Bài giảng Bệnh lý đại tràng

BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG
TH.S, BS TRẦN NGỌC LƯU PHƯƠNG
BM NỘI TỔNG QUÁT
MỤC TIÊU

Mô tả triệu chứng của bệnh lý đại tràng và kể các
phương pháp thăm dò.

VẼ BẢNG TẦM SÓAT K ĐẠI TRÀNG.

VẼ BẢNG SO SÁNH TCLS , CLS VÀ BIẾN CHỨNG
của bệnh VLĐT , CROHN.

Mô tả các thuốc và chỉ đònh PT trong điều trò bệnh
VLĐT / CROHN.

Mô tả các đặc điểm của polyp đại tràng VÀ CÁCH
ĐIỀU TRỊ POLYP ĐẠI TRÀNG

Trình bày các yếu tố sinh lý bệnh và tiêu chuẩn chẩn
đóan IBS.

Nêu các PP điều trò IBS
ĐẠI CƯƠNG

ĐA DẠNG

RẤT THƯỜNG GẶP TRONG THỰC HÀNH
Y KHOA.

TRIỆU CHỨNG CÁC BỆNH GẦN GIỐNG

NHAU – KHÓ PHÂN BIỆT.

THỜI SỰ : IBS – HC RUỘT KÍCH THÍCH
PHÂN LOẠI BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG (1)
1. BỆNH LÝ KHỐI U :

K ĐẠI – TRỰC TRÀNG : Thường gặp.

U lành : POLYP ĐẠI - TRỰC TRÀNG.
2. RỐI LỌAN CHỨC NĂNG VẬN ĐỘNG :

HỘI CHỨNG RUỘT KÍCH THÍCH (IBS)
PHÂN LOẠI BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG (2)
4. BỆNH LÝ VIÊM ĐẠI TRÀNG :

LAO

NHIỄM TRÙNG, KST

KHÔNG RÕ CƠ CHẾ : VIÊM LÓET ĐẠI
TRÀNG, CROHN DISEASE

XẠ TRỊ.
5. BỆNH LÝ KHÁC :

BỆNH LÝ TÚI THỪA

THIẾU MÁU ĐẠI TRÀNG.
TRIỆU CHỨNG BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG (1)


ĐAU BỤNG KIỂU ĐẠI TRÀNG :

Đau quanh rốn / bụng dưới hoặc khung đại
tràng

Đau quặn / cơn

Thường kèm thay đổi tính chất phân

Kèm theo đánh hơi nhiều .

Có thể giảm sau đánh hơi / đi cầu.
TRIỆU CHỨNG BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG (2)

TÁO BÓN

TẮC RUỘT

BÁN TẮC :

DẤU KOENIG

Do dính / tắc nghẽn

RỐI LỌAN THÓI QUEN ĐI CẦU (CHANGE
BOWEL HABIT) :

TÁO BÓN XEN KẼ TIÊU CHẢY

ĐI TIÊU NHIỀU LẦN/ NGÀY.


Tiêu không hết.
TRIỆU CHỨNG BỆNH LÝ ĐẠI TRÀNG (3)

TIÊU CHẢY KÉO DÀI :

Tiêu chảy trên 2 tuần :

ACP : Tiêu lỏng kéo dài > = 4 tuần.

CHIA LÀM 3 NHÓM :

TIÊU CHẢY PHÂN MỢ (Steatorrhea)

TIÊU CHẢY CÓ MÁU (bloody diarrhea)

TIÊU CHẢY KHÔNG MÁU – KHÔNG PHÂN
MỢ (Non bloody – non steatorrhea)

Nguyên nhân tiêu chảy phân mỡ :

Bệnh lý TỤY : Viêm tụy mạn, k tụy

Bệnh lý niêm mạc ruột non (hiếm)

Coeliac

Spru

Crohn Ruột non.


Thiếu mật :

Xơ gan, VIÊM GAN

Tắc mật.

CẮT DẠ DÀY

Nguyên nhân tiêu chảy có máu / hội chứng lỵ
:

Viêm lóet đại tràng, Crohn

K trực tràng.

Viêm đại tràng do xạ trò.

Thiếu máu đại tràng (VĐT do thiếu máu
nuôi)

Nhiễm giun sán

Nhiễm Amib

Xâm lấn từ đường sinh dục nữ.

Nguyên nhân tiêu chảy KHÔNG MÁU–
KHÔNG MỢ


Do thuốc xổ.

Do KST (Giardia)

HIV / AIDS

RỐI LỌAN VẬN ĐỘNG

CƯỜNG GIÁP

BỆNH TÚI THỪA.

HC RUỘT KÍCH THÍCH.
PHƯƠNG TIỆN THĂM DÒ (1)

FOBT (TÌM MÁU ẨN TRONG PHÂN)

Chỉ cần có 10ml máu chảy trong ống tiêu hóa.

DƯƠNG TÍNH :  CÓ CHỔ CHẢY MÁU RỈ RẢ
TRONG ĐƯỜNG TIÊU HÓA

TRÁNH DƯƠNG GIẢ CẦN : TRONG 3 NGÀY

KHÔNG ĂN THỊT ĐỎ

KHÔNG DÙNG ASPIRIN / NSAID

KHÔNG DÙNG THUỐC BỔ CÓ CHỨA VIT C, Fe


KHÔNG DÙNG TRÁI CÂY / NƯỚC TRÁI CÂY CHUA
PHƯƠNG TIỆN THĂM DÒ (2)

XQ ĐẠI TRÀNG

SOI TRỰC TRÀNG

SOI ĐẠI TRÀNG (+++)
SCREENING K ĐẠI TRÀNG – PHÁC ĐỒ THEO
ACS
NHÓM NGUY CƠ PHƯƠNG PHÁP
TRUNG BÌNH
(Người > 50 tuổi)
- FOBT/ năm
- SOI TRỰC TRÀNG / 3-5 năm
- SOI ĐẠI TRÀNG / 5-10 năm
TĂNG NGUY CƠ
- Polyp nguy cơ thấp SOI ĐT SAU CẮT POLYP 3 – 6 năm
- Polyp nguy cơ cao SOI ĐT SAU CẮT trong vòng 3 năm
- Tiền sử có K ĐT SOI ĐT SAU 1 NĂM
NGUY CƠ CAO
- Tiền sử gia đình đa
polyp
- SOI TRỰC TRÀNG ngay tuổi dậy thì
- Test di truyền học
- Tiền sử có bệnh
Crohn, VLĐT
SAU 12-15 năm phát bệnh  SOI ĐT /
1-2 NĂM + sinh thiết.
BỆNH LÝ VIÊM ĐẠI TRÀNG MÃN

1- Bệnh đại tràng do viêm (IBD – Inflamatory Bowel
Disease) :

Bệnh Crohn (C.D)

Viêm lóet đại tràng (UC : Ulcerative Colitis)
2- Viêm đại tràng mãn do amib
3- Lao ruột
4- Viêm đại tràng do xạ trò
BỆNH ĐẠI TRÀNG DO VIÊM (IBD)

ĐẠI CƯƠNG :

Gặp rất nhiều ở Phương tây / USA

Châu Á : ÍT GẶP.

Nam = Nữ

Hai đỉnh 15 -30 tuổi / 60-70 tuổi.

Việt nam :

HIẾM

Chủ yếu : VIÊM LÓET ĐẠI TRÀNG

Crohn : RẤT HIẾM.
SINH LÝ BỆNH - IBD


NGUYÊN NHÂN : CHƯA RÕ

SINH BỆNH HỌC:

TƯƠNG TÁC YẾU TỐ DI TRUYỀN – MÔI
TRƯỜNG

HỌAT HÓA Lympho T(CD4) / niêm mạc ống tiêu hóa
 DÒNG THÁC PHẢN ỨNG VIÊM
BIỂU HIỆN LÂM SÀNG - IBD

TIÊU HÓA :

CÓ KHUYNH HƯỚNG TỪNG ĐT CẤP- XEN KẼ
CÁC ĐT LUI BỆNH.

CÁC TRIỆU CHỨNG :

Đau quặn theo khung đại tràng

Tiêu chảy – táo bón

Thay đổi thói quen đi cầu (CHANGE BOWEL
HABIT)

Hội chứng lỵ

XUẤT HUYẾT TIÊU HÓA DƯỚI.

BIỂU HIỆN NGÒAI TIÊU HÓA

BIỂU HIỆN NGÒAI TIÊU HÓA - IBD
VIÊM LÓET ĐẠI TRÀNG CROHN
Khớp : Viêm cột sống dính
khớp, viêm quanh khớp
- THIẾU B12
- SỎI MẬT
- SỎI THẬN.
Da : Hồng ban nút
Mắt : Viêm kết mạc, viêm
mống mắt
Gan mật : Viêm gan mãn tự
miễn, viêm xơ đường mật, k
đường mật
Thận : viêm đài bể thận, sỏi
thận
HOÀNG BAN NUÙT
VIEÂM LÖÔÕI DO THIEÁU B12
KHÁM LÂM SÀNG - IBD

TOÀN THÂN :

Có thể sốt nhẹ.

Gầy sút / thiếu máu.

Môi lưỡi khô. Tim nhanh.

TIÊU HÓA :

Ấn đau hố chậu Trái


n đau hố chậu Phải , đề kháng như VRT ( Crohn)

Khối u / HCP (Crohn)

Dò / abces/ sẹo quanh hậu môn (Crohn)
SEẽO + DOỉ HAU MON - CROHN
SO SÁNH VIÊM LÓET ĐT - CROHN
VIÊM LÓET ĐẠI TRÀNG CROHN
Đau bụng : quặn, bụng dưới,
giảm khi đi cầu
Đau : cố đònh, bụng dưới P,
HCP, không giảm sau đi cầu
Thường đi cầu máu It đi cầu máu
Bụng bình thường Thường có bán tắc + mass bụng
Chỉ tổn thương ở đại tràng Tổn thương ống tiêu hóa
Sang thương : Liên tục từ trực
tràng  manh tràng
(continuous)
Có đọan BT, có đọan có sang
thương (skipped lesions)
Mô học : sang thương niêm
mạc, hình thành hốc (crypt) ,
abces
-Sang thương tòan bộ thành ống
tiêu hóa , có granulome
- Có sẹo, có dò .
GPB
BEÄNH
CROHN

GRANULOME