Sự nảy mầm của hạt

Trường Đại học Sư phạm Tp.HCM
Khoa Sinh học
Môn Sinh lý học Thực vật
GV: TS. Lê Thị Trung
SVTH: Đỗ Hồng Minh
Nguyễn Minh Khánh
Bùi Thanh Nhàn
SỰ NẢY MẦM
CỦA HẠT
Thành phố Hồ Chí Minh, tháng 11 năm 2011
NỘI DUNG
1.
Hạt – các đặc điểm của hạt
1.1. Hạt
1.2. Các đặc điểm của hạt
2.
Sự nảy mầm của hạt
2.1. Sự nảy mầm
2.2. Sinh lý học nảy mầm
1. Hạt – các đặc điểm của hạt
1.1. Hạt
Hạt là sản phẩm hình thành sau sự
thụ tinh kép, gồm các thành phần:
- Phôi
- Chất dinh dưỡng dự trữ
- Vỏ hạt: phát triển từ vỏ của noãn
Hạt tồn tại ở trạng thái ềm sinh
Hạt có nh nhạy sáng
Ngủ - gỡ ngủ ở hạt
Sự chuyển chất đồng hóa vào phôi
1.2. Các đặc điểm của hạt

Hạt ở trạng thái tiềm sinh
Trạng thái tiềm sinh của hạt thể hiện qua các
đặc điểm:
Chứa nhiều chất dự trữ: protein, polysaccaride, lipid.
Hàm lượng nước thấp: 12-14%, giới hạn các quá trình vận chuyển và biến dưỡng.
Giảm trao đổi chất: hô hấp giảm xuống mức thấp nhất, chỉ đủ duy trì cấu trúc tế bào, mô
Có thể hoạt động trở lại: khi điều kiện môi trường trở nên thuận lợi,, hạt lại tăng cường
trao đổi chất và sự tổng hợp diễn ra mạnh mẽ, chuẩn bị cho sự nảy mầm.
Hạt có tính nhạy sáng
Hạt có các nhóm nhạy sáng:
- Dương: cần ánh sáng để nảy mầm.
- Âm: cần giai đoạn tối để nảy mầm.
- Bất định: không chịu a/h của ánh sáng.
Sự nhạy sáng chỉ còn ý nghĩa khi vỏ hạt còn nguyên và nhiệt độ không quá
thấp.
Do vỏ Do phôi
Sự ngủ thứ
cấp
Ngủ - gỡ ngủ ở hạt
Sự ngủ của hạt do vỏ Vỏ không thấm nước
Họ Sen - Nympheaceae Họ Cẩm quỳ - Malvaceae
Vỏ không thấm oxygen
Dẻ Ấn (do lớp sáp)
Xanthium
Sự ngủ của hạt do vỏ
Táo (do chất nhầy)
Vỏ quá cứng
Amaranthus
Alisma plantago
Sự ngủ của hạt do vỏ

Vỏ quá cứng, tạo sức kháng cơ học, không cho phép
phôi tăng trưởng hay cây mầm lú ra.
Vỏ quá cứng
Chenopodium album
Lepidium savum
Sự ngủ của hạt do vỏ
Vỏ (hạt và trái) chứa chất cản
Rosaceae (acid cyanhidric )
Sự ngủ của hạt do vỏ
Vỏ (hạt và trái) chứa chất cản
Cải củ (do amoniac)
Sự ngủ của hạt do vỏ
đậu Hà Lan, bắp (aldehyde và
acid hữu cơ)
Lúa mì (acid abcisic)
Vỏ (hạt và trái) chứa chất cản
Sự ngủ của hạt do vỏ
Gỡ trạng thái ngủ của hạt do vỏ Trong thiên nhiên
- Khi các vỏ bị nứt;
- Do khô hạn, các xen kẽ khô / ẩm hay lạnh / ấm;
- Do hoạt động của vi khuẩn và nấm trong đất.
- Các chất cản dễ bay hơi sẽ bốc hơi dần theo thời gian; các chất khác bị rửa trôi
dần bởi các trận mưa.
gỡ trạng thái ngủ của hạt do vỏ Trong thiên nhiên
Hạt dẻ nứt vỏ
Gỡ trạng thái ngủ của hạt do vỏ Nhân tạo
-
Rạch vỏ, bóc vỏ, dát mỏng vỏ, đập nứt hạt;
-
Xử lý bằng các chất hóa học làm mềm vỏ nhưng không gây tổn hại cho phôi

(ngâm hạt trong một thời gian ngắn với ete, ancol hay nước nóng)
Ngâm hạt giống
Xử lý hạt giống bằng thuốc trước khi gieo
Ủ hạt giống
Gỡ trạng thái ngủ của hạt do vỏ Nhân tạo
Tuy nhiên đơn giản và ít nguy hiểm nhất cho phôi, và rất thường được áp dụng
trong trồng trọt, là sự vùi hạt 1 – 2 tháng ở trong than bùn ẩm, ở nhiệt độ thấp
1 – 10
o
C (xử lý lạnh - ẩm). Kỹ thuật này có hiệu quả ở
ngũ cốc, thông, tùng và các cây thủy sinh như cỏ lận Butomus, Scirpus.
Sự ngủ do phôi
Sự ngủ do phôi có nguồn gốc trong chính phôi, không thể gỡ bởi
các xử lý trên vỏ. Trong trường hợp này, phôi
cô lập không nảy mầm in vitro trên các môi trường dinh dưỡng
thông thường.
Sự ngủ
nhạy sáng
Sự ngủ
nhạy tối
Sự ngủ
nhạy khô
Sự ngủ do phôi Không thật
Sự ngủ do phôi Không thật
- Sự ngủ nhạy sáng (được gỡ bởi ánh sáng), và sự ngủ nhạy tối (được gỡ bởi một giai đoạn tối)
không phải là sự ngủ do phôi, vì phôi cô lập tái tăng trưởng dễ dàng.
- Sự ngủ nhạy khô ở cọ dầu Impaents, được gỡ bởi một thời gian dài trong khí quyển khô,
liên quan tới sự loại các chất cản dễ bay hơi của vỏ, mặt khác giai đoạn hậu trưởng thành
trong khí quyển khô hạ thấp thế nước của phôi và do đó làm tăng sự tái thu nước trong sự
nảy mầm.

Sự ngủ nhạy lạnh
Sự ngủ do phôi Thật
Sự ngủ do phôi Thật
Sự ngủ nhạy lạnh (được gỡ bởi sự lạnh - ẩm) thật sự là sự ngủ do phôi (táo, hồng, Fraxinus), vì
xảy ra ở phôi cô lập in vitro. Cơ chế gỡ sự ngủ do lạnh chưa được hiểu rõ, có thể nhiệt độ lạnh
giúp tạo các chất kích thích (như giberelin) hay các loại chất gây cản, gây nên những biến đổi
trong hệ thống enzyme, trong sự biến dưỡng acid nucleic, hay trong cấu trúc chất keo (làm
tăng sự thích nước).
Sự ngủ do phôi Thật
Nói chung sự gỡ trạng thái do lạnh trong thiên nhiên (khiến sự nảy mầm xảy ra trong mùa
đông) không có lợi (trừ các thích ứng đặc biệt như trong trường hợp các ngũ cốc mùa đông),
vì sự lạnh sau đó là điều kiện bất lợi cho cây mầm còn yếu đuối.