bài giảng thuế và sự phân phối thu nhập

9/8/2009
1
Chương 6:
THUẾ
VÀ SỰ PHÂN PHỐI THU NHẬP
ThS. Đỗ Gioan Hảo
9/8/2009 2
Ý TƯỞNG
• Xem xét tác động của thuế đến giá cả thị trường
=> quan hệ giá cả - thu nhập.
• Khởi đầu bằng mô hình cục bộ - chú trọng đến
một lĩnh vực và bỏ qua lĩnh vực khác.
9/8/2009 3
MÔ HÌNH CÂN BẰNG CỤC BỘ
• Thị trường mua bán các loại hàng hóa bị đánh
thuế có quy mô tương đối nhỏ.
• Mô hình cung cầu vận động trong cơ chế cạnh
tranh hoàn toàn.
9/8/2009
2
9/8/2009 4
THUẾ GIÁN THU
• Xem xét thuế đơn vị (thuế tuyệt đối).
• So sánh thị trường trước thuế và sau thuế.
• Xét một sắc thuế đơn vị ảnh hưởng pháp lý
đến người mua.
• lưu ý rằng: đường cầu phản ánh giá mà
người mua sẵn lòng trả đế có được hàng hóa.
9/8/2009 5
D
1

S
1
0
Sản lượng
thuốc lá
Giá 1 bao
thuốc lá
$3.00
100
D
2
Cân bằng không thuế
90
$2.80
$3.30
Cân bằng
với thuế
Thuế ($0.50)
Giá
người
mua trả
Giá
không
thuế
Giá
người
bán nhận
được
Thuế đánh vào người
mua làmdịch đường

cầu xuống dưới một
lượng đúng bằng
mức thuế ($0.50).)
THUẾ ĐÁNH VÀO NGƯỜI MUATHUẾ ĐÁNH VÀO NGƯỜI MUA
9/8/2009 6
THUẾ GIÁN THU
• Thuế làm cho sản lượng cân bằng trên thị
trường giảm xuống
• Thuế làm cho người mua phải trả giá cao hơn
và giá người mua nhận được là thấp hơn.
• Thuế điều tiết thu nhập của cả người mua lẫn
người bán.
9/8/2009
3
9/8/2009 7
ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẾ ĐƠN VỊ
• Tác động của thuế đơn vị không phụ thuộc
vào phạm vi ảnh hưởng pháp lý của thuế
• Suy ra: thuế đơn vị đánh vào người bán và
người mua tác động như nhau.
• Thực tế cho thấy: tổ chức thu thuế ở người
sản xuất sẽ hiệu quả hơn.
9/8/2009 8
D
1
S
1
0
Sản lượng
thuốc lá

Giá 1 bao
thuốc lá
$3.00
100
Cân bằng không thuế
$2.80
Cân bằng
có thuế
Thuế ($0.50)
Giá
người
mua trả
Giá
không
thuế
Giá
người
bán nhận
Thuế đánh vào người
bán làm dịch chuyển
đường cung lên 1
khoảng đúng bằng
mức thuế ($0.50).
S
2
90
$3.30
THUẾ ĐÁNH VÀO NGƯỜI BÁNTHUẾ ĐÁNH VÀO NGƯỜI BÁN
9/8/2009 9
ĐẶC ĐIỂM CỦA THUẾ ĐƠN VỊ

• Tác động của thuế phụ thuộc vào độ co dãn
của cung và cầu
• Nguyên tắc: nếu đường cầu ít co dãn hơn thì
người mua chịu thuế nhiều hơn và ngược lại.
• Cần nhớ: phân tích này đặt trong giả định các
yếu tố khác không đổi.
9/8/2009
4
Cung co giãn, Cầu không co giãn
Số lượng0
Giá
Cầu
Cung
Thuế
1. Khi cung co giãn hơn cầu
2. tác động
thuế rơi nhiều
hơn vào người
mua
3. hơn là
người bán
Giá không thuế
Giá người
mua trả
Giá người bán nhận
9/8/2009 10
Cung co giãn, Cầu không co giãn
Số lượng0
Giá
Cầu

Cung
Thuế
1. Khi cung co giãn hơn cầu
2. tác động
thuế rơi nhiều
hơn vào người
mua
3. hơn là
người bán
Giá không thuế
Giá người
mua trả
Giá người bán nhận
9/8/2009 11
Cung không co giãn, cầu co giãn
Số lượng0
Giá
Cầu
Cung
Giá không thuế
Thuế
1. Khi cầu co giãn hơn cung
2. gánh nặng
thuế rơi nhiều
vào người bán
3. hơn người mua.
Giá người mua trả
Giá người bán trả
9/8/2009 12
9/8/2009

5
9/8/2009 13
THUẾ TRỰC THU
a. thuế đánh vào yếu tố sản xuất
• Có thể coi đây là thuế bảo hiểm xã hội (ở Việt
Nam chuẩn bị áp dụng).
• Đường cung lao động là hoàn toàn không co
giãn.
• Đây là thuế tỷ lệ (dịch chuyển đường cầu lao
động không song song).
• Tiền lương người lao động nhận được thấp
hơn.
• Người lao động chịu toàn bộ thuế.
Thuế bảo hiểm xã hội
Số lượng lao động0
Giá
D
S
Tiền lương
trước thuế
Tiền lương
Sau thuế
9/8/2009 14
D’
9/8/2009 15
THUẾ TRỰC THU
b. thuế thu nhập công ty
• Lợi nhuận kinh tế (???) = doanh thu trừ chi phí
kinh tế
• Chi phí kinh tế (???)

• Một hãng theo đuổi mục tiêu tối đa hóa lợi
nhuận.
• Thuế đánh vào lợi nhuận kinh tế không thể
dịch chuyển
• => doanh nghiệp chịu hoàn toàn gánh nặng về
thuế.
9/8/2009
6
9/8/2009 16
THUẾ TRỰC THU
b. thuế thu nhập công ty
• Thị trường cạnh tranh: P = MC = MR, thuế không làm
thay đổi chi phí hay thu nhập biên
• Doanh nghiệp không có động cơ thay đổi sản lượng.
Người tiêu dùng không bị thiệt và doanh nghiệp chịu
thuế hoàn toàn.
• Trong dài hạn, lợi nhuận kinh tế là zero, nên thuế sẽ
bằng zero.
• Trong thị trường độc quyền MC = MR, doanh nghiệp
tối đa hóa lợi nhuận trước thuế sẽ không thể dịch
chuyển gánh nặng thuế => doanh nghiệp tăng giá để
bù đắp hay tìm giải pháp khác để đẩy mạnh bán hàng
nhằm tăng doanh thu.
• Nhà độc quyền chịu thuế nhưng vẫn thu lợi nhuận
cao.
9/8/2009 17
MÔ HÌNH CÂN BẰNG TỔNG THỂ
• Xem xét sự tương tác của thị trường.
• Giả định thuế đánh vào bữa ăn có đường cầu hoàn
toàn co dãn => chủ nhà hàng chịu thuế hoàn toàn.

• Ông ta sẽ giảm nhu cầu thuê mướn lao động và vốn.
• Nếu đường cung thị trường lao động hoàn toàn co dãn
=> tiền lương không đổi.
• Nếu đường cung thị trường vốn hoàn toàn không co
=> lãi suất giảm xuống:
• Như vậy: thuế đánh vào bữa ăn tác động đến thị
trường lao động và vốn, phân tích cục bộ cho thấy chủ
nhà hàng chịu thuế hoàn toàn, nhưng phân tích tổng
thể cho thấy ông ta sẽ chia sẻ gánh nặng với người
cho vay.
9/8/2009 18
CÁC VẤN ĐỀ LƯU Ý KHI PHÂN TÍCH
MÔ HÌNH CÂN BẰNG TỔNG THỂ
• Yếu tố thời gian: ngắn hạn >< dài hạn
• Phạm vi đánh thuế tác động đến ảnh
hưởng của thuế.
• Sự lan tỏa của các thị trường hàng hóa.
9/8/2009
7
9/8/2009 19
Hết chương 5Hết chương 5