Bài 1. Nhật bản

Học xong bài này HS cần:
+> Biết được tình hình Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến
trước năm 1868
+> Nắm được nội dung cơ bản của cải cách Minh Trị và
hiểu được ý nghĩa của nó
+> Thấy được chính sách xâm lược của giới thống trị
Nhật Bản cũng như các cuộc đấu tranh của giai cấp vô
sản cuối thế kỷ XIX đầu thế kỉ XX.


1. Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX đến trước năm 1868
- Đầu thế kỉ XIX, Nhật Bản lâm vào tình trạng khủng hoảng. Biểu hiện:
+> Về kinh tế: Nông nghiệp lạc hậu, mầm mống kinh tế TBCN phát
triển.
+> Về xã hội: Duy trì chế độ đẳng cấp, trong đó có: Đaimyô, Samurai…
+> Về chính trị: vẫn là quốc gia phong kiến, Thiên hoàng có vị trí tối cao
nhưng quyền hành thực tế thuộc về Sô-gun.
- Các nước tư bản phương Tây gây sức ép buộc Nhật Bản phải mở
cửa.
 Yêu cầu canh tân đất nước.

2. Cuộc Duy tân Minh Trị
DUY TÂN MINH TRỊ
(nội dung)
Chính trị
Thủ tiêu
chế độ
Mạc phủ,
thiết lập

chế độ
QCLH
Quân sự
Tổ chức
và huấn
luyện theo
kiểu
phương
Tây
Giáo dục
Thi hành
chính
sách
giáo dục
bắt buộc
Kinh tế
thi hành
chính sách
thống nhất
tiền tệ,
thị trường
….
Kết quả
Đưa nước Nhật thoát khỏi khủng hoảng và phát triển
theo con đường tư bản chủ nghĩa

3. Nhật Bản chuyển sang giai đoạn đế quốc chủ nghĩa
-
Trong 30 năm cuối thế kỉ XIX,
CNTB phát triển nhanh

chóng ở Nhật Bản.
-
Nhật Bản thực hiện
chính sách
xâm lược và bành trướng

Đặc điểm: chủ nghĩa đế quốc phong kiến quân phiệt.
-
Phong trào đấu trạnh của công nhân phát triển. Năm 1901,
Đảng xã hội dân chủ Nhật Bản được thành lập.


Câu hỏi trắc nghiệm
1. Tình trạng kinh tế ở các thành thị, hải cảng Nhật Bản từ đầu thế kỉ XIX
như thế nào?
A. Kinh tế hàng hóa phát triển
B. Nhiều công trường thủ công xuất hiện
C. Mầm móng kinh tế tự bản chủ nghĩa phát triển nhanh chóng.
D. Cả A, B, C
2. Giai cấp nào ở Nhật Bản mới được hình thành và trở nên giàu có
nhưng lại không có quyền lực chính trị?
A. Tư sản thương nghiệp
B. Tư sản công thương
C. Quý tộc
D. Thợ thủ công
3. Nông dân Nhật Bản chủ yếu bị giai cấp, tầng lớp nào bóc lột?
A. Phong kiến
B. Tư sản thương nghiệp
C. Tư sản công thương.

***
Tháng 12/1866 Thiên hoàng
Kô-mây qua đời. Mút-xu-hi-tô
(15 tuổi) lên làm vua hiệu là
Minh Trị, là một ông vua duy
tân, ông chủ trương nắm lại
quyền lực và tiến hành cải
cách. Ngày 3/1/1868 Thiên
hoàng Minh Trị thành lập chính
phủ mới, chấm dứt thời kỳ
thống trị của dòng họ Tô-kư-
ga-oa và thực hiện một cuộc
cải cách.

***

***
+ Năm 1874 Nhật Bản xâm
lược Đài Loan
+ Năm 1894-1895 chiến tranh
với Trung Quốc
+ Năm 1904-1905 chiến tranh
với Nga

Sô-gun (Tướng quân)
Tước hiệu do Thiên hoàng phong cho những
người cầm quyền quân sự thời kì Mạc phủ ở Nhật Bản;
là người đứng đầu chính quyền quân sự. Chính quyền
Sô-gun tồn tại song song với chính quyền Thiên hoàng

cho tới năm 1868, khi Mạc phủ Tô- cư-ga-oa bị lật đổ.
Thực tế quyền hành trong nước tập trung trong tay
chính quyền quân sự của Tướng quân, còn Thiên
hoàng chỉ là hư danh.
***

Quân phiệt
1. Chính sách phản động của các nước đế
quốc trong việc vũ trang và tiến hành chiến
tranh xâm lược.
2. Bọn quân nhân phản động dựa vào lực
lượng quân đội để nắm quyền bính, kìm kẹp,
đàn áp nhân dân và các phe phái đối lập
chống lại chúng
***