Đề tài NCKH: Sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học vật lí

1
Mở đầu
1. Lý do chọn đề tài
Nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo luôn là đề tài được sự quan tâm
của toàn xã hội. Trong những năm gần đây, vấn đề này càng trở nên cấp
bách và cần được giải quyết, mục đích là tìm ra hướng đi mới cho nền giáo
dục nước nhà.Góp phần thực hiện mục tiêu công nghiệp hoá hiện đại hoá đất
nước.
Trước tình hình đó, nhiệm vụ quan trọng đề ra cho các môn học trong
trường phổ thông là trang bị đầy đủ cho học sinh kiến thức, kĩ năng tối thiểu
cần thiết để các em có tiềm lực đi xa hơn những hiểu biết thu lượm được
trong nhà trường, có khả nănng giải quyết các vấn đề mà đời sống thực tiễn
xã hội đặt ra, khả năng vạch ra đường đi để đạt tới những nhận thức mới.
tiềm lực đó nằm trong phương pháp tư duy và hoạt động một cách khoa học.
Do đó, việc bồi dưỡng cho học sinh các phương pháp nhận thức khoa học và
đổi mới phương pháp dạy học trở thành một nhu cầu tất yếu của thời đại.
Đối với học sinh phổ thông đặc biệt là học sinh THCS khả năng tư duy
của các em còn hạn chế trong việc khái quát hoá và hệ thống kiến thức,
không biết liên kết các kiến thức với nhau. Do vậy mà giáo viên cần phải có
phương pháp, phương tiện dạy học thích hợp giúp học sinh lĩnh hội tri thức
và nắm bắt vấn đề . Một trong những công cụ hỗ trợ dạy học hiệu quả hiện
nay là Bản đồ tư duy. Sử dụng thành thạo bản đồ tư duy sẽ giúp học sinh học
được phương pháp học và học tập một cách tích cực, huy động tối đa tiềm
năng của bộ não, tăng tính độc lập, chủ động, sáng tạo của tư duy.
Việc học tập môn vật lý muốn đạt kết quả cao không chỉ đòi hỏi các em
học tập chăm chỉ mà cần phải có tư duy sáng tạo, linh hoạt, biết áp dụng các
kiến thức đã học vào giải quyết các bài tập và giải thích các hiện tượng thực
2
tế. Một nội dung rất thực tế và có nhiều ứng dụng quan trọng của vật lý là
phần Quang học. Đây là nội dung khó với học sinh THCS, đòi hỏi ở các em
khả năng tư duy sáng tạo cao.

Từ các lí do trên em đã nghiên cứu và chọn đề tài: Sử dụng bản đồ tư
duy trong dạy học phần quang học vật lí 9 THCS nhằm phát huy tính chủ
động tích cực cho học sinh.
2. Mục đích nghiên cứu
Sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học phần quang học vật lí 9 THCS
nhằm phát huy tính chủ động tích cực cho học sinh.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Bản đồ tư duy trong nghiên cứu vật lý và trong dạy học vật lý.
- Hoạt động dạy và học vật lý của giáo viên và học sinh ở trường THCS.
- Quá trình dạy học phần quang học lớp 9 vật lí THCS
4. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Tìm hiểu lý thuyết về Bản đồ tư duy và phương pháp sử dụng bản đồ tư
duy trong nghiên cứu vật lý và trong dạy học vật lý.
- Nghiên cứu chương trình và sách giáo khoa vật lý phần quang.
- Tìm hiểu thực trạng nhận thức về Bản đồ tư duy và sử dụng bản đồ tư
duy trong dạy học vật lý ở trường phổ thông.
- Thiết kế các phương án dạy học phần quang học bằng sử dụng bản đồ
tư duy
- Thực nghiệm sư phạm các phương án đã xây dựng.
5. Phương pháp nghiên cứu
- Nghiên cứu tài liệu tham khảo, giáo trình
- Thu thập thông tin và sử lí số liệu.
- Phân tích, tổng hợp dữ liệu.
6. Cấu trúc luận văn
3
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, phần phụ lục và tài liệu tham khảo, luận
văn có 3 chương sau:
Chương 1: Cơ sở lý thuyết.
1.1. Quan niệm hiện đại về dạy học
1.2. Bản chất hoạt động nhận thức vật lý

1.3. Bản đồ tư duy và cách sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học vật lí theo
hướng tích cực hóa hoạt động nhận thức của học sinh.
Chương 2: Sử dụng bản đồ tư duy trong dạy học phần quang học vật lí
9 THCS
2.1. Nội dung chủ yếu của phần quang học vật lí 9
2.2. Thiết kế, tổ chức hoạt động dạy học với bản đồ tư duy
2.3. Một số bản đồ tư duy
Chương 3: Thực nghiệm sư phạm
3.1. Mục đích, nội dung, tổ chức thử nghiệm
3.2. Kết luận rút ra từ thử nghiệm