Xanh hóa công nghiệp: Vai trò mới của Cộng đồng, Thị trường và Chính phủ

Xanh hoá Công nghiӋp:
Vai trò mӟi cӫa Cӝng ÿӗng, Thӏ trѭӡng
và Chính phӫ
Báo cáo nghiên cӭu chính sách
cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi
Xanh hoá Công nghiӋp: Vai trò mӟi cӫa Cӝng ÿӗng, Thӏ trѭӡng
và Chính phӫ
Xuҩt bҧn năm 1999 cӫa Ngân hàng tái thiӃt và Phát triӇn Quӕc tӃ/Ngân hàng
ThӃ giӟi.
1818 H Steel. N. W., Washington D.C. 20433, U.S.A.
Công trình này ÿѭӧc Ngân hàng ThӃ giӟi xuҩt bҧn thành tiӃng Anh mang tên
“Xanh hoá Công nghiӋp: Vai trò mӟi cӫa Cӝng ÿӗng, Thӏ trѭӡng và Chính phӫ”
năm 1999.
Bҧn dӏch sang tiӃng ViӋt này không phҧi là bҧn dӏch chính thӭc cӫa Ngân hàng
thӃ giӟi. Ngân hàng thӃ giӟi không bҧo ÿҧm ÿӝ chính xác cӫa bҧn dӏch và không
chӏu trách nhiӋm vӅ bҩt cӭ kӃt quҧ nào cӫa viӋc diӉn giҧi và sӱ dөng.
This work was originally published by the World Bank in English as Greening
Industry: New Roles for Communities, Markets and Governments, in 1999. This
Vietnamese version is not an official World Bank translation. The World Bank
does not guarantee the accuracy of the translation and accepts no responsibility
whatsoever for and consequence of its interpretation or use.
Hà N͡i, tháng 10 năm 2000
G͵i b̩n ÿ͕c Vi͏t Nam,
Chúng tôi xin hân h̩nh g͵i ÿ͇n các b̩n quy͋n sách Xanh hoá công nghi͏p
vͳa mͣi ÿ˱ͫc Ngân hàng Th͇ giͣi xṷt b̫n và h͟ trͫ tài chính ÿ͋ d͓ch sang
ti͇ng Vi͏t và in ̭n nh̹m mͭc ÿích ph͝ bi͇n r͡ng rãi ͧ Vi͏t Nam. Ĉây là m͡t
trong nhͷng báo cáo nghiên cͱu chính sách cͯa Ngân hàng Th͇ giͣi.
Cùng vͣi s͹ phát tri͋n nhanh chóng cͯa các ngành công nghi͏p, ki͋m soát
ô nhi͍m môi tr˱ͥng ÿã và ÿang trͧ nên m͡t thách thͱc và m͙i quan tâm sâu s̷c
cͯa nhi͉u qu͙c gia, ÿ̿c bi͏t là các n˱ͣc ÿang phát tri͋n. Nhi͉u chính sách và
cách ti͇p c̵n khác nhau ÿã ÿ˱ͫc nghiên cͱu và áp dͭng ÿ͋ nâng cao hi͏u qu̫

qu̫n lý môi tr˱ͥng. Cách ti͇p c̵n theo h˱ͣng “m͏nh l͏nh và ki͋m soát”, ti͇p
ÿ͇n là các bi͏n pháp s͵ dͭng công cͭ kinh t͇ÿã mang l̩i nhi͉u k͇t qu̫ kh̫
quan nh˱ng ÿòi h͗i các qu͙c gia ph̫i có năng l͹c cao v͉ giám sát và thi hành
pháp lu̵t.
M͡t làn sóng áp dͭng cách ti͇p c̵n thͱ 3 là s͵ dͭng ph˱˯ng ti͏n thông tin
và s͹ tham gia cͯa c͡ng ÿ͛ng trong công tác qu̫n lý môi tr˱ͥng ÿã xṷt hi͏n ͧ
nhi͉u n˱ͣc. Trong sáu năm qua, Ngân hàng Th͇ giͣi ÿã ti͇n hành nghiên cͱu
và h͟ trͫ kͿ thu̵t áp dͭng ph˱˯ng pháp này t̩i nhi͉u n˱ͣc trên th͇ giͣi nh˱:
Canada, Pháp, MͿ, Indonesia, Mehico, Philippin và Thái Lan. Các ch˱˯ng trình
này ÿã mang l̩i r̭t nhi͉u k͇t qu̫ to lͣn và chͱng t͗ r̹ng, vͣi m͡t ngu͛n thông
tin chính xác và ÿ̯y ÿͯ v͉ môi tr˱ͥng, các c͡ng ÿ͛ng dân c˱, th͓ tr˱ͥng tiêu
dùng và th͓ tr˱ͥng v͙n có th͋ có nhi͉u ̫nh h˱ͧng tích c͹c ÿ͇n vi͏c các doanh
nghi͏p quy͇t ÿ͓nh ÿ̯u t˱ nh̹m gi̫m thi͋u ô nhi͍m.
Cu͙n sách này sͅ cung c̭p cho b̩n ÿ͕c nhͷng kinh nghi͏m quý báu v͉ các
cách ti͇p c̵n nói trên. Ĉ͛ng thͥi sͅ mô t̫ chi ti͇t nhͷng ph˱˯ng pháp ÿ͝i mͣi
chính sách qu̫n lý môi tr˱ͥng và ch͑ ra b̹ng cách nào nhͷng ÿ͝i mͣi chính
sách này có th͋ t̩o ra nhͷng mô hình ki͋m soát ô nhi͍m hi͏u qu̫ t̩i các n˱ͣc
ÿang phát tri͋n. Hy v͕ng b̩n ÿ͕c sͅ tìm th̭y ͧ tài li͏u này nhi͉u kinh nghi͏m
và bài h͕c quý báu ÿ͋ áp dͭng ͧ Vi͏t Nam nh̹m xây d͹ng ÿ̭t n˱ͣc Vi͏t Nam
ngày càng xanh, s̩ch và giàu ÿ́p.
Chu Tuҩn Nhҥ
Bӝ trѭӣng Khoa hӑc, Công nghӋ và
Môi trѭӡng
Andrew Steer
Giám ÿӕc quӕc gia tҥi ViӋt Nam
Ngân hàng ThӃ giӟi
Mөc lөc
Lӡi nói ÿҫu
Lӡi cҧm ѫn
Nhóm báo cáo

Tóm tҳt chung
Chѭѫng 1: Ô nhiӉm công nghiӋp có phҧi là giá phҧi trҧ cho sӵ phát triӇn?
1.1 Hӑc thuyӃt Kuznets
1.2 Tұp trung vào ô nhiӉm công nghiӋp
1.3 Phát triӇn kinh tӃÿã tác ÿӝng ÿӃn ô nhiӉm và hӋ thӕng qui chӃ nhѭ thӃ nào
1.4 Sӵ tăng và giҧm các vùng cѭ trú ô nhiӉm
1.5 KiӇm soát ô nhiӉm: Lӧi ích và chi phí
1.6 Chѭѫng trình nghӏ sӵ mӟi
Chѭѫng 2: Quҧn lý ô nhiӉm trong thӵc tӃ
2.1 Vai trò cӫa các khuyӃn khích kinh tӃ
2.2 Phí ô nhiӉm: Giҧi pháp ÿúng ÿҳn?
2.3 Xác ÿӏnh mөc tiêu cѭӥng chӃ
2.4 Các phѭѫng án cҧi tә chính sách
Chѭѫng 3: Cӝng ÿӗng, thӏ trѭӡng và thông tin ÿҥi chúng
3.1 Các cӝng ÿӗng nhѭ nhӳng nhà quҧn lý môi trѭӡng không chính thӭc
3.2 Sӭc mҥnh cӫa thӏ trѭӡng
3.3 Chѭѫng trình PROPER ӣ Inÿônêxia
3.4 Ĉánh giá PROPER
3.5 ĈiӅu tiӃt ô nhiӉm và tăng cѭӡng tính công bҵng trong kӹ nguyên thông tin
Chѭѫng 4: Tri thӭc, nghèo ÿói và ô nhiӉm
4.1 Giúp các hãng thӵc hiӋn quҧn lý môi trѭӡng
4.2 Ai là ngѭӡi khiӃu nҥi vӅ nҥn ô nhiӉm?
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
v
4.3 Xác ÿӏnh lҥi sӵ bҩt bình ÿҷng vӅ môi trѭӡng
Chѭѫng 5: Các chính sách kinh tӃ quӕc gia: nӱa phҫn ҭn giҩu cӫa ô nhiӉm
5.1 Cҧi cách thѭѫng mҥi ҧnh hѭӣng ÿӃn các cѫ sӣ gây ô nhiӉm nhѭ thӃ nào
5.2 Giá cҧ nguyên liӋu ÿҫu vào tác ÿӝng ÿӃn ô nhiӉm nhѭ thӃ nào
5.3 Tác ÿӝng cӫa quyӅn sӣ hӳu nhà máy ÿӃn ô nhiӉm
5.4 Tính toán chi phí cho nӱa phҫn ҭn giҩu cӫa ô nhiӉm

Chѭѫng 6: Quҧn lý và duy trì cҧi cách
6.1 Sӵÿóng góp cӫa các hӋ thӕng thông tin
6.2 Tҥo liên minh cho sӵ thay ÿәi
6.3 Các chính sách cҧi cách bӅn vӳng
6.4 Sӕng cùng thay ÿәi
Chѭѫng 7: Xanh hoá công nghiӋp: Mӝt mô hình mӟi
7.1 Chìa khoá cӫa sӵ tiӃn bӝ
7.2 Mô hình mӟi cho viӋc kiӇm soát ô nhiӉm
7.3 Vai trò cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi
Khung
1.1 Bӕn nhà máy sҧn xuҩt phân bón ӣ Bănglaÿét
1.2 Quҧn lý lӋ môi trѭӡng và phát triӇn kinh tӃ
1.3 KiӇm soát ô nhiӉm không khí và viӋc cӭu sӕng các bӋnh nhân ӣ Bҳc Kinh
2.1 Các loҥi phí ô nhiӉm cӫa Hà Lan: Mӝt thӵc tӃ thành công tình cӡ
2.2 Bé là ... xҩu hay ÿҽp?
3.1 Chѭѫng trình ÿiӅu tra các chҩt thҧi ÿӝc cӫa Mӻ
3.2 Nhӳng thay ÿәi vӅ mô hình tuân thӫ trong phҥm vi PROPER
4.1 Quҧn lý môi trѭӡng và sӵ tuân thӫ qui chӃӣ Mêhicô
4.2 Ӣ Trung Quӕc ngѭӡi nghèo chӏu ô nhiӉm nhiӅu hѫn
5.1 Hѫn cҧ chuyӋn cѭӡi: xây dӵng cѫ sӣ dӳ liӋu thông qua nghiên cӭu cӝng tác
5.2 Ô nhiӉm công nghiӋp trong thӡi kǤ khӫng hoҧng tài chính ӣ Inÿônêxia
5.3 Cҧi cách kinh tӃ và ô nhiӉm công nghiӋp Trung Quӕc
6.1 PROPER: gây dӵng sӵ tín nhiӋm
6.2 Chia sҿ các quӻӣ Côlombia
6.3 Duy trì cҧi cách trong thay ÿәi chính trӏ
MӨC LӨC
vi
Hình vӁ trong khung
B1.1 Cây trӗng ӣ Bănglaÿét
B2.1 Tác ÿӝng cӫa các loҥi phí ô nhiӉm ӣ Hà Lan

B2.2 Qui mô nhà máy và tӍ lӋ tӱ vong ӣ Braxin
B4.1a Các cѫ sӣ gây ô nhiӉm cӫa Mêhicô
B4.1b HӋ thӕng quҧn lý môi trѭӡng và sӵ tuân thӫ
B4.2 Thu nhұp và ô nhiӉm không khí
B5.1 Dӳ liӋu phөc vө nghiên cӭu so sánh
B5.2 Khӫng hoҧng tài chính và ô nhiӉm
B5.3a Các tӍnh cӫa Trung Quӕc
B5.3b Qui mô nhà máy và quyӅn sӣ hӳu
B5.3c Cѭӡng ÿӝ ô nhiӉm và cҧi cách
B5.3d Các ngành gây ô nhiӉm ӣ Trung Quӕc
B6.1 Các bѭӟc xây dӵng chѭѫng trình PROPER
B6.2 Sӱ dөng các khoҧn thu tӯ phí ô nhiӉm
B6.3 Bҫu cӱӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn
Hình vӁ
1.1 Ô nhiӉm không khí ӣ các nѭӟc ÿông dân trên thӃ giӟi
1.2 Ô nhiӉm không khí tҥi các vùng ÿô thӏ Trung Quӕc, 1987-1995
1.3 Các nhà máy gây ô nhiӉm ӣ Philippin và Inÿônêxia
1.4 Quan hӋ giӳa quҧn lý môi trѭӡng và thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi
1.5 Thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi và ô nhiӉm công nghiӋp
1.6 Phát triӇn kinh tӃ và thay ÿәi cѫ cҩu ngành
1.7 Ĉҫu tѭ cho kiӇm soát ô nhiӉm ӣ Nhұt Bҧn
1.8 Tӹ sӕ nhұp khҭu/xuҩt khҭu cӫa các ngành công nghiӋp gây ô nhiӉm
1.9 Chi phí kiӇm soát ô nhiӉm không khí ӣ Trung Quӕc
2.1 BiӃn ÿәi thông thѭӡng vӅ lѭӧng phát thҧi
2.2 Chi phí và lӧi ích cӫa viӋc giҧm ô nhiӉm
2.3 Các khoҧn phҥt do gây ô nhiӉm
2.4 Chi phí giҧm ô nhiӉm
2.5 Ô nhiӉm ӣ cҩp nhà máy
2.6 Các phѭѫng án ô nhiӉm vӟi giҧm thiӇu chi phí
2.9 Các nguӗn phát thҧi BOD tҥi Rio Negro

XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
vii
2.10 Các kӃt quҧ cӫa quҧn lý truyӅn thӕng
2.11 Các ÿӗn ÿiӅn trӗng cây cӑ lҩy dҫu cӫa Malaixia và các xѭӣng chӃ biӃn nâng cҩp
2.12 Các nhà máy Trung Quӕc: áp lӵc phҧi cҧi tiӃn ngày càng tăng
2.13 Các mӭc phí ô nhiӉm ӣ Trung Quӕc
2.14 Tҥi sao mӭc thuӃӣ các tӍnh lҥi khác nhau
2.15 Nhӳng cѫ sӣ gây ô nhiӉm ӣ bang Rio de Janeiro, Braxin
3.1 Sҧn xuҩt sҥch, có lӧi nhuұn
3.2 Các cӝng ÿӗng và các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
3.3 Các thӏ trѭӡng và các cѫ sӣ gây ô nhiӉm
3.4 Tin tӭc vӅ môi trѭӡng và giá cә phiӃu ӣ Philippin và Mêhicô
3.5 Cách nhìn tәng quát hѫn vӅ quҧn lý
3.6 XӃp hҥng các cѫ sӣ gây ô nhiӉm ӣ Inÿônêxia
3.7 Trѭӟc PROPER
3.8 Tác ÿӝng ban ÿҫu cӫa chѭѫng trình PROPER
3.9 KӃt quҧ phә biӃn thông tin
3.10 Tác ÿӝng bә sung tăng thêm
3.11 Mӣ rӝng chѭѫng trình PROPER “2000 vào năm 2000”
3.12 Phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng ӣ Philippin
3.13 Sӵ kӃ thӯa cӫa chѭѫng trình PROPER
4.1 Sӱ dөng nhiên liӋu và ô nhiӉm tҥi các lò nung gҥch
4.2 Các chӫ lò gҥch ӣ Mêhicô trong thұp niên 90: MAC so vӟi MEP
4.3 Tuyên truyӅn quӕc tӃ vӅ ISO 14001
4.4 Qui mô nhà máy và năng lӵc tiӃn hành quan trҳc
4.5 Qui mô nhà máy và viӋc tuân thӫ các qui chӃ quҧn lý ӣ Mêhicô
4.6 Các kӃt quҧ tuân thӫ ISO 14001
4.7 Phân bӕ các ÿѫn khiӃu nҥi theo vùng
4.8 Trình ÿӝ hӑc vҩn và khiӃu nҥi
5.1 Ô nhiӉm không khí, 1984-1998

5.2 QuyӅn sӣ hӳu và ô nhiӉm
5. 3 Chính sách thѭѫng mҥi và áp dөng công nghӋ sҥch
5.4 Cҧi cách vӅ giá và cѭӡng ÿӝ ô nhiӉm
5.5 Quy mô nhà máy và ô nhiӉm
5.6 Quy mô nhà máy và phát triӇn khu vӵc
6.1 Quan trҳc ô nhiӉm
MӨC LӨC
viii
6.2 Thu thұp dӳ liӋu
6.3 Phân tích
6.4 Phҧn ӭng vӟi viӋc xã hӝi hoá thông tin môi trѭӡng
7.1 Phѭѫng án lӵa chӑn chính sách kiӇm soát ô nhiӉm
7.2 Các ÿӏnh hѭӟng mӟi cho chính sách
Bҧng
1.1 Các chӍ sӕ ngành cӫa mӭc ÿӝ ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc
1.2 Xu thӃ ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc ӣ các nѭӟc ÿѭӧc lӵa chӑn 1977-1989
2.1 Quҧn lý phí ô nhiӉm ӣ Rio Negro
3.1 Tin tӭc vӅ môi trѭӡng và giá cә phiӃu ӣ Canaÿa và Mӻ
3.2 Tác ÿӝng cӫa chѭѫng trình PROPER, 1995
3.3 Tác ÿӝng cӫa chѭѫng trình PROPER sau 18 tháng
4.1 ChӍ sӕ áp dөng các qui trình ISO 14001 cӫa các nhà máy ӣ Mêhicô
4.2 Cҩp chӭng chӍ ISO 14001, năm 1999: theo các nѭӟc và khu vӵc
4.3 Ĉӏnh hѭӟng công tác quҧn lý môi trѭӡng ӣ các nhà máy cӫa Mêhicô
ix
Lӡi nói ÿҫu
KӇ tӯ khi xҧy ra thҧm hoҥ Minamata cӫa Nhұt Bҧn và năm 1956, ÿã có hѫn
100 nѭӟc ÿang phát triӇn ra nhұp Liên hӧp quӕc. Hҫu hӃt các nѭӟc này ÿӅu có
các cѫ quan môi trѭӡng, phҫn nào ÿó là do sӵÿѭѫng ÿҫu thҧm thѭѫng cӫa Nhұt
Bҧn vӟi nҥn ngӝÿӝc kim loҥi nһng ÿã thúc ÿҭy nӛ lӵc quӕc tӃ nhҵm kiӇm soát ô
nhiӉm công nghiӋp. Giai ÿoҥn ÿҫu tiên cӫa nӛ lӵc này ÿã kӃt thúc vào năm

1972, năm Liên hӧp quӕc thành lұp Chѭѫng trình Môi trѭӡng (UNEP) và cӝng
ÿӗng quӕc tӃ nhóm hӑp tҥi Hӝi nghӏ Stockholm vӅ phát triӇn bӅn vӳng. Trong
khoҧng thӡi gian giӳa Hӝi nghӏ Stockholm và Hӝi nghӏ Thѭӧng ÿӍnh Trái ÿҩt
Rio năm 1992, hҫu hӃt các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿӅu bҳt ÿҫu xây dӵng các cѫ
quan nhҵm quҧn lý ô nhiӉm. Các nѭӟc này ÿã ÿҥt ÿѭӧc nhӳng tiӃn bӝ vӳng
chҳc, mһc dù chúng bӏ mӡ nhҥt phҫn nào bӣi sӵ theo dõi sát sao cӫa các phѭѫng
tiӋn thông tin ÿҥi chúng ÿӕi vӟi các thҧm hoҥ nhѭ vө trѭӧt ÿҩt làm chӃt nhiӅu
ngѭӡi ӣ Cubatao (Braxin) và vө nә nhà máy sҧn xuҩt thuӕc trӯ sâu ӣ Bhopal
(Ҩn Ĉӝ) ÿã làm hàng ngàn ngѭӡi chӃt và bӏ thѭѫng.
Quҧn lý ô nhiӉm ÿӃn vӟi các nѭӟc ÿang phát triӇn nhѭ mӝt sӵ du nhұp tӯ
bên ngoài. Thay vì viӋc tҥo mӝt cách tiӃp cұn mӟi, hҫu hӃt các cѫ quan này ÿӅu
chҩp nhұn qui ÿӏnh mӋnh lӋnh - và - kiӇm soát truyӅn thӕng vӟi sӵ trӧ giúp kӻ
thuұt cӫa các nѭӟc OECD. Rӫi thay, cách du nhұp ÿһc biӋt này không phҧi lúc
nào cNJng thích nghi tӕt vӟi các ÿiӅu kiӋn ӣÿӏa phѭѫng. Vào ÿҫu thұp niên 90,
các nhà quҧn lý môi trѭӡng nhiӅu nѭӟc ÿã kӃt luұn là các phѭѫng pháp truyӅn
thӕng ÿӅu quá ÿҳt và thѭӡng không hiӋu quҧ. Nhӳng nhà ÿәi mӟi bҳt ÿҫu thӵc
nghiӋm nhӳng phѭѫng pháp mӟi và mӝt sӕ phѭѫng pháp ÿã cho nhӳng kӃt quҧ
tuyӋt vӡi. Cùng lúc ÿó, nhiӅu cuӝc cҧi cách kinh tӃӣ cҩp quӕc gia ÿã chӭng tӓ
tính hiӋu quҧ trong viӋc chӕng ô nhiӉm.
Trong báo cáo này, chúng tôi sӁ trình bày tҥi sao các cuӝc cҧi cách chính
sách quҧn lý và vƭ mô này ÿang hình thành nên mӝt mô hình mӟi vӅ kiӇm soát ô
nhiӉm ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn. Chúng tôi viӃt báo cáo này vӟi tѭ cách là
nhӳng quan sát viên - nhӳng ngѭӡi tham gia bӣi vì chúng tôi ÿã hӛ trӧ xây dӵng
các chѭѫng trình này cNJng nhѭ nghiên cӭu các tác ÿӝng cӫa chúng. Tӯ năm
1993 , chúng tôi có hân hҥnh ÿѭӧc hӧp tác vӟi nhӳng ngѭӡi ÿi ÿҫu trong các
phѭѫng pháp mӟi này ӣ Jakarta, Bôgôta, Bҳc Kinh, Rio, Manila, thành phӕ
Mêhicô và nhiӅu nѫi khác. Báo cáo này thӵc sӵÿã mô tҧ thӵc tӃӣ các nѭӟc này.
Nó cNJng ÿӗng thӡi là kinh nghiӋm thӵc tӃ cӫa các ÿӗng nghiӋp cӫa chúng tôi
làm viӋc tҥi Ngân hàng ThӃ giӟi và các tә chӭc quӕc tӃ khác. Khi ÿӭng ÿҵng
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ

x
sau, hӑÿã cӝng tác rҩt chһt chӁÿӇ hӛ trӧ tài chính, trӧ giúp kӻ thuұt và cung cҩp
thông tin vӅ kӃt quҧ cӫa các cuӝc cҧi cách ӣ các nѭӟc khác cho các cѫ quan môi
trѭӡng.
Nhӳng thông tin mà chúng tôi ÿem ÿӃn sӁ rҩt hӳu ích. Sau 6 năm nghiên
cӭu, thӱ nghiӋm chính sách và quan sát trӵc tiӃp, chúng tôi tin chҳc rҵng phát
triӇn công nghiӋp bӅn vӳng và lành mҥnh vӅ môi trѭӡng nҵm trong tҫm tay
chúng ta. Xanh hoá công nghiӋp ÿòi hӓi phҧi mҩt thӡi gian, tuy nhiên ngay cҧ
nhӳng nѭӟc nghèo ÿói nhҩt cNJng có thӇÿҥt ÿѭӧc ÿiӅu này. Trong báo cáo này
chúng tôi chӍ ra nguyên nhân và gӧi mӣ các chiӃn lѭӧc nhҵm tiӃn tӟi tѭѫng lai.
xi
Lӡi cҧm ѫn
Báo cáo này là sҧn phҭm cӫa công trình nghiên cӭu chuyên sâu do Phó Chӫ
tӏch Phát triӇn Kinh tӃ cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi thӵc hiӋn. NӅn tҧng cӫa chiӃn
lѭӧc nghiên cӭu cӫa chúng tôi là mӝt chѭѫng trình hӧp tác vӟi các cѫ quan môi
trѭӡng cӫa các nѭӟc ÿang phát triӇn nhҵm thiӃt kӃ, thӵc thi và ÿánh giá các
phѭѫng pháp kiӇm soát ô nhiӉm mӟi. Vӟi tѭ cách là nhӳng quan sát viên -
nhӳng ngѭӡi tham gia, chúng tôi ÿã thӵc sӵ hӑc hӓi rҩt nhiӅu tӯ nhӳng ngѭӡi ÿi
tiên phong, là nhӳng ngѭӡi ÿã chӍ ra cách thӭc ÿӇ các chѭѫng trình mӟi có thӇ
làm giҧm ÿáng kӇ tình trҥng ô nhiӉm, thұm chí là cҧӣ các nѭӟc rҩt nghèo ÿói.
Chúng tôi rҩt biӃt ѫn nhӳng ÿӗng nghiӋp sau:
Braxin - Cѫ quan Bҧo vӋ môi trѭӡng cӫa Bang Rio de Janeiro, FEEMA:
Sergio Marguhs - Cӵu Chӫ tӏch, Paulo de Gusmao - Cӵu Giám ÿӕc Bӝ phұn qui
hoҥch môi trѭӡng, Jao Batista; - ViӋn Ĉӏa lý và Thӕng kê Braxin, IBGE: Jose
Enilcio Rocha Collares - Trѭӣng DERNA, Patricia Portella Feireira Alves -
Trѭӣng DIEAM, Eloisa Domingues - cán bӝ quҧn lý dӵ án ISTAM, Rosane de
Andrade Memoria Moreno và Lucy Teixeira Guimaraes - nhóm kӻ thuұt, Dӵ án
ô nhiӉm công nghiӋp; - Cѫ quan Bҧo vӋ môi trѭӡng Bang São Paulo, CETESB:
Luis Carlos da Costa.
Trung Quӕc - Cөc Bҧo vӋ môi trѭӡng Quӕc gia, SEPA: Kunmin Zhang -

Phó Giám ÿӕc Quҧn lý hành chính, Xiaomin Guo, Fengzhong Cao và Quingfeng
Zhang; - Hӑc viӋn Nghiên cӭu Khoa hӑc Môi trѭӡng Trung quӕc, CRAES:
Jinnan Bang và Dong Cao; - Trѭӡng Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Nam Kinh: Genfa Lu.
Côlombia - Bӝ Môi trѭӡng, Văn phòng Phân tích kinh tӃ: Thomas Black
Arbelaez - Giám ÿӕc Văn phòng, Martha Patricia Castillo, Ana Maria Diaz-
ciceres và Maria Claudia Garcia; - Cөc KiӇm soát ô nhiӉm vùng Oriente
Antioqueno, CORNARE: Leonardo Munoz Cardona - Cөc trѭӣng và Luis
Femando Castro - Giám ÿӕc chӏu trách nhiӋm vӅ kiӇm soát ô nhiӉm.
Ҩn Ĉӝ - Uӹ ban KiӇm soát ô nhiӉm Trung ѭѫng: Dilip Biswas-Chӫ tӏch Uӹ
ban; - ViӋn Ĉào tҥo và nghiên cӭu môi trѭӡng: C. Uma Maheswari - Ĉӗng Giám
ÿӕc; - Uӹ ban KiӇm soát ô nhiӉm Andrah Pradesh: Tishya Chatterjee.
Inÿônêxia - Sarwono Kusumaatmadja - Cӵu Bӝ trѭӣng Bӝ Môi trѭӡng; -
Cөc KiӇm soát ô nhiӉm Quӕc gia (BAPEDAL): Nabiel Makanm - Cӵu Phó Chӫ
tӏch vӅ kiӇm soát ô nhiӉm, Ma de Setiawan và Dam Ratunanda.
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
xii
Mêhicô - Ban Thѭ ký môi trѭӡng, tài nguyên thiên nhiên và nghӅ cá
(SEMARNAP); ViӋn Sinh thái Quӕc gia (INE): Francisco Giner de los Rios -
Tәng Giám ÿӕc phө trách luұt pháp môi trѭӡng, Adrian Femandez Bremauntz -
Tәng Giám ÿӕc phө trách quҧn lý môi trѭӡng và thông tin, Luis R. Sánchez
Cataӫo - Giám ÿӕc phө trách quҧn lý môi trѭӡng khu ÿô thӏ và Luis
Eguadarrama.
Philippin - Bӝ Môi trѭӡng và Tài nguyên thiên nhiên (DENR): Cӵu Bӝ
trѭӣng Victor Ramos và Bebet Gozun; - Ĉҥi hӑc Tәng hӧp Philippin: Tonet
Tanchuling và Alex Casilla.
Chúng tôi cNJng rҩt biӃt ѫn các ÿӗng nghiӋp tҥi Ngân hàng ThӃ giӟi ÿã trӵc
tiӃp hӛ trӧ cho công trình này hoһc tham gia trong chѭѫng trình hӧp tác cӫa
chúng tôi: Kulsum Ahmed, Adriana Bianchi, Dan Biller, Carter Brandon,
Richard Calkins, Cecilia Guido - Spano, Ken Chomitz, Mauneen Cropper,
Shelton Davis, Adrian Demayo, Michelle De Nevers, Charles Dileva, Yasmin

D'souza, Evelyn de Castro, Clara Else, Gunnar Eskeland, Ben Fisher, Kristalina
Georgieva, David Hanrahan, Patrice Harou, Nicholas Hoe, Patchamuthu
Illangovan, Gregory Ingram, Maritta Koch-weser, Vijay Jagannathan,
Emmanuel Jimenez, Todd Johnson, Andres Liebenthal, Lawrence Macdonald,
An na Maranon, Richard Newfarmer, Saed Ordoubadi, Mead Over, Jan Post,
Violetta Rosenthal, Elizabeth Schaper, Teresa Sen, Katherine Siena, Lyn Squire,
Andrew Steer, Lau ra naiye, Lee Travers, Walter Vergara, Joachim Von
Amsberg, Konrad Von Ritter, Thomas Walton và Roula Yazigi.
Chúng tôi cNJng xin cҧm ѫn nhӳng ÿӗng nghiӋp sau ÿây tҥi Ngân hàng ThӃ
giӟi vӅ sӵ trӧ giúp, tѭ vҩn và sӵ hiӇu biӃt cӫa hӑ: Richard Ackermann, Jean
Den, Nick Anderson, Bemard Baratz, Carl Bartone, Roger Batstone, Antonio
Bento, Jan Bojo, Annice Brown, Shantayanan Devaraj an, John Dixon , David
Dollar, Alfred Dua, Jack Fritz, Richard Gains, Robert Goodland, Daniel Gross,
Kirk Hamilton, Jeffrey Hammer, Nagaraja Rao Harshadeep, Gordon Hughes,
Frannie Humplick, Gian Johnson, Bom Larsen, Stephen Lintner, Magda Lovei,
Kseniya Lvovsky, Dennis Mahar, Desmond Mccarthy, Jean-Roger Mercier,
Ashoka Mody, Carl-heinz Mumme, Lant Pritchett, Ramesh Ramankutty,
Geoffrey Read, John Reÿwood, Jitendra Shah, Sudhir Shetty, Karlis Smits, Sari
Soderstrom, John Williamson, Jian Xie và C H. Zhang.
Bӝ phұn Dӏch vө Sҧn xuҩt thuӝc Văn phòng Xuҩt bҧn cӫa Ngân hàng ThӃ
giӟi ÿã quҧn lý và chӍÿҥo viӋc thiӃt kӃ, biên tұp và xuҩt bҧn cuӕn sách này.
Sandra Hackman là ngѭӡi biên tұp chính cho báo cáo.David Shaman ÿã ÿiӅu
phӕi viӋc chuҭn bӏ báo cáo cho Nhóm Nghiên cӭu Phát triӇn cӫa Ngân hàng.
LӠI CҦM ѪN
xiii
Nhóm báo cáo
Tác giҧ chính cӫa cuӕn Xanh hoá công nghiӋp: Vai trò mӟi cӫa cӝng ÿӗng,
thӏ trѭӡng và chính phӫ là David Wheeler, nhà kinh tӃ hӑc ÿӭng ÿҫu nhóm Cѫ
sӣ hҥ tҫng/Môi trѭӡng thuӝc Bӝ phұn Nghiên cӭu Phát triӇn cӫa Ngân hàng ThӃ
giӟi. Xanh hoá công nghiӋp tәng kӃt 6 năm nghiên cӭu và ÿӏnh hѭӟng do mӝt

nhóm gӗm các nhà kinh tӃ hӑc, các kӻ sѭ môi trѭӡng và nhӳng nhà phân tích
chính sách sau ÿây thӵc hiӋn: Shakeb Afsah, Susmita Dasgupta, David Ray,
Raymond Hartman, Hemamala Hettige, Mainul Huq, Benoit Laplante, Robert
Lucas, Nlandu Mamingi, Muthukumara Manh, Paul Martin, Craig Meisner,
Sheoli Pargal, David Shaman, Manjula Sinh, Hùa Bang, David Witzel và Ping
Yun. Báo cáo ÿã ÿѭӧc xây dӵng dѭӟi sӵ chӍÿҥo cӫa Joseph Stiglitz, Lyn Squire,
Paul Collier và Zmarak Shalizi.
ĈӇ tìm hiӇu thêm vӅ nghiên cӭu cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi trong lƭnh vӵc
này, xin vui lòng truy cұp vào website vӅ Sáng kiӃn mӟi trong quҧn lý ô nhiӉm
theo ÿӏa chӍ />. Nhӳng thông tin và tài liӋu cӫa
trang web này cNJng ÿѭӧc ÿѭa vào ÿƭa CD-ROM kèm theo cuӕn Xanh hoá công
nghiӋp.
Tóm tҳt chung
Xanh hoá công nghiӋp:
Vai trò mӟi cӫa Cӝng ÿӗng,
Thӏ trѭӡng và Chính phӫ
HiӇu biӃt và kinh nghiӋm thông thѭӡng vүn cho rҵng không thӇ hy vӑng
giҧi quyӃt tình trҥng ô nhiӉm không khí và nѭӟc công nghiӋp ӣ các nѭӟc ÿang
phát triӇn cho ÿӃn tұn khi các nѭӟc này cNJng ÿҥt ÿѭӧc mӭc giàu có nhѭÿã thҩy
hiӋn nay ӣ các nѭӟc giàu. Theo quan ÿiӇm này, thì sӵ phát triӇn liên tөc cӫa sҧn
lѭӧng công nghiӋp chҳc chҳn sӁ làm mӭc ÿӝ ô nhiӉm nghiêm trӑng thӵc sӵ mà
ngày nay ÿang trӣ nên phә biӃn ӣ các khu ÿô thӏ cӫa các nѭӟc ÿang phát triӇn
ngày càng trҫm trӑng hѫn . Có mӝt tình trҥng phә biӃn khác nӳa là viӋc mӣ rӝng
thѭѫng mҥi toàn cҫu và mӣ cӱa biên giӟi ÿang khuyӃn khích các ngành công
nghiӋp gây ô nhiӉm chuyӇn sang các nѭӟc ÿang phát triӇn, là nhӳng nѭӟc không
có ÿӫ khҧ năng vӅ tài chính ÿӇ ngăn ngӯa nҥn lҥm dөng môi trѭӡng.
Sáu năm nghiên cӭu, thӱ nghiӋm các chính sách và quan sát trӵc tiӃp ÿã chӍ
ra rҵng quan ÿiӇm nói trên là hoàn toàn sai. Các nhà máy ӣ nhiӅu nѭӟc nghèo
ÿang hoҥt ÿӝng sҥch hѫn so vӟi mӝt thұp kӹ trѭӟc ÿây và tәng phát thҧi cNJng
ÿang thӵc sӵ giҧm xuӕng ӣ mӝt sӕ vùng có nӅn công nghiӋp phát triӇn rҩt

nhanh. Hѫn nӳa quan niӋm cho rҵng các nѭӟc ÿang phát triӇn - “vùng cѭ trú ô
nhiӉm” là ngôi nhà vƭnh cӱu cho các ngành công nghiӋp gây ô nhiӉm cNJng ÿã
không trӣ thành hiӋn thӵc. Thay vì thӃ, các quӕc gia và các cӝng ÿӗng nghèo ÿói
hѫn ÿang cӕ gҳng ÿӇ giҧm tình trҥng ô nhiӉm bӣi vì hӑÿã quyӃt ÿӏnh ÿѭӧc rҵng
lӧi ích thu ÿѭӧc do giҧm thiӇu ô nhiӉm có giá trӏ lӟn hѫn các chi phí.
Các nhà quҧn lý môi trѭӡng ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn ÿang thӱ nghiӋm
các phѭѫng pháp mӟi và tìm các ÿӗng minh mӟi trên mһt trұn ngăn ngӯa ô
nhiӉm. Nhӳng sáng kiӃn này bҳt nguӗn tӯ viӋc ÿã nhұn thӭc ÿѭӧc mӝt cách rӝng
rãi rҵng các qui ÿӏnh vӅ ô nhiӉm môi trѭӡng theo truyӅn thӕng không phù hӧp
vӟi nhiӅu nѭӟc ÿang phát triӇn. NhiӅu cѫ quan quҧn lý mӟi thѭӡng không thӇ
cѭӥng chӃ thӵc hiӋn các tiêu chuҭn phát thҧi thông thѭӡng tҥi các nhà máy.
NhiӅu nhà quҧn lý cNJng nhұn thҩy rҵng các tiêu chuҭn nhѭ vұy không phù hӧp
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
2
vӟi qui tҳc chi phí - lӧi ích do chúng ÿòi hӓi tҩt cҧ các nhà máy gây ô nhiӉm
phҧi tuân theo cùng mӝt ÿӏnh mӭc mà không hӅ tính ÿӃn các chi phí giҧm ô
nhiӉm và các ÿiӅu kiӋn môi trѭӡng ӣÿӏa phѭѫng.
ĈӇ chi tiӃt hѫn nӳa phѭѫng pháp “mӝt cӥ vӯa cho tҩt cҧ này”, các nhà quҧn
lý môi trѭӡng ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn lӵa chӑn các phѭѫng pháp hiӋu quҧ
hѫn và linh hoҥt hѫn nhѭng vүn tҥo nên sӵ khuyӃn khích ÿӇ nhӳng ngѭӡi gây ô
nhiӉm tiӃn hành làm sҥch. Mӝt sӕ nhӳng ngѭӡi ÿi tiên phong ÿã chuyӇn sang
hѭӟng khuyӃn khích bҵng tài chính bҵng cách bҳt nhӳng ngѭӡi gây ô nhiӉm
phҧi trҧ phí cho mӛi ÿѫn vӏ phát thҧi cӫa hӑ. Nhѭ các kӃt quҧ cӫa các chѭѫng
trình ӣ Côlombia, Trung Quӕc và Philippin cho thҩy nhiӅu nhà quҧn lý ÿã chӑn
phѭѫng án kiӇm soát ô nhiӉm nghiêm túc khi hӑ phҧi trҧ tiӅn phát thҧi. Phí ô
nhiӉm không nhӳng chӍ làm giҧm phát thҧi mà còn tҥo nên các khoҧn lӧi nhuұn
công cӝng dành ÿӇ hӛ trӧ cho các nӛ lӵc cӫa ÿӏa phѭѫng nhҵm kiӇm soát ô
nhiӉm.
Các nhà ÿәi mӟi vӅ môi trѭӡng khác ÿang sӱ dөng các phѭѫng pháp cho
ÿiӇm ÿѫn giҧn ÿӇ công chúng có thӇ nhұn rõ ÿѭӧc nhӳng nhà máy nào tuân thӫ

các tiêu chuҭn ô nhiӉm cӫa quӕc gia và ÿӏa phѭѫng và nhӳng nhà máy nào
không tuân thӫ các tiêu chuҭn này. Bҵng cách phân loҥi các nhà máy dӵa theo
các sӕ liӋu vӅ phát thҧi mà hӑ báo cáo và phә biӃn rӝng rãi nhӳng kӃt quҧ này
trên các phѭѫng tiӋn thông tin, các nhà quҧn lý môi trѭӡng có thӇ làm cho các
cӝng ÿӗng nhұn biӃt ÿѭӧc nhӳng cѫ sӣ gây ô nhiӉm nghiêm trӑng và gây áp lӵc
ÿӇ hӑ phҧi làm sҥch môi trѭӡng. Cách quҧn lý không chính thӭc này ÿã chӭng tӓ
ÿѭӧc tính hiӋu nghiӋm cӫa nó, thұm chí là cҧ trong nhӳng trѭӡng hӧp mà các
quy ÿӏnh, luұt lӋ chính thӕng còn yӃu hoһc là chѭa có. Các chѭѫng trình phә
biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng kiӇu này cNJng ÿã nhұn ÿѭӧc sӵ giúp ÿӥ, ӫng hӝ
cӫa nhiӅu nhà ÿҫu tѭ, ngѭӡi cho vay vӕn và ngѭӡi tiêu dùng, là nhӳng ngѭӡi có
quan tâm ÿӃn nhӳng khoҧn tài chính phҧi trҧ cho các hoҥt ÿӝng ҧnh hѭӣng xҩu
tӟi môi trѭӡng và mong muӕn có cѫ chӃ khuyӃn khích ÿӕi vӟi nhӳng nhà sҧn
xuҩt sҥch ÿӇ tҥo áp lӵc ÿӕi vӟi nhӳng cѫ sӣ gây ô nhiӉm. Ĉһc biӋt, kinh nghiӋm
ӣ Inÿônêxia và Philippin ÿã cho thҩy rõ là các chѭѫng trình phә biӃn thông tin
cho cӝng ÿӗng kiӇu nhѭ vұy ÿã có khҧ năng hҥn chӃ ô nhiӉm vӟi mӭc chi phí
thҩp nhҩt .
Giáo dөc cӝng ÿӗng vӅ nguӗn ô nhiӉm và các tác ÿӝng cӫa nó cNJng là mӝt
phѭѫng pháp gây áp lӵc rҩt mҥnh nhҵm cҧi thiӋn cuӝc sӕng cho ngѭӡi nghèo, là
nhӳng ngѭӡi phҧi hӭng chӏu nhiӅu ҧnh hѭӣng xҩu gây bӣi các nguӗn phát thҧi,
ngay cҧ khi mӭc ÿӝ ô nhiӉm công nghiӋp ÿã giҧm. Ĉѭӧc cung cҩp nhӳng thông
tin tiӃt, các công dân nghèo có thӇ cӝng tác vӟi các cѫ quan môi trѭӡng và bҫu
chӑn nhӳng nhà lãnh ÿҥo chính trӏ sҹn sàng gây áp lӵc vӟi các nhà máy, nhҵm
hҥn chӃ phát thҧi khi các khu vӵc và các quӕc gia chuyӇn ÿәi sang mӝt nӅn công
nghiӋp xanh hѫn.
TÓM TҲT CHUNG
3
ĈӇ các chѭѫng trình này chҳc chҳn thành công, các nhà quҧn lý môi trѭӡng
ÿang trông mong vào công nghӋ máy tính chi phí thҩp, là công nghӋ có thӇ giҧm
chi phí thu thұp, xӱ lý và phә biӃn thông tin. ViӋc lӵa chӑn mӝt cách có trӑng
tâm và chӑn lӑc các cѫ sӣ dӳ liӋu môi trѭӡng và các mô hình máy tính, cùng vӟi

sӵ tham gia cӫa quҫn chúng cNJng sӁ giúp cho các cӝng ÿӗng và khӕi doanh
nghiӋp có thӇ thoҧ thuұn nhӳng ѭu tiên vӅ môi trѭӡng và thӕng nhҩt các kӃ
hoҥch hành ÿӝng dӵa trên sӵ hiӇu biӃt chung vӅ tác ÿӝng cӫa ô nhiӉm và chi phí
ÿӇ giҧm ô nhiӉm.
Các sáng kiӃn này ÿang ÿѭӧc thӵc thi do có các cѫ sӣ nӅn tҧng vӳng chҳc
vӅ mһt kinh tӃ. Nhӳng ngѭӡi quҧn lý nhà máy gây ô nhiӉm không phҧi là do hӑ
thích làm bҭn môi trѭӡng nѭӟc và không khí mà do hӑ cӕ gҳng giҧm thiӇu tӕi ÿa
các chi phí. Do ÿó, hӑ sӁ chӏu phát thҧi ӣ mӭc tӟi hҥn mà tҥi ÿó, nӃu gây ô
nhiӉm thêm nӳa thì hӑ sӁ phҧi chӏu khoҧn tiӅn phҥt lӟn hѫn chi phí kiӇm soát ô
nhiӉm.
Trên thӵc tӃ, sӵ nhҥy bén cӫa các nhà quҧn lý nhà máy ÿӕi vӟi các khoҧn
chi phí tҥo rҩt nhiӅu cѫ hӝi giúp các nhà quҧn lý môi trѭӡng có thӇ gây ҧnh
hѭӣng ÿӃn các quyӃt ÿӏnh cӫa hӑ. Ví dө nhѭ, ӣ cҩp nhà máy, các cѫ quan môi
trѭӡng có thӇ giҧm các chi phí kiӇm soát ô nhiӉm bҵng cách hӛ trӧÿào tҥo vӅ
quҧn lý môi trѭӡng cho các xí nghiӋp vӯa và nhӓ. Các dӵ án thӱ nghiӋm hiӋn
nay ӣ Mêhicô cho thҩy nhӳng chѭѫng trình kiӇu này có thӇ làm tăng tính chi phí
- hiӋu quҧ cӫa phѭѫng pháp ÿiӅu tiӃt theo truyӅn thӕng.
Ӣ cҩp quӕc gia, các cuӝc cҧi cách kinh tӃ cNJng có thӇ làm giҧm ô nhiӉm.
Mӣ rӝng thѭѫng mҥi nhiӅu hѫn nӳa có thӇ làm các nhà quҧn lý tăng khҧ năng sӱ
dөng công nghӋ sҥch hѫn, ÿӗng thӡi viӋc giҧm trӧ cҩp ÿӕi vӟi các loҥi nguyên
liӋu thô có thӇ kích thích các công ty giҧm phát thҧi. Các xí nghiӋp quӕc doanh
thѭӡng là nhӳng cѫ sӣ gây ô nhiӉm nһng do ÿó viӋc tѭ hӳu hoá chúng cNJng có
thӇ góp phҫn tҥo nên nӅn sҧn xuҩt sҥch hѫn. Các nѭӟc khác nhau nhѭ Trung
Quӕc, Ҩn Ĉӝ và Braxin ÿã chӭng tӓÿѭӧc khҧ năng làm giҧm ô nhiӉm cӫa các
biӋn pháp này. Tuy nhiên, các cuӝc cҧi cách kinh tӃ cNJng không phҧi là phѭѫng
thuӕc chӳa bách bӋnh bӣi vì trong mӝt sӕ trѭӡng hӧp các biӋn pháp thúc ÿҭy
tăng trѭӣng kinh tӃ có thӇ sӁ làm cho ô nhiӉm cөc bӝ trҫm trӑng thêm. ĈӇ ÿҧm
bҧo phát triӇn bӅn vӳng, các nhà cҧi cách kinh tӃ phҧi dӵ báo trѭӟc ÿѭӧc nhӳng
tác ÿӝng kiӇu này và cӝng tác chһt chӁ vӟi các cѫ quan môi trѭӡng ÿӇ cân bҵng
giӳa tăng trѭӣng kinh tӃ và ô nhiӉm.

Nhìn chung, sӵ hình thành các phѭѫng pháp mӟi ÿӇ giҧm phát thҧi ÿã tҥo
nên mӝt mô hình kiӇm soát ô nhiӉm mӟi ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn. Trong mô
hình này, phѭѫng pháp ÿiӅu tiӃt chính là thông tin tұp trung và rõ ràng. Khi các
cѫ quan môi trѭӡng tҥo ҧnh hѭӣng thông qua các kênh chính thӭc và không
chính thӭc, thì vai trò hoà giҧi cӫa hӑ sӁ tăng lên và ít mang tính chuyên chӃ
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
4
hѫn. Ĉҥi diӋn cӫa các cӝng ÿӗng cNJng sӁ cùng vӟi các nhà quҧn lý môi trѭӡng
và các nhà quҧn lý nhà máy tham gia ÿàm phán. Các yӃu tӕ thӏ trѭӡng gây ҧnh
hѭӣng thông qua các quyӃt ÿӏnh cӫa ngѭӡi tiêu dùng, các nhà băng và các cә
ÿông.
Mô hình mӟi mang lҥi nhiӅu khҧ năng lӵa chӑn cho các nhà hoҥch ÿӏnh
chính sách, nhѭng ÿӗng thӡi cNJng áp ÿһt thêm nhӳng trách nhiӋm mӟi: tѭ duy có
tҫm chiӃn lѭӧc vӅ lӧi ích và chi phí kiӇm soát ô nhiӉm; cam kӃt chҳc chҳn vӅ
viӋc tham gia cӫa quҫn chúng; sӱ dөng sáng suӕt và tұp trung các công nghӋ
thông tin; sҹn sàng thӱ nghiӋm các phѭѫng pháp mӟi nhѭ các loҥi phí ô nhiӉm
và phә biӃn thông tin cho cӝng ÿӗng. Tҩt nhiên là các nhà quҧn lý môi trѭӡng
luôn luôn có trách nhiӋm giám sát các hoҥt ÿӝng bҧo vӋ môi trѭӡng cӫa các nhà
máy và cѭӥng chӃ thӵc thi các qui chӃ quҧn lý môi trѭӡng. Nhѭng trong mô
hình mӟi, các nhà quҧn lý môi trѭӡng sӁ sӱ dөng nhiӅu nguӗn lӵc hѫn ÿӇ thӵc
hiӋn công tác thông tin cho cӝng ÿӗng tӕt hѫn nӳa, khuyӃn khích các qui chӃ
không chính thӭc, cung cҩp hӛ trӧ kӻ thuұt cho các nhà quҧn lý và thúc ÿҭy tiӃn
hành cҧi tә kinh tӃ theo hѭӟng có lӧi cho môi trѭӡng.
Vӟi vai trò là nhӳng ngѭӡi quan sát viên, chúng tôi viӃt vӅ mô hình này bӣi
vì chúng tôi ÿã hӛ trӧ xây dӵng nhiӅu chѭѫng trình ÿәi mӟi mà chúng tôi ÿã
thҧo luұn cNJng nhѭ nghiên cӭu vӅ nhӳng tác ÿӝng cӫa các chѭѫng trình này. Tӯ
năm 1993 , chúng tôi ÿã cӝng tác vӟi nhӳng ngѭӡi tiên phong trong các mô hình
mӟi cӫa Inÿônêxia, Côlombia, Trung Quӕc, Braxin, Phillippin, Mêhicô và các
nѭӟc khác. Báo cáo này thӵc sӵ là thӵc tӃ công tác cӫa nhӳng ngѭӡi tiên phong
này - nhӳng ý tѭӣng, chѭѫng trình và các kӃt quҧÿҥt ÿѭӧc cӫa hӑ. Ĉây cNJng là

kinh nghiӋm thӵc tӃ cӫa các ÿӗng nghiӋp cӫa chúng tôi làm viӋc tҥi Ngân hàng
ThӃ giӟi và các tә chӭc quӕc tӃ khác, là nhӳng tә chӭc không ngӯng hӛ trӧ tài
chính, tài trӧ kӻ thuұt và cung cҩp thông tin vӅ các sáng kiӃn môi trѭӡng ӣ các
nѭӟc khác cho các nhà cҧi tә.
Ĉӗng thӡi, nhӳng kinh nghiӋm này cNJng ÿã thuyӃt phөc ÿѭӧc chúng tôi tin
rҵng quan ÿiӇm cNJ trѭӟc ÿây coi phát triӇn kinh tӃ và ô nhiӉm công nghiӋp
không có mӕi liên hӋ tѭѫng hӛ lүn nhau là hoàn toàn sai. Chúng tôi tin tѭӣng
chҳc chҳn rҵng các nѭӟc ÿang phát triӇn có thӇ xây dӵng nhӳng mô hình mӟi ÿӇ
có thӇ giҧm ÿáng kӇ tình trҥng ô nhiӉm công nghiӋp, dù cho nhӳng nѭӟc này
phát triӇn rҩt nhanh chóng trong nhӳng thұp niên tӟi.
Trùng Khánh, 1998
Nguӗn: Katrinka Ebbe
Chѭѫng 1
Ô nhiӉm công nghiӋp có phҧi là
cái giá phҧi trҧ cho sӵ phát triӇn?
Ӣ Trung Quӕc, thӃ hӋ sӕng trong thӡi kǤ tăng trѭӣng kinh tӃ có phong
cách sӕng “sung túc” hѫn rҩt nhiӅu so vӟi thӃ hӋ cha ông hӑ. Nhӳng ngѭӡi tiêu
dùng ӣÿô thӏ thӇ hiӋn sӵ phát ÿҥt mӟi cӫa hӑ bҵng cách dҥo khҳp các dãy phӕ
trung tâm buôn bán trong các thành phӕ nhѭ Trùng Khánh. Tuy nhiên, sӵ bùng
nә các thành phӕ cӫa Trung Quӕc ÿã làm cho ѭӟc mong giҧn dӏ có mӝt bҫu trӡi
ÿҫy nҳng và không khí trong sҥch cNJng mҩt ÿi. Ô nhiӉm khói tӯ các phѭѫng tiӋn
vұn tҧi, các ӕng khói và lò sѭӣi trong gia ÿình dày ÿһc ÿӃn nӛi nhӳng ngѭӡi tiêu
dùng ӣ Trùng Khánh không thӇ nhìn thҩy ÿӍnh mӝt toà cao ӕc chӍӣ cách ÿó vài
khu nhà. Bөi là các chҩt ô nhiӉm nguy hiӇm nhҩt. Các hҥt bөi khí kích thѭӟc
nhӓ có khҧ năng ÿi sâu vào phәi và gây nên nhӳng bӋnh vӅÿѭӡng hô hҩp rҩt
nghiêm trӑng, ÿôi khi còn dүn tӟi tӱ vong. Trong năm nay, tҥi bӕn thành phӕ
Trùng Khánh, Bҳc Kinh, Thѭӧng Hҧi, Thҭm Dѭѫng, mӛi thành phӕÿã có
khoҧng 10.000 ngѭӡi chӃt trѭӟc khi trѭӣng thành do bӏ nhiӉm bөi.
Trong các ÿám mây bҭn thӍu lѫ lӱng trên các thành phӕ cӫa Trung Quӕc
và trong làn khói mù lan toҧ trên các nѭӟc nghèo khác dѭӡng nhѭ lҭn quҭn

nhӳng cân hӓi chѭa có lӡi giҧi: phҧi chăng ô nhiӉm là giá cho sӵ phát triӇn?
LiӋu thӃ hӋ hiӋn tҥi có hӭng chӏu nhӳng thҧm hoҥ môi trѭӡng vì lӧi ích cӫa các
thӃ hӋ tѭѫng lai hay không? NhiӅu ngѭӡi dân, cҧӣ các nѭӟc phát triӇn và các
nѭӟc ÿang phát triӇn, ÿӅu tin chҳc rҵng câu trҧ lӡi là “có”, vì các câu chuyӋn trên
các phѭѫng tiӋn thông tin ÿҥi chúng cNJng thѭӡng cӫng cӕ quan niӋm cho rҵng
kiӇm soát ô nhiӉm sӁ hҥn chӃ nӅn kinh tӃ công nghiӋp. Cuӕi cùng thì bҵng cӭ
ngay trѭӟc mҳt chúng ta liӋu có ÿúng hay không?
Thӵc tӃ hiӋn nay cho thҩy rõ là nhiӅu nѭӟc ÿang phát triӇn ÿã thӵc sӵ bӏ
dӗn vào thӃ buӝc phҧi ÿҩu tranh chӕng lҥi nҥn ô nhiӉm công nghiӋp. Các nhà
máy ÿang hoҥt ÿӝng sҥch hѫn so vӟi mӝt thұp kӹ trѭӟc ÿây và tәng phát thҧi
ÿang bҳt ÿҫu giҧm, kӇ cҧӣ nhӳng vùng mà công nghiӋp ÿang tiӃp tөc tăng
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
7
trѭӣng rҩt nhanh. Ĉã bҳt ÿҫu có các hoҥt ÿӝng làm sҥch môi trѭӡng do các nѭӟc
ÿang phát triӇn cho rҵng lӧi ích cӫa viӋc kiӇm soát ô nhiӉm lӟn hѫn rҩt nhiӅu so
vӟi các chi phí.
Sӵ nhұn thӭc này ÿã thúc ÿҭy nhiӅu nѭӟc thông qua các chiӃn lѭӧc ÿәi
mӟi lôi kéo sӵ tham gia cӫa các cӝng ÿӗng ÿӏa phѭѫng, ngѭӡi tiêu dùng, các nhà
ÿҫu tѭ và các nhà cҧi cách chính sách kinh tӃ vào trұn chiӃn chӕng lҥi nҥn ô
nhiӉm môi trѭӡng. VӅ phҫn mình, nhӳng cѫ sӣ gây ô nhiӉm cNJng khám phá ra
rҵng không còn chӛ cho hӑҭn nҩp nӳa và cNJng chӭng tӓ rҵng hӑ cNJng có thӇ
giҧm ô nhiӉm mӝt cách nhanh chóng mà vүn ÿҧm bҧo sҧn xuҩt có lãi nӃu nhӳng
ngѭӡi làm quҧn lý môi trѭӡng ÿѭa ra nhӳng khích lӋ thích ÿáng. Ô nhiӉm công
nghiӋp vүn tiӃp tөc là mӝt cái giá quá ÿҳt ÿӕi vӟi các nѭӟc ÿang phát triӇn,
nhѭng sӁ không có lý do gì ÿӇ tiӃp tөc coi ô nhiӉm công nghiӋp nhѭ là giá phҧi
trҧ cho sӵ phát triӇn nӳa.
1.1 Hӑc thuyӃt Kuznets
Cách ÿây mӝt thӃ hӋ nhà kinh tӃ hӑc ngѭӡi Mӻ Simon Kuznets ÿã cho
rҵng sӵ bҩt bình ÿҷng vӅ thu nhұp thѭӡng do phát triӇn gây ra và chӍ giҧm sau
khi tích luӻ các khoҧn hoàn lҥi do tăng trѭӣng. Tѭѫng tӵ nhѭ vұy, mӝt sӕ nhà

nghiên cӭu ÿã ÿѭa ra ÿѭӡng cong môi trѭӡng Kuznets, trên ÿó mô tҧ mӭc ÿӝ ô
nhiӉm tӯ công nghiӋp, phѭѫng tiӋn vұn tҧi chҥy bҵng ÿӝng cѫ, và các hӝ gia
ÿình sӁ tăng cho ÿӃn khi phát triӇn ÿҥt ÿӃn mӭc ÿӫ ÿӇ tҥo ra các khoҧn phúc lӧi
dành cho viӋc thӵc hiӋn kiӇm soát ô nhiӉm. Nhѭng thӡi ÿiӇm bѭӟc ngoһt sӁ xҧy
ra khi các nѭӟc ÿҥt ÿѭӧc mӭc thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi là 5000 USD hay
15000 USD/năm thì không bao giӡ rõ ràng. ĈiӅu ngө ý ӣÿây là ÿӕi vӟi các
thành phӕ ô nhiӉm cao ӣ các nѭӟc nghèo (Hình 1.1) thì mӝt thӃ hӋ tăng trѭӣng
khác sӁ tҥo nên các ÿiӅu kiӋn tӗi tӋ.
May mҳn thay, thӵc tӃÿã không ӫng hӝ cách nhìn ҧm ÿҥm nhѭ vұy. Ví dө
nhѭ, São Paulo có mӭc ô nhiӉm bөi thҩp hѫn ӣ Los Angeles (Hình l.l), và Bom
Bay có mӭc ÿӝ ô nhiӉm bөi cao hѫn khá nhiӅu. Ngày nay Jakarta và Santiago có
chҩt lѭӧng không khí tѭѫng ÿѭѫng vӟi chҩt lѭӧng không khí cӫa các thành phӕ
ӣ các nѭӟc phát triӇn trong thұp niên 50 mһc dù chúng có thu nhұp thҩp hѫn.
Kinh nghiӋm phát triӇn cӫa Trung Quӕc càng làm nghi ngӡ tính ÿúng ÿҳn
cӫa ÿѭӡng cong môi trѭӡng Kuznets mà theo ÿó thì vӟi tӕc ÿӝ phát triӇn cӫa
mӝt nѭӟc nghèo nhѭ Trung Quӕc thì chҳc chҳn ô nhiӉm sӁ tăng lên rҩt nhanh.
Các sӕ liӋu hiӋn tҥi cho thҩy chҩt lѭӧng không khí trung bình ӣ vùng ÿô thӏ cӫa
Trung Quӕc không thay ÿәi hoһc ÿѭӧc cҧi thiӋn kӇ tӯ giӳa thұp kӹ 80 (Hình 1.2)
Ĉѭӡng cong môi trѭӡng Kuznets may mҳn lҳm thì chӍ có khҧ năng ÿѭa ra
ÿѭӧc mӝt bӭc tranh phác hoҥ mӕi liên quan ÿӝng giӳa ô nhiӉm và quá trình tiӃn
Ô NHIӈM CÔNG NGHIӊP CÓ PHҦI LÀ GIÁ PHҦI TRҦ CHO SӴ PHÁT TRIӆN?
8
triӇn ÿӇ ÿáp ӭng vӟi thӵc tiӉn. ĈӇ hiӇu rõ hѫn các tác ÿӝng ҧnh hѭӣng ÿӃn quá
trình tiӃn triӇn này, chúng ta cҫn phҧi chú ý nhiӅu hѫn ÿӃn các yӃu tӕ phӭc tҥp
quyӃt ÿӏnh sӵ tiӃn bӝ vӅ môi trѭӡng ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn.
Hình 1.1 Ô nhiӉm không khí ӣ các nѭӟc ÿông dân trên thӃ giӟi
Ngu͛n: UNEP/WHO, 1992
Hình 1.2 Ô nhiӉm không khí tҥi các vùng ÿô thӏ Trung Quӕc, 1987-1995
Ngu͛n: Niên giám môi trѭӡng Trung Quӕc (SEPA)
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ

9
1.2 Tұp trung vào ô nhiӉm công nghiӋp
Ӣ nhiӅu thành phӕ, ô nhiӉm không khí chӫ yӃu bҳt nguӗn tӯ các phѭѫng
tiӋn vұn tҧi chҥy bҵng ÿӝng cѫ và các lò sѭӣi gia ÿình, còn ô nhiӉm nѭӟc chӫ
yӃu là tӯ các hӋ thӕng nѭӟc thҧi sinh hoҥt cӫa các hӝ gia ÿình. Các phát thҧi tӯ
công nghiӋp cNJng là mӝt nguyên nhân chính gây ô nhiӉm tuy mӭc ÿӝ nghiêm
trӑng khác nhau. Cөc Bҧo vӋ Môi trѭӡng Quӕc gia Trung Quӕc ÿã ѭӟc tính
khoҧng 70% tәng ô nhiӉm toàn quӕc là bҳt nguӗn tӯ các nhà máy, trong ÿó gӗm
70 % ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc, 72% phát thҧi SO
2
, 75% muӝi khói và
phҫn lӟn các loҥi bөi lҳng ÿӑng. NhiӅu ngành công nghiӋp gây ô nhiӉm ÿang
còn nҵm trong các thành phӕ lӟn có mұt ÿӝ dân cѭ cao, ÿӗng thӡi tҥo ra nhiӅu
loҥi phát thҧi có khҧ năng huӹ hoҥi ÿһc biӋt nghiêm trӑng sӭc khoҿ con ngѭӡi và
hoҥt ÿӝng kinh tӃ.
Tҥi nhiӅu thành phӕ cӫa Braxin thì tình hình lҥi ngѭӧc lҥi: tình trҥng ô
nhiӉm nѭӟc và không khí nghiêm trӑng chӫ yӃu là do phát thҧi tӯ các loҥi
phѭѫng tiӋn vұn tҧi chҥy bҵng ÿӝng cѫ và các hӝ gia ÿình. Do vұy cҫn phҧi ÿһc
biӋt chú ý tӟi các nguӗn gây ô nhiӉm chính. Tuy nhiên, báo cáo này sӁ tұp trung
vào các nguӗn phát thҧi tӯ các nhà máy nhiӅu hѫn là cӕ gҳng ÿѭa ra mӝt phân
tích ÿҫy ÿӫ vӅ tình trҥng ô nhiӉm ӣÿô thӏ. Ngoài viӋc phát thҧi công nghiӋp là
nguӗn gây ô nhiӉm chính, có hai lý do ÿӇ chúng tôi chӑn chúng làm ÿӕi tѭӧng
nghiên cӭu. Thӭ nhҩt, chúng tôi tuân theo hѭӟng dүn cӫa các ÿӗng nghiӋp làm
viӋc tҥi các cѫ quan môi trѭӡng ӣ nѭӟc ÿang phát triӇn. Trong giai ÿoҥn ÿҫu
phát triӇn, hӑÿã tұp trung các nguӗn lӵc hҥn hҽp cӫa mình vào các cѫ sӣ công
nghiӋp gây ô nhiӉm. Các cѫ sӣ này có thӇ quҧn lý ÿѭӧc do chúng cӕÿӏnh, tѭѫng
ÿӕi dӉ xác ÿӏnh, và dӉ dàng tuân thӫ viӋc kiӇm soát ô nhiӉm hѫn là các cѫ sӣ
gây ô nhiӉm nhӓ nhѭ các hӝ gia ÿình, các cѫ sӣ sҧn xuҩt không chính thӭc và
phѭѫng tiӋn vұn tҧi có ÿӝng cѫ.
Các loҥi phát thҧi tӯ công nghiӋp cNJng là mӝt lƭnh vӵc thú vӏÿӇ tiӃn hành

phân tích so sánh bӣi vì chúng thay ÿәi nhiӅu hѫn so vӟi phát thҧi tӯ các nguӗn
khác. Công nghiӋp phát thҧi hàng trăm chҩt gây ô nhiӉm ӣ dҥng khí, nѭӟc và
chҩt rҳn, góp phҫn tҥo mù, tҥo nên các kim loҥi nһng, gây ô nhiӉm hӳu cѫ các
nguӗn nѭӟc, chҩt thҧi rҳn nguy hҥi và nhiӅu nguӗn khác làm huӹ hoҥi các cӝng
ÿӗng và các hӋ sinh thái. ĈiӅu tra, khҧo sát các loҥi phát thҧi khác nhau này sӁ
tҥo nên mӝt nguӗn thông tin phong phú cho viӋc xây dӵng các chính sách môi
trѭӡng hӧp lý vӅ: nguӗn gây ô nhiӉm, ҧnh hѭӣng cӫa nó ÿӕi vӟi viӋc huӹ hoҥi
môi trѭӡng và nhӳng khác biӋt vӅ chi phí ÿӇ kiӇm soát chúng.
Thay cho viӋc ÿѭa ra mӝt biӋn pháp xӱ lý thҩu ÿáo các vҩn ÿӅ vӅ kiӇm
soát ô nhiӉm công nghiӋp, chúng tôi chӍ xin nhҩn mҥnh mӝt sӕ kinh nghiӋm hiӋn
có vӅ cҧi tә quҧn lý và các chính sách kinh tӃÿã ÿѭӧc ghi nhұn. Nguӗn dӳ liӋu
dӗi dào vӅ kinh tӃ và xã hӝi thu ÿѭӧc tӯ các cuӝc ÿiӅu tra quӕc gia ÿã ÿѭӧc
Ô NHIӈM CÔNG NGHIӊP CÓ PHҦI LÀ GIÁ PHҦI TRҦ CHO SӴ PHÁT TRIӆN?
10
chuҭn hoá tҥo ÿiӅu kiӋn thuұn lӧi cho nghiên cӭu này. Vӟi các sӕ liӋu này,
chúng tôi có thӇ tiӃn hành khҧo sát vai trò cӫa nhiӅu yӃu tӕ trong quá trình thúc
ÿҭy giҧm thiӇu ô nhiӉm.
1.3 Phát triӇn kinh tӃÿã tác ÿӝng ÿӃn ô nhiӉm và hӋ thӕng qui chӃ
nhѭ thӃ nào
Do các cѫ quan quҧn lý môi trѭӡng ӣ nhiӅu nѭӟc nghèo còn yӃu kém,
chúng ta có thӇ dӵÿoán rҵng các nhà máy ÿӅu không bӏ hҥn chӃ gây ô nhiӉm.
Tuy nhiên chúng ta hãy xem xét sӕ liӋu ghi chép ÿѭӧc ӣ 3 nѭӟc ÿang phát triӇn:
Bănglaÿét, Inÿônêxia và Philippin. Ӣ nѭӟc nghèo nhҩt - Bănglaÿét, mӝt vùng dӉ
bӏ lNJ lөt và lӕc xoáy có diӋn tích cӥ mӝt bang cӫa Mӻ (nӃu tính trung bình), 115
triӋu ngѭӡi Bănglaÿét chӍ sӕng vӟi nguӗn thu nhұp trung bình là 270 USD/năm.
Nѭӟc này chӍ vӯa mӟi bҳt dҫu có các quy chӃ vӅ ô nhiӉm cho các ngành công
nghiӋp nhѭ giҩy, hoá chҩt, thuӕc trӯ sâu, là các ngành gҫn nhѭ thѭӡng xuyên
thҧi bӓ các chҩt thҧi ra nhӳng dòng sông mà ngѭӡi dân ӣ các vùng dӑc theo sông
sӱ dөng nѭӟc sông ÿӇ sinh hoҥt. Tuy vұy, mӝt nghiên cӭu vӅ các nhà máy thuӕc
trӯ sâu ӣ Bănglaÿét lҥi phát hiӋn ÿѭӧc sӵ khác biӋt nhau rҩt lӟn vӅ kӃt quҧ thӵc

hiӋn bҧo vӋ môi trѭӡng ӣ các nhà máy này. Mӝt sӕ nhà máy là các cѫ sӣ gây ô
nhiӉm nghiêm trӑng, trong khi mӝt sӕ khác lҥi ÿã có rҩt nhiӅu nӛ lӵc nhҵm kiӇm
soát các loҥi phát thҧi (Khung 1.1).
Thông thѭӡng, Inÿônêxia và Philippin cNJng thiӃu sӵ cam kӃt chһt chӁÿӇ
cѭӥng chӃ thӵc hiӋn các quy chӃ vӅ kiӇm soát ô nhiӉm. Tuy nhiên, trong vài
thұp kӹ gҫn ÿây, cҧ 2 nѭӟc này ÿӅu ÿã bҳt ÿҫu thӵc hiӋn các chѭѫng trình cho
ÿiӇm ÿánh giá và phә biӃn cho công chúng vӅ các nhà máy tuân thӫ các quy chӃ
(xem chѭѫng 3). Trong hai năm qua, chѭѫng trình ÿã thӵc hiӋn ÿánh giá ÿѭӧc
hàng trăm nhà máy và ÿӃn nay ӣ mӛi nѭӟc ÿã có ít nhҩt mӝt nӱa sӕÿó tuân theo
các quy chӃ vӅ ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc (Hình 1.3)
1
.
Các phát hiӋn này cho thҩy mӝt thӵc tӃ hҩp dүn và ÿҫy hӭa hҽn ÿang dҫn
lӝ ra ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn. Mӝt thӡi gian dài trѭӟc khi ÿҥt ÿѭӧc mӭc thu
nhұp xӃp vào loҥi trung bình, các nѭӟc nhѭ Inÿônêxia, Philippin và Bănglaÿét
ÿã bҳt ÿҫu có sӵ chuyӇn ÿәi vӅ mһt môi trѭӡng mà theo ÿó nhiӅu nhà máy ÿã
thӵc hiӋn bҧo vӋ môi trѭӡng ӣ mӭc cao.
Vai trò cӫa phát triӇn kinh tӃ trong quá trình chuyӇn ÿәi ÿѭӧc làm rõ trong
mӝt nghiên cӭu dӵa trên các báo cáo tҥi Hӝi nghӏ cӫa Liên hӧp quӕc vӅ Môi
trѭӡng và Phát triӇn năm 1992 tә chӭc tҥi Rio de Janeiro (Dasgupta, Mody, Roy
và Wheelen, 1995). Nghiên cӭu chӍ ra mӕi quan hӋ liên tөc giӳa thu nhұp bình
quân ÿҫu ngѭӡi quӕc gia và mӭc ÿӝ nghiêm ngһt cӫa các quy chӃ môi trѭӡng
(Hình 1.4, Khung 1.2) . Theo mӝt nghiên cӭu gҫn ÿây cӫa Ngân hàng ThӃ giӟi
thì thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi tăng 1 % tѭѫng ӭng vӟi viӋc giҧm 1 % mӭc ÿӝ
XANH HOÁ CÔNG NGHIӊP: VAI TRÒ MӞI CӪA CÁC CӜNG ĈӖNG, THӎ TRѬӠNG VÀ CHÍNH PHӪ
11
ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc (lѭӧng tính cho mӝt ÿѫn vӏ sҧn lѭӧng công
nghiӋp). Nghiên cӭu này dӵa trên các sӕ liӋu cӫa các cѫ quan môi trѭӡng ӣ
Braxin, Trung Quӕc, Phҫn Lan, Ҩn Ĉӝ, Inÿônêxia, Hàn Quӕc, Mêhicô, Hà lan,
Philippin, Sri Lanka, Ĉài Loan, Thái Lan và Mӻ

2
. Nhìn chung, sӕ liӋu chӍ ra
rҵng mӭc ÿӝ ô nhiӉm giҧm 90% khi thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi tăng tӯ
500USD lên 20.000 USD (Hình 1.5). ĈiӅu quan trӑng nhҩt là giai ÿoҥn giҧm ô
nhiӉm diӉn ra nhanh nhҩt trѭӟc khi các nѭӟc ÿҥt ÿѭӧc mӭc thu nhұp trung bình.
Tuy nhiên, tәng ô nhiӉm ӣ các nѭӟc ÿang phát triӇn có thӇ vүn tăng nӃu
sҧn lѭӧng công nghiӋp tăng nhanh hѫn tӕc ÿӝ giҧm mӭc ô nhiӉm. ĈiӅu này hoàn
toàn ÿúng vì phát triӇn sӁ tác ÿӝng tӟi phҫn ÿóng góp cӫa các ngành công
nghiӋp gây ô nhiӉm trong nӅn kinh tӃ. Ví dө, mӝt nӅn kinh tӃ chӫ yӃu phө thuӝc
vào ngành công nghiӋp sҧn xuҩt thӵc phҭm và giҩy sӁ có nhiӅu khҧ năng gây ô
nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc hѫn là mӝt nӅn kinh tӃ chӫ yӃu dӵa vào các
ngành công nghiӋp sӱ dөng các loҥi khoáng sҧn kim loҥi và phi kim loҥi (Bҧng
1.1). Nhѭng kӃt quҧ phân tích sӕ liӋu cӫa hѫn 100 nѭӟc lҥi cho thҩy có xu
hѭӟng chuyӇn hѭӟng sҧn xuҩt sang các ngành có mӭc ô nhiӉm hӳu cѫ các
nguӗn nѭӟc tính theo tӯng ÿѫn vӏ sҧn lѭӧng thҩp hѫn. Sӵ chuyӇn ÿәi sang các
ngành sҧn xuҩt sҥch hѫn sӁ làm giҧm mӭc ÿӝ ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc
xuӕng khoҧng 30% khi thu nhұp bình quân ÿҫu ngѭӡi tăng lên khoҧng gҫn
5.000USD (Hình 1.6).
Chúng ta vүn cҫn phҧi ѭӟc tính tәng ô nhiӉm hӳu cѫ các nguӗn nѭӟc
trong mӛi ngành thuӝc các nӅn kinh tӃ có tăng trѭӣng ÿӇ xác ÿӏnh xem liӋu có
phҧi mӣ rӝng sҧn xuҩt công nghiӋp sӁ tҥo thêm nhiӅu rác thҧi không. Nhӳng ѭӟc
tính kiӇu nhѭ vұy rҩt khó thӵc hiӋn ÿѭӧc, do vұy ÿӇ tính toán ÿѭӧc chúng tôi
Hình 1.3 Các nhà máy gây ô nhiӉm ӣ Philippin và Inÿônêxia
Ngu͛n: DENR (Philippin); BAPEDAL (Inÿônêxia)
Ô NHIӈM CÔNG NGHIӊP CÓ PHҦI LÀ GIÁ PHҦI TRҦ CHO SӴ PHÁT TRIӆN?
12
Khung 1.1 Bӕn nhà máy sҧn xuҩt phân bón ӣ Bănglaÿét
Năm 1992, nhóm công tác cӫa
Ngân hàng ThӃ giӟi ÿã tiӃn hành ÿiӅu
tra 4 trong sӕ 5 nhà máy sҧn xuҩt phân

bón urê cӫa Bănglaÿet (Hug và
Wheeler, 1992). Tҩt cҧ các nhà máy ÿӅu
là các xí nghiӋp nhà nѭӟc và do Tәng
Công ty Công nghiӋp hoá chҩt
Bănglaÿét (BCIC) quҧn lý, nhѭng thӡi
gian hoҥt ÿӝng cӫa chúng khác nhau rҩt
nhiӅu và nҵm rҧi rác tҥi các vùng nông
thôn và thành thӏ trên khҳp cҧ nѭӟc. Tҩt
cҧ các nhà máy ÿӅu nҵm gҫn các dòng
sông và xҧ nѭӟc thҧi ra các con sông
này. Tҩt cҧ các nhà máy ÿӅu sӱ dөng khí
ÿҩt thiên nhiên làm nhiên liӋu cung cҩp
cho cҧ thiӃt bӏ sҧn xuҩt phân urê và phân
amôni và chҥy bҵng ÿiӋn tӵ phát.
ĈiӅu tra cӫa chúng tôi ÿѭӧc tiӃn
hành cho các quá trình công nghӋ, các
phѭѫng án xӱ lý ӣ cuӕi ÿѭӡng ӕng thҧi
và hiӋu quҧ quҧn lý rác thҧi nói chung.
Vào thӡi ÿiӇm tiӃn hành nghiên cӭu,
Bănglaÿét không có khuyӃn khích dӵa
trên quy ÿӏnh nào cho viӋc xӱ lý thҧi ӣ
cuӕi ÿѭӡng ӕng nên chúng tôi dӵÿoán
các xí nghiӋp sӁÿҫu tѭ rҩt ít cho các
hoҥt ÿӝng này. Nhѭng chúng tôi ÿã
nhҫm.
Mһc dù các nhà máy có cách hoҥt
ÿӝng hoàn toàn tѭѫng tӵ nhau nhѭng
viӋc thӵc hiӋn xӱ lý thҧi ӣ cuӕi ÿѭӡng
ӕng và tình trҥng ô nhiӉm lҥi khác nhau
rҩt nhiӅu.

NGFF (Nhà máy phân bón khí ÿҩt
thiên nhiên, Syl-het) là mӝt nhà máy
phân bón lâu ÿӡi nhҩt ӣ Bănglaÿét, ÿѭӧc
xây dӵng bҵng nguӗn hӛ trӧ cӫa Nhұt
Bҧn năm 1961. Dân sinh sӕng ӣ các
làng dӑc theo sông ÿӅu nhұn thӭc ÿѭӧc
rõ ràng chҩt thҧi cӫa nhà máy này là
nguyên nhân làm cho cá chӃt, huӹ hoҥi
các cánh ÿӗng lúa và ÿe doҥ sӭc khoҿ
con ngѭӡi. Nhѭng áp lӵc cӫa cӝng ÿӗng
nhҵm làm thay ÿәi tình trҥng trên lҥi
không lӟn do vùng này vӅ cѫ bҧn là
vùng phi công nghiӋp và chӍ có rҩt ít
nhà máy có thӇ tҥo công ăn viӋc làm.
BCIC cNJng xem nhà máy này nhѭ mӝt
cѫ sӣ quá cNJ và vүn tiӃp tөc cho hoҥt
ÿӝng chӍ nhҵm tҥo viӋc làm cho ngѭӡi
dân ÿӏa phѭѫng. Mӑi ngѭӡi ÿӅu nhұn
thӭc rõ ÿѭӧc thӡi gian hoҥt ÿӝng và
Hình B1.1 Cây trӗng ӣ Bănglaÿét