bài giảng kinh tế vĩ mô hạch toán thu nhập quốc gia và cán cân thanh toán

1
9/19/2007
QUANG HUNG
1
HẠCH TOÁN THU NHẬP QUỐC GIA
VÀ CÁN CÂN THANH TOÁN
Mục đích:

Cung cấp dữ liệu cho
phân tích kinh tế vó mô

Cung cấp thông tin cho
việc đánh giá các chính
sách kinh tế

Cung cấp các chỉ tiêu
cho việc kiểm tra các
quá trình kinh tế

So sánh quốc tế
9/19/2007
QUANG HUNG
2
I. KHU VỰC SẢN XUẤT
2
9/19/2007
QUANG HUNG
3
MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA CƠ BẢN

Lưu lượng (flow) và tích lượng(stock)

– Lưu lượng: sự thay đổi giá trò của một đại lượng trong một
khoảng thời gian
– Tích lượng: giá trò của một đại lượng tích luỹ tại một thời điểm

Vốn (capital)
– khối lượng máy móc, thiết bò, lượng tồn kho và các nguồn lực
khác của sản xuất

Khấu hao (depreciation)
– giá trò hao mòn máy móc, thiết bò trong quá trình sản xuất
9/19/2007
QUANG HUNG
4
MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ
ĐỊNH NGHĨA CƠ BẢN

Hàng hoá (goods) và dòch vụ (services)
– Hàng hoá là kết quả của sản xuất dưới dạng sản phẩm hữu
hình và có thể dự trữ được.
– Dòch vụ là sản phẩm vô hình không thể dự trữ được

Sản xuất (production)
– hoạt động có mục đích của con người nhằm tạo ra thu nhập

Sản lượng (output), thu nhập (income) và chi tiêu
(expenditure)
– Sản lượïng là lượng hàng hoá và dòch vu cuối cùngï được sản
xuất ra trong nền kinh tế
– Thu nhập là số tiền mà chủ các yếu tố sản xuất (lao động,
vốn, đất đai) nhận được do họ cung cấp dịch vụ yếu tố sản

xuất
3
9/19/2007
QUANG HUNG
5
MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ ĐỊNH NGHĨA
CƠ BẢN

Số gộp (gross) và số ròng (net)
– Số gộp : đo lường trước khi khấu hao
– Số ròng : đo lường sau khi khấu hao

Nội đòa (domestic) và Quốc gia (national)
– Nội đòa: hoạt động sx trong lãnh thổ của một nước
– Quốc gia: hoạt động sx của công dân một nước

Giá thò trường (market price) và giá yếu tố
(factor cost)
– Giá thò trường: giá được trả bởi người tiêu dùng cuối cùng
– Giá yếu tố :phản ánh toàn bộ chi thanh toán cho yêu tố sản
xuất tham gia vào quá trình sản xuất.
– Chênh lệch giữa giá thò trường và giá yếu tố là thuế gián thu
ròng
9/19/2007
QUANG HUNG
6
MỘT SỐ KHÁI NIỆM VÀ ĐỊNH
NGHĨA CƠ BẢN

Giá trò danh nghóa (nominal) và giá trò thực (real)

– Giá trò danh nghóa: giá trò được tính bằng giá hiện hành
– Giá trò thực: giá trò được tính theo giá của một năm chọn làm
gốc ( (gọi là năm cơ sở)

Hàng hoá cuối cùng (final goods) & Sản phẩm trung gian
(intermidiate goods)
– Hàng hoá cuối cùng: được bán cho người tiêu dùng cuối cùng.
– Sản phẩm trung gian: nhập lượng để sản xuất ra hàng hoá
cuối cùng

Chuyển giao (transfer payments)
– giao dòch một chiều như trợ cấp thất nghiệp, viện trợ không
hoàn lại
4
9/19/2007
QUANG HUNG
7
MỐI QUAN HỆ GIỮA SẢN LƯNG,
THU NHẬP VÀ CHI TIÊU
H
G
F
R
CM
Y=W+i+R+Π
Sp I
C
M
X
Td

Tr
Te
G
9/19/2007
QUANG HUNG
8
TỔNG SẢN PHẨM TRONG NƯỚC

Tổng sản phẩm trong nước ( GDP)
– giá trò hàng hoá và dòch vụ cuối cùng được sản xuất ra
trong lãnh thổ của một quốc gia trong một năm

GDP chỉ tính
– giá trò hàng hoá và dòch vụ cuối cùng không bao gồm sản
phẩm trung gian.
– giá trò hàng hoá và dòch vụ sản xuất ra trong một giai
đoạn
– giá trò hàng hoá và dòch vụ sản xuất ra trong lãnh thổ của
một nước bất chấp ai sở hữu
5
9/19/2007
QUANG HUNG
9
CHỈ SỐ ĐỀU CHỈNH GDP

Chỉ số điều chỉnh GDP (GDP deflator)
=
GDP thực
GDP danh nghóa
Chỉ số điều chỉnh

GDP
9/19/2007
QUANG HUNG
10
SẢN XUẤT VÀ SỬ DỤNG

Sử dụng
– Chi tiêu tiêu dùng của
hộ gia đình (C)
– Tởng đầu tư (I )
– Chi tiêu tiêu dùng chính
phủ (G )
– Xuất khẩu ròng (NX )

Sản xuất

GDP
– VA nông nghiệp
– VA công nghiệp
– VA dòch vụ
6
9/19/2007
QUANG HUNG
11
CÁC CHỈ TIÊU ĐO LƯỜNG
THU NHẬP KHÁC
 Tổng thu nhập quốc gia (GNI)
– Là tổng thu nhập mà công dân một nướckiếm
được
 Chú ý

– GNI bao gồm cả phần thu nhập do công dân một
nước tạo ra trên lãnh thổ của nước khác
– GNI không bao gồm phần thu nhập của công dân
nước ngoài tạo ra trên lãnh thổ của nước sở tại
– Chênh lệch giữa GNI và GDP chính là khoản thu
nhập ròng từ nước ngoài (NFP)
GNI = GDP + NFP.
9/19/2007
QUANG HUNG
12
SẢN XUẤT VÀ HÌNH THÀNH THU
NHẬP

Hình thành thu nhập
– Thuế gián thu
– Khấu hao tư bản
– Thu nhập lao động
– Thu nhập tư bản (tiền
trả lãi vay, tiền thuê tài
sản, lợi nhuận)

Sản xuất

GDP

GNI = GDP + NFP
7
9/19/2007
QUANG HUNG
13

CÁC CHỈ TIÊU ĐO LƯỜNG
THU NHẬP KHÁC

Thu nhập quốc gia ròng ( NNI)
– Tổng thu nhập của công dân một nước nước
không bao gồm khấu hao tư bản
NNI = GNI - De.
De là khấu hao tư bản
 Thu nhập quốc gia (NI)
– thu nhập mà chủ sở hữu các yếu tố sản xuất nhận
được.
NI = NNI - Te
NI = W + i + R + Π+NFP
9/19/2007
QUANG HUNG
14
CÁC CHỈ TIÊU ĐO LƯỜNG
THU NHẬP KHÁC

Thu nhập cá nhân (PI)
– phần thu nhập của hộ gia đình và các doanh
nghiệp cá thể nhận được.
PI= NI-(Lợi nhuận công ty + Phí bảo hiểm xã
hội) +Tiền lãi ròng + Cổ tức + Chuyển giao của
chính phủ cho cá nhân
8
9/19/2007
QUANG HUNG
15
CÁC CHỈ TIÊU ĐO LƯỜNG

THU NHẬP KHÁC

Thu nhập khả dụng cá nhân (DI)
– thu nhập mà hộ gia đình có thể sử dụng để tiêu
dùng hoặc để tiết kiệm
DI = PI - thuế cá nhân (Thuế cá nhân bao gồm
các loại thuế trực thu như thuế thu nhập cá nhân,
thuế tài sản và lệ phí)

Tiết kiệm quốc gia (GNS)
– phần còn lại của GNI sau khi đã trừ đi chi tiêu tiêu
dùng
GNS = GNI - C- G
9/19/2007
QUANG HUNG
16
CÁC CHỈ TIÊU ĐO LƯỜNG
THU NHẬP KHÁC
 Tiết kiệm trong nước (GDS)
– phần còn lại của GDP sau khi trừ đi chi tiêu tiêu dùng
GDS = GDP -C-G
 Tiết kiệm tư nhân (S
P
)
– phần còn lại của GDP sau khi trừ đi chi tiêu tiêu dùng và
đóng thuế cho chính phủ
Sp = GDP – C – T

Tiết kiệm chính phủ (S
G

)
– S
G
= T - G
9
9/19/2007
QUANG HUNG
17
ĐO LƯỜNG MỨC NHÂN DỤNG

Lực lượng lao động bao gồm
– những người trong độ tuổi lao động
– những người đang có việc làm hoặc đang tìm việc

Thất nghiệp bao gồm
– những người trong lực lượng lao động
– hiện thời không có việc làm và đang tìm kiếm việc làm

Tỷ lệ tham gia lực lượng lao động
Tỷ lệ tham gia = Lực lượng lao động
Số người trong độ tuổi lao động

Tỷ lệ thất nghiệp
Tỷ lệ thất nghiệp = Số thất nghiệp
Lực lượng lao động
9/19/2007
QUANG HUNG
18
III. KHU VỰC NGÂN SÁCH
10

9/19/2007
QUANG HUNG
19
BẢNG CÂN ĐỐI TÀI CHÍNH
CHÍNH PHỦ
Chi
Thu
Chi thường xuyên
Chi đầu tư xây dựng cơ bản
Thu thường xuyên
Thu vốn
Tài trợ
Trong nước
Nước ngòai
9/19/2007
QUANG HUNG
20
MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA
 Tiết kiệm chính phủ
– Sg= T – G
– T: thu thường xuyên
– G: Chi thường xuyên
 Thâm hụt ngân sách
– DEF = Sg - Ig
DEF
:
thâm hụt ngân sách
– I
g:
Chi tiêu đầu tư và phát triển cùa chính phủ

11
9/19/2007
QUANG HUNG
21
MỘT SỐ MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA
 Tài trợ cho thâm hụt ngân sách
– DEF = ∆NDC
g
+ Dg + BRWg + NTRg
– Dg: vay nước ngòai
– ∆NDC
g
: tiền tệ hóa thâm hụt
– BRWg: vay trong nước
– NTRg: Viện trợ của nước ngòai
9/19/2007
QUANG HUNG
22
II. KHU VỰC TIỀN TỆ
12
9/19/2007
QUANG HUNG
23
II.1 BẢNG CÂN ĐỐI CỦA NGÂN
HÀNG THƯƠNG MẠI
Tài sản nợ
Tài sản có
Tiền gởi
Tiền gởi không kỳ hạn (DD)
Tiền gởi kỳ hạn và tiết kiệm (TD)

Tiền gởi bằng ngọai tệ (FD)
Nợ ngân hàng trung ương
Nợ khác
Vốn chủ sở hữu
Tài sản có ngọai tệ ròng
Dự trữ
Dự trữ bắt buộc (RR)
Dự trự vượt mức (ER)
Tín dụng trong nước
Cho chính phủ vay
Cho khu vực tư nhân vay
Các tài sản khác
9/19/2007
QUANG HUNG
24
BẢNG CÂN ĐỐI CỦA NGÂN
HÀNG TRUNG ƯƠNG
Tài sản nợTài sản có
Tiền phát hành
Lưu thông ngòai ngân hàng (C)
Trong ngân hàng (R)
Tiền gởi của các ngân hàng
thương mại
Tài sản có ngọai tệ ròng
(NFA
B
)
Tài sản có trong nước (NDA
B
)

Cho chính phủ vay (NDC
BG
)
Cho ngân hàng thương mại vay (DC
BCOB
)
Các tài sản khác (OIN
B
)
MB = NFA
B
+NDC
BG
+DC
BCOB
+OIN
B
13
9/19/2007
QUANG HUNG
25
II.3 MOT SO ẹềNH NGHểA
C s tin
MB = C+ R
C laứ lửụùng tien lửu haứnh
R l d tr trong h thng ngõn hng
9/19/2007
QUANG HUNG
26
MOT SO ẹềNH NGHểA

C s tin
MB = NFA
B
+NDA
B
MB =NFA
B
+NDC
BG
+NDC
Bb
+OIN
B
NFA
B
l ti sn rũng nc ngũai trong ngõn hng trung ng
NDA
B
l ti sn rũng trong nc trong ngõn hng trung ng
NDC
BG
l lng cho vay ca ngõn hng trung ng ủn chớnh
ph
DC
Bb
l lng cho vay ngõn hng trung ng ủn ngõn hng
thng mi
OIN
B
l cỏc b phn khỏc ca ngõn hng trung ng

14
9/19/2007
QUANG HUNG
27
BẢNG CÂN ĐỐI CỦA HỆ THỐNG
NGÂN HÀNG
Tài sản nợTài sản có
Tiền rộng (M2)
Tiền tiêu chuẩn (M1)
Tiền trong lưu thông (C)
Tiền gởi không kỳ hạn (DD)
Tiền gởi kỳ hạn và tiết kiệm
(TD)
Tài sản có ngọai tệ ròng (NFA)
Tài sản có trong nước (NDA)
Cho chính phủ vay ròng (NDC
G
)
Cho khu vực tư nhân vay ròng (NDC
p
)
Các tài sản khác (OIN)
M2 = NFA + NDA + OIN
9/19/2007
QUANG HUNG
28
MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA
 Tiền tiêu chuẩn
– M1=C+ DD
– C là tiền mặt lưu hành ngòai ngân hàng

– DD là lượng tiền gởi khơng kỳ hạn
15
9/19/2007
QUANG HUNG
29
MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA
 Tiền mở rộng
– M2 = M1+ Bán tiền tệ
– M2 = C+DD +TD + FD
– TD là lượng tiền gởi kỳ hạn và tiền tiết kiệm
– FD là lượng tiền gởi bằng ngọai tệ
9/19/2007
QUANG HUNG
30
MỘT SỐ ĐỊNH NGHĨA

Tiền rộng
– M2=NFA + NDC
G
+NDC
P
+OIN
– NFA là lượng tài sản nước ngòai ròng
– NDC
G
là lượng cho vay ròng của hệ thống ngân hàng đến
chính phủ
– NDC
G
là lượng cho vay ròng của hệ thống ngân hàng đến

khu vực tư nhân
– OIN là các bộ phận tài sản khác của hệ thống ngân hàng
16
9/19/2007
QUANG HUNG
31
ĐO LƯỜNG SỰ THAY ĐỔI
TRONG GIÁ CẢ

Lạm phát
– sự gia tăng liên tục mức giá tổng quát trong nền kinh tế

Chú ý
– lạm phát thể hiện sự gia tăng của mức giá cả tổng quát chứ
không phải sự gia tăng giá của một hoặc một nhóm hàng hoá
– lạm phát thể hiện sự tăng giá liên tục chứ không phải tăng một
lần. Thí dụ, cải cách rhuế làm tăng giá không gọi là lạm phát
9/19/2007
QUANG HUNG
32
ĐO LƯỜNG SỰ THAY ĐỔI
TRONG GIÁ CẢ

Lạm phát
– suất tăng chỉ số gía tiêu dùng (CPI) hoặc
chỉ số điều chỉnh GDP (GDP deflator)
Tỷ lệ lạm phát = Chỉ số giá năm (t) -Chỉ số giá năm (t-1)
Chỉ số giá năm (t-1)
17
9/19/2007

QUANG HUNG
33
PHẢN ÁNH GIÁ SINH HỌAT

Chỉ số giá tiêu dùng (chỉ số Laspeyres)
– tỷ số giữa giá cả của một “rổ hàng hóa”ù
mà người tiêu dùng tiêu biểu muốn mua ở
năm hiện hành so với giá cả của cùng “rổ
hàng hoá” đó ở vào năm cơ sở
9/19/2007
QUANG HUNG
34
CHỈ SỐ GIÁ TIÊU DÙNG VIỆT
NAM
 “Rổ hàng hóa” : 494 mặt hàng
 Năm gốc : 2005
 Chu kỳ xem xét lại “rổ hàng hóa”: 5 năm
 Cơng thức tính: Cơng thức Laspeyres
 Cơng bố chỉ số giá: cơng bố ngày 22 hàng
tháng
18
9/19/2007
QUANG HUNG
35
CHỈ SỐ GIÁ TIÊU DÙNG
VIỆT NAM
 Quyền số: Hàng ăn và dịch vụ ăn uống
(42,85%); ðồ uống và thuốc lá (4,56%); May
mặc, mũ nón và giày dép(7,21%); Nhà ở, điện
nước, chất đốt và VLXD (9,99%); Thiết bị và

đồ dùng gia đình (8,62%); Giao thơng, bưu
chính viễn thơng (9,04%); Giáo dục (5,41%);
Văn hóa, giải trí và du lịch (3,59%); Hàng hóa
và dịch vụ khác (3,31%)
9/19/2007
QUANG HUNG
36
PHẢN ÁNH GIÁ SINH HỌAT

Có 3 khác biệt cơ bản giữa CPI và chỉ số điều
chỉnh GDP
– CPI chỉ phản ánh giá hàng tiêu dùng trong khi chỉ
số điều chỉnh GDP phản ánh giá của tất cả hàng
hoá được sản xuất
– Chỉ số điều chỉnh GDP chỉ phản ánh giá hàng hoá
sản xuất trong nước, trong kih CPI phản ánh cả
giá hàng tiêu dùng nhập khẩu
– CPI gán quyền số cố đònh cho giá của các hàng
hoá khác nhau (chỉ số Laspeyres) trong khi đó
chỉ số điều chỉnh GDP gán cho chúng những
quyền số thay đổi theo thời gian (chỉ số Paasche).
19
9/19/2007
QUANG HUNG
37
PHẢN ÁNH GIÁ SINH HỌAT

CPI có khuynh hướng phóng đại mức tăng giá cả sinh
hoạt
– Người tiêu dùng thay thế hàng hoá và dòch vụ có giá rẻ hơn

– CPI không phản ánh hoàn toàn sự cải tiến chất lượng hàng hoá
– Giá của hàng hoá mới đưa vào thò trường hạ rất nhanh

Chỉ số iều chỉnh GDP có khuynh hướng đánh giá
thấp sự tăng giá sinh hoạt
– Không phản ánh sự giảm sút phúc lợi do thay thế hàng hóa
9/19/2007
QUANG HUNG
38
IV. KHU VỰC BÊN NGÒAI
20
9/19/2007
QUANG HUNG
39
CHU CHUYỂN DÒNG TIỀN
TRONG NỀN KINH TẾ MỞ
I
NFP
X
H G F R
CM
C
G
M
S
Y
T
CB
∆NFA
NTR

∆FR
9/19/2007
QUANG HUNG
40
CÁN CÂN THANH TÓAN

Cán cân thanh toán là báo cáo ghi chép những giao
dòch của một nước với các nước khác trên thế giới
– Đối tượng giao dòch : hàng hóa, dòch vụ, tài sản
thực, tài sản tài chính và các khỏan chuyển giao
– Tác nhân giao dòch: cá nhân, doanh nghiệp
thường trú và chính phủ
– Giao dòch tạo ra các khỏan thanh tóan (luồng tiền
ra) và khỏan nhận được (luồng tiền vào) của một
nước.
21
9/19/2007
QUANG HUNG
41
CÁN CÂN THANH TÓAN
 Luồng tiền vào
– xuất khẩu hàng hóa và dòch vụ+thu nhập từ đầu
tư+ chuyển giao từ nước ngòai+bán tài sản thực
và tài sản tài chính+ vay
 Luồng tiền ra
– nhập khẩu hàng hóa và dòch +thanh tóan cho đầu
tư nước ngòai+chuyển giao ra nước ngòai +mua
tài sản thực và tài sản tài chính+ cho vay
– Luồng tiền ra = Luồng tiền vào
– (X-M) + NFP + NTR + FDI +CFO + Dg+Dp =0

9/19/2007
QUANG HUNG
42
CÁN CÂN THANH TÓAN

Vấn đề thâm hutï cán cân thanh tóan

Dưới chế độ tỷ giá cố đònh
– Nghóa vụ bảo đảm giá trò đồng tiền trong nước và duy trì
khối lượng dự trữ chính thức
– Giảm khối lượng dự trữ chính thức được xem là thâm hụt
trong cán cân thanh tóan
– (X-M) + NFP + NTR + FDI +CFO + Dg+Dp +EO= ∆NFA

Hiện nay
– Thâm hụt trong cán cân thanh tóan thường gán cho thâm
hụt trong tài khỏan vãng lai
22
9/19/2007
QUANG HUNG
43
TÀI KHOẢN VÃNG LAI (CA)
 Tài khoản vãng lai
– Ghi chép những giao dòch về hàng hóa, dòch vụ
và các khỏan chuyển giao giữa một nước vớiø các
nước khác trong một khoảng thời gian.
 Nó bao gồm
– Xuất, nhập khẩu ròng hàng hóa và dòch vụ (NX)
– Thu nhập ròng từ đầu tư (NFP)
– Chuyển giao ròng (NTR)

– CA = NX + NFP + NTR
9/19/2007
QUANG HUNG
44
MỘT SỐ ĐỒNG NHẤT THỨC VỀ
CÁN CÂN TÀI KHOẢN VÃNG LAI
 CA = NX + NFP + NTR
 CA = GNDI - (C+I+G)
 CA phản ánh chênh lệch giữa tổng thu nhập
quốc gia khả dụng với chi tiêu trong nước
 CA = GNDS - I
 CA phản ánh chênh lệch giữa tiết kiệm và
đầu tư
23
9/19/2007
QUANG HUNG
45
TÀI KHOẢN VỐN
(KA)
 Tài khoản vốn
ghi chép những giao dòch tài sản thực và tài sản tài
chính giữa một nước với các nước khác trong một
khoảng thời gian.
– luồng tiền vào khi tài sản của nước ngòai ở trong
nước tăng lên (∆ FL)
– luồng tiền ra khi tài sản của một nước ở nước ngòai
tăng lên (∆ FA)
9/19/2007
QUANG HUNG
46

CÁC THÀNH TỐ TRONG
CÁN CÂN TÀI KHOẢN VỐN
 Đầu tư trực tiếp
– mua bán tài sản thực (bất động sản) quốc tế

Đầu tư gián tiếp
– Mua bán tài sản tài chính quốc tế như trái phiếu, cổ
phiếu, các công cụ phái sinh

Nợ ngắn hạn

Sai số thống kê

Tài trợ chính thức

KA = FDI +CFO + Dg+Dp +EO+ ∆NFA
24
9/19/2007
QUANG HUNG
47
MỐI QUAN HỆ GIỮA CÁC KHU
VỰC

Khu vực sản xuất

GNDS – I = CA

Khu vực ngân sách

DEF = ∆NDC

g
+ Dg + BRWg + NTRg
Khu vực tiền tệ

M2= NFA + NDC
G
+NDC
P
+OIN

Khu vực bên ngòai

BOP = (X-M) + NFP + NTR + FDI +CFO + Dg+Dp +EO
+ ∆NFA = 0