ĐỀ CƯƠNG ÔN THI HỌC KÌ I MÔN VĂN

ĐỀ CƯƠNG ÔN THI HỌC KÌ I MÔN VĂN
PHẦN TIẾNG VIỆT
Tên văn bản,
Tác giả
Thể loại Nội dung chủ yếu Đặc sắc nghệ thuật Phương thức
biểu đạt
Tôi đi học (quê
mẹ- 1941)- Thanh
Tịnh (1911-
1988) .
Truyện
ngắn
Kỉ niệm trong sáng của
tuổi học trò, nhất là buổi
tựu trường đầu tiên.
Ngòi bút giàu chất thơ Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
Trong lòng mẹ
( những ngày thơ
ấu-1938)- Nguyên
Hồng(1918-
1982).
Hồi kí Nổi cây đắng tuổi cực
cùng tình yêu thương cháy
bỏng dối với người mẹ.
Lời văn chân thực, giàu
cảm xúc
Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
Tức nước vỡ
bờ( tắt dèn-1939)-

Ngô Tất Tố(1893-
1954).
Tiểu
Thuyết
Vạch trần bộ mặt tàn ác,
bất nhân của xã hội phong
kiến, đẩy người nông dân
vào hoàn cảnh vô cùng khó
khăn, khiến họ phải liều
mạng chống lại
Ngòi bút hiên thực sinh
động kể chuyển mang
đậm ngôn ngữ địa phương
phù hợp với tâm lý, tình
cảm của tung nhân vật
Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
Lão Hạc(1943)-
Nam Cao(1917-
1951)
Truyện
ngắn
Số phận đau thương của
người nông dân trong xã
hội cũ và phẩm chất cao
quý của họ, tấm lòng
thương yêu trân trọng đối
với những ngưới nông dân
Tài năng khắc họa nhân
vật rất sinh động

Tự sự, miêu
tả, biểu cảm
Cô bé bán
diêm−An-đéc-xen
(1805-1875)
Truyện
ngắn
Lòng thương cảm sâu sắc
đối với một em bé bất hạnh
Kể chuyện hấp dẫn, đan
xen giữa hiện thực và
mộng tưởng, tình tiết diễn
biến hợp lí
Tự sự kết hợp
miêu tả miêu
tả, biểu cảm
Đánh nhau với cối
xây gió- Xéc van
téc (1547-1616)
Tiểu
thuyết
Đôn ki hô tê nực cười
nhưng có những phẩm chất
đáng quý, Xan chô Pan xa
có những mặt tốt song
cũng bộc lộ nhiều điểm
đáng chê trách
Xây dựng thành công hai
nhân vật có tích cách
hoàn toàn đối nghịch

nhưng bổ sung cho bổ
sung cho nhau, tạo nên
một cặp nhân vật bất hủ.
Tự sự xen
miêu tả và
biểu cảm
Chiếc lá cuối
cùng- O hen ri
Chiếc lá cuối
cùng- O hen ri
(1862-1910)
Truyện
ngắn
Tình yêu thương cao cả
giữa những con người
Tình yêu thương cao cả
giữa những con người
nghèo khổ
Nhiều tình tiết hấp dẫn,
sắp xếp chặt Nhiều tình
tiết hấp dẫn, sắp xếp chặt
chẽ khéo léo, kết cấu đảo
ngược tình huống hai lần
Tự sự kết hợp
miêu tả và
biểu cảm
Hai cây phong
(Người thầy đầu
tiên)-
Aimatop( 1928-

2008)
Hồi kí
Tình yêu quê hương da
diết và lòng xúc động đặc
biệt trước hai cay phong
gắn với câu chuyện về
người thầy Đuysen đã vun
trồng ước mơ cho những
học trò nhỏ của mình
Miêu tả sinh động, ngòi
bút đậm chất hội họa
Tự sự kết hợp
miêu tả và
biểu cảm
Thông tin về ngày
trái đất năm 2000
Văn bản
nhật
dụng
Tác hại của việc dùng bao
bì nilong, lợi ích của việc
giảm chất thải nilong,
những việc có thể làm để
cải thiện môi trường sống,
bảo vệ trái đất và ngôi nhà
chung của chúng ta
…………………………
…………………………
…………………………
…………………………

…………………………
…………………………
…………………………
Ngị luận kết
hợp thuyết
minh
Ôn dịch, thuốc lá Thuyết
minh
Tác hại của thuốc lá Ngị luận kết
hợp thuyết
minh
Bài toán dân số Thuyết
minh
Sự gia tăng dân số là điều
đáng lo ngại của thế giới,
nhất là ở các nước đang
phát triển
Sử dụng một câu chuyện
về bài toán cổ mà buộc
người đọc phải suy ngẫm
về việc gia tăng dân số
Ngị luận kết
hợp thuyết
minh
Vào nhà ngục
quảng đông cảm
tác (Ngục trung
thư)– Phan Bội
Châu(1867-1940)
Thất

ngôn
bát cú
đường
luật
Phong thái ung dung,
đường hoàng và khí phách
kiên cường, bất khuất vượt
lên trên cảnh tù ngục khốc
liệt của nhà chí sĩ yêu nước
Phan Bội Châu
Giọng điệu hào hùng có
sức lôi cuốn mạnh mẽ
Đập đá ở côn lôn
- Phan Châu
Trinh(1872-1926)
Thất
ngôn
bát cú
đường
luật
Hình tượng đệp lẫm liệt ,
ngang tàng của người anh
hùng cứu nước dù gặp
bước nguy nan nhưng vẫn
không sờn lòng đổi chí
Bút pháp lãng mạn, giọng
điệu hào hùng
Muốn làm thằng
cuội-Tản
Đà(1889-1939)

Thất
ngôn
bát cú
đường
luật
Là tâm sự của một người
bất hòa sâu sắc với thực tại
tầm thường, xấu xa, muốn
thoát li bằng mộng tưởng
lên cung trăng để bầu bạn
với chị Hằng
Hồn thơ lãng mạn pha
chút ngông nghênh đáng
yêu
PHẦN TIẾNG VIỆT
Khái niệm Nội dung Ví dụ
Cấp độ khái quát
nghĩa của từ.
Nghĩa của một từ có thể rộng hay hẹp hơn
nghĩa của một từ khác
Thực vật: cây, hoa,
quả,…
Trường từ vựng.
Là tập hợp những từ có ít nhất một nét
chung về nghĩa
Dụng cụ học tập:
viết, thước kẻ, cục
tẩy,…
Từ tượng hình,
từ tượng thanh.

−Từ tượng hình là từ gợi tả hình ảnh, dáng
vẻ, trạng thái của sự vật; từ tượng thanh là
từ mô phỏng âm thanh của tự nhiên, con
người.
−từ tượng hình, từ tượng thanh gợi được
hình ảnh,âm thanh cụ thể sing động, có giá
trị biểu cảm cao: thường được dùng trong
văn bản tự sự và miêu tả.
Từ TH:rũ rượi, xồng
xộc, xộc xệch,…
Từ TT:hu hu, ư ử, ha
hả, ào ào,…
Từ địa phương,
Biệt ngữ xã hội.
− Khác với từ toàn dân,từ địa phương là từ
ngữ chỉ được sử dụng ở một địa phương
nhất định.
− Khác với từ toàn dân, biệt ngữ xã hội chỉ
được sử dụng ở một địa phương nhất định.
Từ địa phương: bẹ,
heo, bông,…
Biệt ngữ xã hội: mợ,
trúng tủ,…
Trợ từ
− Trợ từ là những từ chuyên đi kèm một số
từ ngữ trong câu để nhấn mạnh hay biểu thị
thái độ đánh giá sự vật, sự việc được nói
đến ở từ ngữ đó.
Những, có, đích,
chính,…

Thán từ.
− Thán từ là những từ dùng để bộc lộ cảm
xúc, tình cảm của người nói hoặc dùng để
gọi đáp. Thán từ có có đứng ở đầu câu, có
khi được tách thành một câu đặc biệt
∗ TT có hai loại:+bộc lộ tình cảm, cảm xúc
+gọi đáp
:a, ái, ơ, ôi, trời ơi,…
:này, ơi, vâng, dạ,…
Tình thái từ.
−Tình thái từ là những từ được thêm vào
câu để tạo câu nghi vấn, câu cầu khiến, câu
cảm thán và để biểu thị sắc thái tình cảm
của người nói.
∗ Tình thái từ gồm: TTT nghi vấn
TTT cầu khiến
TTT cảm thán
TTT biểu thị sắc thái tình cảm
: à, ư, hả, hử,…
: đi, nào, với,…
: thay, sao,…
: ạ, nhé, cơ,…
Nói quá.
Nói quá là biệt pháp phóng dại mức độ, quy
mô, tích chất của sự vật sự việc, hiện tượng
được miêu tả để nhấn mạnh, gây ấn tượng,
tăng sức biểu cảm
Xấu như ma, đẹp
như tiên,…
Nói giảm, nói

tránh.
Nói giảm nói tránh là một biện pháp tu từ
dùng cách diễn đạt tế nhị, uyển chuyển,
tránh gây cảm giác quá đau buồn, ghê sợ,
nặng nề; thô tục, thiếu lịch sự
Bác Dương thôi đã
thôi rồi,…
Câu ghép Câu ghép là những câu do hai hoặc nhiều
cụm chủ vị không bao chứa nhau tạo thành.
Mỗi cụm chủ vị này được gọi là một vế câu
Cách nối vế câu:
-dùng những từ ngữ có tác dụng nối (cặp
quan hệ từ, một quan hệ từ, cặp từ hô ứng)
-không dùng từ nối (sử dụng dấu phẩy,
chấm phẩy, dấu hai chấm)
Một số quan hệ ý nghĩa của câu ghép: quan
hệ nguyên nhân, điều kiện, tương phản, tăng
tiến, lựa chọn, bổ sung, tiếp nối, đồng thời,
giải thích
Nếu trời không mưa
tôi sẽ đi học
Dấu ngoặc đơn Dùng để đánh dấu phần chú thích (giải
thích, thuyết minh, bổ sung thêm)
Hồ Chí Minh( 1890-
1969)
Dấu hai chấm. -đánh dấu phần giải thích, thuyết minh cho
một phần trước đó
-đánh dấu lời dẫn trực tiếp hay lời đối thoại
Người xưa có câu:
“không thầy đố mày

làm nên”
Dấu ngoặc kép -đánh dấu từ ngữ, câu, đoạn dẫn trực tiếp
-đánh dấu từ ngữ được hiểu theo nghĩa đặc
biệt hay có hàm ý mỉa mai
-đánh dấu tên tác phẩm, tờ báo, tập san, …
được dẫn
Hàng loạt vở kịch
như “Tay người đàn
bà”, “giác ngộ”,
“bên kia sông
đuống”,…ra đời
    

GOOD LUCK FOR YOU
THE END