếng Việt 5 (Kì 1+2)
II. Phim, video:
1. Lời căn dặn của Bác Hồ - Dạy bài Thư gửi các học sinh
2. Văn miếu Quốc Tử Giám- Dạy bài Nghìn năm văn hiến
3. Mĩ ném bom xuống Hi-rô-si-ma và Na-ga-xa-ki- Dạy bài Những con sếu bằng giấy
4. Mĩ ném bom Việt Nam- Dạy bài Ê-mi-li, con …
5. Kì diệu rừng xanh - Dạy bài Kì diệu rừng xanh
6. Đất Cà Mau- Dạy bài Đất Cà Mau
7. Rừng ngập mặn- Dạy bài Trồng rừng ngập mặn
8. Tác giả Trần Đăng Khoa nói về bài thơ - Dạy bài Hạt gạo làng ta
9. Hoàn cảnh sáng tác bài thơ - Dạy bài Hạt gạo làng ta
10. Nguyễn Tất Thành ra đi tìm đường cứu nước- Dạy bài Người công dân số 1
11. Làng biển - Dạy bài Lập làng giữ biển
12. Cao Bằng - Dạy bài Cao Bằng
13. Cảnh đền Hùng - Dạy bài Phong cảnh đền Hùng
14. Cảnh cửa sông - Dạy bài Cửa sông
15. Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân hiện nay - Dạy bài Hội thổi cơm thi ở Đồng Vân

16. Giới thiệu tranh làng Hồ - Dạy bài Tranh làng Hồ
III. Bài hát, đọc diễn cảm, ngâm thơ:
1. Đọc diễn cảm – Bài Hạt gạo làng ta
2. Bài hát Hạt gạo làng ta – Bài Hạt gạo làng ta
3. Bài hát Bài ca về trái đất – Bài ca về trái đất
4. Ngâm thơ – Bài Đất nước
GHI CHÚ:
- Tư liệu dạy học trong bộ đĩa này có thể vận dụng linh hoạt để dạy môn Tập đọc
cũng như các môn học ở nhiều khối lớp.
- Nếu không có điều kiện ứng dụng công nghệ thông tin, giáo viên có thể in màu
bộ tranh, ảnh này để dạy theo phương pháp thông thường.
23
24
25