Một trường hợp nhiễm ấu trúng sán dây lơn ở não

Bệnh nhân Zơ Râm P.
Sinh năm 1977
Dân tộc: K’Tu
Thường Trú: Xã La ê – Nam Giang – Quảng Nam
Đơn vị: Bộ đội Biên phòng Quảng Nam
Ngày vào viện: Chiều tối 24/5/2013
Trong khoảng thời gian cách nhập viện 7 ngày
bệnh nhân xuất hiện 3 cơn co giật cánh tay phải
với đặc điểm:
-
Xuất hiện đột ngột.
-
Co giật cánh tay P.
-
Thời gian khoảng 1 đến 2 phút.
-
Tự thoái lui.
-
Các cơn lặp lại khá giống nhau.
-
Trong cơn không mất ý thức.
Đồng thời trong thời gian này bệnh
nhân cũng thấy có lúc xuất hiện cảm giác
tê bì cánh tay và/ hoặc chân phải thoảng
qua (khoảng 10 - 30 giây), bệnh nhân
không nhớ rõ xuất hiện bao nhiêu cơn.
Chiều trước ngày vào viện 1 ngày và
trưa hôm ngày nhập viện. Đột ngột xuất
hiện cơn rung giật vùng quanh miệng, rồi

méo miệng sang phải. Thời gian kéo dài
khoảng 1 phút, rồi tự thoái lui.
Đi kèm đau đầu, cảm giác chóng mặt,
mệt mỏi
-
Hình ảnh CT scanner: Có nhiều nốt tăng
tỷ trọng rải rác trong nhu não hai bên bán
cầu
-
ECG: Nhịp chậm xoang (45 – 50 nhịp/
phút)
-
Các xét nghiệm công thức máu, men gan,
chức năng thận… trong giới hạn bình
thường
TD động kinh cục bộ
Nghỉ đến do ấu trùng sán não
Khám lâm sàng kỹ hơn thấy: bệnh nhân
có các khối u kích thước từ 0,5 – 2,5 cm
nằm rải rác dưới da và cơ ở: giữa ngực,
dọc bờ dưới cơ ngực lớn, ở lưng, dọc
theo cơ nhị đầu, tam đầu cánh tay, cơ tứ
đầu đùi, cơ dép….
Đặc điểm các khối u ở dưới da cơ
-
Hình tròn, bầu dục
-
Mật độ chắc
-
Di động dưới da, có khối nằm sâu ở cơ

-
Bề mặt da bình thường.
Theo bệnh nhân kể thì khối u dưới da ở giữa
ngực xa xuất hiện trước đó 5 năm sau đợt sốt kéo
dài 15 ngày đã điều trị bệnh viện 175 với chẩn đoán
sốt virus
- Đại thể: Bệnh phẩm gồm 2 mảnh là cấu trúc nang
lòng chứa nước và có mảnh màu trắng
nằm lệch tâm.
- Vi thể: + Mảnh thành nang có cấu trúc mô sợi
mỏng, xâm nhập một ít tế bào viêm.
+ Mảnh trong lòng nang lấy soi tươi có
hình ảnh ấu trùng sán dây lợn

Ấu trùng sán dây lợn (Cystices cuscelluolusae)
dương tính

Ấu trùng giun đũa chó, mèo (Toxocara canis,
Toxocara cati) dương tính
Nhiễm ấu trùng sán dây lợn ở não
Gây biến chứng động kinh cục bộ, hỗn hợp
Trên BN nhiễm giun đũa chó, mèo
Do ấu trùng sán lợn (Cysticercus
cellulosae) cư trú và gây tổn thương tại não
Ấu trùng sán dây lợn là giai đoạn ấu trùng
trong vòng đời phát triển của sán dây lợn
1. Sán dây lợn: Sán dây trưởng thành sống ký sinh
trong ruột người, có chiều dài từ 2-4m và từ 700-

1.000 đốt.
Điểm đặc biệt là sán lưỡng tính và sinh sản bằng cách rụng đốt.
2. Lợn ăn phải trứng và đốt sán phát tán trong môi
trường hoặc ăn phân người có sán; trứng vào dạ
dạy và ruột lợn rồi nở ra thành ấu trùng chui qua
thành ống tiêu hóa vào máu và tới các cơ vân tạo
kén ở đó (nhân gian hay gọi là lợn gạo)
3. Người ăn phải thịt của lợn gạo chưa nấu chín, ấu
trùng sán vào ruột sẽ nở ra con sán trưởng thành.
Sán phát triển lên bằng cách nẩy chồi, sinh đốt mới
từ cổ, sán dài dần dần ra từ đầu ruột non đến cuối
ruột già.
Người mắc bệnh ấu trùng sán dây lợn là do ấu
trùng sán lợn xâm nhập qua đường tiêu hóa vào
vòng tuần hoàn rồi đến cứ trú ở các cơ quan.
Ấu trùng sán dây lợn xâm nhập vào người theo 2 cách:
1.Xâm nhập qua đường miệng: do ăn phải thức ăn
nước uống bị nhiễm trứng sán dây lợn
2.Xâm nhập qua đường tự miễn: ở người có sán
trưởng thành ký sinh, do nhu động ngược của
ruột, các đốt sán bị trào ngược lên dạ dày.
Dưới tác dụng của dịch vị, các trứng sán thoát ra
khỏi đốt rồi nở thánh ấu trùng. Các ấu trùng chui
qua niêm mạc dạ dày vào máu và bạch huyết rồi
lưu hành tới mọi nơi trong cơ thể như:
•
Mô dưới da
•
Cơ vân
•

Hệ thần kinh trung ương (60 – 90%)
•
Mắt
•
Tim
•
Gan
•
Phổi….

Giai đoạn nang (vesivular stage):

Giai đoạn nang keo (colloidal vesivular stage):

Giai đoạn nốt hạt (granular nodular stage):

Giai đoạn nốt vôi (nodular calcified stage):
GĐ nang GĐ nang keo GĐ nốt hạt GĐ nốt vôi
vesivular stage colloidal vesivular granular nodular nodular calcified
Thời gian Giai đoàn đầu, khi ấu
trùng sán tới não
Nang sán bắt đầu
thái hóa
Nang sán bắt đầu
vôi hóa
Nang sán đã vôi
hóa toàn bộ
Nang Nang được bao bọc
màng mỏng
Dịch trong, không

màu
Nang sán co nhỏ
lại vỏ dày hơn.
Dịch tăng độ keo
dính, nên đục
Nang co nhỏ lại
hơn 2 -4 mm
Vỏ nang dày hơn
Nốt vôi hóa
1-3 mm
Các nốt vôi hóa
ngày càng nhỏ
lại rồi biến mất
Ấu trùng Đầu sán nằm lệch 1
bên
Ấu trùng chết và
giải phóng sản
phẩm chuyển hóa
Đầu sán vôi hóa
toàn bộ
Tổ chức não
xung quanh
Xung huyết, phù nề
nhẹ
Phù nề, xung
huyết rộng
Phù nề nào giảm
nhiều
Không còn hiện
tượng phù nề

Hình ảnh CT
scanner
Những kén dịch bờ
mờ, hình tròn
KT: 5 – 12 mm
Giảm đậm độ, không
bắt cản quan.
Kén não nhỏ hơn
KT: 5 – 8mm
Tăng đậm độ
Ở giữa có vết
đậm lệch tâm 1-
2mm là đầu sán
Những nốt có
đậm độ cao
Phù não nhẹ ở
xung quanh và
cản quang rõ
Những nốt vôi
hóa cỡ nhỏ