bài giảng vật lý 9 bài 25 sự nhiễm từ của sắt, thép- nam châm điện

1. Phát biểu quy tắc bàn nắm tay phải. Hãy xác định chiều
của đường sức từ trong ống dây? (theo hình sau).
Nắm tay phải, rồi đặt sao cho bốn ngón tay hướng theo
chiều dòng điện chạy qua các vòng dây thì ngón tay cái
choãi ra chỉ chiều đường sức từ trong lòng ống dây.
Tiết 26
Các bạn biết không, một nam châm điện
mạnh có thể hút được một xe tải nặng
hàng chục tấn.
Trong khi đó chưa có nam châm
vĩnh cửu nào có được lực hút
mạnh như vậy.
Nam châm điện được tạo ra như
thế nào? Có gì lợi hơn so với
nam châm vĩnh cửu?
Muốn biết thì chúng mình cùng
nghiên cứu bài học hôm nay nhé.
Bạn Bình
Bạn Bình


Bạn Mai
Bạn Mai
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép.
1.Thí nghiệm.
a) Thí nghiệm 1.
Lõi sắt hoặc lõi thép làm
tăng tác dụng từ của ống dây.
A

P
i
n
1
2
3
Bắc
nam
Lõi sắt non
Lõi thép
Biến
trở
Ống dây
Khi khóa K đóng
Kim nam châm trở
lại vị trí cũ
Kim Nam châm
lệch nhiều hơn
Kim Nam châm lệch
nhiều hơn nữa
Kim nam châm bị
lệch
Khi khóa K mở
Vậy lõi sắt, thép có tác
Vậy lõi sắt, thép có tác
dụng gì ?
dụng gì ?
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép.
1.Thí nghiệm.

a) Thí nghiệm 1.
b) Thí nghiệm 2.
A
P
i
n
Lõi thép
Lõi sắt non
Khi khóa K đóng
Khi khóa K mở
Em có nhận xét gì về tác dụng từ của ống dây có lõi sắt non và
ống dây có lõi thép khi ngắt dòng điện qua ống dây?
Khi ngắt dòng điện đi qua ống dây, lõi sắt non mất hết từ tính còn
lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép.
1.Thí nghiệm.
a) Thí nghiệm 1.
b) Thí nghiệm 2.
2. Kết luận:
Qua hai thí nghiệm trên em nào rút ra được kết luận về sự
Qua hai thí nghiệm trên em nào rút ra được kết luận về sự
nhiễm từ của sắt, thép?
nhiễm từ của sắt, thép?
a) Lõi sắt, lõi thép làm tăng tác dụng từ của ống dây có
dòng điện. Sở dĩ như vậy là vì, khi được đặt trong từ trường thì
lõi sắt thép bị nhiễm từ và trở thành nam châm.
b) Khi ngắt dòng điện đi qua ống dây, lõi sắt non mất
hết từ tính còn lõi thép thì vẫn giữ được từ tính.
- Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim có nhiều cát bụi, vụn sắt,

- Trong các nhà máy cơ khí, luyện kim có nhiều cát bụi, vụn sắt,
việc sử dụng các nam châm điện để thu gom bụi, vụn sắt làm
việc sử dụng các nam châm điện để thu gom bụi, vụn sắt làm
sạch môi trường là một giải pháp hiệu quả.
sạch môi trường là một giải pháp hiệu quả.
- Là loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt, đó là có thể xác
- Là loài chim bồ câu có một khả năng đặc biệt, đó là có thể xác
định được phương hướng chính xác trong không gian. Sở dĩ như
định được phương hướng chính xác trong không gian. Sở dĩ như
vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống
vậy bởi vì trong não bộ của chim bồ câu có các hệ thống giống
như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường Trái Đất. Sự
như la bàn, chúng được định hướng theo từ trường Trái Đất. Sự
định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá
định hướng này có thể bị đảo lộn nếu trong môi trường có quá
nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy, bảo vệ môi trường tránh
nhiều nguồn phát sóng điện từ. Vì vậy, bảo vệ môi trường tránh
ảnh hưởng tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ thiên
ảnh hưởng tiêu cực của sóng điện từ là góp phần bảo vệ thiên
nhiên.
nhiên.
Qua 2 thí nghiệm trên ta có các biện pháp GDBVMT:
Qua 2 thí nghiệm trên ta có các biện pháp GDBVMT:
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
C2.
-
Các con số khác nhau (1000, 1500) ghi trên
ống dây cho biết ống dây có thể được sử dụng

với những số vòng dây khác nhau, tuỳ theo
cách chọn để nối hai đầu ống dây với nguồn
điện.
- Dòng chữ (1A-22Ω) cho biết ống dây được
dùng với dòng điện tối đa là I = 1A và điện trở
lớn nhất là R = 22Ω.
C3.
Em nào giải thích được hoạt động của nam châm điện ?
Em nào giải thích được hoạt động của nam châm điện ?
Hoạt động của nam châm điện
Hoạt động của nam châm điện
: Khi dòng điện chạy qua
: Khi dòng điện chạy qua
ống dây, thì ống dây trở thành một nam châm, đồng thời lõi sắt
ống dây, thì ống dây trở thành một nam châm, đồng thời lõi sắt
non bị nhiễm từ và trở thành nam châm nữa. Khi ngắt điện thì lõi
non bị nhiễm từ và trở thành nam châm nữa. Khi ngắt điện thì lõi
sắt non mất từ tính và nam châm điện ngừng hoạt động.
sắt non mất từ tính và nam châm điện ngừng hoạt động.
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
III- Vận dụng
C4.
Khi chạm mũi kéo vào đầu thanh nam châm thì sau
đó mũi kéo hút được các vụn sắt. Giải thích vì sao?
Khi chạm vào đầu thanh nam châm thì mũi kéo bị nhiễm từ
và trở thành một nam châm.
Mặt khác, kéo làm bằng thép nên sau khi không còn tiếp
xúc với nam châm nữa nó vẫn giữ được từ tính lâu dài.

Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
III- Vận dụng
C4.
C5.
Muốn nam châm điện mất hết từ tính ta chỉ cần
ngắt dòng điện đi qua ống dây của nam châm.
Muốn nam châm điện mất hết từ tính thì
làm thế nào?
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
III- Vận dụng
Lợi thế của nam châm điện:
- Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng dây và tăng
cường độ dòng điện đi qua ống dây.
- Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết từ tính.
- Có thể thay đổi tên từ cực của nam châm điện bằng cách đổi chiều dòng điện
qua ống dây.
C4.
C5.
C6.
Nam châm điện được tạo ra như thế nào, có gì lợi
hơn so với nam châm vĩnh cửu?
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
III- Vận dụng
Bài tập củng cố

1) Điều nào sau đây là đúng khi nói về sự nhiễm từ của sắt ?
A. Sắt đặt trong ống dây có dòng điện chạy qua, nó sẽ bị nhiễm từ.
B. Khi lõi sắt trong ống dây đang bị nhiễm từ, nếu cắt dòng điện thì lõi
sắt sẽ mất từ tính.
C. Sự nhiễm từ của sắt được ứng dụng trong việc chế tạo nam châm
điện.
D. Các phát biểu A, B, C đều đúng.
O
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
III- Vận dụng
Bài tập củng cố
2) Nam châm điện có những đặc điểm nào lợi thế hơn nam châm
vĩnh cửu ?
A. Có thể chế tạo nam châm điện cực mạnh bằng cách tăng số vòng
của ống dây và tăng cường độ dòng điện chạy qua ống dây.
B. Có thể thay đổi tên cực từ của của nam châm điện bằng cách đổi
chiều dòng điện chạy qua ống dây.
C. Chỉ cần ngắt dòng điện đi qua ống dây là nam châm điện mất hết
từ tính.
D. Các phương án A, B, C đều đúng.
O
Tiết 26
I- Sự nhiễm từ của sắt, thép
II- Nam châm điện
III- Vận dụng
Bài tập củng cố
1. Sắt, thép, ni ken, cô ban và các vật liệu từ khác đặt trong từ
trường, đều bị …………

2. Sau khi đã bị nhiễm từ, ……… không giữ được từ tính lâu dài,
còn thép thì giữ được từ tính lâu dài.
3. Có thể làm …………… của nam châm điện tác dụng lên một vật
bằng cách tăng cường độ dòng điện chạy qua các vòng dây hoặc
tăng số vòng của ống dây.
nhiễm từ
sắt non
tăng lực từ
3) Hãy điền cụm từ thích hợp vào chỗ trống để được câu đúng ý
nghĩa vật lý:
Ghi nhớ
* Về nhà học bài.
* Làm các bài tập: 25. 3, 4 / SBT.