Bài 20: ứng dụng công nghệ vi sinh sản xuất chế phẩm bảo vệ thực vật

Môn: Công nghệ 10
Trường THPT Trần Quốc Tuấn


Mục đích bài học:
•
- Biết được thế nào là chế phẩm sinh
học bảo vệ thực vật.
•
- Biết được cơ sở khoa học và quy
trình sản xuất chế phẩm vi khuẩn, vi rút
và nấm trừ sâu.

Trả lời:

Một trong những ứng dụng
của công nghệ vi sinh là khai
thác , sử dụng các vi sinh gây
bệnh cho sâu, bệnh hại cây trồng
để sản xuất ra các chế phẩm sinh
học bảo vệ cây trồng. Các chế
phẩm này ngày càng được ưa
chuộngvì chúng không gây độc
cho con người và môi trường.
Các bạn hãy cho biết một trong
những ứng dụng của công nghệ vi
sinh là gì? Các sản phẩm của công
nghệ vi sinh ngày càng được ưa
chuộng, vì sao?

I – Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu
1. Cơ sở khoa học:
- Vi khuẩn có tinh thể prôtêin độc ở giai đoạn bào tử, những
tinh thể này rất độc đối với một số loại sâu bọ nhưng lại
không độc đối với nhiều loài khác. Sau khi nuốt phải bào tử
có tinh thể protein độc, cơ thể sâu bọ bị tê liệt và bị chết sau
2- 4 ngày.
-
Từ vi khuẩn Baccillus thuringiens ta sẽ sản
xuất được thuốc trừ sâu Bt. Phổ biến rộng và
hữu hiệu với các loại sâu như sâu cuốn lá, sâu
tơ, sâu xanh, sâu khoang, sâu ăn tạp,

Một số hình ảnh sản phẩm Bt
trên thị trường

Thuốc trừ sâu sinh học
Baccillus thuringiens

Bacillus thuringiensis
Tinh thể Bào tử
Ở loài vi khuẩn diệt côn trùng Bacillus thuringiensis và Bacillus sphaericus còn
gặp tinh thể độc (parasoral body) hình quả trám, có bản chất protein và chứa
những độc tố có thể giết hại trên 100 loài sâu hại (tinh thể độc chỉ giải phóng độc
tố trong môi trường kiềm do đó các vi khuẩn này hoàn toàn vô hại với người, gia
súc, gia cầm, thuỷ hải sản- có hại đối với tằm).

Các lọai sản phẩm thương mại có trên thị trường khá nhiều
như Vi-BT 32000WP, 16000WP; BT Xentary 35WDG, Firibiotox
P dạng bột; Firibiotox C dạng dịch cô đặc

Vi khuẩn Bacillus
thuringiensis
Khuẩn lạc vi khuẩn
Bacillus thuringiensis
Tế bào vi khuẩn Bt với tinh
thể (crystal) và bào tử
(spore)

Bào tử và tinh thể độc ở Baccillus
thuringiensis

Quy trình sản xuất chế phẩm Bt
Giống
Gốc
Sản xuất giống
cấp I
Chuẩn bị môi trường
Khử trùng môi trường
Gây giống sản xuất
Ủ vả theo dõi quá trình lên men
Thu hoạch và tạo dạng chế phẩm
_Nghiền lọc bổ sung phụ gia
_Sấy khô
_đóng gói bảo quản

II. Chế phẩm virus trừ sâu
- Giai đoạn sâu non, sâu dễ bị nhiễm vi rút nhất.
- Cách sản xuất ra chế phẩm:
+ Gây nhiễm vi rút nhân đa diện (NPV) trên sâu non
(vật chủ).

+ Nghiền nát sâu non đã bị nhiễm vi rút đậm đặc.
+ Từ dịch này sản xuất ra chế phẩm thuốc trừ sâu
N.P.V ( Theo sơ đồ).
** Chế phẩm N.P.V được sử dụng để trừ sâu nóm
thông, sâu đo, sâu xanh hại bông, đay, thuốc lá

Nuôi sâu giống Nuôi sâu hàng loạt
Chế biến
thức ăn nhân tạo
Nhiễm bệnh virus cho sâu
Pha chế thực phẩm
+ Thu thập sâu bệnh
+ Nghiền, Lọc
+ Li Tâm
+ Thêm chất Phụ gia
Sơ đồ: Quy trình công nghệ sản xuất chế phẩm vi rút
trừ sâu
Sấy khô
Kiểm tra chất lượngĐóng gói

Giống
thuần
(Beauveria
Bassiana)
Môi trường
Nhân sinh
Khối(cam
Ngô)
Rải mỏng để
Hình thành

Bào tử trong
Tình trạng
Thoáng khí
Thu sinh
Khối nấm
_sấy đóng
gói
_bảo quản
_sử dụng
III. Chế phẩm nấm trừ sâu
Có rất nhiều nhóm nấm gây bệnh cho sâu. Trong số này có
hai nhóm: nấm túi và nấm phấn trắng được ứng dụng rộng
rãi trong phòng trừ dịch hại cây trồng.
Nấm túi ký sinh trên nhiều loại sâu bọ và rệp khác nhau.
Sau khi bị nhiễm nấm cơ thể sâu bị trương lên. Nấm càng
phát triển thì các hệ cơ quan của sâu bọ càng bị ép vào
thành cơ thể. Sâu bọ yếu dần rồi chết.

Nấm bột Nomuraea
Rileyi (để sản xuất ra
chế phẩm sinh học nấm bột trừ sâu hại rau)

Nấm Boverin, còn gọi là nấm cương tằm - hoạt
động theo cơ chế: khi được phun vào rừng có sâu,
nấm Boverin bào tử dạng tiềm sinh sẽ phát tán, bám
vào và ký sinh trên thân sâu, phát triển thành dạng
sợi, chọc thủng thân sâu, làm cho sâu tê liệt rồi chết.
Trên xác sâu, nấm phát triển và lây lan sang các con
sâu khác. Như vậy chúng tự lây nhau và chết,
không thể thành dịch được. Sâu róm khi bị nhiễm

nấm Boverin 4 ngày thì ngừng hoạt động, 7 ngày bắt
đầu chết, 15 ngày gần như chết hoàn toàn. Boverin

được phun ở dạng bột, nên tránh lúc mưa to, trời
nắng gắt, độ ẩm phù hợp trên 80% có hiệu quả rất
cao. Mỗi ha rừng thông chỉ cần phun 2-3 kg Boverin
nhưng phát huy tác dụng từ 5-7 năm, có nơi đến 10
năm.

Củng cố bài học:
Câu 1: Thế nào là chế phẩm sinh học bảo
vệ thực vật?
Trả lời: Chế phẩm sinh học bảo
vệ thực vật là các vi sinh vật gây bệnh
cho sâu, bệnh hại cây trồng.

Chọn phương án đúng nhất trong các
câu sau:
Câu 1: Chế phẩm Bt là gì?
a. Chế phẩm thảo mộc trừ sâu.
b. Chế phẩm nấm trừ sâu.
c. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.
d. Chế phẩm virus trừ sâu.
Đáp án: C

Câu 2: Sâu bị nhiễm chế phẩm trừ sâu
nào thì cơ thể bị mềm nhũn rồi chết?
a. Chế phẩm nấm trừ sâu.
b. Chế phẩm vi khuẩn trừ sâu.
c. Chế phẩm virus trừ sâu.

Đáp án: C

Câu 3. Sâu bị nhiễm chế phẩm nấm phấn trắng
thì cơ thể sẽ:
a. Mềm nhũn rồi chết.
b. Trương phồng lên, nứt ra bộc lộ lớp bụi
trắng như bị rắc bột.
c. Bị tế bào liệt, không ăn uống rồi chết.
d. Cứng lại và trắng ra như bị rắc bột rồi
chết.
Đáp án: D

Tên chế
phẩm
Nguồn gốc Cơ chế tác động
Chế phẩm vi
khuẩn
Chế phẩm vi
rút
Chế phẩm
nấm
Hãy điền vào
chỗ trống

Tên chế phẩm Nguồn gốc Cơ chế tác động
Chế phẩm vi
khuẩn
Tinh thể
protein độc
Làm cho cơ thể sâu hại bị

liệt và chết sau 2-4 ngày
Chế phẩm vi
rút
Vi rút nhân đa
diện NPV
làm cho cơ thể sâu hại
mềm nhũn, do các mô tan
rã, màu sắc và độ căn của
cơ thể biến đổi
Chế phẩm
nấm
Nấm túi
Nấm phấn
trắng
làm cơ thể sâu hại trương
lên do các hệ cơ quan bị
ép vào cơ thể
Cơ thể sâu hại cứng và
trắng ran như rắc bột