skkn những biện pháp tiến hành kiểm tra nội bộ của hiệu trưởng trường tiểu học

A. ĐẶT VẤN ĐỀ :
1. Lý do chọn đề tài:
Bậc Tiểu học có vị trí hết sức quan trọng trong hệ thống giáo dục Quốc dân
cũng như trong chiến lược phát triển Giáo dục và Đào tạo của đất nước. Trong
những năm qua Giáo dục và Đào tạo đã có những chuyển biến đáng kể, song bên
cạnh đó giáo dục nói chung - giáo dục Tiểu học nói riêng cịn bộc lộ nhiều hạn chế.
Nghị Quyết Hội nghị lần thứ VIII của Ban chấp hành Trung ương khóa XI
đã chỉ rõ: “Quản lý Giáo dục và Đào tạo còn nhiều yếu kém. Đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục bất cập về chất lượng, số lượng và cơ cấu; một bộ phận
chưa theo kịp yêu cầu đổi mới và phát triển giáo dục, thiếu tâm huyết, thậm chí vi
phạm đạo đức nghề nghiệp.”; “Việc phân định giữa quản lý nhà nước với hoạt động
quản trị trong các cơ sở giáo dục, đào tạo chưa rõ. Công tác quản lý chất lượng,
thanh tra, kiểm tra, giám sát chưa được coi trọng đúng mức. Sự phối hợp giữa các
cơ quan nhà nước, tổ chức xã hội và gia đình chưa chặt chẽ . Nguồn lực quốc gia và
khả năng của phần đông gia đình đầu tư cho Giáo dục và Đào tạo còn thấp so với
yêu cầu”. Đồng thời Nghị quyết cũng chỉ rõ: “Đổi mới căn bản công tác quản lý
Giáo dục, Đào tạo, bảo đảm dân chủ, thống nhất; tăng quyền tự chủ và trách nhiệm
xã hội của các cơ sở Giáo dục, Đào tạo; coi trọng quản lý chất lượng”.
Thực tế cho thấy, muốn chất lượng Giáo dục đạt kết quả tốt thì việc kiểm tra,
giám sát, đôn đốc của nhà quản lý Giáo dục đối với đội ngũ giáo viên, nhân viên
cần được quan tâm đặt lên hàng đầu.
Kiểm tra là một trong bốn chức năng cơ bản của chu trình quản lý, thực chất
kiểm tra là đo lường công việc so với kế hoạch đã đề ra. Mỗi lần kiểm tra sẽ xác
định được những mặt ưu điểm và hạn chế của công việc, từ đó có sự điều chỉnh kế
hoạch cho phù hợp với thực trạng đơn vị mình. Như vậy chất lượng Giáo dục phụ
thuộc rất lớn vào năng lực, kinh nghiệm của người Hiệu trưởng, vì họ đóng vai trị
là người đứng đầu, là người chịu trách nhiệm về mọi lĩnh vực trong một nhà
trường.
Trong quá trình quản lý người Hiệu trưởng cần nắm bắt được các thông tin ở
mọi hoạt động và đối tượng quản lý một cách chính xác, nguồn thơng tin chính
thống này chỉ có ở trong cơng tác kiểm tra nội bộ trường học.

Qua đây, chúng ta thấy được công tác kiểm tra nội bộ trường học trở thành
một cơng cụ sắc bén, góp phần tăng cường hiệu lực quản lý của các nhà quản lý
giáo dục nói chung và của Hiệu trưởng trường Tiểu học nói riêng. Đặc biệt là trong
thời điểm triển khai, thực hiện Nghị quyết 29, Nghị Quyết Hội nghị lần thứ VIII
1


của Ban chấp hành Trung ương khóa XI về định hướng đổi mới căn bản, toàn diện
Giáo dục và Đào tạo.
Nhưng làm thế nào để tiến hành công tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học
mang lại hiệu quả cao nhất, đó là một bài tốn khó cần phải tìm ra lời giải đáp
chính xác nhất. Trăn trở với vấn đề này, vì vậy tơi chọn đề tài " Những biện pháp
tiến hành kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng trường Tiểu học”.
2. Mục đích nghiên cứu:
- Làm sáng tỏ lý luận về kiểm tra nội bộ trường Tiểu học.
- Đánh giá thực trạng kiểm tra nội bộ tại trường Tiểu học
- Đề xuất những biện pháp tiến hành kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng trường
Tiểu học.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu:
- Nghiên cứu cơ sở lý luận của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học.
- Nghiên cứu thực trạng công tác kiểm tra nội bộ ở trường Tiểu học của Hiệu
trưởng.
- Đề xuất những biện pháp tiến hành kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng trường
Tiểu học.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu:
- Đối tượng nghiên cứu: Những biện pháp tiến hành kiểm tra nội bộ trường
Tiểu học của người hiệu trưởng.
- Phạm vi nghiên cứu: Công tác kiểm tra nội bộ của Hiệu trưởng trường Tiểu
học.
5. Phương pháp nghiên cứu:

- Nhóm phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
+ Nghiên cứu các văn bản, Nghị quyết về công tác thanh, kiểm tra, Điều lệ
trường Tiểu học, Luật Giáo dục…
+ Nghiên cứu tài liệu về công tác thanh tra, kiểm tra nội bộ trường Tiểu học.
- Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp đàm thoại.
+ Phương pháp quan sát.
+ Phương pháp tổng kết kinh nghiệm.
- Nhóm phương pháp toán học:
+ Phương pháp thống kê.
+ Phương pháp xử lý thông tin.
6. Giả thuyết khoa học:
2


Nếu áp dụng đồng bộ các biện pháp mà tác giả nêu ra thì chất lượng của
cơng tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học nhất định sẽ được nâng lên.
7. Những đóng góp mới mẻ của đề tài:
Đề tài này góp phần vào việc cải tiến, tổ chức thực hiện công tác kiểm tra
nội bộ trường Tiểu học. Đặc biệt là đề xuất các giải pháp phù hợp với cơng tác
quản lý của người Hiệu trưởng, nhằm góp phần nâng cao chất lượng Giáo dục theo
định hướng đổi mới căn bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo trong giai đoạn hiện
nay.
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ:
I. CƠ SỞ KHOA HỌC:

1. Cơ sở lý luận của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Thực tế đã chứng minh bất kì ngành, cơ quan hay một tổ chức nào muốn
hoạt động có chất lượng - hiệu quả cao thì nhà quản lý phải làm tốt 4 chức năng cơ
bản của chu trình quản lý: Kế hoạch hóa - Tổ chức - Chỉ đạo - Kiểm tra. Đặc biệt

nếu làm tốt công tác kiểm tra thì người quản lý mới có thể xây dựng kế hoạch tốt,
tổ chức tốt và chỉ đạo thực hiện kế hoạch đúng hướng, đúng mục tiêu.
Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học là trách nhiệm, quyền hạn của người Hiệu
trưởng, một khâu tất yếu của quá trình quản lý. Nó đảm bảo mối liên hệ ngược,
thường xuyên kịp thời giúp Hiệu trưởng hình thành cơ chế điều chỉnh hướng đích
trong việc quản lý nhà trường. Đồng thời là một cơng cụ sắc bén, góp phần tăng
cường hiệu lực quản lý của Hiệu trưởng.
Vậy kiểm tra nội bộ trường học là gì? Thực chất là sự kiểm tra tác nghiệp, là
hoạt động kiểm tra của Hiệu trưởng đến đối tượng quản lý trong nhà trường và việc
tự kiểm tra nội bộ trường.
Song ta có thể hiểu một cách khái quát: Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học là
một dạng hoạt động nghiệp vụ quản lý của Hiệu trưởng: Điều tra, theo dõi, xem
xét, kiểm soát, phát hiện kiểm nghiệm sự diễn biến và kết quả các hoạt động giáo
dục trong phạm vi nội bộ nhà trường và đánh giá kết quả hoạt động giáo dục đó có
phù hợp với mục tiêu, kế hoạch, chuẩn mực, quy chế đã đề ra hay khơng. Qua đó
phát hiện những ưu điểm để động viên, khích lệ, kích thích hoặc những thiếu sót
lệch lạc so với yêu cầu để có biện pháp tư vấn, thúc đẩy và điều chỉnh thích hợp
nhằm nâng cao chất lượng và hiệu quả giáo dục trong nhà trường.
Thông tin là chiếc cầu nối các chức năng quản lý với nhau, nói cách khác thì
nó cũng là một chức năng quản lý và xen lẫn vào các chức năng khác.
3


Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học thực chất là tạo lập mối liên hệ ngược,
cung cấp những thông tin đã được đánh giá, xử lý chính xác cho hiệu trưởng, sau
khi người hiệu trưởng đã triển khai những thông tin về mục tiêu, kế hoạch, quyết
định quản lý…đến giáo viên, nhân viên.
Trong hệ thống thông tin này nổi lên 2 mối liên hệ thơng tin đó là mối liên hệ
thông tin thuận từ chủ thể quản lý, và mối liên hệ thông tin ngược.
Như vậy kiểm tra nội bộ trường học tạo lập mối liên hệ ngược(trong, ngoài)

trong quản lý trường Tiểu học, cung cấp những thông tin đã được xử lý đánh giá
chính xác - đó là nguồn thơng tin cần thiết, cực kì quan trọng để người Hiệu trưởng
điều khiển, điều chỉnh và hoạt động quản lý có hiệu quả hơn. Đồng thời các thành
viên, các bộ phận trong trường (các đối tượng quản lý tự điều chỉnh ý thức hành vi
và hoạt động của mình càng tốt hơn. Chính vì vậy, có thể nói kiểm tra nội bộ
trường học là hệ thống phản hồi).
Tuy nhiên, để có được thơng tin đúng đắn đầy đủ, chính xác và kịp thời, hoạt
động kiểm tra nội bộ trường học cần dựa vào cơ sở khoa học như sau: Tâm lý quản
lý, giáo dục học, xã hội học giáo dục, kinh tế học giáo dục, khoa học quản lý giáo
dục, pháp luật trong giáo dục, mục tiêu của các môn học, u cầu chương trình
hướng dẫn giảng dạy các mơn học, công tác chủ nhiệm lớp đặc điểm sư phạm của
giáo viên, của giờ lên lớp…sẽ giúp cho Hiệu trưởng có được những cơ sở khoa học
để kiểm tra đánh giá một cách chính xác, nâng cao chất lượng và hiệu quả của công
tác kiểm tra nội bộ trường học.
2. Cơ sở thực tiễn của kiểm tra nội bộ ở trường Tiểu học:
Do đặc thù của ngành giáo dục và sản phẩm của giáo dục Tiểu học là phát
triển nhân cách cho thế hệ trẻ, do đó khơng được phép phế phẩm cho nên việc kiểm
tra thường xuyên (hay định kỳ) của Hiệu trưởng về tồn bộ hoạt động, cơng việc và
mối quan hệ trong nhà trường để phát hiện, theo dõi, kiểm sốt, phịng ngừa, đánh
giá chính xác nhằm động viên, giúp đỡ, uốn nắn, điều chỉnh kịp thời cho phù hợp
với mục tiêu, kế hoạch đề ra.Trên cơ sở đó rút kinh nghiệm điều chỉnh cơ chế quản
lý và hồn thiện chu trình quản lý mới phù hợp hơn, nhằm đảm bảo nâng cao chất
lượng, hiệu quả giáo dục trong nhà trường.
Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học, hay bất kỳ một hoạt động kiểm tra nào
khác, bao giờ cũng phải xây dựng các tiêu chuẩn rồi đo lường việc thực hiện nhiệm
vụ theo các tiêu chuẩn này, cuối cùng là điều chỉnh sự khác biệt giữa các tiêu
chuẩn và kế hoạch.
4

II. MỘT SỐ VẤN ĐỀ VỀ CÔNG TÁC KIỂM TRA NỘI BỘ Ở TRƯỜNG
TIỂU HỌC:

1.Vị trí và vai trị của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Trong thực tế lao động của người Hiệu trưởng thì kiểm tra được sử dụng đan
xen trong mọi hoạt động của quá trình quản lý, để đảm bảo tạo lập mối quan hệ
ngược thường xuyên kịp thời. Về mặt hình thức thì kiểm tra là hoạt động kết thúc
cho một quá trình quản lý, đồng thời chuẩn bị cho một quá trình quản lý tiếp theo.
Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học là một chức năng đích thực, một cơng cụ
sắc bén góp phần tăng cường hiệu lực của Hiệu trưởng, đồng thời đảm bảo lượng
thơng tin được chính xác, kịp thời giúp nhà quản lý tìm ra được những nguyên nhân
và đề ra những biện pháp điều chỉnh có hiệu quả. Nói cách khác, kiểm tra vừa là
tiền đề vừa là điều kiện để đảm bảo thực hiện mục tiêu giáo dục của nhà trường.
Mặt khác, nó cịn tác động tới ý thức, hành vi và hoạt động của giáo viên, nhân
viên, nâng cao tinh thần trách nhiệm, dần hướng tới tự kiểm tra đánh giá tốt của đối
tượng.
2.Mục đích của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học, khơng có mục đích tự thân, mà chỉ tham
gia vào quá trình quản lý nhà trường, bằng sự tác động vào đối tượng quản lý trong
việc chấp hành, với mục đích cải tạo, nhằm thực hiện tốt các quyết định quản lý,
nhằm đảm bảo tốt việc chấp hành chính sách về hoạt động giáo dục, thực hiện các
văn bản pháp quy của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Thông qua đó phát hiện, quan sát ,
theo dõi, động viên, giúp đỡ, xử lý một cách kịp thời để cải tiến tổ chức quản lý và
nâng cao chất lượng hiệu quả giáo dục trong nhà trường, qua các quyết định, kết
luận mang tính pháp lý nội bộ.
3. Chức năng của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
- Chức năng tạo lập kênh thông tin phản hồi:
Việc tạo lập được kênh thông tin phản hồi vững chắc sẽ cung cấp thông tin
đã được xử lý chính xác để Hiệu trưởng hoạt động quản lý có hiệu quả.
- Chức năng đánh giá và xử lý cần thiết:

Đánh giá là hoạt động đặc biệt có liên quan chặt chẽ với kiểm tra, nhằm xác
định hiệu quả lao động sư phạm và cũng là kết quả của kiểm tra. Bởi mục đích của
kiểm tra là đánh giá khách quan tình hình cơng việc, thẩm định những công việc,
hoạt động cũng như chất lượng của nó so với mục tiêu, kế hoạch hay chuẩn mực đã
được xác lập. Trên cơ sở đó mà có những điều chỉnh, quyết định quản lý có hiệu
lực hơn.
5


- Chức năng điều chỉnh, kiểm soát, phát hiện và phòng ngừa:
Điều chỉnh là việc đưa ra những quyết định và biện pháp cần thiết để kiểm
soát những việc làm sai phạm, đồng thời có thể chỉnh sửa kế hoạch hay điều chỉnh
chỉ tiêu cho phù hợp, nhằm phát huy nhân tố tích cực và hồn thành kế hoạch. Song
khơng phải là điều chỉnh bừa bãi, chủ quan tùy ý để hồn thành nhiệm vụ một cách
hình thức cịn bên trong là sự sáo rỗng.
Đây là chức năng số một của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học; kiểm tra đúng
sẽ giúp Hiệu trưởng nắm bắt được tiến trình thực hiện công việc của đối tượng
quản lý đến đâu so với kế hoạch và mục tiêu đề ra, qua đó phát hiện được mặt
mạnh, yếu của đối tượng mà có biện pháp phù hợp giúp mình làm tốt cơng tác điều
hành, định hướng trong chỉ đạo cho họ hoàn thành nhiệm vụ.
- Chức năng động viên, uốn nắn giúp đỡ:
Kiểm tra thường xun, kịp thời thì đánh giá sẽ chính xác nhất, bởi bản
thân hoạt động kiểm tra đã mang tính động viên, uốn nắn hoặc phê phán, cho nên
khi được kiểm tra giáo viên và học sinh sẽ bộc lộ hết những tài năng phẩm chất của
mình.
4. Nhiệm vụ của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Hiệu trưởng là người chịu trách nhiệm chính trong mọi hoạt động của nhà
trường, vì vậy kiểm tra nội bộ trường Tiểu học cũng là nhiệm vụ của người Hiệu
trưởng, nó bao gồm những nhiệm vụ sau:
Kiểm tra công việc của cán bộ, giáo viên, nhân viên hàng tuần trực tiếp hoặc

sử dụng bộ máy quản lý cán bộ của giáo viên, nhân viên để kiểm tra mối quan hệ,
công việc hoạt động của mọi thành viên trong nhà trường cũng như kiểm tra những
điều kiện, phương tiện phục vụ cho dạy học và giáo dục; xét và giải quyết các
khiếu nại tố cáo… thuộc trách nhiệm và thẩm quyền của mình.
Ngồi ra, cịn phải phối hợp với các tổ chức Đảng, đồn thể trong nhà trường
để tiến hành kiểm tra nội bộ nhà trường thực hiện dân chủ hóa trong quản lý.
5. Đối tượng của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Trong trường Tiểu học, mọi hoạt động dạy học chịu sự tác động và chi phối
bởi các yếu tố: Nội dung dạy học; phương pháp dạy học; mục tiêu; giáo viên; học
sinh; cơ sở vật chất - thiết bị dạy học; kết quả dạy học - giáo dục và mối tương tác
giữa chúng. Do đó đối tượng kiểm tra nội bộ trường tiểu học bao gồm tất cả những
thành tố trên. Tuy nhiên, trong thực tế, kiểm tra nội bộ trường Tiểu học thì đối
tượng cơ bản nhất có thể biến đổi, điều chỉnh là: giáo viên, học sinh, cơ sở vật chấtthiết bị dạy học, kết quả và mối quan hệ giữa chúng.
6


6. Nội dung của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
6.1.Kiểm tra việc thực hiện nhiệm vụ của kế hoạch:
Bao gồm: Kiểm tra việc thực hiện nội dung, chương trình và chất lượng dạy
học - giáo dục, cụ thể: Kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn, nền nếp dạy
học, kế hoạch dạy học theo chương trình sách giáo khoa, đổi mới phương pháp dạy
học. Đồng thời kiểm tra chất lượng dạy học các môn học và các mặt giáo dục: ĐứcTrí- Thể -Mỹ, tham gia cơng tác khác của giáo viên và học sinh.
6.2. Kiểm tra công tác xây dựng đội ngũ:
Kiểm tra công tác xây dựng đội ngũ chính là kiểm tra hoạt động của tổ
chun mơn: Dự giờ, thăm lớp, Hội giảng, sử dụng và phân công giáo viên; công
tác bồi dưỡng và tự bồi dưỡng chun mơn nghiệp vụ, việc thực hiện chế độ chính
sách, cải thiện đời sống của giáo viên…kiểm tra hoạt động nâng cao trình độ
chun mơn nghiệp vụ, ý thức trách nhiệm, thực hiện quy chế chuyên môn, đảm
bảo kết quả dạy học và giảng dạy, tham gia đầy đủ các công tác khác của giáo viên.
6.3. Kiểm tra việc xây dựng, sử dụng bảo quản cơ sở vật chất thiết bị dạy học:

Kiểm tra các tiêu chuẩn về lớp học, bàn ghế, bảng, ánh sáng, vệ sinh, cảnh
quan sư phạm của nhà trường.
Việc sử dụng và bảo quản cơ sở vật chất, thiết bị dạy học, dụng cụ thể thao,
thư viện…
6.4. Kiểm tra công tác quản lý của Hiệu trưởng:
Hiệu trưởng tự kiểm tra, đánh giá công tác quản lý của mình từ khâu lập kế
hoạch- tổ chức thực hiện - chỉ đạo thực hiện - kiểm tra. Cụ thể là: Kiểm tra về các
bản kế hoạch đã đầy đủ chưa, có tính khả thi khơng?... cơng tác tổ chức nhân sự
( xây dựng, sử dụng cơ cấu bộ máy, quy định quyền hạn, nhiệm vụ cho các lực
lượng trong nhà trường và sự phối hợp, khai thác tiềm năng của họ như thế nào).
Việc chỉ huy, hướng dẫn, điều hòa phối hợp, can thiệp của hiệu trưởng về các công
tác: chỉ đạo dạy học và giáo dục; phổ cập giáo dục; cơng tác hành chính quản trị,
cơng tác thi đua, thực hiện dân chủ hóa trường học, phối hợp chỉ đạo, huy động
cộng đồng, kiểm tra thường xuyên, định kỳ, tháng…
7. Các nguyên tắc của kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học rất phức tạp và đa dạng, mục
đích chủ yếu là vì sự tiến bộ của con người, sự phát triển tồn diện của nhà trường.
Chính vì vậy mà cũng như các hoạt động khác, kiểm tra nội bộ trường tiểu học yêu
cầu Hiệu trưởng không thể tiến hành tùy tiện mà phải tuân theo các nguyên tắc cơ
bản sau:
7


- Nguyên tắc đảm bảo tính pháp chế:
Hoạt động kiểm tra phải được tổ chức công khai, khách quan trên cơ sở tuân
theo quy định của pháp luật. Thông qua Luật Giáo dục, Điều lệ trường Tiểu học,
các văn bản của Bộ Giáo dục và Đào tạo không được lạm quyền hay làm việc thiên
về tình cảm, để lợi ích cá nhân lấn át.
- Nguyên tắc đảm bảo tính kế hoạch:
Cơ sở khoa học của nguyên tắc là đảm bảo sự ổn định của các hoạt động sư

phạm. Nguyên tắc tính kế hoạch địi hỏi hoạt động kiểm tra phải được xác định
trong kế hoạch năm học. Hỗ trợ tích cực cho việc kiểm tra các chức năng quản lý
khác. Việc kiểm tra kế hoạch giúp cho nhà quản lý chủ động trong q trình quản
lý. Đồng thời khơng gây xáo trộn cho đối tượng quản lý khi được kiểm tra, việc
thực hiện nguyên tắc kế hoạch giúp cho việc triển khai kiểm tra cụ thể, phù hợp với
từng thời điểm, từng đối tượng nhằm nâng cao chất lượng giáo dục và tăng hiệu lực
quản lý của Hiệu trưởng.
- Nguyên tắc đảm bảo tính khách quan:
Nguyên tắc này là nền tảng để thúc đẩy sự phát triển tốt của công tác kiểm
tra nội bộ trường Tiểu học, phát huy được sự tiến bộ của đối tượng cũng như nhà
trường; cơ sở của tính khách quan là tính trung thực, cơng khai.
- Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả:
Cơ sở của nguyên tắc này là hiệu suất lao động và lợi ích kinh tế trong kiểm
tra. Kiểm tra làm sao cho chi phí thấp nhất (sức lực, tiền của, thời gian…) mà kết
quả kiểm tra cao nhất, dẫn đến kết quả giáo dục có chất lượng.
- Ngun tắc đảm bảo tính giáo dục:
Nguyên tắc này đảm bảo nếu kiểm tra tốt sẽ biến quá trình này thành quá
trình tự kiểm tra. Bởi vì ngun tắc này xuất phát từ lịng nhân ái, kiểm tra là để
hiểu, giúp đỡ con người, đồng nghiệp phát huy những mặt tích cực.
Hiệu trưởng tiến hành công tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học phải tuân thủ
theo những nguyên tắc trên, nhưng trong quá trình kiểm tra, người Hiệu trưởng
phải biết phối hợp một cách linh hoạt các nguyên tắc và đánh giá phù hợp chứ
khơng nên máy móc.
8. Phương pháp kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Trong kiểm tra nội bộ trường Tiểu học có nhiều phương pháp, mỗi phương
pháp đều có những ưu điểm và hạn chế, khơng có phương pháp nào được coi là vạn
năng. Hơn nữa đối tượng và nội dung kiểm tra nội bộ trường Tiểu học rất phong
phú và đa dạng. Chính vì thế mà người Hiệu trưởng cần biết phối kết hợp, sáng tạo,
8

linh hoạt các phương pháp tùy theo hoàn cảnh, nội dung, cơng việc, mục đích. Có
nhiều cách phân loại khác nhau, song ở đây ta đề cập đến hai cách như sau:
Cách 1: Gồm có 3 phương pháp:
- Kiểm tra phòng ngừa: Phương pháp này giúp nhà quản lý phát hiện, dự
đốn và kiểm sốt được sai lệch để có biện pháp uốn nắn điều chỉnh cho phù hợp.
- Phương pháp kết quả: Mục đích chính của nhà trường Tiểu học là chất
lượng và hiệu quả dạy học - giáo dục. Do đó phương pháp này sẽ thúc đẩy đối
tượng kiểm tra phải tích cực trong cơng việc để tạo được sản phẩm có chất lượng
cao. Nhưng phương pháp này cũng phải cảnh giác với việc chạy đua theo thành tích
của đối tượng kiểm tra trong q trình tạo sản phẩm của mình.
- Phương pháp tự kiểm tra: Cơ sở của phương pháp này là việc tự xem xét,
đánh giá của mỗi đối tượng so với chuẩn mực đặt ra.
Cách 2: Gồm có 5 phươngb pháp cụ thể sau:
-Phương pháp kiểm tra hoạt động giảng dạy của giáo viên, gồm các công
việc sau:
+ Dự giờ: Dưới nhiều cách khác nhau (dự giờ có lựa chọn, theo đề tài, dự có
mục đích nghiên cứu)
+ Kiểm tra hồ sơ giáo viên: Xem xét kiểm tra tài liệu khác, sổ kế hoạch cá nhân,
giáo án, lịch giảng dạy…
+ Đàm thoại với giáo viên: Về thực hiện nội dung, chương trình, phương pháp
giảng dạy, sự chuyên cần và tiến bộ của học sinh…
- Phương pháp kiểm tra chất lượng kiến thức, kĩ năng của học sinh:
Kiểm tra nói, viết, thực hành- vở ghi học sinh- kĩ năng làm bài tập, thí nghiệm,
thực hành, lao động của học sinh.
- Phương pháp kiểm tra quá trình giáo dục học sinh trong các giờ lên lớp:
Khi dự giờ người Hiệu trưởng cần định hướng nhận xét theo phương hướng
tư tưởng bài giảng, các biện pháp hình thành thế giới khoa học cho học sinh về các
mặt: tình cảm, lý tưởng, đạo đức, lao động. Và phân tích những yếu tố có liên quan
như: câu trả lời, bài phát biểu, các bài văn, báo cáo trong học tập, hoạt động ngoại

khóa, kỳ thi học sinh giỏi.
- Phương pháp kiểm tra đánh giá công tác giáo viên chủ nhiệm lớp:
Cần phải đánh giá và kiểm tra được mức độ giáo dục đạt được của học sinh
thông qua các hoạt động thực tế và mọi mặt như: thực hiện nội quy, nề nếp, chuyên
cần tốt, tích cực tham gia hoạt động phong trào, hoạt động ngoại khóa.
9


Mặt khác cần kiểm tra, đánh giá công tác giáo dục học sinh của giáo viên
chủ nhiệm từ khâu lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo, đôn đốc, giám sát, phối hợp với
các lực lượng có liên quan trong việc giáo dục học sinh.
- Phương pháp phòng ngừa:
Phương pháp này giúp cho mỗi cá nhân nói riêng và tập thể sư phạm nói
chung ln được giúp đỡ để phịng ngừa những khuyết điểm có thể xẩy ra.
Như vậy tùy từng nội dung, đối tượng kiểm tra mà lựa chọn những phương
pháp nào tối ưu nhất, thơng qua đó mà lựa chọn hình thức kiểm tra tương ứng trong
các hình thức sau
9. Hình thức kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Kiểm tra nội bộ trường Tiểu học có những hình thức cơ bản là: Kiểm tra toàn
diện; kiểm tra chuyên đề; kiểm tra thường kỳ, kiểm tra từng mặt (kiểm tra chọn
lọc); kiểm tra đột xuất, kiểm tra sự chuyển biến so với lần trước. Ngồi ra cịn có
các hình thức kiểm tra thường xuyên hàng ngày.
Cũng có thể kiểm tra theo 3 hình thức sau đây:
+ Kiểm tra sơ bộ: Xem xét kế hoạch bài giảng, các tài liệu lên lớp, phương
pháp giảng bài và cách làm việc của học sinh.
+ Kiểm tra thực hiện: Dự giờ trực tiếp và khảo sát chất lượng học sinh ngay
về kiến thức kỹ năng (có thể tiến hành dự 1 hay nghiều giờ).
+ Kiểm tra tổng kết: Theo dõi và nghiên cứu các kết quả lao động của giáo
viên về giảng dạy và giáo dục học sinh trong một thời gian nhất định. Đối với học
sinh thì nghiên cứu các bài kiểm tra viết - hỏi đáp, tham gia các hoạt động khác.

Hình thức kiểm tra nội bộ trường học rất đa dạng, song dù hình thức nào
chúng ta cũng phải tiến hành theo quy trình sau:
10. Quy trình kiểm tra nội bộ trường Tiểu học:
Gồm các bước sau:
Bước 1: Xác định mục đích, u cầu, nội dung, đối tượng và hình thức kiểm
tra.
Bước 2: Lập kế hoạch chương trình kiểm tra cụ thể.
Bước 3: Xây dựng các lực lượng kiểm tra (có quyết định thành lập, phân
công nhiệm vụ và xác định trách nhiệm quyền hạn cụ thể cho mỗi thành viên).
Bước 4: Tiến hành kiểm tra.
Bước 5: Thu thập tín hiệu phản hồi từ đối tượng.
Bước 6: Tổng kết đưa ra kết luận kiến nghị.
Bước 7: Kiểm tra lại (nếu cần)
10


Bước 8: Lưu hồ sơ kiểm tra.
III. THỰC TRẠNG CÔNG TÁC KIỂM TRA NỘI BỘ Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
HIỆN NAY:

Trong những năm qua, Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục và Đào tạo
đã có nhiều cơng văn chỉ đạo công tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học nên đã đem
lại một số hiệu quả nhất định đó là: Việc triển khai và thực hiện công tác kiểm tra
nội bộ của Hiệu trưởng nhà trường được đặt lên hàng đầu.
Nội dung kiểm tra đảm bảo chỉ tiêu, định mức kiểm tra, tập trung kiểm tra ở
tất cả các hoạt động dạy học, hoạt động giáo dục của nhà trường, các hoạt động của
bộ phận tổ khối, bộ phận văn thư-hành chính, bộ phận thư viện-thiết bị…và đã coi
trọng công tác tự kiểm tra công tác quản lý của Hiệu trưởng, quan tâm hơn vào
công tác tự kiểm tra cơng tác tài chính; thực hiện việc cơng khai theo thông tư 09.
Đối với giáo viên được kiểm tra về các vấn đề như: Hoạt động sư phạm, thực hiện

quy chế soạn bài, lên lớp, chấm trả bài, giáo dục học sinh cá biệt, học sinh khuyết
tật, bồi dưỡng phụ đạo học sinh yếu, công tác xây dựng nề nếp, chủ nhiệm lớp, các
cơng tác kiêm nhiệm…
Trong q trình kiểm tra ln ln tn thủ theo đúng quy trình, đảm bảo các
quy định theo văn bản hiện hành của Bộ GD&ĐT. Ban giám hiệu và các khối, các
đoàn thể tạo điều kiện giúp đỡ cán bộ, giáo viên, nhân viên hoàn thành nhiệm vụ
được giao. Khi kiểm tra chủ yếu là góp ý rút kinh nghiệm cho giáo viên để giúp
giáo viên nhận thấy rõ những ưu điểm cần phát huy và những tồn tại yếu kém cần
khắc phục.
Tuy nhiên, tại một số đơn vị trường học, công tác tự kiểm tra chưa được
quan tâm đúng mức; kế hoạch tự kiểm tra đề ra khá nhiều nội dung nhưng hoạt
động kiểm tra cịn ít, chưa được chặt chẽ và thiếu các loại hồ sơ minh chứng cho
hoạt động kiểm tra, thể hiện như: Các cuộc kiểm tra chưa có quyết định kiểm tra,
nội dung kiểm tra, hình thức kiểm tra và các công việc cụ thể để thực hiện khi kiểm
tra, chưa có biên bản tự kiểm tra. Một số cán bộ, giáo viên làm công tác kiểm tra
nội bộ trường học vẫn cịn tình trạng nể nang, chưa đánh giá đúng thực chất trong
công tác giảng dạy của giáo viên, vẫn cịn tình trạng chạy theo thành tích, kiểm tra
toàn diện, kiểm tra chuyên đề giáo viên chưa đúng chỉ tiêu giao đã dược giao.
Công tác chỉ đạo công tác kiểm tra nội bộ trường học của hiệu trưởng chưa
thật chú trọng, việc phân cấp quy định, quyền hạn, trách nhiệm chưa cụ thể, rõ
ràng, vẫn còn chung chung, qua loa đại khái.

11


Về nghiệp vụ: Hiệu trưởng chưa nắm được những phương pháp biện pháp kỹ
thuật nghiệp vụ kiểm tra mang tính chất khoa học, để xem xét đánh giá, khẳng định
các tổ chức, cá nhân trong nhà trường có hoạt động đúng theo mục tiêu, kế hoạch
đã đề ra hay không để đưa ra những tư vấn phù hợp. Chưa có kỹ năng kiểm tra theo
mục tiêu kế hoạch và hệ thống. Trình độ nghiệp vụ của đội ngũ kiểm tra trong

trường để giúp việc cho Hiệu trưởng trong công tác kiểm tra nội bộ cịn bị hạn chế,
khơng được bồi dưỡng về nghiệp vụ kiểm tra, khi kiểm tra xong chưa rút kinh
nghiệm và chưa phê bình và tự phê bình một cách thẳng thắn...Lãnh đạo ít chú ý
đến việc nghiên cứu và phổ biến kinh nghiệm sư phạm trước và sau khi kiểm tra.
Về nhận thức: Một số kiểm tra viên cịn chưa nhận thức rõ vị trí, tầm quan
trọng, chức năng của kiểm tra nội bộ trường học. Hiểu kiểm tra nội bộ trường học
chỉ như là một hoạt động phối hợp nhằm để đánh giá, động viên thi đua, hay kiểm
tra để dẫn đến sự phê bình. Do vậy hiệu lực của kiểm tra nội bộ nhà trường bị hạn
chế.
Mặt khác, lực lượng giúp việc cho Hiệu trưởng trong công tác kiểm tra nội
bộ trường học vẫn còn tồn tại, một số cán bộ giáo viên làm việc với tinh thần và tư
tưởng bình quân chủ nghĩa, hời hợt, qua loa, làm cho hết nhiệm vụ, hoặc địi hỏi
chế độ, khơng tự nguyện, tự giác...
IV. NHỮNG BIỆN PHÁP KIỂM TRA NỘI BỘ TRƯỜNG TIỂU HỌC CỦA
NGƯỜI HIỆU TRƯỞNG:

1. Những biện pháp chung:
1.1 Nâng cao nhận thức cho cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên về kiểm tra
nội bộ trường học :
Đổi mới nhận thức về kiểm tra nội bộ cho lực lượng giáo viên (đổi mới kiểm
tra là một khâu quan trọng vì nó ảnh hưởng lớn đến việc hình thành và xây dựng
phương pháp tự kiểm tra trong nhà trường).
Nếu tất cả mọi giáo viên đều hiểu rõ được vị trí, vai trị, chức năng của kiểm
tra nội bộ trường học và tác dụng của nó trong việc kiểm tra nội bộ trường học sẽ
được tiến hành thuận lợi, có hiệu quả. Bởi vậy là lực lượng chính trong việc cung
cấp thơng tin cho kiểm tra nội bộ trường học.
1.2 Bồi dưỡng chuyên đề nghiệp vụ kiểm tra nội bộ trường học cho Hiệu
trưởng và kiểm tra viên.
Thiết nghĩ đây là việc làm cần thiết của Hiệu trưởng trường Tiểu học để nâng
cao trình độ nghiệp vụ cho đội ngũ kiểm tra viên- lực lượng nòng cốt giúp Hiệu

trưởng tiến hành kiểm tra nội bộ nhà trường có chất lượng cao.
12


1.3 Xây dựng kế hoạch kiểm tra nội bộ trường học:
Để kế hoạch kiểm tra có tính khả thi thì người Hiệu trưởng phải biết căn cứ
vào đặc điểm tình hình nhà trường và thực trạng cơng tác kiểm tra nội bộ của năm
học trước.
Mặt khác khi xây dựng kế hoạch kiểm tra, Hiệu trưởng cần tập trung đội ngũ
kiểm tra viên để cùng bàn bạc, thảo luận, góp ý cho bản kế hoạch, đồng thời xây
dựng kế hoạch phải dựa trên kế hoạch thanh tra của Phòng Giáo dục và Sở Giáo
dục. Chính vì vậy mà kế hoạch kiểm tra phải được xây dựng một cách tỷ mỉ cho
từng đối tượng, khối lớp.
Dựa vào cơ sở kế hoạch kiểm tra của năm học, xây dựng kế hoạch kiểm tra
của từng tháng một cách cụ thể chi tiết hơn.
Từ kế hoạch kiểm tra hàng tháng, kế hoạch kiểm tra hàng tuần cũng được ghi
chi tiết cụ thể đối tượng kiểm tra, nội dung kiểm tra, thời gian kiểm tra cụ thể trong
tuần, trong ngày.
Hơn nữa việc lập kế hoạch kiểm tra phải triển khai và được công bố, công
khai vào đầu năm học. Nội dung kiểm tra phải có sức thuyết phục, hình thức kiểm
tra phải gọn nhẹ, khơng gây tâm lý nặng nề cho đối tượng khi được kiểm tra.
1.4. Xây dựng, tổ chức lực lượng kiểm tra :
Hiệu trưởng cần xây dựng lực lượng kiểm tra để cùng tiến hành kiểm tra nội
bộ với mình gồm: Phó Hiệu trưởng, Tổng phụ trách Đội, Tổ trưởng chuyên môn,
những giáo viên giỏi...có uy tín, nhiệt tình với cơng việc, làm việc khách quan, vơ
tư.
Sau đó, Hiệu trưởng phải ra quyết định thành lập Ban kiểm tra.
1.5. Xác định quyền hạn, trách nhiệm và quyền lợi của các thành viên trong
Ban kiểm tra:
Hiệu trưởng phải thực hiện phân cấp trong kiểm tra, phân công cụ thể quyền

hạn và trách nhiệm cho từng thành viên. Nếu khơng trong q trình kiểm tra sẽ dẫn
đến sự chồng chéo và vi phạm những nguyên tắc trong kiểm tra. Ta có thể thực
hiện phân cấp trong Ban kiểm tra nội bộ trường học như sau :
- Giao cho Phó Hiệu trưởng và Tổ trưởng chuyên môn thực hiện công tác
kiểm tra các hoạt động chuyên mơn.
- Giao cho chủ tịch Cơng đồn kiểm tra việc thực hiện nề nếp, nội quy nhà
trường và các mối quan hệ với phụ huynh học sinh của các đối tượng kiểm tra.
- Giao cho Tổng phụ trách Đội kiểm tra cơng tác đồn thể, tổ chức các hoạt
động ngồi giờ lên lớp của đối tượng kiểm tra.
13


- Hiệu trưởng thực hiện công tác kiểm tra bao quát và thu thập các thông tin
trong kiểm tra để có biện pháp điều chỉnh kịp thời đối với các thành viên trong Ban
kiểm tra và đối tượng kiểm tra.
1.6. Xây dựng chế độ kiểm tra :
Hiệu trưởng quy định cách thức làm việc của Ban kiểm tra: kiểm tra toàn
diện, kiểm tra chuyên đề, kiểm tra đột xuất, kiểm tra định kỳ, dự giờ, số lần kiểm
tra/ tuần. Ban kiểm tra hàng tuần báo cáo việc thực hiện nhiệm vụ kiểm tra nội bộ,
lập hồ sơ kiểm tra, trao đổi rút kinh nghiệm, đề xuất khen thưởng và điều chỉnh đối
tượng kiểm tra.
Nhiệm vụ cụ thể:
- Hiệu trưởng: Trưởng Ban chỉ đạo công tác kiểm tra nội bộ và trực tiếp kiểm
tra các hoạt động.
- Phó Hiệu trưởng: Kiểm tra hoạt động chuyên môn và việc thực hiện quy
chế chuyên môn.
- Tổ trưởng chuyên môn: Kiểm tra chuyên môn và việc thực hiện quy chế
chun mơn của tổ mình phụ trách.
- Chủ tịch Cơng đồn và Tổng phụ trách Đội: kiểm tra nề nếp và các hoạt
động ngoài giờ lên lớp.

Về thời gian: Công việc kiểm tra nội bộ diễn ra hàng ngày, tuy nhiên khi
kiểm tra toàn diện giáo viên cần thông báo thời gian cụ thể bằng kế hoạch tuần cho
Ban kiểm tra và cho giáo viên được kiểm tra biết trước.
Hiệu trưởng cũng cần nêu rõ mục đích, nội dung của đợt kiểm tra và nêu yêu
cầu kiểm tra với tinh thần khách quan, thẳng thắn, chấp nhận sự thật để tìm cách
khắc phục, đi đúng hướng.
1.7. Tạo điều kiện động viên đối với đội ngũ kiểm tra viên:
Hiệu trưởng cần cung cấp kịp thời những điều kiện về vật chất, tinh thần,
tâm lý cho hoạt động kiểm tra, khai thác và tận dụng mọi khả năng, sáng tạo của
mọi thành viên trong Ban kiểm tra.
1.8. Xây dựng những chuẩn mực đánh giá, mục tiêu cụ thể cho việc kiểm tra:
- Căn cứ vào hướng dẫn về công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá trong giáo
dục của Bộ Giáo dục và Đào tạo và hướng dẫn của Sở Giáo dục và Đào tạo và
Phòng Giáo dục và Đào tạo, Hiệu trưởng trường Tiểu học cần xây dựng một chuẩn
mực đánh giá cho phù hợp đối với trường mình quản lý.
- Cơng tác xây dựng chuẩn mực phải được thảo luận đóng góp ý kiến của tập
thể sư phạm nhà trường phải được sự thống nhất của tập thể sư phạm và đưa vào
14


Nghị quyết của nhà trường, khi chuẩn kiểm tra được xây dựng phải được công bố
công khai để mọi đối tượng kiểm tra đều nắm rõ và phấn đấu đạt chuẩn, vượt
chuẩn. Đồng thời giúp cho chủ thể kiểm tra thuận lợi trong cơng tác kiểm tra đánh
giá được chính xác, giúp cho công tác kiểm tra nội bộ đạt hiệu quả cao và biến quá
trình kiểm tra thành quá trình tự kiểm tra.
2. Những biện pháp tiến hành kiểm tra nội bộ cụ thể cho từng đối tượng của
Hiệu trưởng:
Giáo viên là hạt nhân cơ bản là lực lượng quyết định chất lượng dạy học của
nhà trường. Vì thế, kiểm tra đánh giá tồn diện giáo viên góp phần nâng cao chất
lượng dạy học, thúc đẩy mọi hoạt động khác của nhà trường. chính vì vậy khi kiểm

tra đánh giá một giáo viên người Hiệu trưởng phải kiểm tra nhiều mặt nhiều khía
cạnh.
2.1.Kiểm tra trình độ chun mơn nghiệp vụ:
Hiệu trưởng thực hiện công tác kiểm tra tay nghề của giáo viên tức là kiểm
tra trình độ tri thức của giáo viên: Việc kiểm tra nắm bắt tri thức phục vụ cho công
tác dạy học và giáo dục của giáo viên.
Kiểm tra trình độ kỹ năng tay nghề: Kỹ năng dạy học, kỹ năng giao tiếp, kỹ
năng giáo dục, kỹ năng thực hiện một số hoạt động giáo dục có kết quả.
Kiểm tra thái độ: Sự yêu nghề, mến trẻ tâm huyết với nghề, kiểm tra trình độ
chun mơn nghiệp vụ của giáo viên thông qua kiểm tra hoạt động dạy học và giáo
dục của giáo viên.
- Kiểm tra kế hoạch dạy học của giáo viên.
- Kiểm tra giờ lên lớp của giáo viên :
Kiểm tra công tác chuẩn bị của giáo viên: Kiểm tra giáo án, chuẩn bị đồ
dùng dạy học: Để tiến hành kiểm tra Hiệu trưởng có thể kiểm tra bằng các hình
thức: Trực tiếp kiểm tra trao đổi với giáo viên, kiểm tra thông qua Phó hiệu
trưởng, tổ trưởng tổ chun mơn, kiểm tra việc giảng bài lên lớp của giáo viên.
Thực hiện quy trình sau:
Bước 1: Dự giờ dưới nhiều hình thức: dự giờ báo trước, dự giờ không báo
trước, dự các lớp song song, dự theo chuyên đề, dự giờ giáo viên cho cả buổi
học.
Tùy từng đối tượng kiểm tra mà hiệu trưởng lựu chọn hình thức kiểm tra dự
giờ cho phù hợp.

15


Đối với giáo viên có trình độ chun mơn vững vàng, có trách nhiệm có thể
sử dụng các hình thức xen kẻ như: Dự giờ báo trước, dự giờ chuyên đề, dự giờ
song song, dự giờ không báo trước.

Kiểm tra báo trước, kiểm tra chuyên đề: Ban kiểm tra thông báo rộng rãi
trong hội đồng sư phạm để các giáo viên khác sắp xếp thời gia dự giờ và học
tập.
Kiểm tra không báo trước, kiểm tra song song giúp thu thập thông tin về
chuyên môn trên mặt bằng chung để động viên khuyến khích giáo viên tiến bộ
hơn.
Đối với giáo viên trẻ mới ra trường, giáo viên có trình độ chuyên môn yếu
kém, kết hợp kiểm tra báo trước và khơng báo trước.
Kiểm tra báo trước có thơng báo rộng rãi để huy động nhiều giáo viên tham
gia dự giờ và đóng góp ý kiến rút kinh nghiệm.
Kiểm tra khơng báo trước để thu thập thông tin trên mặt bằng chung để diều
chỉnh và ghi nhận sự tiến bộ của giáo viên được kiểm tra.
Bước 2: Phân tích sư phạm bài lên lớp đã dự: Kiểm tra việc xác định mục
đích yêu cầu nội dung, phương pháp dạy học, hoạt động sư phạm của thầy, hoạt
động của trò việc sử dụng thiết bị dạy học và đồ dùng dạy học trong giờ dạy đặc
biệt là kiểm tra mối tương tác giữa mục đích- nội dung- phương pháp.
Bước 3: Đánh giá kết quả bài học: Giáo viên tự đánh giá, Hiệu trưởng đánh
giá vào chuẩn đánh giá một giờ lên lớp, khi đánh giá chú trọng đến ba mặt: kiến
thức - kỹ năng - thái độ.
Bước 4: Kiểm tra kết quả nhận thức của học sinh sau giờ lên lớp ( nếu cần)
để khẳng định đánh giá của Hiệu trưởng.
Bước 5: Hiệu trưởng kết luận cuối cùng ghi lên biên bản kiểm tra, lưu vào hồ
sơ.
Sau mỗi tiết dạy Hiệu trưởng nên cho giáo viên dạy tự đánh giá kết quả bài
dạy so với giáo án và ý tưởng đã chuẩn bị về mặt kiến thức, kỹ năng, thái độ để
truyền đạt tới học sinh. Tiếp đó Hiệu trưởng phải rút kinh nghiệm giờ dạy, cần chỉ
rõ những ưu, khuyết điểm cụ thể từng mặt để giáo viên sửa chữa hoặc phát huy
(cần lưu ý và nhấn mạnh vầ vấn đề đổi mới phương pháp dạy học cũng như quy
trình bài giảng).
Hiệu trưởng đánh giá giờ dạy cũng cần phải căn cứ vào việc khảo sát chất

lượng học sinh sau giờ lên lớp.
16


Hiệu trưởng phải tổng hợp ý kiến đánh giá và ra kết luận cuối cùng ghi biên
bản, lưu hồ sơ.
Song cũng cần lưu ý trong biện pháp kiểm tra giờ lên lớp của giáo viên, Hiệu
trưởng luôn phải đánh giá với tinh thần khách quan, thẳng thắn để giúp đối tượng
tiến bộ, thực hiện điều chỉnh, uốn nắn đối tượng một cách dần dần, chứ không căn
cứ vào một tiết dạy mà đánh giá giáo viên đó là dạy kém sẽ gây sự ức chế và dễ
tiêu cực, bất cần...Như vậy thì chất lượng và hiệu quả của kiểm của kiểm tra sẽ
khơng đạt được. Điều đó khẳng định sự linh hoạt, sáng tạo trong khi kiểm tra của
mỗi Hiệu trưởng mà khơng ai khác chỉ chính họ mới làm được.
2.2. Kiểm tra việc thực hiện quy chế chuyên môn, ý thức trách nhiệm.
- Kiểm tra kế hoạch của giáo viên:
+ Kiểm tra kế hoạch chuyên môn, kế hoạch cá nhân cả năm, tháng, tuần,
xem việc xây dựng kế hoạch cả năm có phù hợp với kế hoạch chung của nhà
trường không và hiệu trưởng xét duyệt kế hoạch của cả năm học.
Hiệu trưởng phải thường xuyên kiểm tra xem việc xây dựng kế hoạch của
giáo viên hàng tháng, hàng tuần có đúng và phù hợp với mục tiêu đã đề ra không.
+ Kiểm tra giáo án của giáo viên: Kiểm tra việc soạn giáo án của giáo viên
có đúng với quy định không ? Nội dung kiến thức đảm bảo truyền thụ kiến thức cơ
bản cho học sinh và phù hợp với đối tượng học sinh ?.
+ Kiểm tra bài soạn khớp với lịch báo giảng, mục đích yêu cầu của bài đã
đảm bảo yêu cầu về kiến thức, kỹ năng chưa ? Việc trình bày đã khoa học chưa ?
- Kiểm tra sổ điểm:
+ Kiểm tra việc chấm điểm vào sổ điểm có đúng vói quy chế chuyên mơn, có
theo thơng tư 32 khơng ?
+ Kết hợp kiểm tra sổ điểm với kiểm tra chấm chữa bài cho học sinh của
giáo viên có thường xun và chính xác theo quy định không ?

+ So sánh điểm trong sổ điểm với các bài kiểm tra định kỳ, kiểm tra thường
xun xem có khớp khơng để xác định việc vào điểm của giáo viên có chính xác
khơng ?
- Kiểm tra việc sử dụng đồ dùng dạy học của giáo viên:
+ Trong nhà trường Tiểu học hiện nay, để thực hiện tốt việc đổi mới phương
pháp dạy học tức là phát huy tính tích cực cho học sinh và tổ chức hoạt động cho
học sinh trong q trình dạy học địi hỏi giáo viên phải thực hiện việc sử dụng thiết
bị dạy học trong quá trình dạy học của mình. Hiệu trưởng thực hiện kiểm tra việc
sử dụng thiết bị dạy học của giáo viên thông qua dự giờ đột xuất xem trong giờ đó
17


có cần sử dụng những đồ dùng dạy học nào ? Giáo viên có sử dụng hay khơng và
giáo viên sử dụng như thế nào ?
+ Kiểm tra việc sử dụng đồ dùng thông qua các cuộc thi làm đồ dùng và
thông qua việc kiểm tra sự chuẩn bị giờ lên lớp của giáo viên.
2.3. Kiểm tra kết quả giảng dạy, giáo dục:
Kết quả giảng dạy và giáo dục của giáo viên được thể hiện thông qua sự tiến
bộ về trí tuệ và nhân cách của học sinh, vì vậy để kiểm tra kết quả giảng dạy, giáo
dục của giáo viên phải thơng qua việc kiểm tra trình độ nắm bắt tri thức của học
sinh, sự phát triển trí tuệ, khả năng tư duy, kỹ năng thực hành, ý thức tổ chức kỷ
luật của học sinh. Để kiểm tra được các mặt trên, chúng ta kiểm tra theo các biện
pháp sau:
- Khảo sát chất lượng học sinh.
+ Khảo sát chất lượng đầu năm và giao khoán chất lượng cho giáo viên.
+ Khảo sát thường xuyên mỗi tháng 1 lần.
- Kiểm tra kết quả kiểm tra thường xuyên, kiểm tra định kỳ, kiểm tra cuối
năm của học sinh.
- Kiểm tra vở ghi chép của học sinh, khảo sát sự nắm bắt kiến thức và kỹ
năng vận dụng kiến thức vào thực tế của học sinh sau khi dự giờ.

- Kiểm tra kế hoạch giảng dạy của giáo viên.
- Kết hợp tự kiểm tra của giáo viên, dư luận xã hội và nhận xét đánh giá của
tập thể giáo viên, tổ nhóm chuyên môn.
- Kiểm tra kết quả về học lực, hạnh kiểm của học sinh hàng tháng, học kỳ và
kết quả cuối năm học.
2.4. Kiểm tra việc tham gia các công tác khác của giáo viên:
Trong trường Tiểu học, hoạt động của các tổ chức đồn thể có một vai trị
hết sức quan trọng, các tổ chức Cơng đồn, đồn thanh niên có vững mạnh thì nội
bộ nhà trường mới đồn kết thống nhất, chất lượng dạy học và giáo dục sẽ cao.
Ngồi việc giảng dạy giáo viên Tiểu học cịn thực hiện công tác chủ nhiệm và các
hoạt động do các tổ chức Đảng, tổ chức Cơng đồn, đồn thanh niên phân cơng. Để
các tổ chức này hoạt động có hiệu quả, Hiệu trưởng phải thường xuyên kiểm tra
việc thực hiện nhiệm vụ của mỗi giáo viên.
- Phối hợp với Tổng phụ trách Đội kiểm tra việc thực hiện nội quy nhà
trường của tập thể học sinh, kiểm tra kết quả thi đua của tập thể học sinh.
- Kiểm tra việc duy trì sĩ số học sinh của giáo viên chủ nhiệm lớp mỗi tuần 1
lần.
18


- Kiểm tra việc phối hợp giữa nhà trường và gia đình trong cơng tác giáo
dục học sinh thơng qua kiểm tra việc ghi sổ liên lạc, kết quả thăm gia đình học
sinh.
- Kiểm tra việc phối hợp thực hiện nhiệm vụ trong các tổ chức xã hội.
Hiệu trưởng kết hợp với chủ tịch cơng đồn, bí thư đồn kiểm tra việc thực
hiện nhiệm vụ được giao của giáo viên đánh giá mức độ hồn thành cơng việc được
giao, thái độ thực hiện công việc.
2.5. Kiểm tra học sinh:
Chất lượng học sinh chính là kết quả, là sản phảm mà hoạt động dạy học và
giáo dục của nhà trường. Cho nên Hiệu trưởng kiểm tra học sinh cũng chính là

kiểm tra chất lượng hoạt động giảng dạy của giáo viên thơng qua đó mà đánh giá
giáo viên chính xác hơn.
Kiểm tra học sinh thì Hiệu trưởng có thể kiểm tra toàn diện một học sinh hay
kiểm tra toàn diện một lớp học.
- Kiểm tra toàn diện 1 học sinh:
+Kiểm tra văn hóa.
+ Kiểm tra ngay trong buổi dự giờ thăm lớp về ý thức học tập, phương pháp
học tập, khả năng tiếp thu tri thức, kỹ năng thực hành và kết quả học tập của học
sinh.
+ Kiểm tra thường xuyên.
+ Thực hiện khảo sát chất lượng theo từng nội dung, theo từng khối lớp dưới
sự giám sát chặt chẽ của Ban giám hiệu.
- Kiểm tra trình độ được giáo dục của học sinh
+ Kiểm tra ý thức chấp hành nội quy của học sinh, tinh thần học tập, tu
dưỡng đạo đức, cách ứng xử với thầy cô giáo, với bạn bè và ứng xử trong gia đình
và xã hội của học sinh. Giáo viên chủ nhiệm giao cho ban cán sự lớp theo dõi kiểm
tra các hoạt động tự quản của học sinh và ghi vào sổ chủ nhiệm có hình thức khen
che kịp thời.
Hiệu trưởng phối hợp với Tổng phụ trách Đội tổng hợp theo dõi hoạt động tự
quản cũng như mọi hoạt động khác của học sinh, tổng kết, tuyên dương và phê bình
trong giờ chào cờ đầu tuần.
- Kiểm tra toàn diện 1 lớp học sinh
+ Kiểm tra hoạt động học tập.
+ Thông qua dự giờ và phối hợp tổng phụ trách Hiệu trưởng kiểm tra thái độ
nề nếp, phương pháp học tập của tập thể học sinh.
19


- Kiểm tra việc rèn luyện các mặt giáo dục tồn diện.
+ Thơng qua tổng phụ trách Đội, giáo viên chủ nhiệm, Hiệu trưởng kiểm tra

đánh giá chất lượng giáo dục của tập thể học sinh về đạo đức, lối sống, văn nghệ,
thể dục vệ sinh và ý thức tập thể...
- Kiểm tra sinh hoạt tập thể
+ Giao cho Tổng phụ trách kiểm tra báo cáo các hoạt động tập thể của các
lớp học kiểm tra toàn diện một lớp học sinh, Hiệu trưởng tiến hành kiểm tra kết
quả các hoạt động, kết hợp với tự kiểm tra của ban cán sự lớp, ban chỉ huy liên đội,
tổng phụ trách, đội cờ đỏ và tham khảo ý kiến của giáo viên chủ nhiệm, giáo viên
trong nhóm chun mơn. Đó là nguồn thông tin cần thiết giúp cho Hiệu trưởng
nhận xét, đánh giá một lớp học sinh một cách khách quan và chính xác.
Tuy nhiên, khi kiểm tra tồn diện một học sinh hay một lớp biện pháp tối ưu
không khải là Hiệu trưởng kiểm tra tất cả học sinh trong trường một cách trực tiếp
mà Hiệu trưởng phải chỉ đạo, ủy quyền cho đội ngũ kiểm tra viên (Tổ trưởng
chuyên mơn, Phó hiệu trưởng...). Song mỗi giáo viên chủ nhiệm cũng đóng vai trị
là một kiểm tra viên, kiểm tra lớp mình đồng thời họ cũng là đối tượng để Hiệu
trưởng kiểm tra. Đây chính là sự phân cấp trong công tác kiểm tra nội bộ trường
Tiểu học, với cách này hiệu trưởng có thể kiểm nghiệm kiểm tra bằng cách kiểm tra
xác suất một số học sinh hay một lớp. Như vậy, Hiệu trưởng cùng một lúc kiểm tra
được tất cả các đối tượng học sinh, cả đối tượng giáo viên.
Khi hiệu trưởng kiểm tra xong, hay nhận được kết quả kiểm tra, thì phải
cơng bố cho giáo viên chủ nhiệm để giáo viên chủ nhiệm nắm bắt được kết quả
chất lượng giáo dục học sinh của mình mà đề ra biện pháp điều chỉnh cho phù hợp.
Nếu chất lượng tốt phải động viên, khen thưởng kịp thời để kích thích đối tượng,
đồng thời cũng làm cho dối tượng khác cũng phải cố gắng phấn đấu.
Kết quả kiểm tra phải được lưu biên bản trong hồ sơ kiểm tra để còn so sánh
đối chiếu với các lần kiểm tra sau, xem đối tượng có điều chỉnh và có tiến bộ
khơng. Thơng qua đó mà chủ thể kiểm tra cũng biết và đánh giá được chất lượng
kết quả của công tác kiểm tra mà mình đã tiến hành.
2.6. Kiểm tra cơ sở vật chất – thiết bị dạy học:
Vào đầu năm học, Hiệu trưởng thành lập ban kiểm tra nội bộ trường học tiến
hành kiểm kê lại tài sản của nhà trường, mỗi loại đều có số lượng cụ thể và đánh

giá chất lượng của các thiết bị dạy học và ghi vào sổ theo dõi tài sản. Sau đó bàn
giao cho từng giáo viên chủ nhiệm lớp (có biên bản bàn giao cụ thể), đối với biện
pháp này giáo viên sẽ có trách nhiệm trong việc bảo quản và sử dụng. Tuy nhiên
20


Hiệu trưởng cần kiểm tra việc sử dụng thiết bị dạy học thông qua việc dạy học trên
lớp để tránh trường hợp giáo viên chỉ lo việc bảo quản thiết bị dạy học mà không
đem ra để sử dụng. Đồng thời, cần khuyến khích những giáo viên bảo quản tốt và
sử dụng thiết bị dạy học có hiệu quả. Khi kiểm tra đánh giá thì Hiệu trưởng và các
kiểm tra viên cần lưu ý đến thời gian sử dụng và phần trăm chất lượng của thiết bị
dạy học khi giao, đến khi kiểm tra để dánh giá một cách chính xác.
2.7. Kiểm tra tài chính:
Tài chính là vấn đề hay gây những dư luận tiêu cực và có thể làm thay đổi
bản chất vốn có của con người, vì vậy cơng tác tài chính cần được kiểm tra thường
xun, cơng khai một cách minh bạch.
Hiệu trưởng yêu cầu kế toán, thủ quỷ báo cáo các khoản thu chi hàng tháng
bằng các lạo hồ sơ thu chi tài chính theo quy định, chứng từ cần đảm bảo đúng
nguyên tắc tài chính, hàng tháng, hàng kỳ kì cần được cơng khai tài chính trước
Hội đồng nhà trường. Nếu có thắc mắc Hiệu trưởng cần có giải đáp tránh sự hiểu
lầm, gây dư luận khơng hay hoặc gây mất đồn kết, làm ảnh hưởng đến các hoạt
động khác.
2.8. Kiểm tra khiếu nại tố cáo :
Việc kiểm tra khiếu nại tố cáo và giải quyết các khiếu nại tố cáo là cơng việc
địi hỏi sự bình tĩnh, sáng suốt của người Hiệu trưởng.
Để làm tốt cơng việc này trước hết khi có đơn khiếu nại tố cáo thì hiệu
trưởng phải xem nội dung khiếu nại, tố cáo trong đơn xem mình có đủ thẩm quyền
giải quyết hay không ? Nếu thuộc phạm vi thẩm quyền mình giải quyết được thì
Hiệu trưởng tìm hiểu đối tượng xem xét thực tế vấn đề, tùy theo mức độ mà có
những biện pháp xử lý cho phù hợp. Cịn nếu khơng thuộc phạm vi thẩm quyền giải

quyết của mình thì phải chuyển đơn hoặc trả đơn, hướng dẫn đối tượng đến những
nơi có thẩm quyền giải quyết, tránh những trường hợp giải quyết không thảo đáng
sẽ gây ra ức chế cho đối tượng làm ảnh hưởng đến sự đoàn kết nội bộ cũng như sự
tin tưởng của các lực lượng giáo dục khác đối với nhà trường, làm giảm uy tín của
nhà trường.
C. KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ:
I. KẾT LUẬN:

Kiểm tra nội bộ ở trường Tiểu học là một chức năng cơ bản, quan trọng, là
công cụ sắc bén để nâng cao hiệu lực quản lý của người Hiệu trưởng, đồng thời nó
cũng hỗ trợ đắc lực và cung cấp những thông tin quan trọng cho hoạt động thanh
tra.
21


Thực hiện tốt công việc này giúp chúng ta xác định được trình độ chun
mơn nghiệp vụ giáo viên, ngược lại nó giúp cho giáo viên có dịp nhìn lại mình.
Qua kiểm tra nội bộ trường học ta tìm ra những hạn chế của đơn vị mình để khắc
phục, từ dó nâng cao chất lượng dạy- học.
Do tầm quan trọng đặc biệt như vậy, muốn hoạt động kiểm tra có chất lượng
cao, Hiệu trưởng phải nắm vững cơ sở lý luận cũng như cơ sở khoa học của kiểm
tra nội bộ trường học. Trên cơ sở đó vận dụng một cách linh hoạt, sáng tạo vào
thực tế của đơn vị mình.
Kiểm tra nội bộ trường học là một hoạt động rất đa dạng và phức tạp, gồm
nhiều nội dung, đối tượng và phương pháp cũng như mục đích kiểm tra. Nhưng
khâu trọng tâm vẫn là kiểm tra hoạt động của giáo viên, chất lượng học sinh. Trong
kiểm tra giáo viên có nhiều nội dung khác nhau, do đó khi kiểm tra phải vận dụng
nhiều phương pháp và hình thức khác nhau.
Trong mỗi nhà trường, kiểm tra nội bộ luôn tồn tại song song với mọi hoạt
động khác nó góp phần kích thích sự phát triển của các nhân tố tích cực, ngăn chặn

và đẩy lùi những yếu tố tiêu cực, khơi dậy trong mỗi cá nhân lịng hăng say trong
cơng việc...làm cơ sở cho việc kiểm tra đánh giá mới đạt hiệu quả cao hơn. Đồng
thời giúp Hiệu trưởng kiểm soát được mọi đối tượng, đưa hoạt động giáo dục đi
đúng hướng đã định, dần dần biến quá trình kiểm tra thành q trình tự kiểm tra.
Tóm lại muốn nâng cao chất lượng day- học của nhà trường, người Hiệu
trưởng cần phải tiến hành kiểm tra nội bộ nhà trường một cách thường xuyên.
Muốn công tác kiểm tra nội bộ được tiến hành thường xun và có chất lượng địi
hỏi người Hiệu trưởng phải tìm ra những biện pháp tối ưu, phù hợp với thực tiễn
của trường mình chứ khơng nên áp dụng một cách máy móc.
Đề tài này đề xuất một số biện pháp kiểm tra nội bộ trường của Hiệu trưởng
trường Tiểu học. Tuy chưa phải là hoàn chỉnh nhưng với cách làm, cách đổi mới
kiểm tra trên sẽ đạt được những kết quả nhất định trong quản lý nhà trường Tiểu
học. Đặc biệt trong giai đoạn phát triển giáo dục hiện nay, để đạt được những hiệu
quả cũng như chất lượng giáo dục đòi hỏi người Hiệu trưởng phải hết sức chú trọng
đến công tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học, phải luôn sáng tạo, đổi mới phương
pháp kiểm tra nội bộ trường học, biến hoạt động kiểm tra thành hoạt động tự kiểm
tra của mỗi thành viên trong nhà trường, nhằm không ngừng nâng cao chất lượng
dạy học và giáo dục học sinh của nhà trường, đáp ứng theo yêu cầu hiện nay.
II. KIẾN NGHỊ :

1. Đối với Bộ Giáo dục và Đào tạo:
22


Cần tiếp tục hoàn thiện và bổ sung những văn bản mới có tính khả thi cao
đối với hoạt động kiểm tra nội bộ trường Tiểu học, đặc biệt là xây dựng chuẩn đánh
giá cụ thể thống nhất chung cho các trường Tiểu học về từng mặt với phạm vi hẹp
hơn để làm cơ sở cho việc xây dựng chuẩn đánh giá trong cơng tác này ở các
trường được chính xác, công bằng, khách quan, phù hợp với thực trạng từng địa
phương.

Cần bổ sung thêm các chính sách, quy chế về tổ chức và hoạt động của hệ
thống kiểm tra nội bộ nhà trường.
2. Đối với Sở Giáo dục và Đào tạo, Phòng Giáo dục và Đào tạo:
- Cần triển khai một cách nhanh chóng các văn bản về cơng tác kiểm tra nội
bộ tới các cơ sở giáo dục.
- Hàng năm, cần có những văn bản hướng dẫn kịp thời cho các Hiệu trưởng
cũng như các kiểm tra viên về công tác kiểm tra nội bộ trường học.
- Cần mở những lớp bồi dưỡng chuyên đề ngắn hạn về nghiệp vụ kiểm tra
nội bộ cho Hiệu trưởng, Phó Hiệu trưởng, Tổ trưởng chuyên môn.
- Tăng cường thanh tra về thực hiện công tác kiểm tra nội bộ trường Tiểu học
của các Hiệu trưởng.
- Cần có sự động viên, khen thưởng kịp thời đến với những trường đã làm tốt
công tác này, phê bình với những trường thực hiện chưa tốt.
3. Đối với các trường Tiểu học :
- Hiệu trưởng cần thực hiện tốt công tác xây dựng và bồi dưỡng nghiệp vụ
kiểm tra, đánh giá cho lực lượng kiểm tra viên trong ban kiểm tra nội bộ nhà trường
một cách cơ bản, thường xuyên và liên tục.
- Tuyển chọn những cán bộ quản lý, giáo viên có đủ trình độ đào tạo, năng
lực, phẩm chất, uy tín làm kiểm tra viên (tăng cường số lượng, đảm bảo chất
lượng).
- Hiệu trưởng các trường cần đưa việc thực hiện kế hoạch kiểm tra nội bộ
của các thành viên trong ban kiểm tra nhà trường làm tiêu chí đánh giá, xếp loại thi
đua cho đối tượng này./.
Hà Tĩnh, tháng 3 năm 2014.

23


24