Bài 12 Quyền và nghĩa vụ của công dân trong gia đình

T×nh th¬ng
cña mÑ


T×nh th¬ng
cña mÑ

QUYỀN VÀ NGHĨA VỤ
CỦA CÔNG DÂN TRONG GIA ĐÌNH
QUYỀN
VÀ
NGHĨA
VỤ
CỦA
CHA
MẸ,
ÔNG
BÀ
QUYỀN
VÀ
NGHĨA
VỤ
CỦA
CON
CHÁU
BỔN
PHẬN
CỦA

ANH
CHỊ
EM
GIA
§×NH,
ý
NGHÜA
CUA
GIA
§×NH

cô
«ng, bµ
cha, mÑ, c«, d×, chó, b¸c, cËu, mî, thÝm
anh, chÞ, em
con, ch¸u, ch¾t




ông, bà
cha, mẹ
anh, chị, em
con, cháu
Ông bà, cha mẹ
con, cháu
vợ
chồng
anh, chị
em

Gia đình là một nhóm nhỏ xã hội, trong đó các thành
viên có quan hệ gắn bó huyết thống, hôn nhân, tâm sinh
lí, cùng chung các giá trị vật chất, tinh thần, ổn định
trong những thời điểm lịch sử nhất định.




Anh em nh thể chân tay
Rách lành đùm bọc dở hay đỡ đần
Mẹ già ở túp lều tranh
Sớm thăm tối viếng mới đành dạ con
Râu tôm nấu với ruột bù
Chồng chan vợ húp gật gù khen ngon




Công cha nh núi Thái Sơn,
Nghĩa mẹ nh nớc trong nguồn chảy ra.
Một lòng thờ mẹ kính cha,
Cho tròn chữ hiếu mới là đạo con.
Tình cảm gia đình
Công ơn to lớn của cha mẹ
đối với con cái.
Bổn phận của con cái
phải kính trọng có hiếu với cha mẹ


nuôi dỡng, hình thành và giáo dục nhân cách con ngời.

Gia đình là tế bào của xã hội
Gia đình tốt thì xã hội mới tốt, xã hội
tốt thì gia đình càng tốt hơn
ông, bà
cha, mẹ
anh, chị, em
con, cháu
chăm sóc,
dạy dỗ
k
í
n
h

t
r
ọ
n
g

l
ễ

p
h
é
p
,

b

i
ế
t

ơ
n
chia sẻ ,
động viên
q
u
a
n

t
â
m
,

g
i
ú
p

đ
ỡ
Gia đình là cái nôi nuôi dỡng mỗi
con ngời, là môi trờng quan trọng
hình thành và giáo dục nhân cách.
gia đình
hạnh phúc

quyền nghĩa vụ
gia đình
Sinh thành
Yêu thơng


Yêu cầu:
Nội dung: Qua các tình huống thảo luận để tìm ra
quyền và nghĩa vụ ông bà, cha mẹ.
Hình thức: 4 nhóm với 4 tình huống
Thời gian: 3 phút
Các nhóm cử 1 nhóm trởng 1 bạn th ký ghi kết quả
Các nhóm trình bày kết quả, nhóm khác nhận xét,
bổ sung
Giáo viên nhận xét, kết luận
Thảo luận nhóm

Câu hỏi thảo luận nhóm
Chi là một nữ sinh lớp 8. Một lần, Chi nhận lời đi chơi xa
với một nhóm bạn cùng lớp. Bố mẹ Chi biết chuyện đó can
ngăn và không cho Chi đi với lí do nhà trờng không tổ
chức và cô giáo chủ nhiệm không đi cùng. Chi vùng vằng
giận dỗi và cho rằng cha mẹ đã xâm phạm quyền tự do của
Chi. Theo em, ai đúng, ai sai trong trờng hợp này ? Vì
sao ? Nếu em là Chi thì em sẽ ứng xử nh thế nào ?
Nhóm 1

Nhóm 3
Câu hỏi thảo luận nhóm
Gia đình Hoà có 3 chị em gái Bố của Hoà chán nản và sinh ra nghiện

rợu. Nhiều hôm trở về nhà trong tình trạng say khớt. Khi bố tỉnh
dậy, Hoà và mẹ khuyên ngăn nhng bị bố em chửi là lũ vịt giời, thậm
chí còn bị đánh. Trong trờng hợp này theo em ai đúng, ai sai ? Vì
sao ?
Nhóm 4
Mẹ Hùng đã mất. Bố Hùng lại bị nghiện ma tuý, và đang ở trại cai
nghiện. Cuộc sống của gia đình rất khó khăn. Thấy vậy ông bà ngoại
của Hùng đã đón em của Hùng về ở với mình, nhng bác của Hùng
không đồng ý. Em đồng ý với việc làm của ai ? Vì sao ?
Lâm 13 tuổi. Một lần, Lâm đi xe máy vào đờng ngợc chiều và
đâm phải một ngời đi xe đạp làm ngời đó bị thơng và hỏng xe.
Lâm bị cơ quan công an tạm giữ. Khi cơ quan công an mời bố mẹ Lâm
đến giải để giải quyết việc bồi thờng cho ngời bị đâm xe thì bố mẹ
Lâm không chịu đến và nói rằng, mình không làm việc đó nên không
chịu trách nhiệm. Theo em, bố mẹ Lâm xử sự nh vậy có đúng không?
Vì sao ?
Nhóm2

Câu hỏi thảo luận nhóm
Chi là một nữ sinh lớp 8. Một lần, Chi nhận lời đi chơi xa với một nhóm bạn cùng
lớp. Bố mẹ Chi biết chuyện đó can ngăn và không cho Chi đi với lí do nhà trờng không tổ
chức và cô giáo chủ nhiệm không đi cùng. Chi vùng vằng giận dỗi và cho rằng cha mẹ đã
xâm phạm quyền tự do của Chi. Theo em, ai đúng, ai sai trong trờng hợp này ? Vì sao ?
Nếu em là Chi thì em sẽ ứng xử nh thế nào ?
Lâm 13 tuổi. Môt lần, Lâm đi xe máy vào đờng ngợc chiều và đâm phải một
ngời đi xe đạp làm ngời đó bị thơng và hỏng xe. Lâm bị cơ quan công an tạm giữ. Khi cơ
quan công an mời bố mẹ Lâm đến giải để giải quyết việc bồi thờng cho ngời bị đâm xe thì
bố mẹ Lâm không chịu đến và nói rằng, mình không làm việc đó nên không chịu trách
nhiệm. Theo em, bố mẹ Lâm xử sự nh vậy có đúng không? Vì sao ?
Nhóm 1:

Nhóm 2:
Nhóm 4:
Gia đình Hoà có 3 chị em gái Bố của Hoà chán nản và sinh ra nghiện rợu.
Nhiều hôm trở về nhà trong tình trạng say khớt. Khi bố tỉnh dậy, Hoà và mẹ khuyên
ngăn nhng bị bố em chửi là lũ vịt giời, thậm chí còn bị đánh. Trong trờng hợp này theo
em ai đúng, ai sai ? Vì sao ?
Nhóm 3:
Mẹ Hùng đã mất. Bố Hùng lại bị nghiện ma tuý, và đang ở trại cai nghiện.
Cuộc sống của gia đình rất khó khăn. Thấy vậy ông bà ngoại của Hùng đã đón em của
Hùng về ở với mình, nhng bác của Hùng không đồng ý. Em đồng ý với việc làm của ai ?
Vì sao ?

* Bố Mẹ Chi đúng và họ
không xâm phạm quyền tự do
của con. Chi là ngời sai.
* Cách ứng xử của Chi:
nghe theo lời cha mẹ, không
nên đi chơi xa, nếu không có
cô giáo, nhà trờng quản lí và
Chi nên giải thích cho bạn bè
hiểu.
Nhóm 1
* Hiến pháp năm 1992: (Điều 64) Cha mẹ có trách nhiệm nuôi dạy con
thành những công dân tốt.
* Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000: (Điều 2) Cha mẹ có nghĩa vụ nuôi
dạy con thành công dân có ích cho xã hội.
Chi là một nữ sinh lớp 8. Một lần, Chi nhận
lời đi chơi xa với một nhóm bạn cùng lớp. Bố
mẹ Chi biết chuyện đó can ngăn và không cho
Chi đi với lí do nhà trờng không tổ chức và

cô giáo chủ nhiệm không đi cùng. Chi vùng
vằng giận dỗi và cho rằng cha mẹ đã xâm
phạm quyền tự do của Chi. Theo em, ai đúng,
ai sai trong trờng hợp này ? Vì sao ? Nếu
em là Chi thì em sẽ ứng xử nh thế nào ?
* Cha mẹ có quy n và nghĩa vụ
nuôi dạy chăm sóc con cái.

Nhóm 2
Bố mẹ Lâm c xử
nh vậy là không đúng.
Vì Lâm mới 13 tuổi cha
mẹ phải chịu trách
nhiệm về hành vi của
Lâm, phải bồi thờng
thiệt hại do Lâm gây ra
cho ngời khác.
* Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ đại
diện cho con trớc pháp luật

Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 :
( Điều 39): Cha mẹ là ngời đại diện theo pháp luật của con cha thành niên,
con đã thành niên mất năng lực hành vi dân sự, trừ trờng hợp con có ngời
khác làm giám hộ hoặc có ngời khác đại diện theo pháp luật.
(Điều 40 : Cha mẹ phải bồi thờng thiệt hại do con cha thành niên,con đã
thành niên mất năng lc hành vi dân sự gây ra theo quy định tại đi u 611 bộ
luật dân sự.
Lâm 13 tuổi. Môt lần, Lâm đi xe máy
vào đờng ngợc chiều và đâm phải một ngời đi
xe đạp làm ngời đó bị thơng và hỏng xe. Lâm bị

cơ quan công an tạm giữ. Khi cơ quan công an
mời bố mẹ Lâm đến giải để giải quyết việc bồi th
ờng cho ngời bị đâm xe thì bố mẹ Lâm không
chịu đến và nói rằng, mình không làm việc đó nên
không chịu trách nhiệm. Theo em, bố mẹ Lâm xử
sự nh vậy có đúng không? Vì sao ?

Nhóm3
Mẹ Hoà và Hoà đúng. Vì mỗi ngời
trong gia đình đều có bổn phận và trách
nhiệm đối với nhau . Bố Hoà là ngời sai,
vì đã ngợc đãi, đánh đập, xúc phạm ng
ời khác, trái với đạo đức và pháp luật.
Không làm gơng tốt cho con mà lại có
biểu hiện xấu làm ảnh hởng đến cuộc
sống và tình cảm gia đình.
* Cha mẹ không đợc phân biệt đối xử giữa các con, không đợc ngợc
đãi , xúc phạm con.
Điều37 Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000 : Cha mẹ có nghĩa vụ và
quyền giáo dục con, chăm lo và tạo điều kiện cho con học tập. Cha mẹ tạo điều kiện
cho con đợc sống trong môi trờng gia đình đầm ấm , hoà thuận; làm gơng tốt cho
con về mọi mặt; phối hợp chặt chẽ với nhà trờng và các tổ chức xã hội trong việc giáo
dục con.
Điều34: Luật Hôn nhân và Gia đình: Cha mẹ không đợc phân biệt đối xử giữa các
con, ngợc đãi, hành hạ, xúc phạm con; không đợc lạm dụng sức lao động của con
cha thành niên; không đợc xúi giục ép buộc con làm những việc trái pháp luật, trái
đạo đức xã hội.
Gia đình Hoà có 3 chị em gái
Bố của Hoà chán nản và sinh ra
nghiện rợu. Nhiều hôm trở về nhà

trong tình trạng say khớt. Khi bố
tỉnh dậy, Hoà và mẹ khuyên ngăn
nhng bị bố em chửi là lũ vịt giời,
thậm chí còn bị đánh. Trong tr
ờng hợp này theo em ai đúng, ai sai
? Vì sao ?

Nhóm 4
Đồng ý với việc làm của ông bà
Hùng. Bởi vì nó thể hiện tình yêu
thơng, sự quan tâm, chăm sóc của
các thành viên trong gia đình với
nhau, cũng nh quyền và nghĩa vụ
của ông bà đối với cháu.
* Ông bà có quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo
dục, nuôi dỡng cháu
Luật Hôn nhân và Gia đình: Điều 47 Ông bà nội, ông bà ngoại có quyền và
nghĩa vụ trông nom, chăm sóc, giáo dục , nuôi dỡng cháu cha thành niên
hoặc cháu thành niên bị tàn tật, mất năng lực hành vi dân sự, không có khả
năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình, không có ngời nuôi d
ỡng.
Mẹ Hùng đã mất. Bố Hùng lại bị nghiện
ma tuý, và đang ở trại cai nghiện. Cuộc sống
của gia đình rất khó khăn. Thấy vậy ông bà
ngoại của Hùng đã đón em của Hùng về ở
với mình, nhng bác của Hùng không đồng
ý. Em đồng ý với việc làm của ai ?Vì sao ?

* Cha mẹ có quyền và nghĩa vụ: nuôi dạy con thành những công dân tốt.
* Bảo vệ quyền và lợi ích hợp pháp của con.

* Tôn trọng ý kiến của con.
* Không đợc phân biệt đối xử giữa các con, không đợc ngợc đãi xúc phạm
con, ép buộc con làm những việc trái pháp luật.
* Ông bà có quyền và nghĩa vụ trông nom, chăm sóc cháu cha thành niên
hoặc cháu thành niên bị tàn tật nếu cháu không có ngời nuôi dỡng.

Phần thi ai nhanh hơn
Kể những việc làm
của cha mẹ thực hiện
đúng quyền và nghĩa
vụ.
Kể những việc làm vi
phạm quyền và nghĩa
vụ của cha mẹ.
Việc làm đúng Việc làm vi phạm
-
Cha mẹ rất yêu thơng con, dành cho con
những tình cảm thân thơng ruột thịt.
-
Cha mẹ chăm lo việc ăn, ở, học hành của
con.
-
Chăm sóc sức khỏe cho con.
-
Động viên an ủi tâm sự với con khi con có
chuyện buồn.
-
Tôn trọng ý kiến đúng của con.
- Không ép con lao động quá sức, không
làm những điều trái pháp luật, hành hạ,

đánh đập con
-
Đánh đập hành hạ con.
-
Không quan tâm đến việc học tập
của con.
-
Quát, mắng chửi con thậm tệ.
-
Can thiệp thô bạo vào tình cảm và ý
thích của con.
- Bắt con lao động quá sức.
-
Cha mẹ còn quá nuông chiều con.



Điều 36: Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000
Cha mẹ có nghĩa vụ và quyền cùng nhau chăm sóc, nuôi dỡng con cha
thành niên hoặc con đã thành niên bị tàn tật, mất năng lực hành vi dân sự,
không có khả năng lao động và không có tài sản để tự nuôi mình.
Tìm hiểu pháp luật
Bạn hỏi
tôi
trả lời

1. Trong trờng hợp ngời con đã trởng thành nhng bị tàn tật
mất năng lực hành vi dân sự không có khả năng lao động lúc đó cha mẹ
có phải thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình đối với ngời con đó không?

Điều 41: Luật Hôn nhân và Gia đình
Khi cha, mẹ đã bị kết án về một trong các tội cố ý xâm phạm sức khoẻ, nhân
phẩm, danh dự của con hoặc vi phạm nghiêm trọng nghĩa vụ chăm sóc, nuôi d
ỡng, giáo dục con, có lối sống đồi truỵ, xúi giục, ép buộc con làm những việc trái
pháp luật, thiếu đạo đức thì tuỳ theo từng trờng hợp, Toà án có thể ra quyết
định không cho cha mẹ chăm nom giáo dục con, quản lí tài sản của con hoặc đại
diện theo pháp luật cho con trong thời hạn từ một năm đến năm năm.
Bạn hỏi tôi
trả lời
2. Có khi nào cha mẹ bị mất quyền và nghĩa vụ
nuôi dỡng, giáo dục con không?

Tìm hiểu pháp luật
Bạn hỏi
tôi
trả
lời
Điều 28: Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000
Bố dợng, mẹ kế có nghĩa vụ và quyền trông nom, nuôi dỡng, chăm
sóc, giáo dục con riêng cùng sống chung với mình.Bố dợng mẹ kế và con
riêng của vợ hoặc chồng không đợc ngợc đãi, hành hạ, xúc phạm nhau.
3. Tuấn đang học lớp 8 sống cùng mẹ và bố dợng. vì gia đình khó khăn
bố dợng Tuấn đã bắt Tuấn phải nghỉ học để đi làm kiếm sống.
Bạn hãy cho biết bố dợng Tuấn đã vi phạm quyền và nghĩa vụ gì?

Tìm hiểu pháp luật
Bạn hỏi
tôi
trả
lời

Điều 34: Luật Hôn nhân và Gia đình năm 2000
Cha mẹ có nghĩa vụ và quyền th ng yêu, trông nom, nuôi d"ỡng, chăm sóc, bảo
vệ quyền, lợi ích h p pháp c a con; tôn tr ng ý kiến của con ; chăm lo việc h c tập
và giáo d c để con phát triển lành mạnh v thể chất, trí tuệ và đạo đức, tr th nh
ng i con hi u thảo c a gia đình, cộng đồng có ích cho xã hội.
4. Em trai của Lan học lớp 6 nhng thờng bỏ học đi chơi điện tử.
Lan biết và nói chuyện đó với bố nhng bố gạt đi và nói không
phải việc của Lan, cuối năm học đó em Lan đã không đợc lên lớp
.Bạn hãy cho biết bố Lan làm vậy có đúng không ?