quy luật phủ định của phủ định

MỤC LỤC
MỞ ĐẦU 1
NỘI DUNG
I. LÍ LUẬN CHUNG: PHÉP BIỆN CHỨNG VỀ PHỦ ĐỊNH Error: Reference
source not found
1. Khái niệm về phủ định và phủ định biện chứng Error: Reference source
not found
1.1. Phủ định
Error: Reference source not found
1.2. Phủ định biện chứng
Error: Reference source not found
2. Các đặc trưng cơ bản của phủ định biện chứngError: Reference source not
found
2.1. Tính khách quan
Error: Reference source not found
2.2. Tính kế thừa
Error: Reference source not found
3. Nội dung quy luật phủ định của phủ định. Error: Reference source not
found
3.1. Khái niệm phủ định của phủ định.
Error: Reference source not found
3.2. Phủ định của phủ định – Con đường “Xoáy ốc” của sự phát triển.
Error: Reference source not found
4. Ý nghĩa phương pháp luận Error: Reference source not found
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
II. VẬN DỤNG: KẾ THỪA VÀ PHÁT TRIỂN SÁNG TẠO CÁC GIÁ TRỊ
TRUYỀN THỐNG TRONG BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA HIỆN NAY Error:
Reference source not found
1. Giá trị truyền thống trong lịch sử phát triển dân tộc Việt Nam. Error:
Reference source not found
2. Thách thức đặt ra cho những giá trị truyền thống trong quá trình hội nhập văn

hóa và thế giới. Error: Reference source not found
3. Sự vận dụng quy luật phủ định của phủ định vào việc kế thừa và phát triển
sáng tạo các giá trị truyền thống. Error: Reference source not found
KẾT LUẬN Error: Reference source not found
DANH MỤC SÁCH THAM KHẢO 13
2
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
MỞ ĐẦU
Heraclitus – Nhà biện chứng nổi tiếng của Hy Lạp cổ đại đã từng đưa ra luận
điểm bất hủ: “Không ai có thể tắm hai lần trên cùng một dòng sông”. Vận động và
phát triển là đặc trưng mang tính quy luật của mọi sự vật, hiện tượng trong tự
nhiên, xã hội và tư duy. Trong đó, phát triển là sự vận động theo khuynh hướng đi
lên từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp,… Kết quả của quá trình đó là sự ra
đời của các sự vật mới, hoàn thiện hơn sự vật cũ. Trong quá trình này, những yếu
tố tích cực của cái cũ được giữ lại, cải biến để tham gia vào cái mới với tư cách là
yếu tố cấu thành của nó. Không có một sự vật nào ra đời từ hư vô, mỗi sự vật mới
ra đời luôn kế thừa những yếu tố của cái cũ mà nó phủ định. Cứ như vậy, mọi sự
vật, hiện tượng luôn luôn vận động. đó chính là quy luật chung của sự phát triển.
Sự vận động của những giá trị truyền thống của dân tộc ta cũng không nằm
ngoài quy luật đó. Và toàn cầu hóa cũng là một xu thế, một quy luật không thể
cưỡng lại của tất cả các quốc gia. Việt Nam đã chủ động hội nhập vào xu thế ấy -
một thái độ tích cực khẳng định đường hướng có chiến lược của Đảng và Nhà
nước. Nhưng, hội nhập với thế giới, nghĩa là ra với đại dương với nhiều sóng to
gió lớn. Trong đại dương ấy có biển cả văn hóa của toàn nhân loại, những giá trị
truyền thống của ta nhỏ bé như những hạt muối trong lòng biển sâu rất dễ bị những
cơn phong ba thách thức nhấn chìm và tan biến. Sự vận động của truyền thống và
những giá trị truyền thống của ta đang gặp nhiều thách thức, làm thế nào để “hòa
nhập mà không hòa tan” là một trong những vấn đề cấp bách cần phải giải quyết để
chúng ta có thể kế thừa và phát triển sáng tạo các giá trị truyền thống dân tộc trong
bối cảnh toàn cầu hóa hiện nay. Bài tiểu luận gói gọn trong 13 trang nhằm thực

hiện những mục đích và nhiệm vụ sau:
• Làm rõ vấn đề giá trị truyền thống ở Việt Nam trong bối cảnh toàn cầu hóa.
• Vận dụng quy luật phủ định của phủ định vào việc kế thừa và phát triển
sáng tạo các giá trị truyền thống dân tộc.
• Trên cơ sở lý luận và thực tiễn đã nghiên cứu, đề xuất các giải pháp nhằm
kế thừa và phát triển sáng tạo các giá trị truyền thống dân tộc.
3
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
I. LÍ LUẬN CHUNG: PHÉP BIỆN CHỨNG VỀ PHỦ ĐỊNH
* Vị trí của quy luật:
• Là một trong ba quy luật cơ bản của phép biện chứng duy vật.
• Quy luật này chỉ ra khuynh hướng vận động phát triển của sự vật, hiện
tượng, tính tất yếu của sự ra đời cái mới, mối liên hệ giữa cái cũ và cái mới.
1. Khái niệm về phủ định và phủ định biện chứng
1.1.Phủ định
Bất cứ sự vật, hiện tượng nào trong thế giới đều trải qua quá trình phát sinh,
phát triển và diệt vong. Sự vật cũ mất đi được thay thế bằng sự vật mới. Sự thay
thế đó được gọi là phủ định.
Vậy, phủ định là sự thay thế sự vật này bằng sự vật khác trong quá trình vận
động và phát triển.
1.2.Phủ định biện chứng
Trong lịch sử triết học, tùy theo thế giới quan và phương pháp luận, các nhà
triết học và các trường phái triết học có quan niệm khác nhau về phủ định. Có quan
điểm cho rằng, sự vật mới ra đời thay thế sự vật cũ hầu như lặp lại toàn bộ quá
trình của sự vật cũ. Có quan điểm coi sự phủ định là sự diệt vong hoàn toàn của cái
cũ, do nguyên nhân bên ngoài, chấm dứt hoàn toàn sự vận động và phát triển của
sự vật. Chủ nghĩa duy vật biện chứng, cho rằng sự chuyển hóa từ những thay đổi
về lượng dẫn đến những thay đổi về chất, sự đấu tranh thường xuyên của các mặt
đối lập làm cho mâu thuẫn được giải quyết, từ đó dẫn đến sự vật cũ mất đi, sự vật
mới ra đời. Sự thay thế diễn ra liên tục tạo nên sự vận động và phát triển không

ngừng của sự vật. Sự vật mới ra đời là kết quả của phủ định sự vật cũ. Điều đó
cũng có nghĩa sự phủ định là tiền đề, điều kiện cho sự phát triển liên tục, cho sự ra
đời của cái mới thay thế cái cũ. Đó là phủ định biện chứng.
Phủ định biện chứng là phạm trù triết học dùng để chỉ sự phủ định tự thân, tạo
cơ sở, tiền đề cho sự vận động, phát triển tiếp theo.
4
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
2. Các đặc trưng cơ bản của phủ định biện chứng
2.1.Tính khách quan
Phủ định biện chứng mang tính khách quan vì nguyên nhân cúa sự phủ định
nằm ngay trong bản thân sự vật. Đó chính là kết quả giải quyết những mâu thuẫn
bên trong sự vật, nhờ đó mà sự vật luôn phát triển. Tất nhiên, mỗi sự vật có
phương thức phủ định riêng tùy thuộc vào sự giải quyết mâu thuẫn của bản thân
chúng. Điều đó cũng có nghĩa, phủ định biện chứng không phụ thuộc vào ý muốn,
ý chí của con người. Con người chỉ có thể tác động làm cho quá trình phủ định ấy
diễn ra nhanh hay chậm trên cơ sở nắm vững quy luật phát triển của sự vật.
2.2.Tính kế thừa
Phủ định biện chứng mang tính kế thừa vì phủ định biện chứng là kết quả của
sự phát triển tự thân của sự vật, nên nó không thể là sự thủ tiêu, sự phá hủy hoàn
toàn cái cũ. Cái mới chỉ có thể ra đời trên nền tảng của cái cũ, là sự phát triển tiếp
tục của cái cũ trên cơ sở gạt bỏ những mặt tiêu cực, lỗi thời, lạc hậu của cái cũ và
chọn lọc, giữ lại, cải tạo những mặt còn thích hợp, những mặt tích cực, bổ sung
những mặt mới phù hợp với hiện thực. Sự phát triển chẳng qua chỉ là sự biến đổi
trong đó giai đoạn sau bảo tồn cả những mặt tích cực được tạo ra ở giai đoạn trước
và bổ sung thêm những mặt mới phủ hợp với hiện thực.
Trong quá trình phủ định biện chứng, sự vật khẳng định lại những mặt tốt, mặt
tích cực và chỉ phủ định những cái lạc hậu, cái tiêu cực. Do đó, phủ định đồng thời
cũng là khẳng định.
Những điều phân tích trên cho thấy, phủ định biện chứng không chỉ là sự khắc
phục cái cũ, mà còn là sự liên kết giữa cái cũ và cái mới, sự vật cũ với sự vật mới,

giữa sự khẳng định với sự phủ định, quá khứ với hiện thực, truyền thống và hiện
đại… Phủ định biện chứng là mắt khâu tất yếu của mối liên hệ và sự phát triển.
5
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
3. Nội dung quy luật phủ định của phủ định.
3.1.Khái niệm phủ định của phủ định.
Phủ định của phủ định là sự phủ định đã trải qua một số lần phủ định biện
chứng, dẫn tới sự ra đời của một sự vật, hiện tượng mới dường như quay trở lại
điểm xuất phát nhưng trên cơ sở mới cao hơn, hoàn thành một chu kỳ phát triển.
Ph.Ăngghen đã đưa ra một ví dụ để hiểu về quá trình phủ định này: “Hãy lấy
ví dụ hạt đại mạch. Có hàng nghìn triệu hạt đại mạch giống nhau được xay ra,
nấu chín và đem làm bia, rồi tiêu dùng đi. Nhưng nếu một hạt đại mạch như thế
gặp những điều kiện bình thường đối với nó, nếu nó rơi vào một miếng đất thích
hợp, thì nhờ ảnh hưởng của sức nóng và độ ẩm, đối với nó sẽ diễn ra một sự biến
hóa riêng, nó nảy mầm: hạt đại mạch biến đi, không còn là hạt đại mạch nữa, nó
bị phủ định, bị thay thế bởi cái cây do nó đẻ ra, đấy là sự phủ định hạt đại mạch.
Nhưng cuộc sống bình thường của cây này sẽ như thế nào? Nó lớn lên, ra hoa, thụ
phấn và cuối cùng sinh ra những hạt đại mạch mới, và khi hạt đại mạch đó chín
thì thân cây chết đi, bản thân nó bị phủ định. Kết quả của sự phủ định này là
chúng ta lại có một hạt đại mạch như ban đầu, nhưng không phải chỉ là một hạt
mà nhiều gấp mười, hai mươi, ba mươi lần”
1
.
Ví dụ trên cho thấy, từ sự khẳng định ban đầu (hạt đại mạch ban đầu), trải qua
sự phủ định lần thứ nhất (cây phủ định hạt) và sự phủ định lần thứ hai (những hạt
mới phủ định cây), sự vật dường như quay trở lại sự khẳng định ban đầu (hạt đại
mạch), nhưng trên cơ sở cao hơn (số lượng hạt nhiều hơn, chất lượng cũng thay đổi).
Sự phủ định của phủ định của các sự vật là không giống nhau tùy hoàn cảnh,
thời gian, địa điểm và bối cảnh lịch sử. Một sự vật có thể trải qua nhiều lần phủ
định nhưng quy làm hai giai đoạn chính (hai lần phủ định cơ bản):

• Sự vật mới có những đặc điểm đối lập với cái trước.
• Khôi phục đặc trưng, thuộc tính nhưng ở một nấc cao hơn dựa trên cơ sở kế
thừa cái cũ.
Phủ định của phủ định có tính khách quan, tính kế thừa và tính chu kì.
3.2.Phủ định của phủ định – Con đường “Xoáy ốc” của sự phát triển.
1
. C.Mác và Ph. Ăngghen: Toàn tập, Nxb. Chính trị quốc gia, Hà Nội 1994, t.20, tr.193.
6
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
Quá trình phủ định của phủ định làm cho sự vật, hiện tượng có sự thay đổi căn
bản về chất nhưng không chấm dứt sự vận động, phát triển của sự vật, hiện tượng.
Điểm kết thúc của chu kì này đồng thời là điểm khởi đầu cho chu kì tiếp theo.
Thế giới luôn luôn vận động và phát triển, dây chuyền của sự phủ định biện
chứng là vô tận. Mỗi lần phủ định là một sự vật mới ra đời. Sự vật mới không tồn
tại vĩnh viễn mà nó là tiền đề cho cái mới hơn ra đời. Tuy nhiên, sự phát triển
không đi theo con đường thẳng tấp, đơn giản mà diễn ra quanh co, phức tạp. Lênin
gọi sự phát triển tiến lên là theo hình “xoắn ốc”.
Sự phát triển theo đường “xoắn ốc” là sự biểu thị đầy đủ các đặc trưng của quá
trình phát triển biện chứng của sự vật: tính kế thừa, lặp lại nhưng không quay lại,
tính chất tiến lên của sự phát triển. Mỗi vòng của đường “xoắn ốc” dường như thể
hiện sự lặp lại, nhưng cao hơn, thể hiện trình độ cao hơn của sự phát triển. Tính vô
tận của sự phát triển từ thấp đến cao được thể hiện ở sự tiếp nối nhau từ dưới lên
của các vòng trong đường “xoáy ốc”.
Từ sự phân tích đã được nêu ở trên, ta khái quát về nội dung cơ bản của quy
luật phủ định như sau:
Quy luật phủ định của phủ định nêu lên mối quan hệ, sự kế thừa giữa cái khẳng
định và cái phủ định, nhờ đó phủ định biện chứng là điều kiện cho sự phát triển. Nó
duy trì và giữ gìn nội dung tích cực của các giai đoạn trước, lặp lại một số đặc điểm
cơ bản của cái xuất phát, nhưng trên cơ sở mới cao hơn. Do vậy, sự phát triển có
tính chất tiến lên không phải theo đường thẳng mà là theo đường “xoắn ốc”.

7
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
3. Ý nghĩa phương pháp luận
• Quy luật giúp chúng ta nhận thức đúng đắn về xu hướng phát triển của sự
vật. Quá trình đó không bao giờ đi theo một đường thẳng mà diễn ra quanh co,
phức tạp, trong đó bao gồm nhiều chu kì khác nhau. Chu kì sau bao giờ cũng tiến
bộ hơn chu kì trước. Ở mỗi chu kì, sự vật có những đặc điểm riêng biệt nên chúng
ta phải hiểu những đặc điểm đó để có thể tác động phù hợp với yêu cầu phát triển.
• Quy luật cho ta cơ sở lý luận để hiểu biết về sự ra đời của cái mới. Cái mới
nhất định sẽ thay thế cái cũ, cái tiến bộ nhát định chiến thắng cái lạc hậu, cái mới
ra đời từ cái cũ. Do đó trong hoạt động của mình, con người phải biết kế thừa tinh
hoa cái cũ, tránh thái độ phủ định sạch trơn.
• Trong công tác chúng ta cần phát hiện ra và quý trọng cái mới, phải tin
tưởng vào tương lai phát triển của cái mới, mặc dù lúc đầu nó còn yếu ớt, ít ỏi,
phải ra sức bồi dưỡng, phát huy cái mới, tạo điều kiện cho nó chiến thắng cái cũ.
• Trong khi đấu tranh với cái cũ, chúng ta phải biết sàng lọc, biết giữ lấy
những gì tích cực, có giá trị của cái cũ, biết cải tạo cái cũ cho phù hợp với điều
kiện mới.
• Vừa phải chống lại thái độ hư vô chủ nghĩa trong khi nhìn nhận lịch sử, đánh
giá quá khứ, vừa phải chống lại thái độ bảo thủ, khư khư giữ lại cả những gì đã lỗi
thời cản trở bước tiến của lịch sử.
8
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
II. VẬN DỤNG: KẾ THỪA VÀ PHÁT TRIỂN SÁNG TẠO CÁC GIÁ TRỊ
TRUYỀN THỐNG TRONG BỐI CẢNH TOÀN CẦU HÓA HIỆN NAY
1. Giá trị truyền thống trong lịch sử phát triển dân tộc Việt Nam.
Mỗi dân tộc dù ở trình độ văn minh cao hay thấp đều có những giá trị truyền
thống đặc trưng riêng. Việt Nam chúng ta cũng vậy. Hệ thống giá trị đó là sự kết
tinh tất cả những gì tốt đẹp nhất được chắt lọc qua nhiều thời đại lịch sử để tạo nên
bản sắc riêng của một dân tộc. Giá trị truyền thống ấy được ông cha ta truyền lại

cho thế hệ sau từ đời này sang đời khác và trở thành một động lực nội sinh phát
triển đất nước. Những giá trị ấy có thể trong các lĩnh vực như hội họa, điêu khắc,
kiến trúc, âm nhạc…, cũng có thế đó là chuẩn mực hành vi đạo đức, tư tưởng,
phong tục tập quán, thói quen lối sống và cách ứng xử…như lòng yêu nước nồng
nàn; tinh thần đoàn kết; lòng nhân ái, khoan dung, trọng tình nghĩa, đạo lý; đức
tính cần cù, sáng tạo trong lao động; tinh tế trong cư xử, giản dị trong lối sống
Có thể những nước phương Đông cũng có những truyền thống trên, song tính
giá trị, tính ổn định và tính lưu truyền đã tạo nên dáng vẻ riêng của nền văn hóa
truyền thống Việt Nam. Tất cả được minh chứng rõ ràng trong công cuộc dựng
nước và giữ nước của dân tộc. Ngay từ buổi bình minh sơ khai, nước ta đã phải trải
qua không biết bao nhiêu cuộc chiến tranh. Những kẻ thù của chúng ta đều có vóc
dáng to lớn và hung bạo: Trung Hoa rộng lớn, thực dân Pháp, đế quốc Mỹ… Khi
đặt chân xâm lăng nước ta, chúng luôn ôm một giấc mộng đồng hóa: trong 1000
năm Bắc thuộc, ta đã phải học chữ Hán, Trung Quốc đã truyền bá Nho giáo, bắt
dân ta phải theo tập tục, cách sống và suy nghĩ của họ; rồi đến thực dân Pháp,
chúng mở các trường dạy học tiếng Pháp, luôn rêu rao rằng muốn khai sáng cho
dân “A-na-mít” nhưng thực chất là muốn đồng hóa dân ta, đào tạo tay sai cho
chúng… Thế nhưng những gì chúng làm đều không thành, giấc mộng mãi chỉ là
giấc mộng. Nhân dân ta với ý chí kiên cường và nội lực vững chắc là những giá trị
truyền thống từ ngàn xưa đã chiến thắng vinh quang trước những âm mưu thâm
độc nhất. Những giá trị truyền thống của chúng ta đã luôn được sống, được tồn tại
và giữ gìn trong đời sống của nhân dân và có một vai trò hết sức to lớn, là chỗ dựa
không thể thiếu của dân tộc trên con đường đi đến tương lai.
9
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
2. Thách thức đặt ra cho những giá trị truyền thống trong quá trình hội nhập
văn hóa và thế giới.
Không ai phủ nhận “Toàn cầu hoá và hội nhập” đã giúp đời sống văn hóa tinh
thần của nhân dân ta được nâng cao, được mở rộng, phong phú đa dạng và giàu có
hơn nhiều. Nhưng cái gì cũng có hai mặt, bên cạnh những mặt tốt đó, thì nhiều mặt

tiêu cực của đời sống xã hội cũng nảy sinh. Những chuẩn mực mới lạ trong đời
sống tinh thần hình thành , có thể dẫn đến "sự va chạm" giữa lối sống, lối tư duy
hiện đại với lối sống và tư duy truyền thống: Lối sống và cách tư duy hoà với thiên
nhiên, tình cảm cộng đồng tình làng nghĩa xóm dường như "mặc cảm" với lối sống
đô thị và toán tính kinh tế có tính cá nhân, nếp sống thanh bình dễ "dị ứng” với
nhịp độ gấp gáp của tác phong công nghiệp, ứng xử tình cảm nghiêng về đạo đức
thường tương phản với văn hoá trí tuệ và nền pháp lý chặt chẽ, lối sống tiêu xài
không mấy phù hợp với truyền thống thanh đạm của con người Việt Nam…
Riêng về lĩnh vực văn học nghệ thuật, hơn 20 năm hội nhập thì văn chương
nghệ thuật thế giới ồ ạt tràn vào nước ta, cả những tác phẩm hay và những tác
phẩm dở. Văn hóa bạo lực, không lành mạnh ngang nhiên thách thức những thuần
phong mỹ tục, những món hàng ăn liền rẻ tiền tấn công những giá trị sâu sắc, thâm
nghiêm Những tính chất văn chương nghệ thuật ngoại lai đó đôi khi còn có sức
mạnh chiếm lĩnh hẳn một bộ phận làm nhiệm vụ sáng tạo, biểu diễn và một “bộ
phận công chúng nhất là khá đông đảo giới trẻ “đồng thanh tương ứng đồng khí
tương cầu” khá rầm rộ.
Phép biện chứng duy vật và thực tiễn xã hội cho thấy, đời sống tinh thần có
cuộc sống độc lập của nó so với nền tảng vật chất xã hội. Văn hoá, một khi ra đời,
dù là xuất phát từ tồn tại kinh tế, từ đời sống vật chất, nó trở thành thực thể độc lập
với cơ sở kinh tế - xã hội. Thực tế đã chứng minh, những hệ tư tưởng, chính trị,
văn hoá đã đóng vai trò điều chỉnh và qui định chiều hướng vận động của xã hội.
Ngày nay, loài người càng nhận rõ rằng, văn hoá không chỉ là cái phái sinh của
điều kiện kinh tế - xã hội, mà còn là động lực nội sinh của sự phát triển đó. Chỉ khi
nội lực ấy dồi dào, mạnh mẽ thì đất nước mới vững bền được.
10
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
3. Sự vận dụng quy luật phủ định của phủ định vào việc kế thừa và
phát triển sáng tạo các giá trị truyền thống.
Những giá trị truyền thống là những giá trị gốc, căn bản, cốt lõi, những giá trị
hạt nhân của dân tộc Việt Nam. Những giá trị hạt nhân đó không phải tự nhiên mà

có, nó được tạo thành dần dần và được khẳng định trong quá trình lịch sử xây
dựng, củng cố và phát triển của nhà nước ta. Những giá trị đó không phải là không
thay đổi trong quá trình lịch sử. Có những giá trị cũ, lỗi thời bị xóa bỏ, và có
những giá trị mới, tiến bộ được bổ sung vào. Có những giá trị tiếp tục phát huy tác
dụng, dưới những hình thức mới. Dân tộc Việt Nam, với tư cách là chủ thể sáng
tạo, thường xuyên kiểm nghiệm những giá tri hạt đó, quyết định những thay đổi và
bổ sung cần thiết, tái tạo những giá trị đó từ thế hệ này sang thế hệ khác.
Không nên có tư tưởng tĩnh tại và siêu hình đối với những giá trị hạt nhân đó,
thậm chí đối với những giá trị mà chúng ta vốn cho là thiêng liêng nhất. Nếu dân
tộc không có ý thức giữ gìn, bồi dưỡng, tái tạo để trao truyền từ thế hệ này sang thế
hệ khác thì chúng cũng bị mai một và tàn lụi đi.
Hãy thử so sánh bản sắc chủ nghĩa yêu nước Việt Nam trong những người cuộc
Cách mạng Tháng tám sôi sục, trong cuộc kháng chiến chống Pháp, Nhật, Mỹ với
cái gọi là "Bản sắc" chủ nghĩa yêu nước Việt Nam trong những năm tháng cuối đời
nhà Nguyễn thì thấy rõ. Hay là đối với chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời kỳ Lê -
Mạc với chủ nghĩa yêu nước Việt Nam thời Lý -Trần. Không thể nói, đấy là cùng
một bản sắc chủ nghĩa yêu nước được!
Có người hỏi có thể có những giá trị truyền thống là tiêu cực, hay là đã nói giá
trị truyền thống là nói cái gì tiến bộ, tích cực, xứng đáng được trao truyền và thừa
kế? Như trên vừa nói, không nên có cái nhìn tĩnh tại và siêu hình đối với những giá
trị truyền thống. Cái gì sống đều thay đổi và phải thay đổi. Giá trị truyền thống
cũng vậy. Giai cấp lãnh đạo phải sáng suốt và chủ động đối với quá trình diễn biến
của bản sắc dân tộc. Những giá trị nào lỗi thời phải xóa bỏ, những giá trị mới nào
cần bổ sung thêm vào, những giá trị nào cần kế thừa, nhưng dưới một hình thức
mới, và hình thức mới đó thêm ra sao? Trong những bước ngoặt lịch sử, những sự
11
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
kiện đổi đời của dân tộc ta như chiến thắng Ngô Quyền kết thúc đêm dài nghìn
năm Bắc thuộc, sự kiện Tây Sơn, Cách mạng Tháng tám , bộ phận lãnh đạo của
dân tộc thời bấy giờ phải nghiêm túc kiểm nghiệm lại những giá trị bản sắc đương

thời của dân tộc. Không phải ngẫu nhiên mà sau 10 thế kỷ Bắc thuộc, bộ phận lãnh
đạo của dân tộc thời bấy giờ đã gạt bỏ Nho giáo và chấp nhận tư tưởng Phật giáo.
Cũng với những lý do xác đáng, dân tộc ta kinh qua cuộc Cách mạng tháng Tám đã
chấp nhận hệ tư tưởng Mác - Lênin như là dòng tư tưởng chủ lưu hiện nay.
Những cuộc kiểm nghiệm như thế cũng cần được tiến hành khi xảy ra giao
thoa giữa các nền văn hóa, ví dụ giữa văn hóa Việt Nam và văn hóa Trung Hoa,
văn hóa Việt Nam và văn hóa Âu, Mỹ Thời đại hiện nay là thời đại của công
nghệ thông tin. Trái đất như bị thu nhỏ lại hàng mấy trăm lần, so với chục năm về
trước. Do đó sự giao thoa văn hóa giữa các dân tộc sống cách xa nhau là tất nhiên
và tất yếu. Qua những cuộc giao thoa đó, giá trị văn hóa của các dân tộc đều có sự
thay đổi. Thật là vô lý nếu chúng ta gạt bỏ mọi yếu tố tiến bộ và cái hay, đẹp của
văn hóa nước khác chỉ vì chúng ta sợ bị ngoại lai. Nhưng cũng sẽ là vô lý hơn, nếu
chúng ta tiếp thu hàng loạt không có phê phán mọi yếu tố của văn hóa nước ngoài,
chỉ vì chúng là mới lạ, tân kỳ.
Những yếu tố tiến bộ của văn hóa nước ngoài, một khi đã được dân tộc ta chấp
nhận và biến thành sở hữu của mình rồi, thì chúng có thể trở thành một bộ phận
của giá trị bản sắc văn hóa Việt Nam, của dân tộc Việt Nam. Không ai có thể phủ
nhận rằng, nhiều yếu tố Phật giáo, Nho giáo, mặc dù bắt nguồn từ nước ngoài,
nhưng đã trở thành bộ phận khăng khít của bản sắc dân tộc và văn hóa Việt Nam,
đã được dân tộc Việt Nam biến thành sở hữu thật sự của mình.
Tựu chung lại, cái lỗi thời nhưng không được cải tiến, cái tốt nhưng lại bị
cường điệu, cái tốt ngoại lai nhưng không được bản địa hóa nhuần nhuyễn đều có
thể biến thành tiêu cực và tạo trở ngại cho sự phát triển bình thường của nền văn
hóa dân tộc. Vì vậy, mà chúng ta cần khẳng định, rằng, những giá trị bản sắc của
dân tộc Việt Nam, của nền văn hóa Việt Nam cần phải được bộ phận lãnh đạo của
dân tộc thường xuyên kiểm nghiệm, theo dõi, gìn giữ, cải tiến, bổ sung, gạt bỏ
những cái lỗi thời, đổi mới những hình thức không còn thích hợp, tiếp thu và bản
12
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
địa hóa mọi tinh hoa của văn hóa nước ngoài khiến cho những giá trị truyền

thống của dân tộc ta phát huy tới mức cao nhất của hai tác dụng xúc tác và hội tụ,
đối với sự phát triển toàn diện và mọi mặt của dân tộc Việt Nam chúng ta. Tác
dụng xúc tác là tác dụng thúc đẩy mạnh mẽ sự phát triển. Tác dụng hội tụ là tác
dụng gắn bó, kết hợp với mặt, các yếu tố thành một hệ thống nhất.
4. Các biện pháp để giữ gìn và phát triển sáng tạo các giá trị truyền thống
• Đào tạo, bồi dưỡng một đội ngũ các nhà hoạt động trên lĩnh vực văn hóa, nghệ
thuật; những người kinh doanh có tài năng, tâm huyết với dân tộc tiếp thu văn hóa
của nhân loại làm giàu văn hóa dân tộc, giữ gìn những giá trị tinh hoa của dân tộc.
• Tổ chức các hội thảo khoa học với các tổ chức vể văn hóa, đất nước và con
người Việt Nam, qua đó thế giới hiểu được về chúng ta hơn và chúng ta có điều
kiện tiếp thu các giá trị văn hóa của nhân loại, tìm hiểu mô hình giữ gìn và phát
huy truyền thống văn hóa của các nước.
• Mở các phong trào kêu gọi toàn dân noi theo những tấm gương đạo đức như
“Cuộc vận động học và làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh”.
• Sưu tầm, chọn lọc những tác phẩm nghệ thuật đặc sắc của Việt Nam dịch ra
tiếng nước ngoài và ngược lại.
• Xóa bỏ hoàn toàn những hủ tục vẫn còn hiện hữu ở một số vùng như: tảo hôn…
• Sửa đổi cách học gạo môn Sử. Trong mỗi sự kiện, sách giáo khoa nên kể những
câu chuyện lịch sử thú vị, gắn với tên những con người, địa danh lịch sử hơn là nêu
ra những sự kiện đơn thuần và những số liệu khô khan…; nên có nhiều hơn những
quyển truyện tranh về lịch sử, tranh minh họa sinh động sẽ giúp người xem dễ nhớ.
• Có nhiều chương trình giới thiệu về các làng nghề và giá trị truyền thống của
Việt Nam hơn nữa để mọi người, nhất là các bạn trẻ tiếp cận, hiểu và yêu thích hơn
giá trị truyền thống quê hương mình. Chú trọng khâu biên tập, những thước phim
hay, đẹp sẽ ghi được dấu ấn sâu đậm. Khi các bạn trẻ hiểu và yêu thích thì mới có ý
thức giữ gìn và phát huy sáng tạo các giá trị truyền thống.
13
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
KẾT LUẬN
Quy luật phủ định của phủ định giúp chúng ta nhận thức đúng đắn về xu

hướng phát triển của sự vật. Quá trình phát triển của bất kỳ sự vật nào cũng không
bao giờ đi theo đường thẳng mà diễn ra quanh co, phức tạp trong đó bao gồm
nhiều chu kỳ khác nhau. Chu kỳ sau bao giờ cũng tiến bộ hơn chu kỳ trước. Vì
vậy, quá trình đổi mới của nước ta cùng đều diễn ra theo chiều hướng đó. Nền kinh
tế thị trường nhiều thành phần theo định hướng xã hội chủ nghĩa đặt dưới sự quản
lý điều tiết của nhà nước đã ra đời.
Như vậy, trong thời đại ngày nay, toàn cầu hóa đã cuốn tất cả các quốc gia
vào vòng hội nhập. Dân tộc Việt Nam, hay bất cứ một dân tộc nào khác không thể
nằm ngoài quĩ đạo ấy. Hội nhập là con đường tất yếu, là lẽ sống còn của cả dân
tộc. Vấn đề đặt ra là chúng ta hội nhập như thế nào. Vận dụng quy luật phủ định,
bài tiểu luận đã cơ bản chỉ ra những điều chúng ta cần phải làm để có thể hội nhập
mà vẫn giữ gìn, phát huy các giá trị truyền thống. Chúng ta với tư thế chủ động,
hội nhập trên cơ sở tự khẳng định mình, nổ lực để vượt lên chính mình, nghĩa là,
thông qua quá trình hội nhập, chúng ta có thể nhận thức đầy đủ hơn, có ý thức hơn
trong việc bảo tồn, phát huy bản sắc của dân tộc. Đồng thời trong quá trình đó,
chúng ta sẽ thấy được những hạn chế của những truyền thống có khả năng cản trở
sự tiến bộ để tìm cách khắc phục. Một khi đã nhận thức được như vậy, chắc chắn
chúng ta sẽ kết hợp hài hoà các giá trị truyền thống với các giá trị hiện đại, trên cơ
sở bảo tồn bản sắc dân tộc, giữ lấy những gì là tinh hoa, loại bỏ dần các yếu tố lỗi
thời, tăng cường giao lưu, học hỏi với bên ngoài thì sẽ vượt qua được những thử
thách, sẽ khơi dậy được vai trò động lực của các giá trị truyền thống. Các biện
pháp kế thừa và phát huy các giá trị truyền thống được đề cập đến trong bài chỉ
mang tính phác thảo, còn sơ sài và thiếu đồng bộ. Muốn giữ gìn và phát huy các
giá trị truyền thống cần phải có sự tham gia của tất cả các ban, ngành và sự chung
tay góp sức của cả cộng đồng. Với tinh thần và bản lĩnh của người Việt Nam,
chúng ta sẽ phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu quả hợp tác quốc tế để phát triển
đất nước và từng bước khẳng định vị thế của dân tộc trước cộng đồng.
14
Trần Hoàng Linh – A21 – CLC TCNH K50
DANH MỤC SÁCH THAM KHẢO

1. Bộ Giáo dục & Đào tạo/ Giáo trình Triết học Mác – Lê-nin/ NXB Chính trị
quốc gia Hà Nội – 2003.
2. Bộ Giáo dục & Đào tạo/ Giáo trình Những nguyên lí cơ bản của chủ nghĩa Mác
– Lê-nin/ NXB Chính trị quốc gia Hà Nội – 2010.
3. Lê Hữu Ái – Trần Quang Ánh/ Vấn đề giáo dục giá trị văn hóa truyền thống
cho sinh viên trong bối cảnh nước ta hiện nay/ Tạp chí Khoa học và Công nghệ
Đà Nẵng/ Số 5(28)-2008.
4. Nguyễn Hoài Phong/ Tiểu luận: Quy luật phủ định của phủ định và sự vận dụng
quy luật này vào việc xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến
đậm đà bản sắc dân tộc/
15