Bài giảng Hiện tượng cảm ứng điện từ

1
1
HIỆN
TƯỢNG
CẢM ỨNG
ĐIỆN TỪ
HI
HI
Ệ
Ệ
N
N
TƯ
TƯ
Ợ
Ợ
NG
NG
C
C
Ả
Ả
M
M
Ứ
Ứ
NG
NG
ĐI
ĐI
Ệ

Ệ
N T
N T
Ừ
Ừ
MI CHAEL FARADAY ( 1791 –1867)
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
2
2
Nội dung
v Hiện tượng cảm ứng ñiện từ
 Hiện tượng cảm ứng ñiện từ.
 Định luật Lenx.
 Suất ñiện ñộng cảm ứng.
 Định luật Faraday.
v Ứng dụng:
 Một số ứng dụng trong các mạch khác nhau
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
3
3
0
NS
I.
I.
Hi
Hi
ệ
ệ

n
n
tư
tư
ợ
ợ
ng
ng
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
t
t
ừ
ừ
:
:

1.
1.
C
C
á
á
c Th
c Th
í
í
nghi
nghi
ệ
ệ
m
m
n
n
L
L
ậ
ậ
p
p
TN
TN
như
như
h
h

ì
ì
nh
nh
v
v
ẽ
ẽ
:
:
•
•
Kim
Kim
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
ế
ế
•
•
Trong
Trong
m
m

ạ
ạ
ch
ch
n
n
Đưa
Đưa
nhanh
nhanh
nam
nam
châm
châm
l
l
ạ
ạ
i
i
g
g
ầ
ầ
n
n
ho
ho
ặ
ặ

c
c
ra
ra
xa
xa
vòng
vòng
dây
dây
:
:
•
•
Kim
Kim
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
ế
ế
•
•
Trong
Trong

m
m
ạ
ạ
ch
ch
ch
ch
ỉ
ỉ
s
s
ố
ố
0.
0.
không
không
c
c
ó
ó
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n

.
.
l
l
ệ
ệ
ch
ch
.
.
xu
xu
ấ
ấ
t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n

.
.
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
4
4
0
n
n
Thay
Thay
ñ
ñ
ổ
ổ
i
i
di
di
ệ
ệ
n
n
t
t
í
í
ch
ch
vòng

vòng
dây
dây
d
d
ẫ
ẫ
n
n
:
:
•
•
Kim
Kim
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
ế
ế
•
•
Trong
Trong
m

m
ạ
ạ
ch
ch
ch
ch
ỉ
ỉ
s
s
ố
ố
0.
0.
không
không
c
c
ó
ó
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
.

.
l
l
ệ
ệ
ch
ch
.
.
xu
xu
ấ
ấ
t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
.

.
B
n
n
L
L
ậ
ậ
p
p
TN
TN
như
như
h
h
ì
ì
nh
nh
v
v
ẽ
ẽ
:
:
•
•
Kim
Kim

ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
ế
ế
•
•
Trong
Trong
m
m
ạ
ạ
ch
ch
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
5
5
n
n
Hi
Hi
ệ
ệ

n
n
tư
tư
ợ
ợ
ng
ng
x
x
ả
ả
y
y
ra
ra
trong
trong
2
2
th
th
í
í
nghi
nghi
ệ
ệ
m
m

trên
trên
g
g
ọ
ọ
i
i
l
l
à
à
hi
hi
ệ
ệ
n
n
tư
tư
ợ
ợ
ng
ng
c
c
ả
ả
m
m

ứ
ứ
ng
ng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
t
t
ừ
ừ
.
.
n
n
Dòng
Dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
xu
xu
ấ
ấ

t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
trong
trong
vòng
vòng
dây
dây
d
d
ẫ
ẫ
n
n
g
g
ọ
ọ
i
i
l
l
à
à

dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
.
.
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
6
6
C
C
á
á
c
c

th
th
í
í
nghi
nghi
ệ
ệ
m
m
trên
trên
c
c
ó
ó
chung
chung
ñ
ñ
ặ
ặ
c
c
ñi
ñi
ể
ể
m
m

:
:
•
•
C
C
ó
ó
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n
n
thiên
thiên
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ

thông
thông
Φ
Φ
qua
qua
di
di
ệ
ệ
n
n
t
t
í
í
ch
ch
gi
gi
ớ
ớ
i
i
h
h
ạ
ạ
n
n

b
b
ở
ở
i
i
vòng
vòng
dây
dây
d
d
ẫ
ẫ
n
n
.
.
•
•
Dòng
Dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c

ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
ch
ch
ỉ
ỉ
xu
xu
ấ
ấ
t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
trong
trong
th
th
ờ
ờ

i
i
gian
gian
c
c
ó
ó
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n
n
thiên
thiên
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ

thông
thông
Φ
Φ
qua
qua
di
di
ệ
ệ
n
n
t
t
í
í
ch
ch
gi
gi
ớ
ớ
i
i
h
h
ạ
ạ
n
n

b
b
ở
ở
i
i
vòng
vòng
dây
dây
d
d
ẫ
ẫ
n
n


Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
7
7
Khicósựbiếnthiêncủatừthông
qua diệntíchgiớihạnbởimộtmạch
ñiệnkínthìtrongmạchxuấthiện
dòng ñiệncảmứng.
Khi
Khi
c
c

ó
ó
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n
n
thiên
thiên
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
thông
thông
qua
qua
di
di

ệ
ệ
n
n
t
t
í
í
ch
ch
gi
gi
ớ
ớ
i
i
h
h
ạ
ạ
n
n
b
b
ở
ở
i
i
m
m

ộ
ộ
t
t
m
m
ạ
ạ
ch
ch
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
í
í
n
n
th
th
ì
ì
trong
trong
m
m

ạ
ạ
ch
ch
xu
xu
ấ
ấ
t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả
m
m

ứ
ứ
ng
ng
.
.
Đ
Đ
ị
ị
nh
nh
lu
lu
ậ
ậ
t
t
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
ñi
ñi

ệ
ệ
n
n
t
t
ừ
ừ
:
:
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
8
8
t
t
ạ
ạ
o ra dòng ñi
o ra dòng ñi
ệ
ệ
n c
n c
ả
ả
m
m
ứ
ứ

ng
ng
n
n
C
C
á
á
c c
c c
á
á
ch bi
ch bi
ế
ế
n thiên t
n thiên t
ừ
ừ
thông
thông
•
•
Thay ñ
Thay ñ
ổ
ổ
i B
i B

•
•
Thay ñ
Thay ñ
ổ
ổ
i g
i g
ó
ó
c gi
c gi
ữ
ữ
a B v
a B v
à
à
Ph
Ph
á
á
p tuy
p tuy
ế
ế
n vòng
n vòng
dây
dây

•
•
Thay ñ
Thay ñ
ổ
ổ
i di
i di
ệ
ệ
n t
n t
í
í
ch S c
ch S c
ủ
ủ
a vòng dây
a vòng dây
T
T
ừ
ừ
thông qua m
thông qua m
ạ
ạ
ch
ch

Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
9
9
0
NS
Chi
Chi
ề
ề
u
u
c
c
ủ
ủ
a
a
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả

m
m
ứ
ứ
ng
ng
:
:
Kh
Kh
ả
ả
o
o
s
s
á
á
t
t
chi
chi
ti
ti
ế
ế
t
t
th
th

í
í
nghi
nghi
ệ
ệ
m
m
:
:
T
T
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng
ng
c
c
ủ
ủ
a
a
dòng
dòng
ñi
ñi

ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
ch
ch
ố
ố
ng
ng
l
l
ạ
ạ
i
i
s
s
ự
ự

tăng
tăng
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
thông
thông
g
g
ở
ở
i
i
qua S.
qua S.
B
c
B
c
0
NS
T
T

ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng
ng
c
c
ủ
ủ
a
a
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ

ng
ng
ch
ch
ố
ố
ng
ng
l
l
ạ
ạ
i
i
s
s
ự
ự
gi
gi
ả
ả
m
m
c
c
ủ
ủ
a
a

t
t
ừ
ừ
thông
thông
g
g
ở
ở
i
i
qua S.
qua S.
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
10
10
Dòng
Dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả

m
m
ứ
ứ
ng
ng
trong
trong
m
m
ạ
ạ
ch
ch
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
í
í
n
n
ph
ph
ả
ả

i
i
c
c
ó
ó
chi
chi
ề
ề
u
u
sao
sao
cho
cho
t
t
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng
ng
m
m
à
à

n
n
ó
ó
sinh
sinh
ra
ra
ch
ch
ố
ố
ng
ng
l
l
ạ
ạ
i
i
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n
n

thiên
thiên
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
thông
thông
qua
qua
m
m
ạ
ạ
ch sinh ra n
ch sinh ra n
ó
ó
.
.
Chi
Chi
ề
ề

u
u
c
c
ủ
ủ
a
a
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
:
:
Đ
Đ

ị
ị
nh
nh
lu
lu
ậ
ậ
t
t
Lenz
Lenz
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
11
11
n
n
Hi
Hi
ệ
ệ
n
n
tư
tư
ợ
ợ
ng
ng

ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
t
t
ừ
ừ
l
l
à
à
m
m
xu
xu
ấ
ấ
t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
dòng
dòng

ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
g
g
ọ
ọ
i
i
l
l
à
à
hi
hi
ệ
ệ

n
n
tư
tư
ợ
ợ
ng
ng
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
t
t
ừ
ừ
.
.

n
n
Hi
Hi
ệ
ệ
n
n
tư
tư
ợ
ợ
ng
ng
c
c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n

t
t
ừ
ừ
ch
ch
ứ
ứ
ng
ng
t
t
ỏ
ỏ
:
:
nh
nh
ờ
ờ
t
t
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng
ng

ta
ta
c
c
ó
ó
th
th
ể
ể
t
t
ạ
ạ
o
o
ra
ra
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
.
.
n
n

Khi
Khi
c
c
ó
ó
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n
n
thiên
thiên
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
thông
thông

qua
qua
di
di
ệ
ệ
n
n
t
t
í
í
ch
ch
gi
gi
ớ
ớ
i
i
h
h
ạ
ạ
n
n
b
b
ở
ở

i
i
m
m
ộ
ộ
t
t
m
m
ạ
ạ
ch
ch
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
í
í
n
n
th
th
ì
ì

trong
trong
m
m
ạ
ạ
ch
ch
xu
xu
ấ
ấ
t
t
hi
hi
ệ
ệ
n
n
dòng
dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c

ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
.
.
(
(
Đ
Đ
ị
ị
nh
nh
lu
lu
ậ
ậ
t
t
c
c
ả
ả
m
m

ứ
ứ
ng
ng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
t
t
ừ
ừ
)
)
n
n
Dòng
Dòng
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
c
c
ả
ả

m
m
ứ
ứ
ng
ng
trong
trong
m
m
ạ
ạ
ch
ch
ñi
ñi
ệ
ệ
n
n
k
k
í
í
n
n
ph
ph
ả
ả

i
i
c
c
ó
ó
chi
chi
ề
ề
u
u
sao
sao
cho
cho
t
t
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng
ng
m
m
à
à

n
n
ó
ó
sinh
sinh
ra
ra
ch
ch
ố
ố
ng
ng
l
l
ạ
ạ
i
i
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n
n

thiên
thiên
c
c
ủ
ủ
a
a
t
t
ừ
ừ
thông
thông
qua
qua
m
m
ạ
ạ
ch
ch
.
.
(
(
Đ
Đ
ị
ị

nh
nh
lu
lu
ậ
ậ
t
t
Lenz)
Lenz)
HI
HI
Ệ
Ệ
N TƯ
N TƯ
Ợ
Ợ
NG C
NG C
Ả
Ả
M
M
Ứ
Ứ
NG ĐI
NG ĐI
Ệ
Ệ

N T
N T
Ừ
Ừ
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
12
12
Su
Su
ấ
ấ
t ñi
t ñi
ệ
ệ
n ñ
n ñ
ộ
ộ
ng c
ng c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng

n
n
Maxwell sau khi phân t
Maxwell sau khi phân t
í
í
ch c
ch c
á
á
c th
c th
í
í
nghi
nghi
ệ
ệ
m c
m c
ủ
ủ
a
a
Faraday v
Faraday v
à
à
ch
ch

ú
ú
ý ñ
ý ñ
ế
ế
n chi
n chi
ề
ề
u dòng ñi
u dòng ñi
ệ
ệ
n c
n c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng
ng
trong ñ
trong ñ
ị
ị
nh lu
nh lu

ậ
ậ
t Lenz,
t Lenz,
ñã tr
ñã tr
ì
ì
nh b
nh b
à
à
y c
y c
á
á
c k
c k
ế
ế
t qu
t qu
ả
ả


ñ
ñ
ó
ó

dư
dư
ớ
ớ
i d
i d
ạ
ạ
ng to
ng to
á
á
n h
n h
ọ
ọ
c
c
d
dt
φ
ε =−
ε
ε
:
:
Su
Su
ấ
ấ

t ñi
t ñi
ệ
ệ
n ñ
n ñ
ộ
ộ
ng c
ng c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng xu
ng xu
ậ
ậ
t hi
t hi
ệ
ệ
n trong m
n trong m
ạ
ạ
ch k
ch k

í
í
n
n
d
dt
φ


T
T
ố
ố
c ñ
c ñ
ộ
ộ
bi
bi
ế
ế
n thiên t
n thiên t
ừ
ừ
thông qua m
thông qua m
ạ
ạ
ch

ch
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
13
13
Đ
Đ
ị
ị
nh lu
nh lu
ậ
ậ
t Faraday
t Faraday
d
dt
φ
ε =−
Th
Th
ế
ế
ñi
ñi
ệ
ệ
n ñ
n ñ
ộ

ộ
ng c
ng c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng trong m
ng trong m
ạ
ạ
ch k
ch k
í
í
n b
n b
ằ
ằ
ng v
ng v
ề
ề
tr
tr
ị
ị
s

s
ố
ố
nhưng tr
nhưng tr
á
á
i d
i d
ấ
ấ
u v
u v
ớ
ớ
i t
i t
ố
ố
c ñ
c ñ
ộ
ộ
bi
bi
ế
ế
n thiên t
n thiên t
ừ

ừ
thông qua di
thông qua di
ệ
ệ
n t
n t
í
í
ch m
ch m
ạ
ạ
ch
ch
N
N
ế
ế
u m
u m
ạ
ạ
ch c
ch c
ó
ó
N vòng k
N vòng k
í

í
n th
n th
ì
ì
khi ñ
khi ñ
ó
ó
:
:
d
N
dt
φ
ε =−
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
14
14
Ứ
Ứ
ng d
ng d
ụ
ụ
ng
ng
n
n

T
T
ì
ì
m chi
m chi
ề
ề
u dòng ñi
u dòng ñi
ệ
ệ
n c
n c
ả
ả
m
m
ứ
ứ
ng trong c
ng trong c
á
á
c m
c m
ạ
ạ
ch sau:
ch sau:

Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
15
15
n
n
Chuy
Chuy
ể
ể
n ñ
n ñ
ộ
ộ
ng c
ng c
ủ
ủ
a pin
a pin
trong t
trong t
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng ñ
ng ñ

ề
ề
u
u
Ứ
Ứ
ng d
ng d
ụ
ụ
ng(tt)
ng(tt)
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
16
16
X
X
é
é
t m
t m
ộ
ộ
t thanh chuy
t thanh chuy
ể
ể
n ñ
n ñ

ộ
ộ
ng trong
ng trong
t
t
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng ñ
ng ñ
ề
ề
u
u
Trên thanh sẽ cóxuất ñiện ñộng cảm ứng
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
17
17
X
X
é
é
t thanh chuy
t thanh chuy
ể

ể
n ñ
n ñ
ộ
ộ
ng ñ
ng ñ
ề
ề
u trong t
u trong t
ừ
ừ
trư
trư
ờ
ờ
ng
ng
t
t
ạ
ạ
o th
o th
à
à
nh m
nh m
ạ

ạ
ch k
ch k
í
í
n
n
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
18
18
Từ Thông qua mạch kín :
Áp dụng ñịnh
luật Faraday:
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
19
19
L
L
ự
ự
c t
c t
ừ
ừ
t
t
á
á

c d
c d
ụ
ụ
ng lên thanh
ng lên thanh
Thanh chuy
Thanh chuy
ể
ể
n ñ
n ñ
ộ
ộ
ng ñ
ng ñ
ề
ề
u
u
Trường Đai học Quốc Gia TpHCM
Đại học Bách Khoa
20
20
Tóm tắt
v
Hiện tượng cảm ứng ñiện từ: hiện tượng xuất hiện dòng
ñiện trong mạch kín khi từ thông qua mạch biến thiên.
v
Định luật Lenx: Chiều dòng ñiện cảm ứng có chiều sao cho

từ thông do nó sinh ra chóng lại sự biến thiên từ thông sinh ra
nó.
v Suất ñiện ñộng cảm ứng:
Khi c
Khi c
ó
ó
s
s
ự
ự
bi
bi
ế
ế
n thiên c
n thiên c
ủ
ủ
a t
a t
ừ
ừ
thông
thông
qua di
qua di
ệ
ệ
n t

n t
í
í
ch gi
ch gi
ớ
ớ
i h
i h
ạ
ạ
n b
n b
ở
ở
i m
i m
ộ
ộ
t m
t m
ạ
ạ
ch ñi
ch ñi
ệ
ệ
n k
n k
í

í
n th
n th
ì
ì
trong m
trong m
ạ
ạ
ch
ch
xu
xu
ấ
ấ
t hi
t hi
ệ
ệ
n dòng ñi
n dòng ñi
ệ
ệ
n c
n c
ả
ả
m
m
ứ

ứ
ng
ng
v Định luật Faraday
d
N
dt
φ
ε =−