ÔN TẬP THI PHẦN TIẾNG VIỆT HKI 9

PHẦN TIẾNG VIỆT
HỆ THỐNG HÓA KIẾN THỨC TIẾNG VIỆT LỚP 9

Bài học
Kiến thức cần ghi nhớ
Ví dụ
Hội
thoại
+Hội thoại: Là hoạt động giao tiếp trong đó
vai xã hội (vị trí của người tham gia hội
thoại) được xác định bằng các quan hệ xã
hội (thân – sơ, trên – dưới …).
+Các phương châm hội thoại:
-Phương châm về lượng: Nói đúng nội
dung, không thiếu, không thừa.


-Phương châm về chất: Đừng nói những
điều mà mình không tin là đúng hay không
có bằng chứng xác thực.

-Phương châm quan hệ: Cần nói đúng đề
tài giao tiếp, tránh nói lạc đề.

-Phương châm cách thức: Cần nói ngắn
gọn, rành mạch, tránh mơ hồ.
-Phương châm lịch sự: Cần tế nhị, tôn trọng
người khác.

+Những trường hợp không tuân thủ
phương châm hội thoại:

-Vô ý, vụng về, thiếu văn hóa giao tiếp.

-Phải ưu tiên cho một phương châm hội
thoại khác, yêu cầu khác quan trọng hơn.

-Muốn gây sự chú ý, hướng người nghe
hiểu theo một ý khác.
+Xưng hô trong hội thoại:
-Từ ngữ xưng hô trong hội thoại của Tiếng
Việt khá phong phú, đa dạng, giàu sắc thái.
Phải lựa chọn cho phù hợp để đạt hiệu quả
giao tiếp tốt nhất.
-Việc lựa chọn phải tùy thuộc vào tính chất,
tình huống giao tiếp, mối quan hệ với người
nghe mà lựa chọn cho phù hợp.
Sử dụng ngôn ngữ đúng vai
trong quá trình tham gia hội
thoại: đúng đối tượng, văn hóa
… sử dụng tốt các phương
châm hội thoại.
-Bạn mua cây bút ở đâu mà
đẹp thế?
-Ở quán cô Lan bên đường
kìa.
-Sáng nay, Lan nghỉ học vì
ốm, mẹ bạn ấy đã gọi điện xin
phép cô chủ nhiệm.

-Hôm nay trời đẹp quá!
-Ừ, trời trong vắt không một

gợn mây.
-Mẹ làm bánh rất ngon/
Mẹ làm bánh ngon.
-Bác ơi cho cháu đi trước ạ!




-Chào cả nhà, mọi người đang
nghỉ trưa đấy à?
-Bác sĩ nói với bệnh nhân/
người nhà bệnh nhân về bệnh
tật khi mắc bệnh hiểm nghèo.
-Tiền bạc chỉ là tiền bạc!


-Chiều nay các em đã lao
động xong. (cô giáo nói với hs
cách xưng hô thể hiện thái độ
thân mật, vừa lòng.
-Chiều nay mấy anh mấy chị
đã lao động xong. (cô giáo nói
với hs cách xưng hô thể hiện
thái độ không vừa lòng).
Cách
dẫn
trực
+Cách dẫn trực tiếp: là nhắc lại nguyên
văn lời nói hay ý nghĩ của người hoặc nhân
vật, đặt trong dấu ngoặc kép.

-Bác Hồ nói: “Không có gì quý
hơn độc lập, tự do”.

tiếp –
Cách
dẫn
gián
tiếp
+Cách dẫn gián tiếp: là thuật lại lời nói hay
ý nghĩ của người hoặc nhân vật, có điều
chỉnh cho thích hợp.
+Chuyển đổi lời dẫn trực tiếp sang gián
tiếp: Bỏ dấu ngoặc kép, chuyển chủ ngữ
sang một ngôi thích hợp.
-Lời dẫn giáp tiếp chỉ cần giữ lại nội dung
còn cấu trúc ngữ pháp và từ ngữ có thể
thay đổi.








-Bác Hồ nhắc nhở chúng ta
rằng độc lập tự do là thứ
không gì quý bằng.
-Dẫn trực tiếp: Trong cuốn
sách Hồ Chủ tịch hình ảnh của

dân tộc, tinh hoa của thời đại
đồng chí Phạm Văn Đồng viết:
“Giản dị trong đời sống, trong
quan hệ với mọi người”.
-Chuyển sang dẫn gián tiếp:
Trong cuốn sách Hồ Chủ tịch
hình ảnh của dân tộc, tinh hoa
của thời đại đồng chí Phạm
Văn Đồng khẳng định rằng Hồ
Chủ tịch là người giản dị trong
đời sống, trong quan hệ với
mọi người.
Sự
phát
triển
của từ
vựng
-Cùng với sự phát triển của xã hội, từ vựng
của một số ngôn ngữ cũng không ngừng
phát triển.
-Từ vựng phát triển về nghĩa vào tạo từ ngữ
mới. Về mặt nghĩa có thể phát triển theo
phương thức ẩn dụ và hoán dụ.






-Ngày xuân em hãy còn dài

(AD)
(Nguyễn Du)
-Cũng phường bán thịt cũng
tay buôn người (HD)
(Nguyễn Du)
Thuật
ngữ
-Thuật ngữ: là những biểu thị khái niệm
khoa học, công nghệ, thường được dung
trong các văn bản khoa học, công nghệ.
-Thạch nhũ (Địa lí), từ vựng
(Ngôn ngữ học), lực(Vật lí).

Kĩ năng
rèn
luyện
trao dồi
vốn từ
*Rèn luyện để nắm vững nghĩa của từ và
cách dùng từ.
-Một từ có thể nhiều nghĩa, ngược lại một
khái niệm có thể được biểu hiện bằng nhiều
từ.
-Vì vậy cần phải có ý thức nắm được nghĩa
nghĩa của từ và sắc thái ý nghĩa của từ
trong từng trường hợp thì mới có thể dung
từ một cách chính xác.
*Rèn luyện để làm tăng vốn từ:
-Gặp từ ngữ khó không hiểu thì ta phải nhờ
giải thích để hiểu biết và nắm chắc được

nghĩa của từ.
-Khi xem sách vở, báo chí nếu gặp từ ngữ
nào mình không hiểu nghĩa thì phải tra từ
điển hoặc hỏi những người tin cậy để nắm
được nghĩa của từ đó để hiểu được nội


-Từ ăn (động từ) theo Từ điển
Tiếng Việt (Viện Ngôn ngữ
1992) có 13 nghĩa.
dung của văn bản.
-Những từ mới cần ghi chép cẩn thận …