đề cương môn học kinh tế môi trường

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM
KHOA KINH TẾ PHÁT TRIỂN
BỘ MÔN KINH TẾ TÀI NGUYÊN & MÔI TRƯỜNG
1A Hoàng Diệu – Phú Nhuận – TP.HCM
Tel: (08) 8448222 – Fax: (08) 8477948

ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC
KINH TẾ TÀI NGUYÊN & MÔI TRƯỜNG
1. Đặc điểm môn học
Tên môn học

•
o
o
•

Tiếng Việt: Kinh tế Tài nguyên & Môi trường
Tiếng Anh: Environmental & Natural Resource Economics
Bộ phận phụ trách

Bộ môn Kinh tế Tài nguyên & Môi trường, Khoa Kinh tế Phát triển
•

Số tiết: 60 tiết

•

Giáo viên phụ trách (năm 2008)
o Trần Võ Hùng Sơn, Trưởng Bộ Bộ môn Kinh tế Tài nguyên và Môi trường,
trường Đại học Kinh tế Tp.HCM.

o Nguyễn Hữu Dũng, Bộ môn Kinh tế Tài nguyên và Môi trường.
Khoa Kinh tế Phát triển, trường Đại học Kinh tế Tp.HCM.

o Võ Đức Hoàng Vũ, Bộ môn Kinh tế Tài nguyên & Môi trường
Khoa Kinh tế Phát triển, trường Đại học Kinh tế Tp.HCM.

o Phùng Thanh Bình, Bộ môn Kinh tế Tài nguyên và Môi trường
Khoa Kinh tế Phát triển, trường Đại học Kinh tế Tp.HCM.
Email:
o Trương Đăng Thụy, Bộ môn Kinh tế Tài nguyên và Môi trường
Khoa Kinh tế Phát triển, trường Đại học Kinh tế Tp.HCM.
1


Email:

3. Mô tả môn học và điều kiện tiên quyết
Kinh tế môi trường được thiết kế để giúp người học có thể hiểu được các mối liên
kết giữa hoạt động kinh tế và môi trường, và ngược lại. Môn học sẽ giới thiệu các
lý thuyết và công cụ có thể được sử dụng để hiểu và đo lường các mối quan hệ nói
trên để có thể giúp đưa ra các quyết định phù hợp nhằm quản lý tốt nhất môi
trường và tài nguyên thiên nhiên.
Điều kiện tiên quyết: Kinh tế vi mô, Kinh tế công. Tuy nhiên, để có thể áp dụng
nghiên cứu thực tế, người học cần được trang bị kiến thức căn bản các môn kinh tế
lượng, phân tích lợi ích chi phí.

3. Các mục tiêu của môn học
Cuối khóa học, người học được kỳ vọng:
•

Hiểu được các mối liên kết giữa các vấn đề khác nhau về môi trường
và tài nguyên thiên nhiên và các hoạt động kinh tế ảnh hưởng lên môi
trường và tài nguyên thiên nhiên;

•

Biết được các vấn đề môi trường và tài nguyên thiên nhiên này có
thể được giải quyết như thế nào bằng các công cụ kinh tế phù hợp và cải
cách vấn đề quyền sở hữu/thể chế;

•

Làm quen với các kỹ thuật đánh giá khác nhau có thể được sử dụng
để lượng hóa bằng tiền tác động môi trường của các hoạt động kinh tế/các
chương trình/các chính sách;

•

Hiểu được phân tích lợi ích chi phí có thể được áp dụng như thế nào
trong việc đánh giá giữa các phương án quản lý môi trường/tài nguyên khác
nhau;

•

Sẽ có thể áp dụng nghiên cứu thực tế các vấn đề môi trường ở Việt
Nam.

4. Phương pháp giảng dạy
Kết hợp giữa bài giảng, thảo luận nhóm, và bài tập máy tính với thời lượng dự
kiến như sau:

-

Bài giảng chiếm 70% tổng số giờ.
Làm bài tập nhóm và thuyết trình (7 sinh viên/nhóm) về các
vấn đề môi trường ở Việt Nam hoặc các bài nghiên cứu quốc tế với lượng 30%
tổng số giờ.

5. Tài liệu đọc và tham khảo
•

Tài liệu chính (textbook):

2


Field, B., and Olewiler, N.D. (2005). Environmental
Economics, Second Edition, McGraw-Hill Ryerson Ltd.

•

Tài liệu tham khảo (references):
Field, B.C. (2002). Environmental Economics. Singapore:

McGraw-Hill.
-

Markandya, A. et al. (2002). Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE.

-

Hussen, A. M. (2000). Principles of Environmental
Economics: Economics, Ecology and Public Policy. Routledge Publisher.

-

Một số tài liệu khác (xem chi tiết ở mục 8)

6. Một số yêu cầu của môn học
Để đạt kết quả học tập tốt chúng tôi yêu cầu sinh viên đọc lướt trước tất cả các tài
liệu được đề nghị cho mỗi bài giảng, tham gia đầy đủ trên lớp, tích cực thảo luận,
phát biểu, làm bài tập, và tham dự đủ các bài kiểm tra. Ngoài số tiết trên lớp,
chúng tôi khuyến khích sinh viên dành thêm thì giờ để tìm và đọc các tài liệu liên
quan của môn học, đặc biệt là các báo, tạp chí, các báo cáo hiện trạng môi trường,
và các trang web chuyên ngành.

7. Đánh giá
Thang điểm được thống nhất chung là 0 – 10. Kết quả đánh giá cuối cùng là kết
quả phản ánh cả quá trình làm việc và thái độ học tập của mỗi sinh viên.
Mô tả
- Bài tập nhóm
- Thi hết môn*
Tổng cộng

Phần trăm
30
70
100

Thang điểm đối đa

3
7
10

Thi viết trong 90 phút, KHÔNG sử dụng tài liệu. Nội dung bài thi thường gồm 02
phần (1) Kiểm tra sự hiểu biết cơ sở lý thuyết, các khái niệm chủ yếu của môn
học, và kiến thức tổng quát về các vấn đề môi trường ở Việt Nam (2) Bài tập kiểm
tra khả năng tính toán và phân tích.
*

Ngoài ra, sẽ có điểm thưởng cho những sinh viên tham gia tích cực vào các giờ học
trên lớp.

8. Nội dung môn học
Giới thiệu đề cương môn học
Bài giảng 1: Kinh tế môi trường là gì?
A.
Kinh tế môi trường là gì?

3


B.
C.

Quan điểm tiếp cận kinh tế về nguyên nhân gây ra các vấn đề môi trường.
Vai trò của các động cơ khuyến khích trong việc giải thích các vấn đề môi
trường.
D.
Vai trò của quyền sở hữu.

E.
Khung phân tích lợi ích chi phí.
Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 1.
PowerPoint Bài giảng 1
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 1.
Bài giảng 2: Liên kết giữa kinh tế và môi trường
A.
Sơ đồ về mối quan hệ giữa hệ thống kinh tế và môi trường thiên nhiên.
B.
Phân biệt kinh tế môi trường và kinh tế tài nguyên thiên nhiên.
C.
Mô hình dòng chu chuyển của hoạt động kinh tế.
D.
Mô hình cân bằng vật chất: Phụ thuộc lẫn nhau giữa hoạt động kinh tế và
thiên nhiên.
E.
Phát thải, chất lượng môi trường xung quanh và thiệt hại.
F.
Các loại chất gây ô nhiễm.
Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 2.

PowerPoint Bài giảng 2
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 1.
Tietenberg, T. 2004. Environment and Natural Resource
th
Economics. 7 edition. Chapters 1 & 2.
Bài giảng 3: Nguyên nhân suy thoái môi trường
A.
Hiệu quả kinh tế và thị trường
B.
Thất bại thị trường
C.
Thất bại chính sách
D.
Những gợi ý cho việc kiểm soát suy thoái môi trường
Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.

4


Chapter 3 & 4.
PowerPoint Bài giảng 3
Tài liệu đọc thêm:
Panayotou, T. 1993. Green Markets: The Economics of
Sustainable Development. Chapter 2 & 3.
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental

Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 3.
Turner, Pearce and Bateman. Environmental Economics: An
Elementary Introduction.1994. Chapters 5, 6, 15 (Box 15.3) & 23.
Bài giảng 4: Mức ô nhiễm tối ưu
Xác định mức ô nhiễm tối ưu khi sử dụng công nghệ giảm ô nhiễm
A.
Mục tiêu của kiểm soát ô nhiễm.
B.
Đường chi phí giảm ô nhiễm biên (MAC)
C.
Đường chi phí thiệt hại biên (MDC)
D.
Mức ô nhiễm tối ưu
E.
Nhân tố ảnh hưởng đến mức ô nhiễm tối ưu
F.
Ý nghóa ứng dụng trong kiểm soát ô mhiễm
Xác định mức ô nhiễm tối ưu khi giảm sản lượng là cách duy nhất để giảm ô
nhiễm.
Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 5.
PowerPoint Baøi giảng 4
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 4.
Hussen, A. M. (2000). Principles of Environmental
Economics: Economics, Ecology and Public Policy. Routledge Publisher.

Turner, R. K, D. Pearce, and I. Bateman. 1994.
Environmental Economics: An Elementary Introduction. Harvester
Wheatsheaf Publisher. Chapter 5.
Bài giảng 5: Đánh giá các công cụ chính sách môi trường
A.
Nguyên tắc cơ bản
B.
Một số tiêu chí đánh giá
A.

Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 9.
PowerPoint Bài giảng 5
5


Bài giảng 6: Phương pháp phi tập trung: Luật nghóa vụ pháp lý, Quyền sở
hữu, thuyết phục đạo đức và hàng hóa xanh
A.
Giới thiệu phương pháp phi tập trung để nội hóa chi phí
B.
Luật nghóa vụ pháp lý
C.
Quyền sở hữu (Định lý Coase)
D.
Thuyết phục đạo đức
E.

Hàng hóa xanh
F.

Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 10.
PowerPoint Bài giảng 6
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 3.
Turner, R. K, D. Pearce, and I. Bateman. 1994.
Environmental Economics: An Elementary Introduction. Harvester
Wheatsheaf Publisher. Chapter 10.
Hussen, A. M. (2000). Principles of Environmental
Economics: Economics, Ecology and Public Policy. Routledge Publisher.
Bài giảng 7: Tiêu chuẩn môi trường
B.
Tiêu chuẩn môi trường là gì?
C.
Phân loại tiêu chuẩn môi trường
D.
Kinh tế học về tiêu chuẩn
E.
Tác động khuyến khích của tiêu chuẩn
F.
Kinh tế học về sự cưỡng chế
G.
Đánh giá ưu nhược điểm

H.

Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 11.
PowerPoint Bài giảng 7
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 4.
Hussen, A. M. (2000). Principles of Environmental
Economics: Economics, Ecology and Public Policy. Routledge Publisher.
Bài giảng 8: Thuế và trợ cấp
A.
Phân loại

6


B.
C.
D.
E.

Thuế Pigou
Thuế phát thải
Trợ cấp môi trường
Hệ thống ký quỹ – hoàn trả

F.

Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 12.
PowerPoint Bài giảng 8
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 4 & 5.
Hussen, A. M. (2000). Principles of Environmental
Economics: Economics, Ecology and Public Policy. Routledge Publisher.
Turner, R. K, D. Pearce, and I. Bateman. 1994.
Environmental Economics: An Elementary Introduction. Harvester
Wheatsheaf Publisher. Chapter 12.
/>ml
Bài giảng 9: Giấy phép phát thải có thể chuyển nhượng
A.
Nguyên tắc chung
B.
Chính sách TDP
C.
Thiết lập thị trường giấp phép phát thải
D.
Giấy phép phát thải và động cơ khuyến khích
I.

Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,

nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 13.
PowerPoint Bài giảng 9
Tài liệu đọc thêm:
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 4 & 5.
Hussen, A. M. (2000). Principles of Environmental
Economics: Economics, Ecology and Public Policy. Routledge Publisher.
Bài giảng 10: Tại sao phải đánh giá giá trị môi trường và khái niệm tổng giá
trị kinh tế
A.
Tại sao phải đánh giá môi trường
B.
Thặng dư tiêu dùng: Xem xét từ công thức tổng quát
C.
Tổng giá trị kinh tế
G.

7


Tài liệu đọc cơ bản:
J.T. Winpeny. 1991. Values for the Environment. Chapter 1.
OECD. 1995. The Economic Appraisal of Environmental
Projects and Policies: A Practical Guide. Chapter 1.
PowerPoint Bài giảng 10
Tài liệu đọc thêm:
David Pearce et al. 2002. Economic Valuation with Stated
Preference Techniques Summary Guide.

Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 9.
Bài giảng 5 & 6. Phân tích lợi ích chi phí
Bài giảng 11: Tổng quan về các phương pháp đánh giá giá trị môi trường
A.
Tổng quan về các phương pháp đánh giá giá trị môi trường
B.
Các bước thực hiện một phương pháp đánh giá
Tài liệu đọc cơ bản:
OECD. 1995. The Economic Appraisal of Environmental
Projects and Policies: A Practical Guide. Chapter 3 & 4.
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 8
PowerPoint Bài giảng 11
Tài liệu đọc theâm:
Dixon, John A; Louise Fallon Scura, Richard A Carpenter
and Paul B Sherman. 1994. Economic Analysis of Environmental Impacts.
Chapter 1, 3 vaø 4
Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 8.
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 9.
Bài giảng 12: Các phương pháp đánh giá dựa vào thị trường
A.
Các bước đo lường tác động
B.
Phương pháp chi phí bệnh tật
C.

Phương pháp thay đổi năng suất
D.
Phương pháp chi phí cơ hội
E.
Nhận xét phương pháp
Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 7.
PowerPoint Bài giảng 12
8


Tài liệu đọc thêm:
Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 10.
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 7.
EEPSEA Research Reports: www.eepsea.org
Bài giảng 13: Phương pháp chi phí du hành
A.
Mô hình căn bản
B.
Phương pháp chi phí du hành theo vùng
C.
Phương pháp chi phí du hành cá nhân
D.
Nhận xét về phương pháp
E.

Bảng câu hỏi
Tài liệu đọc cơ bản:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 7.
PowerPoint Bài giảng 13
Tài liệu đọc thêm:
Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 11.
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 7.
Boardman et al. 2002. Cost-Benefit Analysis: Concepts and
Practices. Chapter 13.
Campbell . 2003. Chapter 12.
Bài giảng 6. Phân tích lợi ích chi phí
EEPSEA Research Reports: www.eepsea.org
Bài giảng 14: Phương pháp đánh gián hưởng thụ
A.
Mô hình căn bản
B.
Các bước thực hiện
C.
Nhận xét về phương pháp
D.
Bảng câu hỏi
Tài liệu đọc cơ baûn:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,
nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.

Chapter 7.
PowerPoint Bài giảng 14
Tài liệu đọc thêm:
Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for

9


Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 11.
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 7.
Boardman et al. 2002. Cost-Benefit Analysis: Concepts and
Practices. Chapter 13.
Bài giảng 6. Phân tích lợi ích chi phí
EEPSEA Research Reports: www.eepsea.org
Bài giảng 15: Phương pháp đánh gián ngẫu nhiên
A.
Giới thiệu
B.
Các bước thực hiện
C.
Nhận xét
D.
Phân tích số liệu
E.
Thiết kế bảng câu hỏi
F.
Bài tập trên máy
Tài liệu đọc cơ baûn:
Field B. and N. Olewiler. 2002. Environmental Economics,

nd
Updated 2 Canadian Edition, McGraw-Hill Ryerson Limited, Canada.
Chapter 7.
PowerPoint Bài giảng 16
Tài liệu đọc thêm:
Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 12.
Scott J. Callan and Janet M.Thomas. 2004. Environmental
Economics and management: Theory, Policy and Applications. Chapter 7.
Boardman et al. 2002. Cost-Benefit Analysis: Concepts and
Practices. Chapter 14.
Bài giảng 6. Phân tích lợi ích chi phí
EEPSEA Research Reports: www.eepsea.org
Bài giảng 16: Giới thiệu kinh tế tài nguyên thiên nhiên
Tài liệu đọc cơ bản:
Hartwick, J. and N. Olewiler. 1998. The Economics of
Natural Resource Use, 2nd edition: Chapters 1 & 3.
PowerPoint Bài giảng 17
Tài liệu đọc thêm:
Tietenberg, T. 2004. Environment and Natural Resource
th
Economics. 7 edition.
N. Olewiler. 2004. Lecture Notes. EEPSEA.
Bài giảng 17: Tài nguyên không tái sinh
Tài liệu đọc cơ bản:
Hartwick, J. and N. Olewiler. 1998. The Economics of
10


Natural Resource Use, 2nd edition: Chapter 8.

Turner, R. K, D. Pearce, and I. Bateman. 1994.
Environmental Economics: An Elementary Introduction. Harvester
Wheatsheaf Publisher. Chapter 16
PowerPoint Bài giảng 18
Tài liệu đọc thêm:
N. Olewiler. 2004. Lecture Notes. EEPSEA.
Bài giảng 18: Tài nguyên tái sinh: Thủy sản
Tài liệu đọc cơ bản:
Hartwick, J. and N. Olewiler. 1998. The Economics of
Natural Resource Use, 2nd edition: Chapter 4 vaø 10.
Turner, R. K, D. Pearce, and I. Bateman. 1994.
Environmental Economics: An Elementary Introduction. Harvester
Wheatsheaf Publisher. Chapter 15.
PowerPoint Bài giảng 19
Tài liệu đọc thêm:
N. Olewiler. 2004. Lecture Notes. EEPSEA.
Bài giảng 19: Phát triển bền vững
A.
Phát triển bền vững là gì?
B.
Ba trụ cột của phát triển bền vững
C.
Phân loại vốn cho phát triển bền vững
D.
Điều kiện để phát triển bền vững
E.
Đo lường phát triển bền vững
F.
Một số vấn đề khác
Tài liệu đọc cơ bản:

PowerPoint Bài giảng 20
Tài liệu đọc thêm:
Panayotou, T. 1993. Green Markets: The Economics of
Sustainable Development. Chapter 1.
Turner, R. K, D. Pearce, and I. Bateman. 1994.
Environmental Economics: An Elementary Introduction. Harvester
Wheatsheaf Publisher. Chapter 1.
Markandya, A. et al. 2002. Environmental Economics for
Sustainable Growth: A Handbook for Practitioners, EE. Chapter 1.

Baøi giảng 20: Ứng dụng chính sách môi trường ở Việt Nam
Tài liệu đọc cơ bản:
www.luatvietnam.com.vn
www.monre.gov.vn
www.nea.gov.vn
11


Một số tài liệu khác
Một số trang web về môi trường và tài nguyên thiên nhiên
/> /> /> /> /> /> /> />
12