Những khó khăn và thuận lợi của ngành thuế quan việt nam trong quá trình hội nhập AFTA

chơng i
sự hình thành khu vực mậu dịch tự do asean
afta
1.1. Khái quát chung về hiệp hội các nớc Đông Nam á
Vi truyn thng lch s lõu i, ụng Nam ó cú nhng úng gúp ỏng k cho
s phỏt trin ca nn vn minh nhõn loi. Cỏc nc trong khu v cú s tng ng
cao trờn nhiu lnh vc vn húa - xó hi cng nh trỡnh phỏt trin kinh t. Chớnh
vỡ vy, nhu cu hp tỏc, liờn kt cỏc nc trong khu vc luụn c t ra trong cỏc
thi im lch s. Trong bi cnh ton cu húa v khu vc húa trờn th gii ang
din ra mnh m nh hin nay thỡ nhu cu liờn kt gia cỏc nc trong khu vc
ụng Nam li cng tr nờn bc thit iu ny ó tr thnh hin thc vi s ra
i ca Hip hi cỏc nc ụng Nam - ASEAN.
1.1.1. Sự ra đời của ASEAN
Ngy 8/8/1967, ti Bng Cc (Thỏi Lan), Hi ngh cỏc B trng ngoi giao, i
din cho chớnh ph ca nm nc ụng Nam l Inụnờxia, Philipin, Xingapo v
Thỏi Lan ó ký kt vi mt vn kin quan trng, bn Tuyờn b Bng Cc, to dng
nn tng cho s ra i ca Hip hi cỏc nc ụng Nam (ASEAN).Mc tiờu
ca Hip hi c nờu rừ trong Tuyờn b Bng Cc l: Thỳc y tng trng kinh
t, tin b xó hi v phỏt trin vn húa trong khu vc thụng qua cỏc n lc chung
trờn tinh thn cụng bng v phõn phi nhm tng cng nn tng cho mt cng
ng hũa bỡnh v thnh vng ca cỏc nc ụng Nam

ASEAN 
 !" #$!!%ASEAN.  !&!'
()*$+,-.#/!' !01 !
&'234-!0!'152'1-!)%!67##8
 9::( &;*;*!06
<()%=<)¸>-!51#ASEAN,%)%!!>
& 51;? @#A;?17?-1#!3
B4C6D8-5A51#EFGE<-()HIJKL&1
2!'!,%-%!MB!#:)5133+3

!A2N#)!'O-8K+#'!+!P89
:)!2Q12-;RS#B??TS2-AA;
UTV6
D.)W2A2!0:XA9! #83
9!% -Y @Z)R!!&1?!0
C'#$#3)!0'6[W;\
,)R!!0)-R##7"(])51)B!.
)R&R39:]X^!'#_#`
 ]A#B!EFGE<PW.)+3'a
11bA8-#!32!'&1)$# 2'1
-!)%!6
Thực tế của quá trình hình thành và phát triển ASEAN đã cho thấy, kỳ vọng -
)R!!01 !##7"( đang dần trở thành hiện thực
với sự hội tụ của đầy đủ mười nước trong ASEAN.
Thời điểm gia nhập chính thức của các thành viên mới của Hiệp hội như sau:
• Ngày 7/1/1984, Brunây gia nhập - thành viên thứ sáu.
• Ngày 28/7/1995, Việt Nam gia nhập - thành viên thứ bẩy.
c
• Ngày 23/7/1997, Lào và Mianma gia nhập - thành viên thứ tám và chín.
• Ngày 30/4/1999, Campuchia gia nhập - thành viên thứ mười.
Với sự tham gia của các thành viên mới, ASEAN thực sự đã trở thành một khu vực
thị trường lớn với số dân đông đảo, có mức tăng trưởng kinh tế cao. Dưới đây là
một vài số liệu cơ bản vể ASEAN.
Bảng: Những số liệu tổng hợp cơ bản về ASEAN năm 1998
Nước Diện tích
(km2)
Dân số
(triệu
người )
Tỷ lệ

tăng
dân số
(%)
Tăng
GDP b/q
90-97
(%)
Xuất khẩu
(triệu
người)
Nhập khẩu
(triệu
USD)
Brunây
Campuchia
Inđôxia
Lào
Malaixia
Mianma
Philipin
Thái Lan
Singapo
Việt Nam
5.765
181.000
1.919.400
236.000
329.749
676.552
300.000

514.000
618
329.566
0,3144
10,91
199,87
4,83
21,70
46,40
73,50
60,60
3,10
8.20
3,0
2,4
1,5
2,4
2,3
1,8
2,3
1,9
1,1
1,8
2,03
5,56
7,64
6,66
8,86
5,71
3,10

7,36
8,35
7,84
2.364,88
696,5
53.436,0
359,0
78.708,9
839,8
25.228,0
57.624,4
124.991,9
9.185,0
1.877,38
1.039,6
41.664,0
706,0
78.558,1
1.817,2
38.581,0
61.361,6
132.393,9
11.792,0
Tổng số 4.492.650 497,77 353.434,38 369.790,78
1.1.2. Chøc n¨ng vµ nguyªn t¾c ho¹t ®éng cña ASEAN
d
Với chức năng, ASEAN được thiết lập nhằm thúc đẩy sự hợp tác mang tính toàn
diện, sâu sắc trên mọi lĩnh vực chính trị, ngoại giao, an ninh, văn hóa - xã hội, khoa
học kỹ thuật và phát triển kinh tế của mười nước thành viên. Điều đó tạo ra đặc thù
của liên kết khu vực này so với các tổ chức kinh tế quốc tế như WTO, APEC,

ASEM, cũng như so với nhiều liên kết quốc tế khác trên thế giới hiện nay. Tuy
nhiên, các hoạt động hợp tác kinh tế - thương mại trong ASEAN với các chương
trình hợp tác lớn vẫn là nội dung cơ bản và quan trọng nhất trong các hoạt động của
ASEAN. Các chương trình này bao gồm: Khu vực mậu dịch tự do ASEAN
(AFTA), Khu vực đầu tư ASEAN (AIA), Chương trình tự do hóa thương mại dịch
vụ, Chương trình hợp tác hải quan ASEAN, Chương trình hợp tác công nghiệp
ASEAN (AICO)
Nhìn chung, ASEAN hoạt động dựa trên hai nhóm nguyên tắc chủ đạo sau đây:
Nhóm các nguyên tắc thiết lập quan hệ song phương và địa phương của ASEAN
Đó là sáu nguyên tắc chính được nêu ra trong hội nghị thượng đỉnh Bali năm 1976
nhằm điều tiết các quan hệ đối ngoại của các nước ASEAN:
• Cùng tôn trọng độc lập, chủ quyền, bình đẳng, toàn vẹn lãnh thổ và bản sắc dân
tộc của tất cả các quốc gia.
• Quyền quyết định của mọi quốc gia là lãnh đạo mọi hoạt động của dân tộc mình,
không có sự can thiệp, lật đổ hoặc cưỡng ép của bên ngoài.
• Không can thiệp vào công việc nội bộ của nhau.
• Giải quyết bất đồng hoặc tranh chấp các biện pháp hòa bình.
• Không đe dọa hoặc sử dụng vũ lực.
• Hợp tác với nhau một cách có hiệu quả.
e
Nhóm các nguyên tắc điều phối hoạt động của tổ chức ASEAN
• Nguyên tắc nhất trí (Consensus): nghĩa là mọi quyết định về các vấn đề quan
trọng chỉ được coi là của ASEAN khi được tất cả các nước thành viên nhất trí
thông qua. Nguyên tắc này theo như quyết định của cuộc họp ngoại trưởng
ASEAN ngày 25/9/1995 được áp dụng ở những mức độ khác nhau, có những
vấn đề sẽ được nhất trí toàn bộ, có những vấn đề thông qua theo nhất trí đa số,
nhất trí tương đối và nhất trí tuyệt đối.
• Nguyên tắc bình đẳng (equality): thể hiện trên hai mặt, thứ nhất là các nước
ASEAN không kể lớn nhỏ hay giàu nghèo đều bình đẳng với nhau trong nghĩa
vụ đóng góp cũng như chia sẻ quyền lợi; thứ hai, hoạt động của tổ chức ASEAN

được duy trì trên cơ sở luân phiên cho các nước thành viên theo vần A, B, C.
• Nguyên tắc 6 - X: được thỏa thuận tháng 2/1992, theo nguyên tắc này, một dự
án hoặc kế hoạch chung của ASEAN nếu từ hai nước trở lên chấp nhận thực
hiện thì cứ tiến hành trước dự án chứ không đợi tất cả các nước thành viên khác
thực hiện mới tiến hành
• Ngoài ra trong quan hệ giữa các nước ASEAN còn có một số nguyên tắc, tuy
không thành văn, song được mọi người tôn trọng và áp dụng như: nguyên tắc có
đi có lại, thân thiện không đối đầu, không tuyên truyền tố cáo nhau qua các báo
chí, giữ gìn đoàn kết ASEAN và giữ bản sắc chung của Hiệp hội
1.1.3. Cơ cấu tổ chức hợp tác kinh tế của ASEAN
Héi nghÞ Bé trëng Kinh tÕ ASEAN (ASEAN Economic Ministers - AEM):
!.-&1#C-A2!'EFGE<6
EG[/1:)Z!()) *EG[+3/12U:2!
*!'f)g)W&12!'#EFGE<6EG[+#!0)
U-!0,B!:*1%EFGE<!
h
!16=&A1?U1" #$7)!D!0<)
);AEG[6
Hội đồng AFTA (Khu vực Mậu dịch Tự do - ASEAN Free Trade Area): &
51' !7&gEFGE< *:
cijjHHc!F!1#3;_!1!&1--!0A!0#8
P!'+!0AO))Gkk!-l#k#!7#!kk>Gl7V6
!MEm7E1" #$M)!;!0%-!-
792bEFGE<6 !M/12!*!')Z!()) *-
#A!'1 !EG[6D!0<)Y" #$7!)! !
MEm7E6
Hội nghị các quan chức kinh tế cấp cao (Senior Economic Official Meeting -
SEOM): 1;%!#A!'1!K1-!0EG[- !MEm7EL)
5-!0!) &12!'EFGE<6FGn[/1c>d
) *-*+#!0)EG[- !MEm7E6D!0<)YDR

#$DR)!1" 7)!)7#$)!
FGn[6
Hội đồng AIA (Khu vực đầu t ASEAN - ASEAN Investment Agreement) và Uỷ
ban điều phối về đầu t (Committee for Co-ordination of Investment - CCI): 3
1!&1!)-!.-!0A!0!012 o-A*
EFGE<OEpEV2b2'JjqjHHi !MEpE&51-%!'
A !MEm7E6 !MEpE#A!'1EG[6rs
!.1! *1DR!K1-!0 !MEpED!0<)Y
" o'-=*)! !MEpE-p6
Uỷ ban điều phối về dịch vụ (Committee for Co-ordination of Service - CCS): &
513t?;A1)11!&1!)-!.-!0
A!02'4)1 ;-R!012EFGE< ;-R
I
OEFGE<m#)u#2E#)F#-!>EmEFV2b2'hjcjHHh6F
1DR-FGn[-EG[6
<!#EFGE<]+) rs1R#W!.1!-
 !#') 1* &12!'>)!
>*#2!v !&gEFGE<OEFGE<F))!V !" 
#$792b-"2bEFGE<'&1-%!
%:666
S¬ ®å : C¬ cÊu thÓ chÕ hîp t¸c kinh tÕ ASEAN
J
 !" #w$
o!'OEG[V
 !MEm7E !MEpE
rs!.1!
*wOpV
FGn[ rs!.1!
;-ROFV
+)

U
s
w-
3'
2
1.1.4. KÕ ho¹ch vµ triÓn väng ph¸t triÓn hîp t¸c ASEAN
7! !7&gEFGE<2U:*:!hjcjHHJ
) 2'9&1EFGE<'()cqcqP&#2'
&SD!x4EFGE<cqcq> Wy#A1#!3
( Tf)t)R!!'&-#8 &1
2!'%-!%-'2szzp6[R!D!x4
EFGE<cqcq#) o-A2!'EFGE<9-&-+:
##++;-R-*&U;1#!3
2!'M.!,%!4)%+!{-A0 2!'tP
 !(B9#2!'-tP !6=3A!0&)R!+
EFGE<yA!0!'&?v
• Em7E-L-!0A;+)!;-R|
• o-A*EFGE<-()cqq-A!0*A;-
()cqcq|
• 7(B-)$# &1!3-\$2-A(#$!3-\!0
+-!'51,2-A(#$!3-\)%!|
• 7!'1R-)$# ))!!2'2Q2-A!EFGE<|
• &1(B0)!1|
• 7(B-!#]!%!;!01!+ A1#!36
7! !7&gEFGE<*:&9:-c()HHi
!< !!PU) 2' &
So' < !T]/!S7< !T6=?2'
*!3A!0)R!SD!x4EFGE<cqcqT-%!2B!
i
!()@()HHH'()cqqe67!'#8A!0&t)tQ

()) *! !7&gEFGE<6+3!-!0U
o' < !) %!')%!#0&1
EFGE<**!) 2' ;!0?`-+)2'
!,%P&U6
1.2. toµn cÇu ho¸ vµ sù ra ®êi cña afta
1.2.1. Kh¸i qu¸t vÒ toµn cÇu hãa
F!'#'!%!*:!!'#8 !512!''!%!&(
))x$! `3'')%!<?7'
}!%!O~7nV•€!.'745 '-')5
;O}E77V-6-6D!0t?;A) 0)!';A#`
-!0(B !51#B!-1#!33')%!>
&tK!')@,()Jqaiq'2szzP%*#) 0
2!''2#!.-%!0-+#%!'#'!%!
*:!6
FA!(+M)!?3--W!0
\9U0U!OW!0A#B!p#V\-%!A
Xt%;?#;B!#atP !$!,()iq
*,()Hq'2szzP#+)%!'6FA!'
9!'A);:!'#)$#A&1- !51#
)U*6)!02!')!*3!U0
-. )U!#B-tP !{+!05U!x))U!#B-
-.#a!t tP !2#Y!.)b?
.;?!!-6-666!B?]!X!+A1!&1 
4%6FA&1&#&!K1$!U0!0!-2'4
H
)!'#8'+&L-6-8-5@*
,()Hq#$!?#8&/!-%!!)%!Toàn cầu hoá.
7*+&!3&8;%!!.+ 2P!4!
$1*#+3!3) 2!*) #8!'
51-9!)!0') 1)#\;!0#\)4

)W B!tP !67*+3&C!
v
[ OCF!;kVvToàn cầu hoá là sự hội nhập của các quốc
gia thành một thể thống nhất thông qua các dòng chảy thơng mại, tiền vốn, tri thức
và những tiến bộ của công nghệ thông tin
!OC[!2!F!)!VvToàn cầu hoá là sự tổng hợp các quá trình
và hiện tợng nh luân chuyển hàng hoá, dịch vụ, t bản, công nghệ thông tin qua biên
giới, di chuyển ngời giữa các nớc, hớng u thế trên thị trờng thơng mại và đầu t quốc
tế, sự liên kết thị trờng về lãnh thổ và chế độ, đồng thời là sự xuất hiện những vấn
đề mang tính toàn cầu nh chỉ bất bình đẳng về thu nhập, tăng trởng dân số quá
mức mà chỉ có hợp tác toàn thế giới mới giải quyết đợc.
[W;\+!.b!4!2 *)/!B!2`1!
#'!%!.;*;*!3& !;-bC4 +6Đó là quá
trình thế giới tiến đến một ngôi làng chung mà ở đó các đờng biên giới quốc gia trở
nên mờ nhạt và nảy sinh nhu cầu phải có một sự quản lý chung trên phạm vi toàn
cầu. Quá trình nay đang nằm ở giai đoạn đầu, đang đợc tăng tốc, giúp sức của
công nghệ thông tin, đặc biệt là Internet, và các biến thể của quá trình này là hết
sức phức tạp, luôn có tính hai mặt, không có một quốc gia nào, khu vực nào có thể
thờ ơ với nó.
1.2.2. Cơ hội và thách thức của toàn cầu hoá đến liên kết ASEAN
q
<P2!$)R#*) #8!)W++3)
(&4!-5'!%!)B!-5
!*)Z!-!#tP !&4!!0)B!;?
*!?!0!3!'-+#!0)-%!--%! M
?!!.+?2U2+2(&!
!.B!!.;? )!((!{8
-t #tP !t+!)]4`-(-'!6
D%!)R)#_, *%!%EFGE< ;
'14:!2'EFGE<!-%! !A*

;%!?t!&1?2!, !-:!-%!!2'
EFGE<
1.2.2.1. Cơ hội của toàn cầu hoá đối với liên kết ASEAN
Làm tăng nhanh cơ sở vật chất và kỹ thuật cho liên kết khu vực và hội nhập
quốc tế
7#%'*)\9!-)$# 0#B#
%2-A-'!%!6<B+M*@%!W!024*
#A!'1OmpV-%EFGE<(OW):2sR*dqgrF-
()HHIV)') (#$-2Q;!@()HiJaHHI
8?h()#2! (#$'!%!IdB+
)-#EFGE<#?)5;*&4!!0#U
6 (#$!!R#!.()!.(#$
941L) !O}lV()%EFGE<#B!!+
Wg0#-%!%#'!%!+!%1#!3+!
#!6+3+!#fM-*%!+!mp+!#!

')4!!0+#8 U04bt!01
U?.-$*25%EFGE<6
Cải thiện môi trờng pháp lý, thúc đẩy dân chủ hoá xã hội và làm tăng thêm hợp
tác giữa các nớc
7*)4!#!.9:)!A;-\P9
ElG[GnFr<Em7EGr-6-666='&)89:2Ug
;A-!0;*5!)19)/!B!)Z!
!a;? 2-A-'!%!61%)
-*%!(B)!-%!'!%!(24(#
)882U+2#P!*!4)
'-24(P2!;?#A!'1)!
-0'6
Làm tăng tính mở của hợp tác khu vực
7#%?&12-AEFGE<!1!$!A#!*!,!A

[-!zU)$Y&1!.1')
-+!2'EFGE<'UB%O1#
45VO]/!!2':V8@*51!
HqQ1#%EFGE<P2 2!'?
#2-A!;!2'-%!O!2'AV!A`2'
2!;R3;%!A!1!5#B%:
)R!!2'2-A6
1.2.2.2. Thách thức của toàn cầu hoá đối với liên kết ASEAN
", !-5&!)*)!!2'EFGE<6
P#8$#8+2U2+2(-:)EFGE<
14!!)W-:6
c
NÒn kinh tÕ dÔ bÞ tæn th¬ng
=32X!4{5MB!5;R&!' !5&!
'%EFGE<+t%2/!*%!-A;!
6\-%!;#8M !0)A;-)&P
2'2;!019tU!-!0`#;]4
4-%EFGE<-%!&%#,()iq>Hq6D;R7!
‡-%!()HHq!')i…}„l+(e…-()HHh6
FA(-)2!'%\9-%! (#$%!!
24&%!(#@cHgrF„()
HHqO-%!de…}„lV%!HegrF„-()HHIO-%!
h…}„lV6
FA!())yM?3-) )WKL
*#B!..-5(#$2!'-+11*1?1!
!4!#'!%!)W2++3#A92!'W!0!-%!
,%+A1R %-M-%!2!+A!' !.
0'6
C¹nh tranh kh«ng c©n søc
\-%!A(M?3- -)!!

A1#!3-&52/-U0W!0U0U!
#-]24) 512sP# #2!0 &
-#B41L)#!)U*6=!-%!!.%EFGE<-%!
t1!3)1 U0U!;ƒ'-!02+2(-5)
-%!%1#!3#-!0!'11#!3)%! 2/2€5-
-)W2-(tP !#1;!0*;ƒ''&!
###)U!#B*-!0+.U0U!1
];ƒ'-.M?A?#8 ;?# 
d
9! A'!!%1#!3=U<)z!1-
[!t!8#8 ;?# 9! -]1-%!!.>
%U!011#!3-;Rv#8 !/ hq-
MoUeq8z!1gccO!!0!D!0!:
=U<)áV
F-%!%1#!3+t1!3)-!.2!05&! U
0- 1#!3U0%EFGE<;!,%*!
#!.2!0#':`*-# #
!M+3)%EFGE<-#$,%1
#!3+%!-5!*),+3)
!a;? #2-A#!-24#P6< 2
4!>!.09#@()HHJPlàm tăng hố ngăn cách giàu nghèo,
và bất bình đẳng trong xã hội\9t 9tP !2!
!.%EFGE<6o'4+ !A'!'#8!2'EFGE<
!-!.?-!.# 6
1.2.3. Sự ra đời Khu vực mậu dịch tự do ASEAN - AFTA
7#!4+!.9!#)U!#B#2!'-2-A-
*,()HqPW2!'%EFGE<:#%,:
%2U;x8-&2U+A&1!2'W#y-%!
-+,ZA)%!!'51'&1)%!-@+`
Y;R, !MB!@%2`1R-&,:

)*#W!0A!(#'6
1.2.3.1. Sự ra đời của AFTA
e
[W;\8#0 #8 1#!32!'!,-!
EFGE<K+2% (#$2!'%#
,()*512sHq#-!M.6=!.#.4
$KL%EFGE<(B&12!'?# 6<!#
U !2!EFGE<8!')g0!XO24#;%!
i… V - 1* %     -  ! # # 9!  )5  ; !   1
F!16=!.)PEFGE<2U!])t?;A
) ')%!3KL&1)!-*6
+32ˆ!(#'-%!A#B!-8
9:2!#B2-A'#/KL8
Em7E6=*,()Hq2!!'#!'M!2'82U!
)U-): #'-#B#$%))y-
'!067#8;!0'!%!8S745 '-
)5;TO}E77V()HiIPW$A879:
)!'!%!O~7nV-()HHeO+!0A@66HHhV6ë 8;!01
) '&12-A)%!#B!-()HiH+„!x&12!
'?¸>7!"8„OElGV67)!;!x*'% 
]4?¸>7!"8„#++%EFGE<-B
2!'[€-<5"4#;!x[€+-!#]!.1!6FA#B!
„!xP)!(&1-#!,%#-\W
!0!,%1#!3#++%EFGE<-%41
#!36
7!'1  '    A   #  B!    S7  #B    +)    %  <)  [€T  a
[G†nFr†-()HH-%!)R!!'51#B2-AU
&1! U!01U!01!!
U-54!-.2.2!';?6
h

D!0 M?‰OGV:51‡!)!?‰OGrV
-%!#Bh%-!+.2!'1#!3-()HHc-
A#B!o-A)5;A;"`[€a<Em7E#()+
\-%!-!0(B,' 4 +!-%! !2!/PW
#,:2UX!-%!%EFGE<6<,
9!)%!#2U:%EFGE<W!0#-!0
KM-!0#&@%!-t2L)8‰>[€
-<5"4!!')1*'#?)!EFGE<6
=:#%88+}!()HHc! !&gEFGE<*
:pD/1!F!1P:'51o-A)5;A;
EFGE<6=?) ::B!) !3!0#_Q 
EFGE<#%*-#'2s5!'#
6Sự ra đời của một khu vực Thương mại Tự do sẽ giúp các nước ASEAN tăng
B buôn bán trong nội bộ khối, qua đó thúc đẩy sản xuất tăng truởng, đồng thời
biến ASEAN thành một địa điểm hấp dẫn đầu tư nước ngoài. Ví dụ như các nước
ASEAN có thể mua nguyên liệu của nhau rẻ hơn, do đó sẽ có sự phân công lao
động để mỗi nước sản xuất những mặt hàng có lợi thế nhất. Hoặc các nhà đầu tư có
thể tìm thấy lợi ích khi đầu tư vào ASEAN vì sản phẩm sản xuất ra tại một trong
các nước thành viên có thể dễ dàng lưu thông, tiêu thụ tại các nước thành viên
khác.
So với EU hoặc NAFTA, thể chế của AFTA còn đơn giản và lộ trình thực hiện theo
từng bước với nhũng mốc kết thúc của các thành viên đồng nhất. Thông qua AFTA
thì tỷ lệ buôn bán nội bộ có được cải thiện nhưng không thể tăng nhanh được và
khó có thể so sánh với tốc độ phát triển của các tổ chức như EU và NAFTA. Tuy
nhiên, AFTA - một có chế hợp tác kinh tế mới này tạo cho ASEAN một không gian
mới, một thị trường thống nhất, từ đó giúp các nước thành viên tăng khả năng thu
I
hút đầu tư trực tiếp của nước ngoài, tạo dựng ASEAN thành một cơ sở sản xuất,
cạnh tranh hướng ra thị trường thế giới. Nói một cách khác, thông qua AFTA, các
nước ASEAN sẽ tạo cho mình một môi trường kinh doanh năng động, một cuộc

tập duyệt, một chiếc cầu nối để cho các nước thành viên chủ động tham gia một
cách có hiệu quả vào sân chơi toàn cầu.
+3+!-!0Em7E#B!) %3)%! #&1-!
2'EFGE<+!2!'+!#!67b' !51'2-A8%
*14!A!0A;)5;-!)!'#M!)%!!'8
#B-!\51!)!2!'-%!M!.6
<-5-!0A!0Em7Eg*!!'#8 !512!
'2-A+y+-!#]'!EFGE<6
1.2.3.2. Môc tiªu cña AFTA
Mục tiêu chủ yếu của AFTA là tạo ra một môi trường thương mại - đầu tư ưu đãi
trong khu vực trên cơ sở loại bỏ các rào chắn thuế quan và phi thuế quan. Theo quy
định của Hiệp Định về thuế quan có hiệu lực chung (CEPT) năm 1992 thì các nước
thành viên tham gia lúc đó phải giảm thuế quan xuống còn từ 0 - 5% và phải đạt
trên 95% số lượng danh mục hàng hóa giảm thuế, đồng thời loại bỏ tất cả các hạn
chế định lượng và hàng rào phi thuế quan trong vòng 15 năm ( tức là đến năm 2003
phải hoàn thành ). Tiến trình thực hiện AFTA - CEPT trên được khẳng định lại tại
cuộc họp các Bộ trưởng kinh tế ASEAN tháng 12-1994 tại Chiềng Mai.Theo quy
định thì tỉ lệ thuế quan bình quân toàn ASEAN( 6 nước ASEAN lúc dó) các danh
mục bị đánh thuế sẽ giảm dần từ gần 13% vào năm 2003.Gắn liền với biện pháp
giảm tỷ suất thuế quan, AFTA còn thực hiện hàng loạt biện pháp khác nhằm tạo
thuận lợi cho sự luân chuyển thương mại giữa các thành viên như các biện pháp
tăng cường sự thống nhất về Hệ thống ! hòa thuế quan (HS), thống nhất về biểu
J
mẫu kê khai hải quan chung, chuẩn hóa về thủ tục xuất-nhập khẩu, xây dựng
“luồng xanh” cho hàng hóa ASEAN ra vào cửa khẩu trong khu vực kể từ ngày 1
tháng 1-1996. Đồng thời, với các biện pháp giảm thuế quan, AFTA còn thực hiện
xóa bỏ các hạn ngạch giữa ban thư ký ASEAN và các ủy ban ASEAN của từng
quốc gia, xúc tiến quá trình tư nhân hóa nhằm tăng cường tham gia của các tổ chức
kinh tế tư nhân vào lộ trình AFTA. Thông qua AFTA, các hình thức liên kết kinh tế
khác trong nội bộ ASEAN cũng được triển khai, như thành lập các dự án liên

doanh công nghiệp, liên doanh đầu tư v.v
Sau một vài năm thực hiện AFTA-CEPT, mậu dịch nội bộ và nguồn đầu tư nước
ngoài vào ASEAN được cải thiện rõ rệt. Điều này góp phần thúc đẩy nhanh hơn
tiến trình AFTA. Hội nghị Bộ trưởng kinh tế ASEAN họp tại Chiêng Mai ( Thái
Lan) năm 1996 đã quyết định rút ngắn thời gian hoàn tất AFTA từ 15 năm xuống
còn 10 năm. Đến năm 2003, sáu nước thành viên cũ của ASEAN phải cắt giảm
thuế xuống còn 0-5%. Còn các thành viên mới tham gia nhập ASEAN thì việc hoàn
tất AFTA muộn hơn. Đối với Việt Nam, thuế suất xuống còn 0-5% được thực hiện
từ 1-1-2006. Những điều chỉnh này cho thấy quyết tâm của ASEAN muốn tạo ra
bước chuyển về chất trong hợp tác và liên kết kinh tế nội khối thông qua cạnh tranh
giữa các nước thành viên, mà còn biến khu vực này thành một thị trường năng động
của thế giới, hấp dẫn trong việc thu hút đầu tư nước ngoài. Nếu Khu vực mậu dịch
tự do này trở hành hiện thực theo như lịch trình đã đề ra, thì tạo ra một bước đột
phá cho một quá trình hội nhập tổng thể không giới hạn, có thể biến ASEAN trở
thành một cộng đông hay liên minh kinh tế trong khoảng hai ba thập niên tiếp theo.
Theo lý thuyết hội nhập, các nước ASEAN đã trải qua giai đoạn hợp tác kinh tế
theo kiểu Hiệp định ưư đãi mậu dịch song phương, tức là các thành viên với nhau
đã thỏa thuận, ký kết các hiệp định song phương, cùng cắt giảm từng phần thuế
quan, cho bên đối tác của mình hưởng một số ưu đãi về thuế v.v Hiện nay, các
i
nước ASEAN đang trong giai đoạn liên kết kinh tế kiểu Khu vực tư do thương
mại ( FTA), nghĩa là các nước này cùng xóa bỏ các hàng rào thuế quan và phi thuế
quan giữa các nước với nhau để tạo ra một thị trường tự do cạnh tranh trong nội
khối.
Nếu khu vực tự do thương mại ASEAN trở thành hiện thực vào năm 203 đối với 6
nước ASEAN ban đầu thì Hiệp hội này trở thành một Liên minh thuế quan, có
mức độ hội nhập kinh tế cao hơn FTA. Liên minh thuế quan này lập nên rào cản
thương mại chung (thường là áp dụng một mức thuế chung như Cộng đồng châu
Âu đã làm trong những năm 60-70) để đối phó lại với các nước không phải là thành
viên. Nếu các tiến trình hội nhập kinh tế trên diễn ra suôn sẻ, thì ASEAN đến

những thập niên tiếp theo có thể trở thành Thị trường chung (hàng hóa, dịch vụ,
lao động và vốn được phép di chuyển tự do trong Hiệp hội), và sau này cũng là
Liên minh kinh tế (có chung chính sách) về tài chính, tiền tệ cũng như bảo hiểm xã
hội, có luật ngân hàng chung, có quốc hội chung, đồng tiền chung như EU ngày
nay. Nếu xét về lộ trình hội nhập kinh tế theo chiều dọc, thì AFTA là chiếc cầu nối
để các nước thành viên ASEAN tham gia một cách đầy đủ có hiệu quả vào các tổ
chức thương mại quốc tế, như Diễn đàn hợp tác kinh tế châu Á- Thái Bình Dương
(APEC) và tổ chức Thương mại thế giới (WTO).
Nếu xét về chính sách kinh tế đối ngoại, đối tác chủ yếu của các nước thành viên
trong Hiệp hội thì vẫn là hướng vào các nước lớn, các cường quốc kinh tế trên thế
giới. Do vậy, mục tiêu chủ yếu của các thành viên không chỉ đơn thuần là AFTA,
mà thông qua tổ chức này, tạo ra được những lợi thế mới để tham gia vào nền kinh
tế toàn cầu. Thực tế cho thấy, ASEAN chỉ chiếm một tỷ lệ nhỏ trong nền kinh tế
châu Á- Thái Bình Dương. Mặc dầu nền kinh tế các nước ASEAN có những cải
thiện nhất định trong một thập kỷ qua, nhưng vẫn còn phụ thuộc nặng nề vào thị
trường, vốn và công nghệ của Mỹ, Nhật Bản, Tây Âu và nước NIE châu Á. Mặt
H
khác, cho dù nền kinh tế ASEAN có thực hiện xong AFTA vào năm 2003, hoặc
một số nước thành viên mới sẽ kết thúc sau thời điểm 2003, nhưng tác động của nó
đối với thương mại nội bộ khu vực vẫn còn hạn chế.
Từ năm 1997 đến nay, khủng hoảng tài - chính tiền tệ châu Á đã làm cho việc giảm
thuế theo lịch trình đã vạch ra trong Hiệp định CEPT ở nhiều nước thành viên trở
nên phức tạp. Nhiều nước muốn trì hoãn cắt giảm thuế nhiều mặt hàng nằm trong
diện CEPT. Tuy vậy, cho đến cuối năm 1999, toàn bộ các nước ASEAN đã được
đưa vào danh mục cắt giảm thuế. Hàng hóa của 6 nước ASEAN ban đầu thuộc diện
CEPT đã lên tới 98% toàn bộ sản phẩm của họ. Và đến năm 2003, các nước này sẽ
cắt giảm thuế xuống còn từ0-5% đối với 85% danh mục thực hiện thuế của mình.
Các nước ASEAN từ năm 1996 cũng đã đồng ý với nhau loại bỏ hoàn toàn thuế
vào năm 2010 (sớm hơn so với dự định lúc mới thành lập là 5 năm 2015) đối với 6
nước thành viên ban đầu.Riêng đối với Việt Nam, Lào, Campuchia, Mianma thì

cam kết loại bỏ thuế quan hoàn toàn vào năm 2015. Một số sản phẩm nhạy cảm sẽ
loại bỏ vào năm 2018. Bàng này cho thấy mức giảm thuế diện CEPT hàng năm của
các nước ASEAN từ năm 2000 đến 2003.
Mức thuế trung bình hàng năm từ 2000 đến 2003 thuộc diện CEPT của tõng
nước ASEAN
cq
Nước 2000 2001 2002 2003
Brunei
Campuchia
Inđônêxia
Lào
Malaixia
Mianma
Philipin
Xingapo
Thái Lan
Việt Nam
ASEAN
1,26
10,4
4,77
7,07
2,85
4,38
4,97
0,00
6,07
7,09
3,74
1,17

10,4
4,36
6,58
2,95
3,32
4,17
0,00
5,59
N/A
3,17
0,96
8,93
3,37
6,15
2,45
3,31
4,07
0,00
5,17
N/A
3,13
0,96
7,96
2,16
5,66
2,07
3,19
3,77
0,00
4,63

N/A
2,63
ch¬ng Ii
nh÷ng khã kh¨n thuËn lîi cña doanh nghiÖp viÖt
nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ
quan héi nhËp afta
c
6d6 C¸c néi dung c¬ b¶n cña CEPT/AFTA
7##8&12!'>)!2!EFGE<8!01
 'P!+!0AO))Gkk!-l#k#!7#!kk>
Gl7V+-!#]#/f)!'EFGE<o-A)5;A
;OEFGE<m#7#;E#>Em7EV?:#+
EFGE<##B'-#:K!-%!*%!6
-8-5! !&g*:!z!1cijjHHc
%EFGE<PUUGl7-#8`*+!0
A@jjHHd*;AA!0#h()#%88
)!'+!.9! !" #$EFGE<!![!
O7!‡V;!x#-HjHHdP'#K`B!!A!0
Gl7t]q():'()cqqd- !7&g*
< !)B!!&jjcqqcEFGE<>I6 !
;'Gl7 4M) !;v
1.3.1. Néi dung vÒ lo¹i bá hµng rµo thuÕ quan:
!01Gl7A#8`!4)'t):q…
>h…#U#9!+!,%-!EFGE<-%!6
=?URgA!0Em7E-%! !;- #8`!4)'-
!X#1!'@;)Rv
a) Danh môc c¾t gi¶m ngay (IL): 41L);)R&%
-!#!c #8`!4)v
cc
Š‡ #8`!4)'vM);)R+'

;%!):cq…y&`!4)tq…>h…23@jjHHi
M)h+))W!')24eq…)!#2!641L)
+'#cq…&!4)t;%!h…23@jjcqqq6
Š‡ #8`!4)8Bv+)]!+):'fW
;%!cq…y`!4)t]q…>h…'jjcqqc!-%!EFGE<
>I6†!!-%!D!0<)B!jjcqqI‡[!)
jjcqqi-jjcqq)1!6)W+'#cq…
&!4)tcq…23@jjHHi-y&!'1R!4)tq>h…-
jjcqqd6
b) Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi cha gi¶m thuÕ (TEL):Danh mục Loại trừ Tạm thời
(TEL) bao gồm những mặt hàng chưa đưa vào giảm thuế quan ngay do các nước
thành viên ASEAN phải dành thêm thời gian để điều chỉnh sản xuất trong nước
thích nghi với môi trường cạnh tranh quốc tế gia tăng.
Sau 3 năm kể từ khi bắt đầu tham gia Chương trình CEPT, các nước ASEAN phải
bắt đầu chuyển dần các mặt hàng từ TEL sang IL, tức là bắt dầu giảm thuế quan dối
với các mặt hàng này. Quá trình chuyển rờ TEL sang IL đuợc phép kéo dài trong 5
năm, mỗi năm phải chuyển đuợc 20% số mặt hàng Điều đó có nghia là đến hết năm
thứ tám thì IL đã mở rộng ra bao trùm toàn bộ TEL và TEL không còn tồn tại.
Khi đua mỗi mặt hàng vào IL, các nước đồng thời phải chỉ ra lịch trình giảm thuế
quan của mặt hàng đó cho đến khi hoàn thành Chương trình CEPT.
Lấy ví dụ: Khi tham gia Chương trình CEPT vào năm 1993, IL của nước A bao
gồm 50 mặt hàng, TEL của nước này có 100 mặt hàng. Từ năm 1996 nuớc A phải
bắt đầu chuyển TEL sang IL. Nếu mỗi năm chuyển đều 20% thì lăm 1996, ILcủa
nước này có 50 + ( 100 x 20%) = 70 mặt hàng và TEL giám đi còn 100 - ( 1 00 x
20%) = 80 mặt hàng Năm 1997 IL sẽ là 90 và TEL Sẽ là 60. Ba năm tiếp sau đó,
cd
các con số tương ứng sẽ là 110/40, 130/20 và 150/0. Tức là đến năm 2000, IL của
nước A sẽ bao gồm cả 150 mặt hàng và TEL không còn mặt hàng nào.
=!-%!%-!)%!3+) B!!*!':!01
Gl71Q1%-!&#) 41L))B!

A!0!'#8!4)'Gl76
c) Danh môc lo¹i trõ hoµn toµn (GEL): ;)R41L)+2U
)!!01Gl7;+2U&-Em7E-8b;4$'
!!:tP ! :2XB!'-!04
M!#-(+05;!!Y2496
d) Danh môc nh¹y c¶m vµ danh môc nh¹y c¶m cao (SL): Danh mục Nhạy cảm
(SL) bao gồm những mặt hàng nông sản chưa chế biến mà việc cắt giảm thuế
quan có thể gây tác động lớn đến sản xuất, đời sống trong nước.
Các mặt hàng trong SL được dành một khung thời gian dài hơn trong việc cắt giảm
thuế quan, đến năm 2010 mới phải đưa thuế suất các mặt hàng này xuống 0 - 5%
Bên cạnh đó, các mặt hàng này cũng có những quy định riêng về thuế suất khi bắt
đầu cắt giảm thuế quan, các biện pháp tự vệ.
Tương tự như vậy, các mặt hàng trong Danh mục Nhạy cảm cao được dành một
khung thời gian dài hơn nữa. Các nước ASEAN còn đang đàm phán về những chi
tiết của hai danh mục này.
z1@A' -!#]U4'!'!-%!1*%
%EFGE<+&+))W%'512L&
%1;R!-%!,)W! !EG[>cIjHjHHe" #>
$2!'P'U4'!'-1)-!!01
Gl7!;)R2v;)R!4)';)R!#\
ce
)B!-;)R41L)U4'!'4)3A!0
Em7E6
Cơ chế trao đổi nh ợng bộ của Hiệp định CEPT:
<,& 2!A!0Gl7!&#9!#`
+!+!6[&$& '2!t2L+#
2!) 41L)*+!.2!0v
V F41L)+14!f)#;)R`!4)'L%t2L->
%512L-14!+):'O512LVfW1cq|
V F41L)+14!+#8!4)'& !MEm7EU|

V F41L)+14!) 41L)2!EFGE<:14!X)P
*)&tt:@%-!EFGE<O)& !V
eq6
Công thức 40% hàm lợng ASEAN nh sau:
(T phải < 60%)
Trong đó:
A !#*--5!0 1541L)512L@>
%!2!EFGE<!pm$B!!3)512L6
ch
A + B
X 100% = T%
Giá FOB