Bài giảng Pháp Luật Đại Cương Đại học Quốc Gia Hồ Chí Minh

PHÁPLUẬT ĐẠI CƯƠNG
BIÊN SOẠN:
Ths. HàThị ThùyDương
KHÁI QUÁT NỘI DUNG MÔN HỌC
Phápluậtcóvòtrí, vaitròhếtsứcquantrọng
trongđờisốngxãhội.
áPhápluậtđượcápdụngđểgiảiquyếthầu
hếtcácmốiquanhệxãhội.
Nắmvữngphápluật sẽgiúpmọingườiứng
xử, chấphànhtốtcácquònhPhápluật, kỷ
cươngxãhộiđượcbảảm.
BộGiáodục& ĐàotạoquònhPhápluật
đạicươnglàmônhọccơbản, cầnthiết
trangbòchosinhviênởbậcđạihọc.
HọcphầnPhápluậtđạicươngnghiêncứu
cáckháiniệmcơbản, cácphạmtrùchung
nhấtvềNhànướcvàPhápluậtdướigócđộ
củakhoahọcpháplý
MỤC TIÊU CỦA MÔN HỌC
Trangbòchosinhviênnhữnglýthuyết
chungvềkháiniệmcơbảncủakhoahọc
pháplývềNhànướcvàPhápluật, những
nộidung cơbảncủacácngànhluậtgốc
nhưHiếnpháp, Hànhchính, Dânsự, hìnhsự
tronghệthốngPhápluậtViệtNam.
TrangbòchosinhviênkiếnthứcPhápluật
chuyênngànhgiúpsinhviênbiếtápdụng
Phápluậttrongcuộcsốnglàmviệccủa
mình, nhấtlàđốivớisinhviênkhoaKinhtế
vừacầnnhữnglýluậncơbảnvềPhápluật
lẫnPhápluậtchuyênngànhvềkinhdoanh.

Thông qua nhữngkiếnthứcgiúp
sinhviênnắmđược
Phươngpháptìmkiếmsưutầm, hệthống
hóacácvănbảnquyphạmPhápluậtmà
Nhànướcđãban hành
Phươngpháptiếpcậnmộtvănbảnquy
phạmPhápluật, cáchthứcápdụngmột
vănbảnPhápluậtvàocuộcsống.
Thông qua việchọctập, nghiêncứucác
vấnđềchungvềNhànướcvàPhápluật
giúpngườihọcnângcaosựhiểubiếtvềvai
trò, sựquantrọngcủaNhànướcvàPháp
luậttrongđờisống, đểluôncótháiđộtuân
thủnghiêmchỉnhPhápluậtNhànước, từđó
cóýthứcđầủvềbổnphậnvànghóavụ
củamộtcôngdânđốivớiquốcgia.
YÊU CẦU CỦA MÔN HỌC
MônhọcPhápluậtđạicươnglàmônhọc
trongchươngtrìnhkhungcủaBộ, đượcquy
đònhlà3 tínchỉ, tươngđương45 tiết, được
dạychosinhviênnămthứnhất. Điềukiện
tiênquyếtđểhọctốtmônPhápluậtđại
cươnglàSinhviêncầnđượctrangbò kiến
thứccácmônhọcthuộcbộmôntriếtMác-
Lêninnhư:
TriếthọcMác-Lênin.
KinhtếchínhtròMác-Lênin.
TÀI LIỆU HỌC TẬP
1.GiáotrìnhLýluậnchungvềNhànướcvà
phápluật-ĐạihọcLuậtHàNội, năm2005.

2.Phápluậtđạicương-PhạmHồngThái,
ĐinhVănMậu, VũĐứcĐán, LươngThanh
Cường, NXB TổnghợpTPHCM, năm2004.
3.BộluậtDânsự2005
4.HiếnphápnướcCHXHCN ViệtNam 1992
5.BộluậtHìnhsự1999
6.Pháplệnhxửlývi phạmhànhchính2002
7.BộluậtTốtụngdânsự
8.Bộluậttốtụnghìnhsự
9. BaùoPhaùpluaät
10. Trangweb củaQuốchội, Chínhphủ và
cácBộngànhcóliênquan( tìmkiếmqua
google)
NHIỆM VỤCỦA SINH VIÊN
ĐểhọctốtmônhọcPhápluậtđạicương
sinhviênphảiluôntheodõivàcậpnhậtcác
vănbảnPhápluậtmớiban hànhcủaNhà
nướctừđónhậnthứcđượcmốiquanhệ
giữaPhápluậtvớixãhội, biếtcáchvận
dụngPhápluậttrongcuộcsốnglàmviệcvà
họctậpcủamỗisinhviên.
CẤU TRÚC CHƯƠNG TRÌNH
GIỚI THIỆU MÔN HỌC
CHƯƠNG 1: Nhữngvấnđề cơ bảnvềNhà
nước
CHƯƠNG 2: Nhữngvấnđề cơ bảnvềpháp
luật
CHƯƠNG 3: Quyphạmphápluậtvàvănbản
QPPL
CHƯƠNG 4: Quanhệphápluật

CHƯƠNG 5: Vi phạmphápluậtvàtrách
nhiệmpháplý
CHƯƠNG 6: Phápchế Xãhộichủ nghĩa
CHƯƠNG 7: Hệ thốngphápluậtViệt Nam
CHƯƠNG 8: Luật Hieánphaùp
CHƯƠNG 9: LuậtHànhchính
CHƯƠNG 10: LuậtDânsự
CHƯƠNG 11: LuậtTốtụngdânsự
CHƯƠNG 12: LuậtHìnhsự
CHƯƠNG 13: LuậtTốtụnghìnhsự
ÔN TẬP
CHƯƠNG 1
NHỮNG VẤN ĐỀ CƠ BẢN VỀ
NHÀ NƯỚC
MỤC TIÊU
F HiểurõsựhìnhthànhNhànướctrongxã
hộivàbảnchấtcủaNhànướctheoquan
điểmhọcthuyếtMác-Lênin.
F NhữngđặctrưngcơbảncủaNhànước.
F Phân biệtđượccáckiểuNhànước
tronglòchsửpháttriểnxãhội.
F Phân biệtvàxácđònhđượccáchình
thứcNhànướctronglòchsửcũngnhưhiện
nay trênthếgiới.
NỘI DUNG
1.NguồngốcNhànước
2.BảnchấtNhànước
3.ĐặcđiểmcủaNhànước
4.ChứcnăngcủaNhànước
5.BộmáyNhànước

6.HìnhthứcNhànước
7.KiểuNhànước
NGUỒN GỐC CỦA NHÀNƯỚC
Mộtsốquanđiểmvềnguồngốccủa
nhànước
Thuyếtthầnhọc: Thượngđếlàngườisắp
đặtmọitrậttựxãhội, nhànùclàdo
đấngtốicaosánglập, thểhiệnýChúa;
do vậyquyềnlựcnhànướclàhiệnthân
quyềnlựccủaChúa, làvónhcửu
Thuyếtgiatrưởng: Nhànướcrờitừgia
đình, làhìnhthứctổchứctựnhiêncủời
sốngcon người, quyềnlựcnhànướcvề
thựcchấtcũnggiốngnhưquyềnlựccủa
ngườiđứngđầugiình
Thuyếtkhếướcxãhội: sựrờicủanhà
nướclàkếtquảcủakhếướcđượckýkết
giữanhữngcon ngườisốngtrongtrạng
tháitựnhiênkhôngcónhànước; vìvậy
nhànướcphảnánhlợiíchcủacácthành
viêntrongxãhộivàmỗithànhviênđều
cóquyềnyêucầunhànướcphụcvụvà
bảovệlợiíchcủahọ
HọcthuyếtMac –Lênin: Nhànướclàlực
lượngnảysinhtừxãhội, làsảnphẩm
củaxãhộiloàingười; Nhànướcchỉxuất
hiệnkhixãhộiđãpháttriểnđếnmộttrình
độnhấtđònhvàtiêuvongkhinhữngđiều
kiệnkháchquanchosựtồntạicủanó
mấtđi.

SỰ XUẤT HIỆN NHÀ NƯỚC
Xãhộicộngsảnnguyênthủydựatrênchế
độcônghữuvềtưliệusảnxuất, ởđókhông
cógiaicấp, quyềnlựcnhànướcvàpháp
luật
-Nềnkinhtếtựnhiênđượcthaybằngnên
kinhtếsảnxuất, xãhộitrảiqua 3 lầnphân
cônglaộngxãhội:
+ Chănnuôitáchkhỏitrồngtrọt
+ Thủcôngnghiệptáchkhỏinôngnghiệp
+ Buônbánpháttriểnvàthươngnghiệpxuất
hiện
Cùngvớitiếntrìnhnàylàsựphânhoátàisản
nảysinh, chếđộtưhữurời
Nhànướcxuấthiệntrựctiếptừchếđộcộng
sảnnguyênthủy, Nhànướcchỉxuấthiệnở
nơinàovàlúcnàãxuấthiệnsựphân
chiaxãhộithànhgiaicấp, vìvậyNhànước
làmộthiệntượngthuộcvềbảnchấtcủaxã
hộicógiaicấp.
+ Tiềnđềkinhtế: Chếđộtưhữu
+ Tiềnđềxãhội: Sựphânchiaxãhội
thànhgiaicấp
-
Cáchìnhthứccơbảncủasựxuấthiện
Nhànước:
+ NhànướcAten
+ NhànướcGiecmanh
+ NhànướcRômacổđại
+ NhànướcPhươngĐôngcổđại

-
KHÁI NIỆM NHÀ NƯỚC
Nhànướclàmộttổchứcđặcbiệt
củaquyềnlựcchínhtrò, cóbộmáy
chuyêntráchđểcưỡngchếvàthực
hiệncácchứcnăngquảnlýxãhội
nhằmthựchiệnvàbảovệtrướchết
lợiíchcủagiaicấpthốngtròtrong
xãhộicógiaicấpđốikháng, của
giaicấpcôngnhânvànhândân
laộngdướisựlãnhđạocủa
ĐảngCộngsảntrongxãhội–XHCN.
-
BẢN CHẤT CỦA NHÀ NƯỚC
Bảnchấtgiaicấp
Nhànướclàbộmáycưỡngchếđặcbiệt
nằmtrongtaycủagiaicấpcầmquyền, là
bộmáytrấnápđặcbiệtcủagiaicấpnày
đốivớigiaicấpkhác, thểhiệntrêncảba
mặt: thốngtròvềkinhtế, chínhtròvàtư
tưởng.
-
Bảnchấtxãhội
Nhànướcbảảmcácgiátròxãhộicủa
cuộcsốngcộngđồng, trậttựan toànxã
hội, ổnđònhvàpháttriển, giảiquyếtcác
côngviệcmangtínhchấtxãhội
-
BẢN CHẤT CỦA NHÀNƯỚC CỘNG HÒA
XÃ HỘI CHỦNGHĨA VIỆT NAM

BảnchấtcủaNhànướccộnghòaxãhộichủnghóa
ViệtNam
-BảnchấtcủaNhànướcmangthuộctínhgiai
cấp. VìvậyNhànướcxãhộichủnghóalàNhà
nướcdo giaicấpcôngnhânvànhândânlaộng
lãnhđạo, nhằmthựchiệnnhữnglợiíchcủagiai
cấpmìnhvàđồngthờimanglạilợiíchchotấtcả
cáctầnglớpkháctrongxãhội.
Theo Hiếnpháp1992 quònh: “Nhànướccộng
hòaxãhộichủnghóaViệtNam làNhànướcpháp
quyềnxãhộichủnghóa, củanhândân, do nhân
dânvàvìnhândân”.
-
-
BảnchấtNhànướccủanhândân, do
nhândânvàvìnhândânđượcthểhiện
nhưsau:
-NhànướctalàNhànướccủatấtcảcácdântộc
trongquốcgiaViệtNam, làbiểuhiệntậptrungcủa
khốiđoànkếtcácdântộc.
-QuyềnlựcNhànướcthuộcvềnhândân, thểhiện
qua việcthiếtlậpnênNhànướcbằngquyềnbầucử
cáccơquanquyềnlựcNhànướccủanhândân;
thựchiệnquyềnlựcNhànướcbằngcáchìnhthức
giámsát, kiểmtra, khiếukiệncácquyếtđònhcủa
cơquanNhànướclàmthiệthạiquyềnlợicủadân.