Cam nang cho cac ba me tre

CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 1





Mc lc


Giẫi àấp mưåt sưë cêu hỗi vïì cấc biïån phấp trấnh thai 4

Vitamin C lâm giẫm biïën chûáng ca thai k 9
Ba thấng àêìu ca thai k 11

Ba thấng giûäa ca thai k 13
Ba thấng cëi ca thai k 16

Tòm ra lúâi giẫi vò sao phưi bấm àûúåc vâo thânh tûã cung 21

Bâi têåp cho ph nûä mang thai 22
Dõ têåt bêím sinh 24

Lâm giẫm nguy cú ph chên khi mang thai 36
Thai giâ thấng gêy nguy cú gò? 38
Bâi têåp dânh cho bâ mể múái sinh 39

Gối hânh l khi bế ra àúâi 42
Nhûäng àiïìu cêìn trấnh vâ nïn lâm sau khi àễ 45

Cố nïn sinh hoẩt tònh dc trong thúâi gian mang thai? 46
Chùm sốc sûác khoễ sau khi sinh 48

Ấp dng phûúng phấp Bâ mể - Kangaroo (chåt ti) 51

CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 2

Thai ph bõ thy àêåu cố ẫnh hûúãng àïën thai nhi? 54

Ùn gò cho con àûúåc khoễ 55
Lâm thïë nâo àïí giẫm àau khi sanh? 60

Giẫm cên vúái bế 63
Tiïm phông ën vấn cho ph nûä cố thai 65
Hiïëm mån - vư sinh: Mưåt sưë àiïìu cêìn biïët 66

Hậy bẫo vïå trễ khi côn lâ bâo thai 70
Xûã l tònh hëng sau khi sinh 74

Nhûäng thay àưíi úã ngûúâi mể khi mang thai 76

Nhûäng àiïìu cêìn biïët àưëi vúái thai ph phẫi ài xa 79
Viïm gan siïu vi trng vâ thai nghến 82

Thai nghến vâ bïånh tiïíu àûúâng 85
Thai nghến vúái ngûúâi mùỉc bïånh tim 89
Thai k vâ siïu êm 91

Mưåt sưë lûu cho nhûäng bâ mể trễ lêìn àêìu "ài biïín" 94
Dng thëc cho ph nûä àang cho con b 100

Giận tơnh mẩch 103

Huët trùỉng 105
Mïåt mỗi 106

Tûåu do nêëm 107
Sûng mùỉt cấ chên vâ ngốn tay 108
Àưí mưì hưi 109

Cấc phûúng phấp sinh con theo mën 110
Cấc vïët rẩn 112

CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 3

Khố ng 113

Phất ban (nưíi rưm) 114
Trơ 116

ƯËm nghến 117
Sốn àấi 118
ÚÅ chua 119

Àấi rùỉt 120
Cẫm thêëy mën xóu 121

Bõ vổp bễ 122

Chûáng tấo bốn 123
Chûáng khố thúã 124

Chẫy mấu nûúáu rùng 125

Chïë àưå dinh dûúäng sau khi sinh 126
Mưåt sưë tònh hëng àùåc biïåt khi cho con b mể 128

Cho trễ nhể cên ëng bao nhiïu sûäa lâ à cho mưåt ngây? 130
Lâm gò khi mể chûa xëng sûäa? 131

Lâm thïë nâo àïí ni trễ sûát mưi - húã hâm ïëch - chễ vôm hêìu? 132

Mể sanh mưí thò cố sûäa cho bế b mể khưng? 133
Lâm sao cho bế b mể khi nm v bõ nûát? 134

Bùỉt àêìu cho trễ b mể 135
Cấch bưìng bïë rêët quan trổng àïí bế b àûúåc nhiïìu sûäa 139
Ni con bùçng sûäa mể vâ mưåt sưë vêën àïì cố liïn quan 141

Phẫi lâm gò khi v cùng tûác sûäa vâ àau? 146
Lâm sao cho con b khi nm v quấ ngùỉn hóåc quấ dâi? 149

CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 4

Khi ài lâm mể bõ chẫy sûäa ûúát cẫ ấo. Thêåt bêët tiïån! 151

Mể phẫi lâm sao khi bế khưng chõu b mể? 152
Lâm thïë nâo àïí biïët mể cố à sûäa cho con b? 154

Cho bế b nhû thïë nâo khi mể ài lâm trúã lẩi? 156
Bế khốc nhiïìu lâm mể thêåt sûå lo lùỉng! 157
Bế chêåm tùng cên cố phẫi do sûäa mể “nống” khưng? 160

Lâm thïë nâo àïí tùng lûúång sûäa vâ phc hưìi sûäa mể? 161

B mể hoân toân trong 6 thấng àêìu lâm tùng trđ thưng minh 163

Mốn ùn bâi thëc cho bâ mể thiïëu sûäa 171

Ngay sau khi sinh, cố cêìn cho trễ ëng nûúác àûúâng, nûúác cam thẫo
khưng? 173














CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 5





Giẫi àấp mưåt sưë cêu hỗi vïì cấc biïån phấp trấnh thai

Nïëu bẩn dng thëc diïåt tinh trng, cêìn àùåt hóåc búm thëc 15
pht trûúác khi giao húåp. Hiïåu quẫ trấnh thai sệ kếo dâi trong vông 1

giúâ. Khoẫng 10-15% ph nûä ấp dng biïån phấp nây bõ thêët bẩi do
hiïíu sai vïì cấch sûã dng hóåc cố bêët thûúâng giẫi phêỵu úã êm àẩo,
khiïën thëc khưng àûúåc phên bưë àïìu.
Sau àêy lâ mưåt sưë àiïìu cêìn biïët khấc vïì cấc biïån phấp trấnh
thai:
1. Cố nguy hiïím khưng nïëu chó àeo bao cao su lc sùỉp xët
tinh?
Bao cao su cêìn àûúåc àeo ngay trûúác khi bùỉt àêìu giao húåp. Ngay
cẫ khi chûa xët tinh, chêët nhúân tiïët ra úã àêìu dûúng vêåt àậ cố thïí
chûáa tinh trng, gêy th thai. Ngoâi ra, cấc bïånh lêy qua àûúâng tònh
dc cng cố thïí truìn tûâ ngûúâi nổ sang ngûúâi kia ngay tûâ àêìu mâ
khưng chúâ àïën lc xët tinh.
T lïå thêët bẩi ca biïån phấp trấnh thai nây lâ 4-5%, ngun
nhên lâ dng khưng àng cấch hóåc bao cao su bõ thng.
2. Viïn trấnh thai cố lâm giẫm xung nùng tònh dc?
Giẫm xung nùng tònh dc chó lâ hïå quẫ ca sûå thay àưíi tđnh
khđ, mưåt tấc dng ph ca thëc trấnh thai. Cấc nghiïn cûáu cho
thêëy, progesteron trong viïn trấnh thai cố thïí gêy trêìm cẫm hóåc
cẫm giấc bûåc bưåi úã mưåt sưë ph nûä. Nïëu thëc ẫnh hûúãng quấ nhiïìu
àïën têm trẩng, bẩn cố thïí tòm loẩi thëc cố hâm lûúång hoốc mưn thêëp
hún hóåc thay àưíi phûúng phấp trấnh thai.
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 6

3. Phûúng phấp xët tinh ngoâi cố àấng tin cêåy khưng?
Khưng. Nhû àậ nối úã cêu 1, chêët dõch úã àêìu dûúng vêåt khi chûa
xët tinh (do tuën Cowper - côn gổi lâ tuën hânh niïåu àẩo - tiïët ra)
cng cố thïí chûáa tinh trng. Ngoâi ra, trong vông vâi giúâ sau khi
xët tinh, nïëu 2 ngûúâi lẩi giao húåp mâ khưng ấp dng biïån phấp
ngùn chùån nâo thò sưë tinh trng côn sốt lẩi úã niïåu àẩo vêỵn cố thïí gêy
th thai.

Phûúng phấp xët tinh ngoâi hoân toân vư hiïåu trong viïåc
ngùn ngûâa cấc bïånh lêy qua àûúâng tònh dc.
4. Lâm thïë nâo àïí tđnh àûúåc thúâi gian an toân?
Trûáng phẫi àûúåc th tinh trong phẩm vi 12-24 giúâ àưìng hưì sau
khi rng (côn tinh trng chó cố khẫ nùng th tinh trong vông 48 giúâ
sau khi xët tinh). Vò vêåy, thúâi k dïỵ th thai nhêët lâ 2 ngây trûúác
vâ 1 ngây sau khi rng trûáng. Vêën àïì khố khùn lâ phẫi xấc àõnh
chđnh xấc thúâi àiïím nây.
Phûúng phấp xấc àõnh ngây rng trûáng: Ào thên nhiïåt hùçng
ngây, theo dội sûå bâi tiïët chêët nhêìy ca cưí tûã cung, kïët húåp tđnh ngây
rng trûáng dûåa trïn àưå dâi cấc chu k kinh nguåt trûúác àêy. Cấc k
thåt nây chó cho kïët quẫ tûúng àưëi chđnh xấc.
Ngun nhên thêët bẩi khi sûã dng biïån phấp tđnh ngây an toân
gưìm: chu k kinh nguåt khưng àïìu, giao húåp khưng dng dng c
trấnh thai trong nhûäng ngây nguy hiïím, rng trûáng hún mưåt lêìn
trong chu k kinh nguåt.
5. Viïåc cho con b cố hiïåu quẫ trấnh thai trong trûúâng húåp nâo?
Àïí phûúng phấp nây cố hiïåu quẫ cao, cêìn cố à 3 àiïìu kiïån:
- Trễ b đt nhêët 85% khưëi lûúång sûäa dânh cho nố vâ phẫi àûúåc
b nhiïìu lêìn trong ngây vâ àïm.
- Ngûúâi mể vêỵn chûa cố kinh trúã lẩi, hóåc trong 8 tìn sau àễ
khưng bõ ra mấu 2 ngây liïn tiïëp.
- Con chûa quấ 6 thấng tíi.
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 7

Vúái nhûäng ngûúâi khưng cho con b thûúâng xun, cấch trấnh
thai tưët nhêët sau àễ lâ sûã dng cấc phûúng tiïån khưng cố hoốc mưn
nhû thëc diïåt tinh trng (cố thïí phưëi húåp vúái m cưí tûã cung hóåc
mâng ngùn êm àẩo), bao cao su, xët tinh ngoâi Ty theo hoân
cẫnh, cố thïí àùåt vông hóåc àònh sẫn.

Thiïët lêåp chïë àưå dinh dûúäng trûúác 6 sau 6 múái cố thïí sinh con
thưng minh
Vò sao trûúác khi mang thai sấu thấng àậ phẫi thiïët lêåp mưåt chïë
àưå dinh dûúäng?
Ngay tûâ trûúác khi mang thai 6 thấng, nhûäng ngûúâi chín bõ
lâm cha, mể phẫi ch trổng àïën sûå ẫnh hûúãng ca vêën àïì dinh dûúäng
àưëi vúái nhiïỵm sùỉc thïí, ngûúâi chín bõ lâm mể câng phẫi biïët cên àưëi
vêën àïì dinh dûúäng ca cấc bûäa ùn, trûúác nhêët lâ cố bûúác chín bõ
àêìu tiïn hoân hẫo nhêët cho cåc sưëng àûáa con, vò vêåy, vêën àïì dinh
dûúäng cố têìm quan trổng àưëi vúái cú thïí ngûúâi mể vâ àûáa con ngay tûâ
trûúác khi mang thai 6 thấng. Ngoâi ra, cấc chun gia cng cho biïët,
tûâ khi mang thai cho àïën lc àûáa bế àûúåc 6 thấng tíi lâ giai àoẩn
mâ bưå nậo phất triïín nhanh nhêët. Xem xết vïì trổng lûúång ca nậo,
lc múái sinh nùång khoẫng 400gr, bùçng mưåt phêìn tû bưå nậo ca ngûúâi
trûúãng thânh, àïën 6 thấng tíi, trổng lûúång ca nố àậ tùng gêëp àưi,
àïën mưåt tíi tùng gêëp ba, lc nây àậ nùång bùçng 66% trổng lûúång bưå
nậo ngûúâi trûúãng thânh, rưìi àïën 3 tíi àậ nùång bùçng 80%, so vúái tưëc
àưå phất triïín ca cấc bưå phêån cú thïí khấc. Vò vêåy, àïí thai nhi cố thïí
trúã thânh mưåt àûáa trễ thưng minh khỗe mẩnh thò viïåc hêëp th àêìy
à cấc chêët dinh dûúäng lâ àiïìu bùỉt båc, sau àêy chng tưi xin àûúåc
liïåt kï cấc chêët dinh dûúäng cố liïn quan àïën sûå phất triïín nậo bưå thai
nhi:
- Cấc chêët àẩm àưång vêåt cung cêëp cấc acid-amin cêìn thiïët cho
sûå hònh thânh àẩi nậo ca thai nhi. Vâ 50% cấc bưå phêån ca cú thïí lâ
do cấc chêët àẩm cêëu thânh. Vò vêåy, cêìn phẫi bưí sung àêìy à cấc chêët
àẩm
- Cấc axit linoleic vâ a - linolenic hâm chûáa trong chêët bếo lâ
cấc chêët dinh dûúäng khưng thïí thiïëu àưëi vúái sûå phất triïín cấc tïë bâo
nậo, ngûúâi mể mang thai cêìn ëng loẩi sûäa bưåt cố thïí cung cêëp àêìy
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 8

à lûúång chêët bếo cêìn thiïët, khưng nïn vò súå mêåp mâ khưng hêëp th
àêìy à cấc chêët bếo.
- Acid folic rêët quan trổng àưëi vúái ngûúâi mể mang thai. Nố
khưng nhûäng gip giẫm thiïíu nguy cú sẫy thai vâ ngưå àưåc thai, mâ
gêìn àêy, cấc nhâ nghiïn cûáu y hổc phất hiïån nïëu thiïëu acid folic sệ
gêy thûúng tưín cho trung khu thêìn kinh vâ ty sưëng ca thai nhi vâ
àùåc biïåt trong 12 tìn àêìu ca thai k cố thïí gêy nhûäng nguy cú mùỉc
cấc khuët têåt trïn mùåt ca thai nhi. Àêy lâ mưåt trong nhûäng gốc àưå
trổng ëu ca vêën àïì dinh dûúäng trong thúâi k mang thai.


















CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 9

Vitamin C lâm giẫm biïën chûáng ca thai k

Nghiïn cûáu múái ca Mexico cho thêëy, viïåc bưí sung vitamin C
trong thúâi gian mang bêìu cố thïí lâm giẫm t lïå sinh non úã ph nûä.
Hốa chêët nây gip lâm tùng sûác bïìn ca mâng ưëi vâ nhúâ àố giẫm
nguy cú vúä ưëi súám - th phẩm khiïën nhiïìu trễ bõ àễ non.
Vitamin C thåc nhốm tan trong nûúác. Nố khưng cố khẫ nùng
tưìn tẩi lêu trong cú thïí, lûúång vitamin thûâa sệ àûúåc thẫi ra ngoâi
ngay. ÚÃ ph nûä mang thai, nhu cêìu vïì chêët nây tùng cao nïn hâm
lûúång ca nố trong mấu thûúâng giẫm. Nhûäng nghiïn cûáu trûúác àêy
cho thêëy:
- Vitamin C rêët quan trổng àưëi vúái cêëu trc ca cấc mâng lâm
tûâ collagen.
- ÚÃ ph nûä cố thai, hâm lûúång vitamin C trong mấu vâ trong
bẩch cêìu (kho dûå trûä chêët nây) thûúâng giẫm.
- Ngûúâi khưng dng à vitamin C trûúác vâ trong khi cố thai dïỵ
bõ vúä mâng ưëi súám.
Cấc nhâ khoa hổc tẩi Viïån Chu sinh Qëc gia ca Mexico cho
rùçng, bưí sung vitamin C cố thïí gip ngùn ngûâa viïåc giẫm hâm lûúång
chêët nây trong bẩch cêìu. 52 ph nûä mang thai úã thấng thûá 5 àậ àûúåc
dng giẫ dûúåc hóåc 100 mg vitamin C mưỵi ngây trong 3 thấng. Kïët
quẫ lâ:
- Hâm lûúång vitamin C trong mấu giẫm úã têët cẫ ph nûä. Lûúång
chêët nây trong bẩch cêìu giẫm úã nhốm dng giẫ dûúåc vâ tùng úã nhốm
dng thëc.
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 10

- Khi kïët thc thai k, dûúái 5% ph nûä nhốm àûúåc bưí sung
vitamin C bõ vúä mâng ưëi súám, so vúái 25% úã nhốm dng giẫ dûúåc.
Nhốm nghiïn cûáu ài àïën kïët lån: Vitamin C tẩo àiïìu kiïån duy
trò ngìn dûå trûä chêët nây trong bẩch cêìu, vâ cố thïí gip ngùn ngûâa
tònh trẩng vúä mâng ưëi súám.
Viïån Y khoa M gêìn àêy àậ khun têët cẫ cấc ph nûä cố thai
dng 75 mg vitamin C mưỵi ngây. Mưåt cưëc 250 ml nûúác cam àống hưåp
chûáa 100 mg vitamin C.


















CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 11

Ba thấng àêìu ca thai k

Ba thấng àêìu ca thai k lâ mưåt khoẫng thúâi gian tuåt vúâi,
àêìy nhûäng thay àưíi ca cẫ bẩn vâ em bế. Trong phêìn nây, chng tưi
àïì cêåp àïën mổi vêën àïì tûâ sûå phất triïín ca thai trong 3 thấng àêìu
(hóåc 13 tìn àêìu) cho àïën nhûäng thay àưíi úã cú thïí bẩn xẫy ra cng
lc àố. ÚÃ nhûäng phêìn sau, bẩn sệ tòm thêëy nhûäng gò sệ diïỵn ra úã lêìn
khấm thai àêìu tiïn vâ úã nhûäng lêìn sau àố. Chng tưi cung cêëp
nhûäng thưng tin vïì cấc xết nghiïåm chêín àoấn cố thïí àûúåc thûåc hiïån úã
ba thấng àêìu vâ cho bẩn biïët cấc l do sûã dng chng, cng nhû
nhûäng nguy cú liïn quan. Cëi cng, chng tưi gip bẩn biïët khi nâo
bẩn cêìn ài khấm bïånh, khi nâo bẩn nïn gổi cho bấc sơ ca bẩn vâ khi
nâo bẩn cố thïí thúã sêu vâ thû giận. Chng tưi àïì cêåp àïën mổi thûá mâ
bẩn vâ em bế cố thïí gùåp trong 3 thấng àêìu úã nhûäng trang dûúái àêy.
Mưåt sûå sưëng múái àõnh hònh
Thai k bùỉt àêìu khi trûáng vâ tinh trng gùåp nhau tẩi ưëng dêỵn
trûáng. Tẩi giai àoẩn nây, trûáng vâ tinh trng kïët húåp vúái nhau tẩo
thânh húåp tûã (mưåt tïë bâo). Húåp tûã phên chia nhiïìu lêìn tẩo thânh
phưi. Phưi di chuín theo ưëng dêỵn trûáng vâo tûã cung. Khi nố àïën tûã
cung, cẫ bẩn vâ em bế bùỉt àêìu trẫi qua nhûäng thay àưíi lúán.
Vâo khoẫng ngây thûá nùm, phưi bấm vâo lúáp niïm mẩc giâu
mẩch mấu ca tûã cung (gổi lâ hiïån tång lâm tưí). Mưåt phêìn ca phưi
phất triïín tẩo thânh phưi thai (em bế trong 8 tìn àêìu) vâ phêìn côn
lẩi phất triïín thânh nhau thai.
Em bế phất triïín bïn trong ti ưëi trong tûã cung. Bẩn hậy tûúãng
tûúång nhû lâ em bế phất triïín bïn trong mưåt bong bống (ti ưëi),
nhûng thay vò quẫ bống àûúåc búm àêìy khđ thò lâ àêy lâ dõch trong
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 12

(àûúåc gổi lâ dõch ưëi). Quẫ bống àûúåc cêëu tẩo bùçng hai lúáp mâng mỗng
gổi lâ mâng àïåm vâ mâng ưëi.
Khi mổi ngûúâi nối ''vúä ti nûúác" tûác lâ hổ àïì cêåp àïën vúä mâng
ưëi. Cấc mâng nây lốt úã thânh trong ca tûã cung. Em bế búi trong dõch
ưëi vâ gùỉn vúái nhau bùçng dêy rưën. Cưí tûã cung (lâ cûãa ca tûã cung) sệ
múã ra (hóåc giận) khi bẩn àang chuín dẩ.
Nhau thai bùỉt àêìu hònh thânh rêët súám, ngây sau khi phưi lâm
tưí trong tûã cung. Mấu mể vâ mấu thai nhi tiïëp xc rêët gêìn nhau bïn
trong nhau thai. Àiïìu nây gip cho sûå trao àưíi cấc chêët khấc nhau
(nhû chêët dinh dûúäng, oxygen, vâ chêët thẫi). Mấu mể vâ mấu thai
nhi tiïëp xc gêìn nhau nhûng chng khưng thêåt sûå trưån lêỵn nhau.
Giưëng nhû mưåt cấi cêy, nhau thai tẩo thânh nhûäng nhấnh lúán
rưìi phên chia thânh nhûäng nhấnh nhỗ dêìn. Nhûäng chưìi nhỗ nhêët ca
nhau gổi lâ nhung mao àïåm; bïn trong àố lâ nhûäng mẩch mấu nhỗ
ca thai. Khoẫng 3 tìn sau khi th thai, cấc mẩch mấu nây sệ nưëi
lẩi vúái nhau tẩo thânh hïå thưëng tìn hoân ca em bế vâ tim bùỉt àêìu
àêåp.
Sau tấm tìn thai, phưi thai phất triïín àûúåc xem nhû lâ thai.
Vâo thúâi àiïím nây, hêìu hïët cú quan vâ cêëu trc quan trổng àậ àûúåc
hònh thânh. 32 tìn côn lẩi cho phếp cấc cêëu trc ca thai phất triïín
vâ trûúãng thânh. Mùåt khấc, bưå nậo d cng àûúåc hònh thânh súám
nhûng vêỵn liïn tc phất triïín trong sët thâi k (vâ ngay cẫ trong
giai àoẩn àêìu ca thúâi thú êëu).
Khi chng tưi àïì cêåp àïën tìn thai, tûác lâ tìn lïỵ tđnh tûâ ngây
kinh chốt (chûá khưng phẫi tđnh tûâ ngây th thai). Vò vêåy vâo thúâi
àiïím 8 tìn thai, em bế thêåt sûå lâ 6 tìn tíi kïí tûâ ngây th thai.
Vâo cëi thấng thûá hai, tay, chên, ngốn tay vâ ngốn chên bùỉt
àêìu hònh thânh. Thêåt ra, thai àậ bùỉt àêìu thûåc hiïån nhûäng cûã àưång
nhỗ, tûå nhiïn. Nïëu bẩn àûúåc khấm siïu êm trong 3 thấng àêìu thai

k, bẩn cố thïí nhòn thêëy cấc cûã àưång tûå nhiïn nây trïn mân hònh.
Nậo lúán rêët nhanh, vâ tai, mùỉt xët hiïån. Cú quan sinh dc
ngoâi cng hònh thânh vâ cố thïí phên biïåt àûúåc con trai hay con gấi
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 13

vâo cëi thấng thûá hai mùåc d viïåc phên biïåt giúái tđnh nây chûa phất
hiïån àûúåc trïn siïu êm.
Vâo cëi thấng thûá ba, thai àâi khoẫng 4 inch (tûác 10cm) vâ
cên nùång khoẫng 1 ounce (khoẫng 28g). Àêìu cố vễ lúán vâ trôn vâ cấc
mđ mùỉt àống chùåt. Vâo thúâi àiïím nây, råt (dđnh nhể vâo dêy rưën vâo
tìn lïỵ thûá 10) nùçm bïn trong bng. Mống tay xët hiïån vâ tốc bùỉt
àêìu mổc trïn àêìu em bế. Thêån bùỉt àêìu lâm viïåc trong thấng thûá ba.
Thai bùỉt àêìu tẩo ra nûúác tiïíu khoẫng giûäa tìn thûá 9 àïën tìn thûá
12. Trïn siïu êm bẩn cố thïí thêëy nûúác tiïíu bïn trong bâng quang
nhỗ ca thai.

CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 14





Ba thấng giûäa ca thai k

Tam cấ nguåt thûá hai (tûác lâ 3 thấng nùçm trong khoẫng tûâ
tìn lïỵ thûá 13 àïën thûá 26) thûúâng lâ giai àoẩn àểp nhêët ca thai k.
Triïåu chûáng bìn nưn vâ mïåt mỗi (thûúâng gùåp úã 3 thấng àêìu) thûúâng
àậ biïën mêët vâ bẩn cẫm thêëy khỗe hún vâ thoẫi mấi hún. Àêy lâ thúâi
gian tuåt vúâi vò bẩn cẫm thêëy em bế di àưång bïn trong bẩn vâ cëi
cng bẩn bùỉt àêìu lưå ra dấng vễ cố thai rộ râng. Trong tam cấ nguåt
thûá hai, cấc xết nghiïåm mấu, xết nghiïåm tiïìn thai, vâ siïu êm cố thïí
xấc nhêån em bế khỗe mẩnh vâ phất triïín bònh thûúâng. Vâ nhiïìu ph
nûä nhêån thêëy rùçng cëi cng hổ àậ cố thïí nùỉm chùỉc viïåc sùỉp cố em
bế. Thúâi àiïím nây cng lâ lc bẩn bùỉt àêìu chia sễ cấc tin tûác tuåt
vúâi vúái gia àònh, bẩn bê vâ àưìng nghiïåp.
Trong chûúng nây, chng tưi sệ cung cêëp cho bẩn mưåt niïåm rộ
râng vïì tam cấ nguåt thûá hai ca bẩn sệ nhû thïë nâo vâ mưåt sưë vêën
àïì bùỉt àêìu bẩn ch (tûâ nhûäng cûã àưång ca em bế àïën nhûäng thay
àưíi vïì da, tốc ca bẩn, sûå vng vïì ca bẩn). Chng tưi cng nối cho
bẩn vïì siïu êm, chổc ưëi, vâ cấc xết nghiïåm y khoa khấc. Cëi cng,
chng tưi àïì cêåp àïën nhûäng dêëu hiïåu vïì cấc trc trùåc ca thai k .
Khấm phấ sûå phất triïín ca em bế
Em bế ca bẩn phất triïín nhanh chống trong 3 thấng giûäa thai
k. Thai dâi khoẫng 3 inch (8 cm) vâo tìn lïỵ thûá 13. Vâo tìn lïỵ thûá

26, nố dâi khoẫng 14 inch (35 cm) vâ cên nùång khoẫng 2,25 pound
(tûác l,022 kg) . Vâo khoẫng giûäa tìn lïỵ thûá 14 àïën 16, cấc tay chên
bùỉt àêìu dâi ra vâ bùỉt àêìu trưng giưëng nhû tay vâ chên chng ta. Sûå
di chuín cố phưëi húåp ca tay vâ chên cng cố thïí thêëy àûúåc trïn
siïu êm. Giûäa tìn lïỵ thûá 18 àïën thûá 21, bẩn bùỉt àêìu cẫm thêëy thai
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 15

cûã àưång, mùåc d chng khưng nhêët thiïët phẫi xët hiïån àïìu àùån sët
ngây.
Trong 3 thấng àêìu thai k, àêìu em bế lúán so vúái kđch thûúác cú
thïí nhûng vâo giai àoẩn nây khi cú thïí phất triïín, àêìu em bế trúã nïn
tûúng xûáng hún vúái thên mònh. Xûúng trúã nïn àùåc vâ nhêån biïët àûúåc
trïn siïu êm. Vâo giai àoẩn súám ca 3 thấng giûäa thai k, thai trưng
cố vễ giưëng vêåt thïí lẩ nhûng vâo tìn lïỵ thûá 26, nố trưng giưëng con
ngûúâi hún. Thai cng thïí hiïån nhiïìu hoẩt àưång cố thïí ghi nhêån àûúåc.
Nố khưng nhûäng di àưång mâ côn hoẩt àưång theo nhûäng chu k thûác
ng àïìu àùån vâ nố cố thïí nghe vâ nët. Sûå phất triïín phưíi tùng rộ
rïåt giûäa tìn lïỵ thûá 20 vâ 25. Vâo tìn lïỵ thûá 24, tïë bâo phưíi bùỉt àêìu
tiïët chêët sunfactant. Àêy lâ mưåt chêët hoấ hổc cố khẫ nùng gip phưíi
duy tònh trẩng núã rưång. Giûäa tìn lïỵ thûá 26 àïën thûá 28, mùỉt (trûúác
kia nhùỉm kđn) múã àûúåc vâ lưng xët hiïån úã àêìu vâ thên mònh. Lúáp
múä hònh thânh dûúái da vâ hïå thưëng thêìn kinh trung ûúng trûúãng
thânh ngoẩn mc.
Vâo tìn lïỵ thûá 23 àïën thûá 24, thai àûúåc xem lâ cố thïí sưëng
àûúåc, àiïìu nây cố nghơa lâ nïëu nố àûúåc sanh ra vâo thúâi àiïím nây thò
nố cố khẫ nùng sưëng àûúåc nïëu sanh úã mưåt trung têm cố khoa sú sinh
giâu kinh nghiïåm trong viïåc chùm sốc trễ sanh non. Mưåt trễ sanh
non vâo tìn lïỵ thûá 28 (súám gêìn 3 thấng) vâ àûúåc chùm sốc tẩi khoa
sùn sốc àùåc biïåt thò cố khẫ nùng sưëng rêët cao.
Cûã àưång ca thai

Viïåc nhêån biïët chùỉc chùỉn lêìn àêìu tiïn em bế cûã àưång trong cú
thïí bẩn thò rêët khố khùn. Nhiïìu ph nûä cẫm thêëy cấc cûã àưång nhanh
vâo khoẫng tìn lïỵ thûá 16 àïën tìn lïỵ thûá 20. Khưng thïí nối mổi ph
nûä àïìu cố thïí nối cẫm giấc àố thêåt sûå lâ cûã àưång ca em bế. Mưåt sưë
cho àố lâ húi (sưi bng) nhûng àa sưë nghơ rùçng em bế cûã àưång. Vâo
khoẫng tìn lïỵ thûá 20 vâ 22, cûã àưång ca thai dïỵ dâng nhêån biïët hún
nhûng vêỵn khưng phẫi lâ chùỉc chùỉn . Vâo giai àoẩn 4 tìn kïë tiïëp,
chng trúã nïn àïìu àùån hún. Cấc em bế khấc nhau cố cấc kiïíu cûã àưång
khấc nhau. Bẩn cố thïí àïí thêëy rùçng em bế ca bẩn cố khuynh
hûúáng cûã àưång nhiïìu hún vâo ban àïm, cố lệ nố mën têåp dûúåt cho
bẩn quen vúái nhûäng àïm mêët ng sau khi nố sanh ra! Hóåc bẩn chó
cố thïí nhêån biïët em bế cûã àưång vâo ban àïm vò lc nây bẩn nùçm n
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 16

tơnh hún. Nïëu àêy lâ àûáa con thûá hai (hóåc thûá ba, thûá tû ), bẩn cố
thïí bùỉt àêìu cẫm nhêån àûúåc cûã àưång ca thai súám hún hai tìn lïỵ.
Nïëu bẩn khưng cẫm thêëy em bế cûã àưång gò cẫ vâo tìn lïỵ thûá
22, bẩn hậy bấo cho bấc sơ. Cố thïí Bấc sơ cho bẩn ài khấm siïu êm
(àùåc biïåt nïëu trûúác khi àố bẩn chûa cố ài siïu êm) àïí kiïím tra em bế.
Mưåt l giẫi thûúâng gùåp cho viïåc khưng cẫm thêëy sûå cûã àưång ca em
bế lâ nhau thai àống (lâm tưí) úã thânh trûúác ca tûã cung (tûác lâ nhau
thai nùçm giûäa em bế vâ da bng ca bẩn). Nhau thai cố vai trô nhû
mưåt têëm àïåm vâ lâm chêåm thúâi gian mâ bẩn lêìn àêìu tiïn nhêån biïët
cûã àưång ca thai.
Sau tìn lïỵ thûá 26 àïën 28, nïëu bẩn ngûng cẫm thêëy em bế cûã
àưång nhiïìu nhû thûúâng lïå, bẩn hậy gổi àiïån cho bấc sơ. Vâo tìn lïỵ
thûá 28, bẩn phẫi cẫm thêëy em bế cûã àưång đt nhêët 6 lêìn mưỵi giúâ sau
khi bẩn ùn tưëi. Nïëu bẩn khưng chùỉc lâ em bế cố àang cûã àưång bònh
thûúâng hay khưng, bẩn hậy nùçm nghiïng sang trấi vâ àïëm cấc cûã
àưång. Nïëu em bế cûã àưång đt nhêët 6 lêìn trong 1 giúâ thò chùỉc chùỉn rùçng

nố hoân toân bònh thûúâng. Ngûúåc lẩi, nïëu bẩn cẫm thêëy cûã àưång ca
em bế đt hún thưng thûúâng, bẩn nïn gổi àiïån cho bấc sơ.












CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 17





Ba thấng cëi ca thai k

Cëi cng thò bẩn cng sùén sâng cho 3 thấng cëi ca thai k.
Vâo thúâi àiïím nây, bẩn cố thïí àậ quen vúái cấi bng bêìu ca mònh,
triïåu chûáng ưëm nghến vâo bíi sấng àậ qua ài, bẩn bùỉt àêìu mong àúåi
vâ thûúãng thûác cẫm giấc em bế cûã àưång vâ àẩp trong bng bẩn.
Trong 3 thấng nây, em bế tiïëp tc phất triïín vâ bấc sơ tiïëp tc theo
dội sûác khỗe ca bẩn vâ em bế. Bẩn cng phẫi bùỉt àêìu chín bõ cho
viïåc sanh em bế, cố nghơa lâ chín bõ nghó lâm àïí tham dûå lúáp hổc
tiïìn sẫn (nối cấch khấc lâ tòm hiïíu nhûäng gò sệ xẫy ra khi chuín dẩ

vâ sanh).
Vâo tìn lïỵ thûá 28, em bế dâi khoẫng 35 cm vâ cên nùång
khoẫng 1135g. Nhûng vâo cëi 3 thấng cëi thai k (vâo tìn lïỵ thûá
40), nố dâi khoẫng 50 cm vâ nùång khoẫng 2700g àïën 3600g (àưi khi
lúán hún mưåt cht hóåc nhỗ hún mưåt cht). Thai dânh gêìn hïët 3 thấng
cëi cho sûå phất triïín, tùng thïm lûúång múä, vâ tiïëp tc phất triïín cấc
cú quan khấc àùåc biïåt lâ hïå thêìn kinh trung ûúng. Tay chên trúã nïn
àêìy àùån hún vâ da chuín sang mâu hưìng xanh vâ trún lấng. Em bế
đt nhẩy cẫm vúái nhiïỵm trng vâ tấc dng ph ca thëc, nhûng mưåt
sưë tấc dng nây vêỵn cố thïí ẫnh hûúãng àïën sûå phất triïín ca thai. Hai
thấng cëi thûúâng dânh cho viïåc chín bõ cho viïåc chuín sang cåc
sưëng bïn ngoâi tûã cung. Nhûäng thay àưíi nây đt ngoẩn mc hún úã giai
àoẩn trûúác nhûng sûå trûúãng thânh vâ phất triïín xẫy ra úã giai àoẩn
nây thò rêët quan trổng.
Tûâ tìn lïỵ thûá 28 àïën 34, thai thûúâng úã tû thïë àêìu quay xëng
dûúái (côn gổi lâ ngưi àêìu). Bùçng cấch nây, mưng vâ chên (phêìn 1l
thai), em bế cố thïí cố tû thïë mưng quay xëng dûúái (ngưi mưng) hóåc
nùçm ngang tûã cung (ngưi ngang).
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 18

Vâo tìn lïỵ thûá 36, sûå phất triïín chêåm lẩi vâ thïí tđch dõch ưëi
àẩt tưëi àa. Sau thúâi àiïím nây, thïí tđch dõch ưëi bùỉt àêìu giẫm. Trong
thûåc tïë, àa sưë bấc sơ kiïím tra thïí tđch dõch ưëi thûúâng quy bùçng cấch
siïu êm hóåc bùçng cẫm nhêån qua thânh bng vâo nhûäng tìn lïỵ cđ
àïí chùỉc chùỉn lâ lûúång dõch ưëi vêỵn côn bònh thûúâng.
Cấc kiïíu phất triïín ca th
Tưëc àưå phất triïín ca em bế thay àưíi ty theo tûâng giai àoẩn
ca thai k. Vâo tìn lïỵ thûá 14 àïën 15, em bế tùng cên khoẫng
5g/ngây, vâ tìn lïỵ thûá 32 àïën 34, tùng cên 30- 35g/ngây (vâo
khoẫng 230g/tìn).

Sau 36 tìn, tưëc àưå phất triïín ca thay chêåm ài vâ vâo tìn lïỵ
thûá 41 àïën 42 (tẩi thúâi àiïím nây, bẩn àậ quấ ngây dûå sanh), tưëc àưå
phất triïín lâ tưëi thiïíu hóåc cố thïí thai khưng phất triïìn hún nûäa.
Mưåt sưë ëu tưë sau àêy ẫnh hûúãng lïn sûå phất triïín ca thai:
- Ht thëc lấ. Ht thëc lấ lâ lâm giẫm cên nùång ca thai vâo
khoẫng 200g.
- Tiïíu àûúâng. Bâ mể bõ tiïíu àûúâng cố thïí lâm con quấ to hóåc
quấ nhỗ.
- Tiïìn cùn di truìn hóåc tiïìn cùn gia àònh. Nối cấch khấc, vêån
àưång viïn bống rưí thûúâng khưng cố con lúán lïn trúã thânh nâi cûúäi
ngûåa àua chun nghiïåp (nâi cûúäi ngûåa àua thûúâng cố vốc dấng nhỗ
bế).
- Nhiïỵm trng thai. Mưåt sưë nhiïỵm trng ẫnh hûúãng àïën sûå phất
triïín trong khi mưåt sưë khấc thò khưng.
- Sûã dng thëc "cêëm". Thëc gêy nghiïån cố thïí lâm chêåm sûå
phất triïín ca thai. Sûå tùng cên ca sẫn ph. Nïëu bẩn tùng quấ
nhiïìu hóåc quấ đt, nố cng cố thïì ẫnh hûúãng àïën sûå phất triïín ca
em bế.
- Tiïìn cùn y khoa ca mể. Mưåt sưë bïånh l, nhû cao huët ấp
hóåc lupus, cố thïí ẫnh hûúãng àïën sûå phất triïín ca thai.
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 19

- Àa thai. Song thai hay tam thai thûúâng cố con nhỗ hún nhûäng
em bế àún thai.
- Chûác nùng ca nhau thai. Dông mấu nhau thai chêåm cố thïí
lâm chêåm sûå phất triïín ca em bế.
Bấc sơ quan têm àïën sûå phất triïín ca em bế thûúâng bùçng cấch
ào àưå cao tûã cung vâ lûu àïën sûå tùng cên ca bẩn. Nïëu bẩn tùng
cên quấ đt hóåc quấ nhiïìu, nïëu bïì cao tûã cung ca bẩn bêët thûúâng,
hóåc nïëu trong bïånh sûã ca bẩn cố mưåt sưë vêën àïì khiïën cho bẩn cố

nguy cú bõ chêåm phất triïín thai, bấc sơ thûúâng cho bẩn ài lâm siïu
êm àïí àấnh giấ chđnh xấc hún.
Sûå cûã àưång ca thai
Thónh thoẫng vâo tam cấ nguåt thûá ba, bẩn cố thïí cẫm thêëy
nhû lâ ni lûãa bưåc phất trong tûã cung bẩn. Nhòn xëng bng khi thai
àang hoẩt àưång, bẩn thêëy nhû cố mưåt sinh vêåt ngoâi v tr àang
nhẫy thïí dc nhõp àiïåu bïn trong bng bẩn. Vâo cëi thai k, thai cố
vễ đt cûã àưång àêìm thổc hún vâ cố nhiïìu cûã àưång cån trôn, lùn lưån
hún. Thúâi àiïím cûã àưång cng thay àưíi; ch ëu vâo nhûäng lc n
tơnh. Thai àang thđch ûáng vúái kiïíu trễ sú sinh hún, cố giêëc ng dâi
hún vâ chu k hoẩt àưång dâi hún.
Nhiïìu ph nûä cố thai nghe nối lâ cûã àưång thai sệ giẫm dêìn vâo
thúâi àiïím gêìn ngây sanh. Àiïìu nây khưng àng, kiïíu cûã àưång chó
thay àưíi tûâ àêm thổc mẩnh sang cûã àưång cån trôn chêåm.
Nïëu bẩn khưng cẫm thêëy thai cûã àưång bònh thûúâng, bẩn hậy
bấo cho bấc sơ biïët. Theo quy låt thưng thûúâng thò bẩn sệ cẫm thêëy
thai cûã àưång 6 lêìn trong mưåt giúâ sau khi ùn tưëi, trong lc nghó ngúi.
Bêët cûá cûã àưång nâo bẩn cng àïëm cẫ. Mưåt sưë ph nûä nhêån ra rùçng hổ
ài vâo giai àoẩn cẫm thêëy thai cûã àưång đt ài, nhûng sau àố cûã àưång
thai tùng lïn trúã lẩi bònh thûúâng. Àêy lâ vêën àïì rêët thûúâng gùåp vâ
khưng phẫi lâ mưåt trc trùåc trong thai k. Tuy nhiïn, nïëu bẩn lûu
thêëy thai giẫm hoẩt àưång hóåc cẫm thêëy thai khưng cûã àưång trong
nhiïìu giúâ (cho d nghó ngúi hay ùn ëng), bẩn nïn gổi àiïån thoẩi cho
bấc sơ ngay lêåp tûác.
Cûã àưång thúã ca thai
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 20

Thai bùỉt àêìu cố cûã àưång thúã àïìu àùån vâo tìn lïỵ thûá 10 trúã ài,
vâ cấc cûã àưång nây trúã nïn thûúâng xun hún vâo 3 thấng cëi thai
k. Thai khưng thúã thêåt sûå mâ lưìng ngûåc, thânh bng vâ cú hoânh

chó di chuín nhû àang thúã. Cấc cûã àưång nây bẩn khưng cẫm nhêån
àûúåc, nhûng chng tưi cố thïí quan sất àûúåc trïn siïu êm vâ lâ mưåt
dêëu hiïåu chûáng tỗ thai àang tiïën triïín tưët. Trong 3 thấng cëi, thúâi
gian mâ thai dânh cho thúã gia tùng, nhêët lâ sau bûäa ùn.
Thai nêëc ct
Bẩn cố thïí cẫm thêëy thai cûã àưång nhanh vâ àïìu àùån, xët hiïån
mưỵi vâi giêy. Cấc cûã àưång nây trong rêët giưëng nêëc ct. Mưåt sưë ph nûä
cẫm thêëy thai nêëc ct nhiïìu lêìn trong ngây; mưåt sưë khấc thò cẫm
thêëy chng rêët hiïëm gùåp. Cấc cûã àưång nêëc ct nây vêỵn tiïëp tc khi
em bế sanh ra vâ hoân toân bònh thûúâng.















CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 21

Tòm ra lúâi giẫi vò sao phưi bấm àûúåc vâo thânh tûã cung

Cấc nhâ khoa hổc M àậ hiïíu vò sao trïn àûúâng di chuín dổc
theo thânh tûã cung, phưi múái hònh thânh khưng trưi tåt ài mâ lẩi
dûâng bûúác vâ lâm tưí úã àố. Mưåt loẩi protein bấm dđnh àùåc biïåt àûúåc
tiïët ra trïn bïì mùåt phưi chđnh lâ "thêìn cûáu mïånh" gip nố bấm rïỵ úã
dẩ con.
Sûå thêët bẩi trong viïåc lâm tưí ca phưi trong tûã cung lâ ngun
nhên ca 3/4 cấc ca sêíy thai. Thưng thûúâng, sau khi phưi àûúåc hònh
thânh, khưng cố gò àẫm bẫo lâ nố sệ gùỉn àûúåc vâo thânh tûã cung. Cấc
nhâ khoa hổc tẩi Àẩi hổc California úã San Francisco (UCSF) àậ tòm
ra bđ quët vò sao mưåt sưë phưi tr lẩi àûúåc.
Theo nhốm nghiïn cûáu, vâo khoẫng 6 ngây sau khi th thai,
cấc phưi nối trïn tiïët ra mưåt loẩi protein bấm dđnh mang tïn L-
selectin. Chng tûúng tấc vúái cấc phên tûã nùçm trïn thânh tûã cung
ca ngûúâi mể vâ tẩo nïn mưi trûúâng dđnh nhû keo. Lc nây, giưëng
nhû khi quẫ bống tennis lùn qua mưåt mùåt phùèng ph sirop, phưi sệ bõ
chûäng lẩi. Nố gùỉn vúái thânh tûã cung vâ tûå ni dûúäng bùçng mấu ca
mể, qua rau thai.
Phất hiïån nây múã ra triïín vổng múái trong viïåc àiïìu trõ cho
nhûäng ph nûä vư sinh hóåc bõ sêíy thai súám. Nố cng gip hiïíu rộ
hún ngun nhên ca cấc ca rau bong non, trong àố rau thai khưng
thïí gùỉn vúái thânh tûã cung vâ bong súám hún thúâi hẩn, gêy nguy hiïím
cho tđnh mẩng ca cẫ mể vâ con.
Nhốm tấc giẫ àậ lâm th tc xin bẫn quìn phất minh cho viïåc
sûã dng protein L-selectin trong xết nghiïåm chêín àoấn súám nhûäng
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 22

bêët thûúâng liïn quan túái quấ trònh lâm tưí ca phưi úã ph nûä vư sinh.

Nghiïn cûáu àùng trïn tẩp chđ Khoa hổc ca M sưë ra hưm qua.























CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 23

Bâi têåp cho ph nûä mang thai

Têåp nhể nhâng, kiïn nhêỵn tûâ khi múái mang thai, kïët thc têåp
khi bûúác sang thấng thûá 7. Hïët sûác têåp trung khi têåp vâ trấnh têm
trẩng cùng thùèng.
- Àïí lâm nhể àưi chên: Nùçm thùèng lûng. Chên vâ mưng tò vâo
tûúâng, tẩo vúái thên mưåt gốc 90 àưå. Hđt vâo, kếo cùng chên vâ àêíy gốt
chên lïn cao àưìng thúâi vêỵn giûä lûng ấp àêët. Sau àố, chơa mi chên
lïn phđa trïn vâ thúã ra.
- Àïí thû giận vng thùỉt lûng: Nùçm thùèng, hai chên song song,
hai bân chên ấp àêët cấch nhau khoẫng cấch rưång bùçng hưng. Hai tay
xi theo ngûúâi. Hđt vâo vâ thúã ra, nêng vng xûúng chêåu lïn cao àïí
dỵi thùèng cưåt sưëng. Hđt vâo lêìn nûäa, vâ tûâ tûâ thúã ra àưìng thúâi hẩ
thên ngûúâi xëng.
- Àïí trấnh àau lûng: Qu gưëi, hai bân tay ấp àêët, hai khuu tay
húi gêåp, lûng thùèng. Hđt vâo rưìi cong ngûúâi lïn rưìi thúã ra trûúác khi
trúã vïì trẩng thấi ban àêìu. Thûåc hiïån nhiïìu lêìn àưång tấc nây.







CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 24

Dõ têåt bêím sinh

Dõ têåt bêím sinh lâ 1 gấnh nùång cho cho bẫn thên ngûúâi bïånh,
cho gia àònh vâ cho xậ hưåi. Chêín àoấn dõ têåt bêím sinh khưng phẫi dïỵ
vâ khưng phẫi khưng cố nhûäng suy nghơ khưng àng vïì nhûäng
ngun nhên gêy nïn dõ têåt bêím sinh do thiïëu hiïíu biïët. Hiïíu biïët vïì
dõ têåt bêím sinh, kïët lån àûúåc ngun nhên dõ têåt sệ gip đch rêët
nhiïìu cho nhiïìu ngûúâi liïn quan àưìng thúâi gip cho thêìy thëc cố xûã
trđ ph húåp. Hiïíu biïët dõ têåt bêím sinh côn gip chng ta ngùn ngûâa
khưng àïí xẫy ra bïånh vò thiïëu hiïíu biïët, giẫi quët àûúåc phêìn nâo nưỵi
àau khi cố ngûúâi bïånh trong nhâ. Chng tưi xin giúái thiïåu bâi viïët vïì
dõ têåt bêím sinh dûåa theo tâi liïåu giẫng dẩy ca bưå mưn Mư Phưi Di
Truìn Trûúâng Àẩi hổc Y Dûúåc TPHCM.
Khấi niïåm "Dõ têåt bêím sinh":
Dõ têåt bêím sinh lâ nhûäng trûúâng húåp bêët thûúâng vïì hònh thấi,
phất sinh trong thai k (cố thïí phất hiïån bùçng cấc xết nghiïåm vïì nưåi
tiïët, siïu êm), àûúåc khấm phất hiïån ngay khi sinh ra, hóåc xët hiïån
sau nây khi trễ lúán lïn. Tưín thûúng cố thïí úã mûác àưå àẩi thïí hay vi
thïí, cố thïí biïíu hiïån úã bïn ngoâi cú thïí hay úã cấc tẩng bïn trong cú
thïí.
Cấc dõ têåt bêím sinh phất sinh súám úã giai àoẩn phưi thûúâng gêy
chïët phưi, côn xët hiïån trong giai àoẩn thai thò thai thûúâng sưëng vâ
cố dõ têåt (giai àoẩn phưi tđnh tûâ khi th tinh túái tìn lïỵ thûá 8, giai
àoẩn thai tûâ tìn lïỵ thûá 8 àïën khi sanh). Nhiïìu trûúâng húåp dõ têåt
khưng thïí thưëng kï àûúåc do cố trûúâng húåp sẫy thai súám mâ ngûúâi mể
khưng biïët mònh cố thai vâ vò phưi quấ nhỗ nïn khưng thïí xấc àõnh
phưi cố trong mấu k kinh àûúåc. Tó lïå dõ têåt bêím sinh trûúác sinh
CÊM NANG CHO CẤC BÂ MỂ TRỄ 25

khoẫng 20%. Tó lïå di têåt bêím sinh úã tíi múái sinh ra lâ 3% (Mac

Vicar, 1976). Tó lïå dõ têåt bêím sinh úã trễ em lâ khoẫng 6% (McKeown,
1976; Connor vâ Ferguson-Smith, 1984).
Dõ têåt bêím sinh cố thïí lâ 1 têåt hay nhiïìu têåt, cố biïíu hiïån lêm
sâng nhể hóåc nghiïm trổng. Cấc trûúâng húåp dõ têåt nhể (têåt chó tay,
thûâa da vânh tai) chiïëm 14% cấc trûúâng húåp dõ têåt bêím sinh, khưng
quan trổng vïì lêm sâng; tuy vêåy cấc dõ têåt nhể cố giấ trõ gúåi chng
ta ài tòm cấc dõ têåt khấc nghiïm trổng hún. Thđ d têåt cố 1 àưång
mẩch rưën gip ta truy ra têåt tim mẩch.
Ngânh phưi thai hổc nghiïn cûáu sûå phất triïín ca phưi thai.
Trûúác thêåp niïn 1940, ngûúâi ta cho rùçng phưi àûúåc nhau, tûã cung vâ
thânh bng mể bẫo vïå an toân chưëng lẩi cấc ëu tưë mưi trûúâng. Nùm
1941, Gregg bấo cấo 1 trûúâng húåp àiïín hònh chûáng minh rùçng tấc
nhên mưi trûúâng (bïånh thy àêåu) cố thïí gêy ra dõ têåt bêím sinh nïëu
tấc àưång àng thúâi àiïím. Sau àố cấc cưng trònh ca Lens (1961) vâ
McBride (1961) vïì vai trô gêy dõ têåt ca thëc. Hai ưng àậ mư tẫ cấc
dõ têåt úã chi vâ úã cấc cú quan khấc do dng thalidomide (1 loẩi thëc
an thêìn vâ chưëng nưn). Hiïån nay ûúác tđnh cố khoẫng 7% cấc trûúâng
húåp dõ têåt bêím sinh cố ngun nhên do thëc vâ vi rt (Persaud vâ
cs, 1985; Thompson, 1986).
Tó lïå cấc trûúâng húåp dõ têåt nhể do àa ëu tưë cố kêm theo dõ têåt
nùång lâ 90% (Connor vâ Ferguson-Smith, 1984). Trong sưë 3% trễ sú
sinh cố dõ têåt thò trong sưë àố cố 0,7 % do ngun nhên àa ëu tưë. Cấc
dõ têåt bêím sinh nghiïm trổng (chiïëm 10 túái 15%) thûúâng xët hiïån
rêët súám vâ àa sưë bõ sẫy thai.
Ngun nhên dõ têåt bêím sinh thûúâng àûúåc chia ra lâm 2 nhốm:
nhốm ngun nhên di truìn vâ nhốm ngun nhên ëu tưë mưi
trûúâng. Tuy vêåy, phêìn lúán cấc dõ têåt bêím sinh cố sûå kïët húåp cấc ëu
tưë trïn vâ àûúåc gổi lâ bïånh di truìn àa ëu tưë.
Cấc thëc vâ hoấ chêët gêy dõ têåt:
Cấc loẩi thëc cố khẫ nùng gêy quấi thai khấc nhau. Mưåt sưë

loẩi cố thïí gêy dõ têåt nghiïm trổng nïëu àûúåc dng àng thúâi àiïím
nhẩy cẫm (thđ d nhû Thalidomide); cố loẩi dng nhiïìu trong 1 thúâi
gian dâi cố thïí gêy chêåm phất triïín têm thêìn vâ vêån àưång (thđ d