Kỹ thuật chăn nuôi kỳ nhông cát

1
SỞ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ THỪA THIÊN HUẾ
TRUNG TÂM CHUYỂN GIAO CÔNG NGHỆ VÀ
KIỂM ĐỊNH KIỂM NGHIỆM THỪA THIÊN HUẾ
TẬP HUẤN KỸ THUẬT
NUÔI KỲ NHÔNG TRÊN CÁT
2
KỸ THUẬT NUÔI KỲ NHÔNG
TRÊN CÁT

Nuôi Kỳ
nhông
thành công
Dinh
dưỡng
Giống
Chuồng trại
và chăm
sóc
Các yếu tố để nuôi kỳ nhông
thành công

1. Giống và đặc điểm giống
Kỳ nhông có nhiều giống, Kỳ
nhông vùng đất cát gọi là Kỳ
nhông cát benly.
Tên Latin: Leiolepis belliana.
Họ: Nhông Agamidae. Bộ: Có
vảy Squamata. Nhóm: Bò
sát:
* Vóc dáng:

Kỳ nhông gần
giống con tắc kè, da hồng
đỏ, trên lưng có lớp gai chạy
dọc theo xương sống và dọc
theo hông có các vệt lớn
màu đen, cam.
Kỳ nhông hoa

2. Tập tính sinh hoạt
+ Kỳ nhông là một loại bò
sát sống thích nghi vùng đất
cát tự nhiên ven biển của
các tỉnh dọc Duyên hải miền
Trung.
+ Loài bò sát này thường ra
khỏi hang sưởi ấm vào buổi
sáng để điều hoà nhiệt độ cơ
thể (chúng thuộc loài máu
lạnh), tìm thức ăn và gây ấn
tượng đối với các con cái
xung quanh cả ngày, rồi rút
vô hang vào xế chiều, đóng
cửa hang lại bằng cát.
Kỳ nhông sọc

3. Môi trường sống
a. Trong môi trường tự
nhiên:
+ Trong môi trường tự
nhiên, Kỳ nhông cát thường

sống ở các đồi cát ven biển
hoặc các gò đồi, nương rẫy ở
khu vực đồng bằng.
+ Chúng thường tập trung ở
các bãi hoang, các cây bụi,
các khu vực trồng phi lao,
trồng keo, các ruộng hoa
màu, các nghĩa địa và bãi
đất hoang.
Kỳ nhông hoa

b. Điều kiện trong hang:
+ Kỳ nhông tự đào hang. Hang của
chúng ngoằn nghoèo và có độ sâu tới
1 m, dài tới 2 m.
+ Nhiệt độ trong hang thường chênh
lệch nhiều so với bên ngoài. Đây cũng
là nơi để kỳ nhông điều hòa nhiệt độ
cơ thể (mùa hè thì mát, mùa đông thì
ấm).
+ Độ ẩm rất quan trọng đối với môi
trường sống của kỳ nhông cát.
+ Kỳ nhông không sống được ở những
nơi sũng nước hoặc nước thoát chậm.
Hang sinh sống của Kỳ nhông

4. Quy luật hoạt động của Kỳ
nhông cát
a) Hoạt động theo mùa:

* Mùa hoạt động:
+ Kỳ nhông thường hoạt động vào
mùa nắng ấm, từ tháng 4 ->10.

+ T
o
không khí: 27-38
o
C, T
o
mặt
đất: 27-39
o
C, Độ ẩm 30-80%.
+ Kỳ nhông ngừng hoạt động hoàn
toàn vào những ngày mưa.

+ Kỳ nhông không chịu được nhiệt
độ lạnh → nhiệt độ ngoài trời xuống
24-25
o
C và độ ẩm >= 90% là chúng
đã tìm đường đi trú
Tập tính ẩn núp của Kỳ nhông

* Trú đông:
+ Mùa trú đông của Kỳ nhông cát
thường là tháng 11 đến tháng 3 năm
sau. Vào thời kỳ này, nhiệt độ ngoài
trời xuống dưới 25

o
C và độ ẩm có lúc
cao tới 85-90
o
C.

+ Kỳ nhông lấp của hang và nằm lì
trong hang  mùa xuân khi nắng ấm
về nhiệt độ lên cao dần, Kỳ nhông mới
chui ra khỏi hang để kiếm ăn.
Kỳ nhông cát

b) Hoạt động ngày, đêm:

+ Kỳ nhông hoạt động vào ban
ngày, buổi sáng chúng ra khỏi hang
lúc 8-9 giờ, tới 13 giờ, 13 giờ 30
trưa thì chúng lại vào hang.
+ Kỳ nhông rất cảnh giác, nó không
bao giờ nhảy ngay lên mặt đất.

+ Thời gian hoạt động của Kỳ nhông
không nhiều, trung bình một ngày
chúng chỉ chui ra khỏi hang 4-5 giờ
đồng hồ để đi kiếm ăn.

+ Thời gian còn lại chúng nằm yên
trong hang để tiết kiệm năng lượng.
Kỳ nhông cát (con đực)

5. Làm chuồng, hố nuôi
+ Chuồng nuôi Kỳ nhông phải được
xây tường kín xung quanh.

+ Móng tường sâu 1,2 - 1,5 m.
 Có thể sử dụng các tấm tôn
phibrô xi măng và cắm sâu xuống cát
1 m. Vit chặt các tấm đó lại với nhau
để nối vòng quanh khu nuôi.
+ Bờ tường cũng phải cao để tránh
Kỳ nhông trèo ra, do đó bờ tường
cũng xây cao 1,2 m trở lên.
 Một số nơi bà con chỉ xây cao
40 – 50 cm, phần còn lại là một tấm
tôn cao 1m chạy vòng quanh. Vì tôn
nhẵn nên Kỳ nhông không thể trèo
hay bò ra ngoài được.
Bờ cát ven biển Miền Trung

(tiếp theo)
+ Ta cũng có thể bố trí nuôi Kỳ
nhông trên bãi cát hoang, các khu
đất trồng cây bụi. cũng có thể kết
hợp nuôi Kỳ nhông trong các vườn
cây.
+ Kỳ nhông rất thích có bóng mát,
ta nên bố trí trồng cây trong khu
vực nuôi Kỳ nhông.
+ Ta không nên trồng quá dày. Tán
cây chỉ nên che 1/2 – 1/3 diên tích

khu nuôi, diện tích còn lại để cho Kỳ
nhông sưởi nắng.
+ Khu vực không thể trồng cây
được
 ta nên căng một số bạt để
che nắng. cũng có thể làm giàn để
phủ lá hoặc lót cót lên trên.
Khuôn viên nuôi Kỳ nhông trên cát

(tiếp theo)
+ Ta có thể xếp các cành cây khô
thành đống để Kỳ nhông đào hang
xuống chỗ đó.
+ Nếu nuôi trong khu nào có trồng
khoai lang hoặc rau muống thì càng
tốt, chúng vừa làm thức ăn vừa làm
bóng mát cho Kỳ nhông.
+ Trong khu nuôi cần bố trí nhiều chỗ
cho Kỳ nhông ăn.
+ Chỗ để thức ăn có thể là một miếng
gỗ, một tấm nilon, một mãng phibro
xi măng vỡ hoặc mấy viên gạch gắn
lại cho vuông và bằng phẳng,…
 Tùy từng điều kiện mà
chúng ta có cách bố trí cho Kỳ nhông
ăn cho hợp lý.
Kỳ nhông được nuôi ở xã Vinh Hưng, Phú Lộc

(tiếp theo)
+ Kỳ nhông không đòi hỏi nhiều

nước vì ngay trong thức ăn đã có đủ
nước rồi. Tuy nhiên ta vẫn nên bố
trí dụng cụ đựng nước để cho Kỳ
nhông uống.

+ Vào mùa nắng, nên xịt nước vào
chuồng vào mỗi buổi sáng để tạo độ
ẩm và nhằm tạo thói quen cho Kỳ
nhông lên ăn khi trời mưa.

+ Thông thường, Kỳ nhông chỉ lên
kiếm ăn vào khoảng 8-10 giờ sáng
trong ngày.
Kỳ nhông thương phẩm

6. Thức ăn của Kỳ nhông
+ Nguồn thức ăn chủ yếu là thức ăn
thực vật: các loại rau, quả như rau
muống, rau lang, cà chua, dưa hồng,
lá, hoa, nụ, quả.
 Đặc biệt, chồi non xương
rồng và cỏ dại được xem là món
"khoái khẩu" nhất của Kỳ nhông.
+ Kỳ nhông còn ăn côn trùng (bướm,
sâu non, giun đất ), trứng của loài
bọ cánh cứng.
+ Ngoài ra, còn cho kỳ nhông ăn cám
gạo, cám hỗn hợp và các loại đậu…
Kỳ nhông ăn thức ăn trong chuồng nuôi

7. Chăm sóc kỳ nhông
+ Nuôi Kỳ nhông không tốn nhiều
công chăm sóc. Điều cần thiết chính
là khâu bảo vệ.
+ Chuồng trại phải xây kín hoặc
giăng lưới cẩn thận để tránh chúng
lẻn đi.
+ Khoảng cách giữa cây trong khu
nuôi và bờ tường đạt ít nhất là 3m.
+ Ta phải tìm mọi cách để phòng
tránh Kỳ nhông lớn cắn Kỳ nhông
bé.
+ Việc trồng cây và tạo độ ẩm thích
hợp cho khu vực tổ chức nuôi là
việc cần quan tâm thường xuyên.
+ Kẻ thù của Kỳ nhông ngoài chim
diều hâu còn có chó, mèo, chuột.
+ Giữ cho môi trường nuôi Kỳ
nhông được yên tĩnh.
Kỳ nhông trong chuồng nuôi

8. Sinh trưởng và hiện tượng
lột xác của kỳ nhông
- Sinh trưởng
:
Kỳ nhông sinh trưởng nhanh, mau
lớn và rất ít bị dịch bệnh nên không
cần chăm sóc nhiều. Tỷ lệ sống của
Kỳ nhông khá cao, đạt từ 90-95%
- Lột xác:

Kỳ nhông muốn lớn phải lột xác.
Chúng lột xác nhiều lần trong năm.
Đặc biệt vào mùa hoạt động Kỳ
nhông lột xác liên tục. Lúc đó chúng
ăn khỏe và lớn nhanh. Trong điều
kiện tự nhiên, các nhà khoa học đã
xác định được tần suất lột xác ở Kỳ
nhông cát trung bình là:
Con cái: 7,83 lần/mùa hoạt động
Con đực: 8,15 lần/mùa hoạt động
Kỳ nhông trong thời kỳ lột xác

+
Thời kỳ chuẩn bị lột xác
+
Thời kỳ lột xác chính thức
+
Thời kỳ sau khi lột xác

Tóm lại chu kỳ lột xác của
Kỳ nhông cát kéo dài từ 30-45
ngày. Nó thường lột xác vào khoảng
tháng 4 đến tháng 11. lúc đó nhiệt
độ thường là 28-33
o
C và độ ẩm
không khí từ 80-85%. Kỳ nhông sẽ
lột xác 7-8 lần/năm.


Vào thời điểm ngủ đông
Kỳ nhông cát không lột xác.
Kỳ nhông Miền Trung

9. Sinh sản
+ Hầu hết các loài Kỳ nhông cái đều đẻ
trứng, trứng nở ra Kỳ nhông con.

+ Kỳ nhông sau khi nuôi 8 – 10 tháng
thì đến tuổi động dục có thể sinh sản.
+ Kỳ nhông thường cặp đôi vào mùa
hè (từ tháng 4 đến tháng 6) và đẻ
trứng vào tháng 6 đến tháng 8.
+ Thời gian mang thai 10 ngày. Kỳ
nhông đẻ nhiều lứa một năm, mỗi lần
đẻ từ 6-8 trứng.

+ Trứng Kỳ nhông có hình thuôn dài
(dài từ 2,2cm -2,4cm, rộng 1,1cm -1,3
cm, nặng khoảng 3 g), 45 ngày sau
trứng nở ra Kỳ nhông con.
Một tập đoàn Kỳ nhông

10. Thu hoạch
+ Sau khi nuôi 8-10 tháng là thời
điểm thu hoạch Kỳ nhông.
Ta cũng có thể bắt Kỳ nhông bằng
lưới.
+ Cần hết sức lưu ý điều này. Tốt

nhất ta nên dùng nhiều bẫy để bắt
Kỳ nhông. Đó là cách bắt Kỳ nhông
tốt nhất và an toàn nhất.
+ Việc vận chuyển Kỳ nhông đi xa
cần phải đựng trong các lồng
thoáng, không nên để chúng trong
các túi vải kín, Kỳ nhông sẽ chết.
Thu hoạch Kỳ nhông bằng lưới

Mô hình về chuồng trại nuôi kỳ
nhông có trồng cây xanh

Mô hình về chuồng trại nuôi kỳ
nhông không có trồng cây xanh

Một số món ăn được chế biến từ
thịt kỳ nhông
24
TRÂN TRỌNG CẢM ƠN
SỰ CHÚ Ý LẮNG NGHE
CỦA QUÝ ĐẠI BIỂU VÀ BÀ CON
Th.S. Hoàng Nhật Linh
Trung tâm CGCN&KĐKN Thừa Thiên Huế