Tìm hiểu mức sống của người dân trong các khu ổ chuột trên địa bàn quận 8 TPHCM

Kỷ yếu Hội nghị sinh viên NCKH

166
TÌM HIỂU MỨC SỐNG CỦA NGƯỜI DÂN
TRONG CÁC KHU Ổ CHUỘT
TRÊN ĐỊA BÀN QUẬN 8 TP HỒ CHÍ MINH
Trương Thị Diễm My, Lê Quang Trực
(SV năm 3, Khoa Địa lý)
GVHD: ThS. Bùi Vũ Thanh Nhật
1. Mở đầu
1.1. Lý do chọn đề tài
Hiện nay trên địa bàn TP Hồ Chí Minh, bên cạnh những khu đô thị mới,
những tòa nhà chọc trời, những cao ốc khang trang, vẫn còn tồn tại nhiều khu ổ
chuột. Chúng đã và đang ảnh hưởng rất lớn đến mỹ quan đô thị cũng như đặt ra
nhiều vấn đề xã hội cần phải giải quyết. Vừa qua, chúng tôi đã hoàn thành môn
“Địa lý Đô thị”. Qua môn học này, vấn đề chúng tôi lưu tâm đến là sự tác động
của các khu ổ chuột đối với sự phát triển kinh tế - xã hội. Đồng thời, là những
sinh viên đang trọ học trên địa bàn quận 8, chúng tôi hàng ngày trực tiếp chứng
kiến cuộc sống của người dân nơi đây. Do đó, chúng tôi quyết định nghiên cứu
đề tài này.
1.2. Mục đích nghiên cứu
Qua đề tài này, chúng tôi mong muốn tìm hiểu hiện trạng mức sống của
người dân trong các khu ổ chuột trên địa bàn quận 8 – TP HCM. Trên cơ sở đó,
sẽ đề ra biện pháp thích hợp, hướng giải quyết cho đời sống của người dân cũng
như vấn đề quy hoạch đô thị.
Đồng thời chúng tôi cũng hy vọng rằng đề tài này sẽ được dùng làm tài liệu
tham khảo cho một số môn học Địa lý như: Địa lý Đô thị, Địa lý Kinh tế - Xã
hội,… Bên cạnh đó, đề tài nghiên cứu này cũng giúp nâng cao khả năng nghiên
cứu của bản thân.
1.3. Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu chủ yếu của đề tài này là mức sống của người dân

trong các khu ổ chuột trên địa bàn quận 8 – TP HCM.
1.4. Phạm vi nghiên cứu
Có thể nói quận 8 là nơi điển hình nhất của TP HCM về các khu ổ chuột, do
đó phạm vi của chúng tôi gói gọn trong địa bàn này. Trong đó, chúng tôi tập
trung khảo sát chủ yếu tại các phường 1, phường 4, phường 11. Tại các phường
Năm học 2009– 2010

167
này, chúng tôi tiến hành khảo sát và tìm hiểu hiện trạng về mức sống của người
dân nơi đây.
1.5. Phương pháp nghiên cứu
– Phương pháp thống kê, phân loại.
– Phương pháp so sánh.
– Phương pháp khảo sát thực tế.
– Phương pháp phỏng vấn.
2. Nội dung
2.1 Các khái niệm liên quan
Khu ổ chuột
Theo Liên Hợp Quốc, định nghĩa khu ổ chuột chứa một vài yếu tố, gồm
kiểu xây nhà, mức dịch vụ mà chính quyền cung cấp, sở hữu đất đai, tỷ lệ phạm
tội, đói nghèo. Như vậy, khu ổ chuột là một khái niệm để chỉ những nơi có điều
kiện sống tồi tàn và nhiều vấn đề xã hội phức tạp.
Mức sống
Mức sống là một khái niệm liên quan đến sự phát triển và thỏa mãn nhu cầu
của xã hội nói chung và nhu cầu của con người nói riêng. Hiện nay, tồn tại rất
nhiều định nghĩa về mức sống. Nhìn chung, giữa các nhà nghiên cứu có hai cách
tiếp cận đối với khái niệm này. Cách thứ nhất, lấy mức thỏa mãn nhu cầu của con
người làm cơ sở xem xét. Cách thứ hai, chọn tập hợp các điều kiện sống làm đối
tượng nghiên cứu, trong đó bao gồm điều kiện xã hội, chính trị, mức sản xuất
chung, môi trường…

2.2 Tìm hiểu địa bàn nghiên cứu
Điều kiện tự nhiên
Quận 8 là một trong 19 quận nội thành của Thành phố Hồ Chí Minh, nằm ở
vị trí Tây Nam thành phố.
Quận 8 có hình dáng thon dài theo hướng Đông Bắc-Tây Nam vì bị chia cắt
mạnh bởi một hệ thống kênh rạch chằng chịt.
 Phía Bắc giáp quận 5 và quận 6 với ranh giới tự nhiên là kênh Tàu Hũ và
kênh Ruột Ngựa.
 Phía Đông giáp quận 4 và quận 7 với ranh giới tự nhiên là rạch Ông Lớn.
 Phía Tây giáp quận Bình Tân.
 Phía Nam giáp huyện Bình Chánh, ranh giới không rõ ràng vì đây là vùng
trũng và nhiều đồng ruộng.
Kỷ yếu Hội nghị sinh viên NCKH

168

Các sông ở quận 8 bị nhiễm phèn nặng do chế độ bán nhật triều, ảnh hưởng
từ gió mùa Đông Nam thổi từ biển Đông. Tuy nhiên, quận cũng có tới 1/2 diện
tích là đất nông nghiệp vì được phù sa của các con sông bồi đắp.
Khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhiệt độ nóng ẩm, nhìn chung thuận lợi cho định
cư và phát triển nông nghiệp.
Điều kiện kinh tế - xã hội
Quận 8 được chia làm 16 phường. Cư dân của quận 8 đông nhất là người
Việt chiếm khoảng 85,4%, người Hoa cũng có mặt ở quận 8 từ rất sớm với tỷ lệ
khoảng hơn 11%; ngoài ra còn có người Chăm, Khơ-me chiếm khoảng hơn
0,3%. Các tầng lớp dân cư ở quận 8 phần lớn theo đạo Phật (35%) với 52 chùa
được xây dựng khắp nơi. Một số tôn giáo khác cũng không ít tín đồ như: Đạo
Thiên Chúa (11,5%) với 12 nhà thờ, Tin Lành (0,4%) có 5 nhà thờ, Cao Đài
(0,48%) có 2 thánh thất, Đạo Hồi (0,52%) có 2 thánh đường…
Về kinh tế, quận 8 đa dạng về nhiều lĩnh vực, từ nông nghiệp, công nghiệp-

xây dựng đến du lịch, tài chính Cơ cấu kinh tế theo thành phần của quận: khu
vực nhà nước chiếm 33,3%, ngoài quốc doanh chiếm 44,6%, phần còn lại là khu
vực có vốn đầu tư nước ngoài. Về các ngành kinh tế, dịch vụ chiếm tỷ trọng cao
nhất: 50,3%. Phần còn lại, công nghiệp và xây dựng chiếm 47,6%, nông -lâm-
ngư nghiệp chỉ chiếm 2,1%.

2.3 Tìm hiểu mức sống của người dân trong các khu ổ chuột trên địa bàn
quận 8 TP Hồ Chí Minh
2.3.1. Việc làm và thu nhập
Trong các khu ổ chuột trên địa bàn quận 8, ngoài những người dân có hộ
khẩu thường trú hoặc KT3 thì đa phần là những người dân lao động đến từ các
tỉnh miền Tây Nam Bộ như Vĩnh Long, Long An, Bến Tre… và các tỉnh miền
Hình 1: Bản đồ hành chính quận 8
Năm học 2009– 2010

169
Trung như Bình Định, Quảng Ngãi, Bình Thuận… Họ kiếm sống bằng các nghề
như bán hàng rong bằng xe 3 bánh (rau, củ, quả, đồ biển…) và làm trong các xí
nghiệp gia đình (may, làm giày dép…). Một bộ phận là học sinh, sinh viên đang
trọ học. Đa số họ có việc làm nhưng không ổn định, lương thấp không đủ chi
tiêu.
Đối với công nhân, lương chỉ từ
800.000 – 1.500.000 đồng/tháng; những
người bán hàng rong thì thu nhập từ
100.000 – 150.000đ/ngày, nhưng có khi từ
4 – 5 ngày không có thu nhập vì không có
hàng để bán. Như vậy, thu nhập của họ chỉ
khoảng 2.000.000 đồng/tháng. Với mức
thu nhập này, họ phải chi tiêu nhiều
khoảng, trong đó tiền nhà từ 200.000 –

400.000 đ/tháng, tiền điện nước từ 60.000 –
100.000 đ/tháng, ăn uống và chi tiêu khác từ
600.000 – 1.000.000 đ/tháng; còn lại gửi về quê để phụ giúp gia đình. Riêng đối
với công nhân, với mức thu nhập trên thì chỉ đủ chi tiêu trong một tháng, đôi lúc
thiếu hụt.
Một bộ phận chưa có việc làm thì tìm những công việc tạm thời để kiếm
sống như giúp việc nhà, đan giỏ lát… Đối với những người đan giỏ trung bình
làm được 100 cái/ngày với giá 300đ/cái, như vậy thu nhập chỉ khoảng
30.000đ/ngày. Đặc biệt, hiện nay, Nhà nước cấm xe 3 bánh lưu thông làm cho
đời sống người dân đã khó khăn nay càng thêm bấp bênh hơn nữa. Họ phải
chuyển sang làm công việc mới nên thu nhập thấp hơn so với trước đây.
2.3.2. Nhà ở
Hiện nay trên địa bàn quận 8 có trên
10.615 căn nhà, khu đất ven kênh rạch và gần
16.000 căn nhà lụp xụp cấp 3, cấp 4, tạm bợ,
chắp vá, manh mún không bảo đảm điều kiện
sinh hoạt của người dân, dễ gây tai nạn và cháy
nổ. Vật liệu làm nhà có khi chỉ là những tấm
ván trôi sông được vớt lên hoặc là những miếng
tôn cũ, miếng gỗ ép được nhặt từ bãi rác.
Không gian sinh hoạt chật chội với diện tích từ 8 – 20m
2
, mật độ trung bình là
2,6m
2
/người, có gia đình gồm 4 thành viên cùng chen chúc trong ngôi nhà chỉ
Hình 2: Phương tiện kiếm sống
Hình 3: Khu ổ chuột phường 1
Kỷ yếu Hội nghị sinh viên NCKH

170
với 8m
2
. Thậm chí có những ngôi nhà siêu mỏng với chiều rộng chỉ khoảng 1m.
Bên cạnh đó, do người dân tùy ý chọn hướng dựng nhà cho mình nên nhà cửa
được dựng lên lộn xộn không theo bất kì một trật tự nào cả.
2.3.3. Nhà vệ sinh
Theo quan sát và tìm hiểu của chúng tôi,
trong các khu ổ chuột này có tới 68,3% nhà ở
không có nhà vệ sinh tự hoại. Đối với những
ngôi nhà ven sông thì hầu hết đều vệ sinh trực
tiếp xuống sông. Đa phần những nhà vệ sinh ở
đây không đảm bảo về mặt an toàn và sức khỏe.
Nói là nhà vệ sinh nhưng thật ra chỉ là nơi
được che chắn bởi những miếng tôn cũ hoặc những tấm nilông. Có khi cả một
dãy nhà trọ chỉ có duy nhất 1 nhà vệ sinh như vậy, vừa là nơi để vệ sinh, vừa là
nơi để tắm giặt.
2.3.4. Vấn đề điện nước
Vấn đề điện nước đã và đang là vấn
đề nghiêm trọng, ảnh hưởng lớn đến đời
sống sinh hoạt và sản xuất nơi đây. Đối
với những người sống trong các dãy nhà
trọ thì giá điện trung bình là 3500đ/kwh
và hiện nay giá điện sắp tăng lên 4000
đ/kwh. Đây là một giá khá đắt, làm tăng
thêm chi phí sinh hoạt của người dân lao
động. Giá điện đắt đỏ nhưng việc sử
dụng nguồn điện của người dân thì gặp
nhiều khó khăn. Nhiều hộ phải mở công tắc điện từ 15h mới mong có điện sinh
hoạt vào buổi tối.

Bên cạnh đó, hiện tượng cúp nước xảy ra thường xuyên gây ra tình trạng
thiếu nước trầm trọng, có khi hiện tượng này kéo dài đến nửa tháng. Đây là nỗi lo
lớn nhất, lớn hơn cả nỗi lo về cơm áo. Giá nước cũng khá đắt: 18.000đ/m
3
. Thêm
vào đó, vì thường xuyên bị cúp nước nên người dân phải mua nước ở bên ngoài
với giá 1.500đ/can/20lít, hoặc phải sử dụng nước giếng. Tuy nhiên, do nhu cầu
quá lớn nên nhiều lúc không có cả nước giếng để sử dụng.
2.3.5. Môi trường và sức khỏe
Hình
4
: Nhà v
ệ
sinh

Hình 5: Mua nước sinh hoạt
Năm học 2009– 2010

171
Tất cả các khu ổ chuột trên địa bàn quận 8 mà chúng tôi tìm hiểu thì hầu hết
môi trường đều bị ô nhiễm nghiêm trọng. Người dân phải sống chung với các bãi
rác. Nguyên nhân do nước và rác thải sinh hoạt được đổ trực tiếp xuống sông và
vứt bừa bãi. Đặc biệt, khi thủy triều rút, đáy sông phơi lên ngổn ngang các loại
rác thải sinh hoạt như bao nilông, chai lọ, các hộp đựng thức ăn…
Chính vì môi trường tự nhiên bị ô nhiễm, vấn đề nhà ở, nhà vệ sinh còn khó
khăn, chưa đảm bảo nên đã trực tiếp ảnh hưởng đến sức khỏe người dân. Họ
thường xuyên mắc các chứng bệnh như ghẻ lở, sốt xuất huyết, cảm cúm, viêm
mũi…Ngoài ra, người dân còn mắc phải những bệnh khác như tiểu đường, tim
mạch, ung thư…

Về môi trường an ninh thì khá phức tạp do có nhiều thành phần cùng sinh
sống. Ở đây thường xảy ra các vụ trộm cắp, đá gà, đánh đề, đánh bài…Tuy
nhiên, cũng không có những vụ việc xảy ra nghiêm trọng vì đa số là những người
lao động bận rộn làm ăn kiếm sống. Ngoài một số ít có hộ khẩu thường trú và
KT3 thì đa số là ở bất hợp pháp, không có tạm trú, tạm vắng.
2.3.6. Giáo dục
Hầu hết những người dân lao động ở đây đều biết đọc, biết viết nhưng với
trình độ thấp.
Đối với con em của những người có hộ khẩu thường trú thì được đến
trường đúng tuổi quy định, song việc học cũng không được quan tâm. Đa số chỉ
dừng lại ở bậc Phổ thông, ngoại lệ có một vài em được học lên Đại học, Cao
đẳng hoặc Trung cấp chuyên nghiệp; phần còn lại chủ yếu được định hướng học
nghề.
Hình 6: Ngổn ngang rác thải
Kỷ yếu Hội nghị sinh viên NCKH

172
Bên cạnh đó, con em của những người nhập cư thì không được đến trường
đúng tuổi quy định do hoàn cảnh kinh tế, phải phụ giúp gia đình từ rất sớm như
bán vé số, đánh giày, phụ quán ăn…Một số em được đi học ở những trường tình
thương nhưng cũng chỉ theo học được một thời gian ngắn.
2.3.7. Tiện nghi sinh hoạt
Đời sống kinh tế khó khăn nên tiện
nghi sinh hoạt của người dân không cao.
Qua khảo sát chúng tôi nhận thấy có 29%
gia đình có ti vi, trong đó có những ti vi cũ
được mua lại, thiếu an toàn, hình ảnh
không rõ nét; 97% không có máy giặt, tủ
lạnh. Như vậy bên trong những ngôi nhà
lụp xụp, tồi tàn không có nhiều vật dụng

đáng giá.
Bên cạnh đó mức độ hưởng thụ các giá trị văn hóa, tinh thần khác cũng hạn
chế. Trong những người chúng tôi khảo sát thì có tới 98,2% là không bao giờ đi
xem phim ở rạp, nghe ca nhạc ở các sân khấu; chỉ có 1,8% có điều kiện hưởng
thụ các giá trị văn hóa, tinh thần đó.
2.4 Định hướng và giải pháp
Các khu ổ chuột đã và đang tác động đến đời sống kinh tế - xã hội và mỹ
quan của quận 8 cũng như của TP Hồ Chí Minh. Do đó, chúng ta cần phải có các
biện pháp trong công tác quy hoạch. Thật ra, việc tồn tại các khu ổ chuột là một
đặc điểm chung của các nước đang phát triển, ngay cả các nước phát triển như
Hoa Kỳ, Đức, Úc vẫn có các khu ổ chuột trong các thành phố lớn. Không riêng
gì quận 8 mà ở các quận 1, quận 3, quận 5 vẫn còn xuất hiện các khu ổ chuột.
Chúng tôi nhận thấy rằng nguyên nhân của sự bất cập, lộn xộn trong các khu ổ
chuột này là do chính quyền chưa có sự quan tâm đúng mức và quy hoạch không
hợp lý. Một số khu ổ chuột trên địa bàn quận 8 đã có sự quy hoạch, di dời song
cách làm chưa triệt để, giữa người dân và chính quyền địa phương chưa tìm được
tiếng nói chung trong công tác đền bù, giải tỏa. Từ đó, dẫn đến việc di dời chậm
chạp, có khi kéo dài nhiều năm vẫn chưa giải quyết được, chẳng hạn như các hộ
dân ở phường 11, một số đã đồng ý chuyển đi nơi khác nhưng một số vẫn còn ở
lại do chưa nhận được tiền đền bù thỏa đáng.
Các khu ổ chuột trên địa bàn quận 8 như quả bom nổ chậm mà sức công
phá của nó rất lớn. Chính vì vậy, ngay từ bây giờ, chúng ta cần phải tiến hành
Hì
nh
7
: Trong nhà không có v
ật g
ì
đáng giá

Năm học 2009– 2010

173
quy hoạch. Việc quy hoạch có thể tiến hành bằng nhiều cách, phụ thuộc vào tình
hình thực tế. Việc giải quyết các khu ổ chuột không khó nhưng không thể diễn ra
một sớm, một chiều. Chúng ta phải xác định đây là hướng lâu dài và phải có kế
hoạch, chiến lược cụ thể. Chúng ta phải có sự tính toán để có thể giải quyết ổn
thỏa và tránh những hệ lụy về sau.
Khi tiến hành quy hoạch trước hết phải đảm bảo đời sống của người dân.
Bởi lẽ khi người dân được tạo công ăn, việc làm ổn định thì họ sẽ có thu nhập
trang trải cho cuộc sống của mình. Khi đó, họ có điều kiện để sửa chữa và nâng
cấp nhà cửa. Chúng ta cứ tưởng tượng xem, nếu như tất cả mọi gia đình trong các
khu ổ chuột đều xây dựng nhà cửa thì sẽ không còn là một khu ổ chuột lụp xụp
mà thay vào đó là những khu phố khang trang, đảm bảo các điều kiện của cuộc
sống. Đồng thời, khi đời sống vật chất của người dân được cải thiện thì ý thức
bảo vệ môi trường của họ được nâng cao, nhu cầu hưởng thụ các giá trị văn hóa
tinh thần, chăm sóc sức khỏe, giáo dục được nảy sinh và quan tâm.
Để tạo công ăn việc làm cho người dân có thể thực hiện bằng nhiều biện
pháp, đầu tiên là thu hút đầu tư trong và ngoài nước để thành lập các khu công
nghiệp, khu chế xuất; tiếp theo là đa dạng hóa các thành phần kinh tế. Quận 8 cần
phải phối hợp với các địa phương khác, đặc biệt là đầu tư vào các làng nghề để
người dân có công ăn việc làm tại chỗ, tránh tình trạng xuất hiện hoặc làm trầm
trọng thêm các khu ổ chuột. Ngoài ra, chúng ta cần phải chú ý đến vấn đề giáo
dục để nâng cao nhận thức của người dân trong vấn đề xóa các khu ổ chuột.
Chúng tôi đã tìm hiểu kinh nghiệm giải quyết vấn đề các khu ổ chuột trên
thế giới. Qua đó chúng tôi thấy mô hình giải quyết của Thái Lan là hiệu quả và
thiết thực mà chúng ta có thể áp dụng. Để giải quyết, chính quyền Thái Lan xây
dựng dự án Bann Mankong (An cư), biến khu “ổ chuột” thành khu nhà ở tươm
tất cho người nghèo.
Dự án Bann Mankong do Viện Phát triển cộng đồng Thái Lan (CODI)

thành lập năm 2000. Nhiệm vụ chính của CODI là đàm phán với chủ đất những
khu nhà ổ chuột để thuê lâu dài cho người dân. CODI còn cung cấp nhiều khoản
cho vay hỗ trợ để người dân có tiền xây nhà mới và cải thiện hạ tầng cơ sở.
Cái hay của dự án này là dựa trên niềm tin: người nghèo cũng có tiềm lực
để phát triển và thoát nghèo, nếu cơ hội đến với họ. Cách làm là khuyến khích
các cộng đồng cùng hợp tác với chính quyền các thành phố một cách bình đẳng
nhằm đạt được một quy hoạch tổng thể về nâng cấp, giải quyết các vấn đề giải
tỏa. Đối với mỗi khu “ổ chuột” khác nhau, dự án sẽ có những cách giải quyết
Kỷ yếu Hội nghị sinh viên NCKH

174
khác nhau. Một số sẽ nâng cấp, xây dựng lại trên chính khu vực đó. Số khác sẽ
phải dỡ bỏ hoàn toàn để chuyển sang khu vực khác thuận tiện hơn. Theo số liệu
của dự án, từ năm 2004 đến 2008 ở Thái Lan có 703 dự án được duyệt với gần
77.000 hộ được hỗ trợ.
Thành công của dự án Bann Mankong là kinh nghiệm đáng tham khảo để
giải quyết vấn đề nhà “ổ chuột’ nhằm nâng cấp đời sống người dân và chỉnh
trang đô thị ở Việt Nam. Có ba bài học được rút ra từ dự án Bann Mankong: cách
làm này ít xáo trộn đời sống người dân vì ít phải di dời; chi phí để người dân
nâng cấp nhà cửa thấp vì cộng đồng có thể chia sẻ với nhau; chính quyền cũng ít
nhọc công vì công việc đã được người dân tham gia gánh vác
Theo chúng tôi được biết thì một số thành phố của Việt Nam như Việt Trì,
Vinh, Cà Mau đang thực hiện xóa nhà ổ chuột theo mô hình Bann Mankong.
Tại Cà Mau, dự án “Thiết kế, chỉnh trang tuyến dân cư ven sông rạch trung tâm
thành phố Cà Mau” đã khởi động từ tháng 12-2006.
Hy vọng rằng với sự thành công của Cà Mau trong việc chỉnh trang các khu
nhà ổ chuột ven sông rạch theo mô hình Bann Mankong, Việt Nam sẽ có một mô
hình chung để chỉnh trang những tuyến dân cư đang sống trong các khu ổ chuột
trên địa bàn quận 8 nói riêng và Việt Nam nói chung nhằm đem lại lợi ích cho
hàng triệu người dân.

3 Kết luận
Chúng tôi nhận thấy rằng mức sống của người dân trong các khu ổ chuột
trên địa bàn quận 8 còn rất thấp, cuộc sống của họ còn gặp nhiều khó khăn. Họ
đã và đang phải chống chọi với những nỗi lo về vật chất, thiếu thốn về tinh thần,
đặc biệt là những điều kiện thiết yếu của cuộc sống. Chính vì những khó khăn
như thế nên môi trường ở đây không được quan tâm. Đây là nguyên nhân làm
cho môi trường bị ô nhiễm và suy thoái nghiêm trọng, ảnh hưởng đến sức khỏe
người dân.
Qua khảo sát nguyện vọng của người dân trong các khu ổ chuột này thì hầu
hết họ đều mong muốn có sự quan tâm và giúp đỡ của chính quyền địa phương.
Trước tiên là có công ăn việc làm ổn định, có nước sạch để phục vụ cho sinh hoạt
hằng ngày. Một số người dân mong muốn được giúp đỡ trực tiếp về vật chất
cũng như được Nhà nước tạo điều kiện cho con em họ được đến trường. Đây là
những nhu cầu chính đáng của người dân.
Đây chỉ là quan điểm của những sinh viên buổi đầu làm nghiên cứu khoa
học, có thể nó không được trau chuốt về mặt từ ngữ. Song, chúng tôi đưa ra
Năm học 2009– 2010

175
những ý kiến ở vị trí là một người dân, một sinh viên quan tâm tới vấn đề này, hy
vọng có thể góp một ý tưởng nhỏ để các nhà quy hoạch đô thị quận 8 và TP Hồ
Chí Minh tham khảo. Chúng tôi mong muốn việc quy hoạch các khu ổ chuột trên
địa bàn quận 8 diễn ra sớm và triệt để, nhanh chóng, góp phần cải thiện mức sống
của người dân. Đây là nội dung trọng tâm mà chúng tôi muốn hướng đến trong
bài nghiên cứu này.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
[1] Phạm Thị Xuân Thọ (2008), Địa lý Đô thị, NXB Giáo dục.
[2] Nguyễn Viết Thịnh, Đỗ Thị Minh Đức (2009), Địa lý kinh tế xã hội Việt
Nam, NXB Giáo dục.

[3] Bùi Thị Hải Yến (2007), Địa lý kinh tế xã hội thế giới, NXB Giáo dục.
[4] Website Bách khoa toàn thư Wikipedia.
[5]
[6] />kho/
[7]