giải pháp quản lý nhà nước nhằm đẩy mạnh xuất khẩu thuỷ sản của hà tĩnh trong giai đoạn hiện nay

LUẬN VĂN:

Giải phỏp quản lý Nhà nước nhằm đẩy
mạnh xuất khẩu thuỷ sản của Hà Tĩnh
trong giai đoạn hiện nay






Mở đầu
1. Tính cấp thiết của đề tài
Đẩy mạnh XK nói chung và XKTS nói riêng là một trong những chủ trương lớn
của Đảng và Nhà nước. Việc đẩy mạnh XK góp phần chuyển dịch cơ cấu kinh tế, tạo
nguồn thu ngoại tệ, cải thiện cán cân thanh toán quốc tế, kích thích đầu tư, phát triển kinh
tế, góp phần giải quyết việc làm, đáp ứng yêu cầu mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế.
Trong những năm qua, cùng với những thành công trong XK nói chung, XKTS đã đạt
được những thành tựu đáng kể. TS đã trở thành một trong những mặt hàng XK chủ lực
của Việt Nam. Hàng TSXK luôn xếp vào top đầu về KNXK, sản phẩm TSXK không
những tăng về số lượng, chủng loại, giá trị XK, mà còn có mặt ở 130 quốc gia, vùng lãnh
thổ trên thế giới. Năm 2006, KNXK TS đạt 3,358 tỷ USD. Con số đó của năm 2007 và
2008 tương ứng là 3,7637 tỷ USD và 4,5101 tỷ USD. Năm 2008, KNXK TS chỉ đứng
sau dầu thô (10,3568 tỷ USD), dệt may (9,1204 tỷ USD), giày dép (4,7678 tỷ USD) [21]
Hà Tĩnh là một tỉnh có tiềm năng sản xuất và XKTS rất lớn. Trong những năm
qua, XKTS của Hà Tĩnh đã đạt được nhiều thành tựu quan trọng, góp phần tăng trưởng

và phát triển kinh tế ở Hà Tĩnh. Tuy nhiên, so với tiềm năng, XKTS của Hà Tĩnh còn ở
mức độ khiêm tốn.
Mặt khác, XKTS của Hà Tĩnh cũng như của Việt Nam đang đứng trước những thách
thức mới. Hàng TSXK của Hà Tĩnh hiện phải cạnh tranh quyết liệt với hàng TS của nhiều
địa phương khác và của nhiều nước khác cũng có điều kiện tương đồng như Việt Nam.
Chẳng hạn Trung Quốc, một số nước ASEAN.
Hơn nữa, hàng TSXK của Hà Tĩnh cũng như của Việt Nam hiện đang đứng trước
những rào cản mới. Đó là những quy định khắt khe của Chính phủ các nước NKTS về
VSATTP, các điều kiện kỹ thuật,…Trong nhiều trường hợp, việc vượt qua những rào cản
này còn khó khăn gấp bội so với hàng rào thuế quan trước đây. Trong khi đó, chất lượng
hàng TSXK của Hà Tĩnh chưa cao. Chính sách hỗ trợ XKTS còn hạn chế và bị ràng buộc
bởi những quy định của WTO. Hoạt động XKTS và QLNN đối với lĩnh vực này ở Hà
Tĩnh còn nhiều hạn chế. Vấn đề đặt ra là làm thế nào để có thể khai thác tốt hơn lợi thế
của mặt hàng XK chủ lực này, đảm bảo cho hàng TSXK có thể trở thành mặt hàng mũi

nhọn, có thể đứng vững và có uy tín trên thị trường quốc tế? Điều đó cũng đòi hỏi cần có
sự nghiên cứu một cách hệ thống và toàn diện hơn về XKTS và QLNN đối với lĩnh vực
này của Hà Tĩnh, nhằm tìm ra giải pháp thúc đẩy hơn nữa XKTS trong giai đoạn tới.
Đây cũng là lý do tôi chọn vấn đề: “Giải phỏp quản lý Nhà nước nhằm đẩy
mạnh xuất khẩu thuỷ sản của Hà Tĩnh trong giai đoạn hiện nay” làm đề tài luận văn
thạc sỹ, chuyên ngành Quản lý kinh tế.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Trong những năm gần đây, lĩnh vực XK hàng hoá nói chung và XKTS nói riêng
được nhiều nhà khoa học nghiên cứu, nhiều đề tài, công trình được công bố:
- Bộ Thương Mại: “Các giải pháp đẩy mạnh hoạt động xuất khẩu hàng hoá của
Việt Nam vào thị trường EU giai đoạn 2000-2010” đề tài khoa học cấp bộ mã số: 1999-
78-161, năm 2004
- Bộ Thương Mại: “Đề án phát triển xuất khẩu giai đoạn 2006 - 2010”, năm 2006.
- Bộ Thương Mại: “Yếu tố môi trường trong phát triển xuất khẩu nông sản ở nước
ta”, đề tài khoa học cấp bộ mã số: 2001-78- 069, năm 2003.

- Nguyễn Trọng Liên: “Phương hướng, giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu trong tình
hình mới qua thực tế ở Quảng Ninh”, luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia
Hồ Chí Minh, năm 2003.
- Hoàng Thị Ngọc Loan: “Thị trường tiêu thụ nông sản của Việt Nam trong bối
cảnh hội nhập AFTA”, luận án tiến sỹ kinh tế, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh,
năm 2005.
- Bộ Thương Mại: “Giải pháp chủ yếu nhằm phát triển xuất khẩu nông sản, TS,
hàng thủ công mỹ nghệ sang thị trường Nhật Bản", đề tài khoa học cấp bộ, mã số đề tài:
2003-78- 013, năm 2004.
- Nguyễn Văn Hùng: “Giải pháp đẩy mạnh xuất khẩu hàng thủ công mỹ nghệ trên
địa bàn tỉnh Thanh Hoá”, luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý, Học viện Chính trị
Hành chính - Quốc gia Hồ Chí Minh, năm 2008.
- Trần Khắc Xin: "Phát triển xuất khẩu thuỷ sản của Thành phố Đà Nẵng thực
trạng và giải pháp", luận văn thạc sỹ kinh doanh và quản lý, Học viện Chính trị Quốc gia
Hồ Chí Minh, năm 2006.

Mặc dù, các đề tài đã hệ thống hoá được lý luận và thực tiễn về hoạt động XK của
một số mặt hàng, một số thị trường xuất khẩu, tuy nhiên trong bối cảnh hiện nay, Việt
Nam đã chính thức là thành viên của tổ chức Thương Mại thế giới, những thay đổi, các
động thái kinh tế của các nước đều ảnh hưởng cả gián tiếp và trực tiếp vào thị trường
nước ta, do đó vấn đề bức thiết, cần được tiếp tục nghiên cứu nhằm góp phần thúc đẩy
xuất khẩu nói chung và TS nói riêng, góp phần tăng trưởng và phát triển kinh tế, phù hợp
với xu thế hội nhập kinh tế toàn cầu.
Tính đến thời điểm này, trên địa bàn tỉnh Hà Tĩnh chưa có đề tài nghiên cứu nào
tập trung vào XKTS và QLNN về XKTS. Chính vì vậy, đây là vấn đề bức thiết cần tập
trung nghiên cứu nhằm góp phần phục vụ phát triển KT-XH của tỉnh, phù hợp với xu thế
đổi mới nền kinh tế của đất nước.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
Trên cơ sở phân tích và đánh giá thực trạng, luận văn đề xuất một số giải pháp
QLNN nhằm đẩy mạnh XKTS của Hà Tĩnh trong thời kỳ tới.

Để thực hiện mục đích đó, đề tài có nhiệm vụ:
- Hệ thống hoá và góp phần làm rõ hơn một số vấn đề về XKTS, QLNN đối với
XKTS của Hà Tĩnh.
- Phân tích đánh giá thực trạng XKTS, QLNN đối với XKTS của Hà Tĩnh trong
thời gian qua.
- Trên cơ sở những phân tích đánh giá đó, cùng với những dự báo về XKTS của
Việt Nam cũng như thị trường TS thế giới, đề xuất một số giải pháp QLNN nhằm đẩy
mạnh XKTS của Hà Tĩnh.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài là QLNN đối với XKTS của Hà Tĩnh
- Về phạm vi nghiên cứu, đề tài tập trung nghiên cứu QLNN ở khâu xuất khẩu. Tuy
nhiên, để đảm bảo nâng cao chất lượng TSXK, đề tài cũng đề cập tới đến khâu sản xuất,
chế biến như là một giải pháp điều kiện. Mặt khác, hàng TSXK được nghiên cứu khảo sát
trong đề tài bao gồm tôm, cá, mực
Về thời gian, vấn đề được nghiên cứu trong giai đoạn từ 2001 - 2008, số liệu cập
nhật đến 2008.

5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
- Dựa trên lý luận về QLNN về kinh tế nói chung, các văn bản, Nghị quyết của
Chính phủ, của tỉnh về phát triển ngành thủy sản.
- Phương pháp cụ thể: luận văn sử dụng các phương pháp khảo sát, thống kê, phân
tích và tổng hợp, phương pháp lôgic-lịch sử
6. Một số đóng góp của luận văn
- Góp phần hệ thống hóa và làm rõ hơn một số vấn đề cơ bản QLNN đối với
XKTS của Hà Tĩnh.
- Luận văn có thể dùng là tài liệu tham khảo giúp UBND tỉnh Hà Tỹnh đề ra
các giải pháp mang tính khả thi trong công tác XKTS của tỉnh thời gian tới.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, nội dung luận văn gồm
3 chương, 9 tiết.

Chương 1
Những vấn đề cơ bản về quản lý Nhà nước
đối với XUấT KHẩU THUỷ SảN của hà tĩnh

1.1. khái quát chung về QUảN Lý NHà NƯớC đối với XUấT KHẩU THUỷ
SảN của hà tĩnh
1.1.1. Khái niệm quản lý Nhà nước đối với xuất khẩu thuỷ sản
Theo nghĩa chung nhất, quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể
quản lý tới đối tượng quản lý, nhằm đạt mục tiêu đề ra [ 20, tr.11].
QLNN là hoạt động của bộ máy Nhà nước trên các lĩnh vực lập pháp, hành pháp,
tư pháp nhằm thực hiện chức năng đối nội, đối ngoại của Nhà nước. Đó là sự tác động
của chủ thể quản lý bằng quyền lực Nhà nước, chủ yếu bằng pháp luật tới các đối tượng
quản lý. Bốn lĩnh vực hoạt động QLNN do bộ máy QLNN thực hiện là:
- Hoạt động của hệ thống các cơ quan quyền lực.
- Hoạt động của hệ thống các cơ quan xét xử.
- Hoạt động của hệ thống các cơ quan kiểm sát.
- Hoạt động của hệ thống các cơ quan hành chính.
Các cơ quan hành chính Nhà nước tiến hành quản lý hành chính Nhà nước trên
lĩnh vực hành pháp, đó là hành chính công quyền. Bộ máy thực hiện quyền lực Nhà nước
nhằm duy trì trật tự xã hội và thỏa mãn các lợi ích xã hội với hai chức năng cơ bản là
chấp hành và điều hành.
Chấp hành: pháp luật, mệnh lệnh, chỉ thị của cấp trên và các nghị quyết của cơ
quan quyền lực, các chủ trương, chính sách, kế hoạch, chương trình của Nhà nước.
Điều hành: thông báo, truyền đạt các biện pháp đối với cấp dưới; chỉ đạo thực hiện
các hoạt động hiệu quả.
Theo nghĩa rộng, QLNN về kinh tế được thực hiện thông qua cả 3 loại cơ quan lập
pháp, hành pháp và tư pháp của Nhà nước.
Theo nghĩa hẹp, QLNN về kinh tế được hiểu như hoạt động quản lý có tính chất
Nhà nước, nhằm điều hành nền kinh tế, được thực hiện bởi cơ quan hành pháp.

Tuy nhiên, trong luận văn này, khái niệm QLNN về kinh tế được tiếp cận theo
nghĩa rộng, tức là QLNN về kinh tế được thực hiện thông qua cả 3 loại cơ quan lập pháp,

hành pháp, tư pháp. QLNN về kinh tế là những tác động của các cơ quan QLNN có chức
năng và thẩm quyền nhất định tới các hoạt động KT-XH, bằng các công cụ, chính sách,
phương pháp có tính chất Nhà nước nhằm đạt mục tiêu định trước.
QLNN đối với XKTS là một trong những nội dung cơ bản của QLNN về kinh tế
và QLNN đối với hoạt động XK.
Từ những phân tích trên, chúng ta có thể xác định khái niệm về QLNN đối với
XKTS như sau:
QLNN đối với XKTS là những tác động của cơ quan QLNN có chức năng, thẩm
quyền nhất định tới các hoạt động XKTS, bằng các công cụ, chính sách, phương pháp có
tính chất Nhà nước, nhằm đạt được các mục tiêu đã định trước.
Phân tích khái niệm này, chúng tôi muốn làm rõ bốn điểm.
Một là, về chủ thể QLNN đối với XKTS
Chủ thể quản lý về XKTS là Nhà nước mà cụ thể là các cơ quan QLNN có chức
năng, thẩm quyền ở Trung ương và địa phương quản lý hoạt động XKTS.
ở Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, các Bộ, cơ quan ngang Bộ có chức năng
QLNN về kinh tế, trong đó có QLNN về XKTS. ở đây, Bộ NN & PTNT và Bộ Công
Thương đóng vai trò quan trọng, trực tiếp QLNN đối với XKTS.
ở địa phương, cơ quan QLNN đối với XKTS (chủ thể quản lý) được tổ chức ở cấp
tỉnh và cấp huyện.
ở cấp tỉnh chủ thể QLNN về XKTS bao gồm HĐND tỉnh, UBND tỉnh, các Sở,
Ban ngành liên quan đến QLNN đối với XKTS. Trong đó, Sở NN & PTNT, Sở Công
Thương có chức năng trực tiếp tham mưu cho UBND tỉnh về lĩnh vực XKTS.
ở cấp huyện, chủ thể QLNN về XKTS là các cơ quan tương ứng như cấp tỉnh. Đó là
HĐND huyện, UBND huyện, các phòng ban liên quan tới XKTS ở huyện, như phòng NN &
PTNT, phòng Công thương, Chi cục thuế huyện.
Ngoài ra, chủ thể QLNN đối với XKTS còn là các cơ quan bảo vệ pháp luật gồm
Toà án nhân dân, Viện kiểm sát nhân dân các cấp, Thanh tra nhà nước. Các cơ quan này

có chức năng kiểm tra, kiểm soát, bảo vệ quyền lực Nhà nước, xét xử các vi phạm pháp
luật và tranh chấp trong các hoạt động kinh tế nói chung, XKTS nói riêng.

Trong luận văn này, chủ thể QLNN đối với XKTS được xem xét là các cơ quan
QLNN cấp tỉnh của Hà Tĩnh (HĐND, UBND tỉnh Hà Tĩnh và các Sở, Ban, Ngành cấp
tỉnh như Sở NN & PTNT, Sở Công Thương Hà Tĩnh…).
Hai là, đối tượng của QLNN là lĩnh vực XKTS. Lĩnh vực XKTS được xem xét ở
đây bao gồm khai thác, NT, chế biến và XKTS.
ở cấp Trung ương, quản lý hoạt động này được thực hiện trên phạm vi cả nước.
Cấp tỉnh, huyện quản lý lĩnh vực này trên phạm vi lãnh thổ mình quản lý. Tuy nhiên, sự
phân cấp này chỉ mang tính tương đối. Bởi vì trên địa bàn tỉnh, huyện có nhiều khi có
những cơ quan đơn vị, lĩnh vực cũng tham gia các hoạt động XKTS nhưng không thuộc
cơ quan quản lý của địa phương. Chẳng hạn, như Cảng vụ Hà Tĩnh, Cục Hải quan Hà
Tĩnh,
Ba là, về mục tiêu quản lý Nhà nuớc về XKTS
Mục tiêu quản lý là đích phải đạt tới trong quá trình quản lý, do chủ thể quản lý đề
ra. Mục tiêu QLNN đối với XKTS phải được xác định trước, chi phối, dẫn dắt cả hệ
thống quản lý trong toàn bộ quá trình hoạt động. Mục tiêu của QLNN đối với XKTS
nhằm làm cho hoạt động XKTS có hiệu quả, phù hợp với chiến lược phát triển KT-XH
của tỉnh, của đất nước, góp phần vào thực hiện chiến lược CNH hướng vào XK của quốc
gia. Các mục tiêu chung của XKTS bao gồm:
- Khơi dậy nội lực và ngoại lực thúc đẩy XKTS, nhằm khai thác tốt nhất tiềm năng, lợi
thế tuyệt đối, lợi thế so sánh của địa phương cho phát triển XKTS.
- Thúc đẩy xuất khẩu để tăng thu ngoại tệ, đáp ứng nhu cầu nhập khẩu phục vụ sản
xuất đời sống nhân dân trong nước, phục vụ quá trình CNH, HĐH nền kinh tế quốc dân.
- Thúc đẩy chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng hiện đại đặc biệt là chuyển dịch
cơ cấu kinh tế trong nông nghiệp, nông thôn theo hướng tăng dần tỷ trọng chăn nuôi, tăng
tỷ trọng kinh tế TS.
- Giải quyết việc làm, tăng thu nhập cho người lao động trong ngành TS.
Mục tiêu cụ thể của QLNN đối với XKTS là tổng giá trị và tốc độ tăng KNXK

TS, khối lượng TSXK, thị trường XKTS, mặt hàng TSXK; tỷ trọng sản lượng TS chế
biến XK, tăng hàm lượng TS chế biến sâu. Các chỉ tiêu này được đưa ra hàng năm, kỳ kế
hoạch ngắn hạn, dài hạn, hoặc trong các kỳ Đại hội Đảng bộ tỉnh.
Bốn là, về cơ chế quản lý đối với lĩnh vực XKTS

Cơ chế quản lý kinh tế trong giai đoạn hiện nay là cơ chế thị trường có sự quản lý
của Nhà nước theo định hướng XHCN, quản lý bằng pháp luật, kế hoạch, chính sách và
công cụ khác [23, tr.46]. Như vậy, cơ chế quản lý kinh tế bao gồm rất nhiều yếu tố cấu
thành, đó là các luật liên quan, chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, chính
sách, quy chế, quy định của Nhà nước Trung ương và địa phương. Pháp luật được coi là
yếu tố quan trọng nhất, bởi vì nó là công cụ chủ yếu của Nhà nước được sử dụng để quản
lý nền KTTT định hướng XHCN mà Việt Nam đang xây dựng. Cơ chế quản lý XKTS
bao gồm các yếu tố như các Luật về TS, Luật Thương mại, Luật Đầu tư, Luật Doanh
nghiệp, Luật Chất lượng sản phẩm hàng hoá, Pháp lệnh VSATTP, Pháp lệnh thú y , các
chiến lược, quy hoạch, kế hoạch, chương trình, đề án về XKTS Hệ thống các văn bản
pháp qui là công cụ chủ yếu mà chính quyền địa phương sử dụng nhằm phối hợp thống
nhất các luật mà Nhà nước đã ban hành để vận dụng vào quá trình quản lý XKTS.
Các Luật, Nghị định, Quyết định phê duyệt chương trình dự án , sau khi được
Chính phủ phê duyệt, được các Bộ chức năng, UBND các cấp, các sở chức năng ở tỉnh cụ
thể hóa bằng các văn bản pháp quy (Quyết định, Thông tư, Quy định ). Đây là cơ sở
pháp lý cho QLNN cấp quốc gia, cấp tỉnh.
QLNN đối với XKTS ở cấp tỉnh chủ yếu dựa trên hệ thống văn bản quản lý XKTS
mà Chính phủ và các Bộ đã ban hành như Quyết định phê duyệt quy hoạch phát triển TS,
chiến lược XKTS, chương trình XKTS, đề án XKTS, chương trình xúc tiến XKTS,
1.1.2. Vai trò quản lý của Nhà nước đối với xuất khẩu thuỷ sản
Trong nền KTTT, Nhà nước có vai trò hết sức quan trọng đối với sự ổn định và
phát triển của nền kinh tế. Thực hiện QLNN về kinh tế, trong đó có QLNN đối với lĩnh
vực XKTS, Nhà nước có các vai trò sau:
Thứ nhất, Nhà nước tạo hành lang pháp lý cho phát triển XKTS. Đó là Nhà
nước xây dựng, củng cố và hoàn thiện hệ thống pháp luật, ban hành các chính sách

khuyến khích XKTS như: Luật TS, Luật Thương mại, Luật chất lượng, sản phẩm hàng
hoá, Chiến lược XK, Chương trình XK. Nhà nước ban hành các chính sách khuyến
khích XK như các chương trình đánh bắt, khai thác, NT, chế biến TS, chương trình
xúc tiến thương mại trọng điểm quốc gia…Trên cơ sở đó, các ngành, địa phương, với
chức năng, nhiệm vụ của mình triển khai thực hiện, xây dựng quy hoạch, kế hoạch, đề

án, chương trình phát triển XKTS, xây dựng các quỹ hỗ trợ XKTS, quỹ bảo hiểm rủi
ro trong XKTS
Đây là khung khổ pháp lý cho các hoạt động XKTS phát triển. Các doanh nghiệp
sản xuất kinh doanh trong lĩnh vực XKTS sẽ được tự do hoạt động trong khuôn khổ,
phạm vi mà pháp luật, chính sách của Nhà nước không cấm. Đồng thời, các doanh nghiệp
có định hướng chung cho sự phát triển của mình. Nhà nước khuyến khích các doanh
nghiệp kinh doanh TSXK cạnh tranh tự do theo quy định của pháp luật. Ngăn chặn các
hành vi gian lận thương mại, cạnh tranh không lành mạnh, bảo đảm hoạt động XKTS
phát triển một cách ổn định.
Thứ hai, Nhà nước đóng vai trò thúc đẩy XK như xúc tiến XKTS, mở rộng thị
trường XK bao gồm đàm phán mở cửa thị trường, tăng cường cung cấp thông tin thương
mại TS; giúp đỡ các doanh nghiệp xây dựng thương hiệu hàng TSXK, thương hiệu doanh
nghiệp XKTS , hỗ trợ các chủ thể hoạt động XKTS tham gia hội chợ TS ở nước ngoài,
trong nước; đàm phán, tìm kiếm bạn hàng, ký kết hợp đồng XKTS
Thứ ba, Nhà nước khuyến khích XKTS bằng các chính sách miễn, giảm thuế,
chính sách đất đai, vốn, công nghệ, xúc tiến XK…
Thứ tư, với tư cách là người cung cấp hàng hoá công cộng, Nhà nước ưu tiên đầu
tư xây dựng, nâng cấp cơ sở hạ tầng, đảm bảo và tạo điều kiện để các đơn vị sản xuất
kinh doanh XNK TS hoạt động thuận lợi. Nhà nước tác động trực tiếp vào khâu quản lý
để điều tiết nền kinh tế phát triển bền vững trong xu thế hội nhập kinh tế quốc tế.
Thứ năm, thông qua quản lý quy hoạch phát triển XKTS, Nhà nước có thể điều
chỉnh được cơ cấu kinh tế ngành, tổ chức lại sản xuất, hình thành các vùng nguyên liệu
tập trung, tổ chức khai thác bền vững nguồn lợi TS.
Thứ sáu, Nhà nước tạo điều kiện thuận lợi cho các hiệp hội ngành nghề sản xuất,

chế biến, XKTS hoạt động có hiệu quả. Nhà nước khuyến khích việc thành lập tự nguyện
các hiệp hội của những ngành nghề khác nhau hay hiệp hội ở các địa phương khác nhau
nhằm có biện pháp hỗ trợ phát triển cho các đơn vị khai thác, NT, chế biến, XKTS. Từ
đó, Nhà nước có thể hiểu được tâm tư, nguyện vọng của các cơ sở, và về phía các hiệp
hội cũng có những ý kiến đóng góp xác đáng, mang tính thực tiễn cho các cơ quan Nhà
nước hoạch định những cơ chế chính sách phát triển XKTS.

Thứ bảy, Nhà nước xây dựng hệ thống tiêu chuẩn, định mức của các hoạt động
XK, lấy tiêu chuẩn quốc tế làm nền tảng của mình, có sự điều tiết của Nhà nước cho phù
hợp với điều kiện Việt Nam. Nhà nước có thể bảo vệ quyền lợi hợp pháp của các doanh
nghiệp XKTS ở nước ngoài trong trường hợp Chính phủ nước ngoài áp dụng các biện
pháp phân biệt đối xử, hoặc cản trở hoạt động XKTS của các doanh nghiệp ở thị trường
nước ngoài.
1.1.3. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý Nhà nước đối với xuất khẩu thuỷ
sản
Trước hết, quy mô và năng lực quản lý điều hành của bộ máy Nhà nước cả Trung
ương và địa phương có tác động đến hoạt động XKTS. Bộ máy tinh gọn, hiệu quả, sẽ tiết
kiệm chi thường xuyên, tăng các khoản chi cho đầu tư phát triển XKTS, đồng thời có khả
năng thu hút mạnh các nguồn vốn đầu tư, nhất là các nguồn đầu tư nước ngoài cho các
chương trình mục tiêu Chính phủ về phát triển XKTS. Yếu tố quan trọng nhất trong bộ
máy tổ chức và cán bộ là trình độ cán bộ làm công tác quy hoạch, kế hoạch, công tác
hoạch định và thực thi các chính sách phát triển XK Nếu đội ngũ cán bộ này thật sự có
năng lực, phẩm chất tốt thì sẽ tham mưu cho chính quyền địa phương quản lý hoạt động
XKTS có hiệu quả, góp phần thúc đẩy XKTS phát triển.
Thứ hai, cơ chế, chính sách của Nhà nước Trung ương và địa phương sẽ tạo ra hành
lang thuận lợi hoặc kìm hãm sự phát triển. Trước hết là hệ thống các văn bản pháp luật như
Luật Thương mại, Luật TS, Luật Tài nguyên môi trường, Luật Đầu tư; các văn bản quản lý
về XKTS, quản lý về VSATTP TS, sau đó là các cơ chế chính sách khuyến khích đầu tư
phát triển TS, có tác động thúc đẩy các thành phần kinh tế mạnh dạn đầu tư vào lĩnh vực
khai thác, NT và chế biến, XKTS. Tuy nhiên, sự thiếu đồng bộ trong các văn bản chính

sách hoặc các chính sách thiếu chặt chẽ, kiểm soát không tốt ở một số địa phương, một số
lĩnh vực có thể dẫn đến bất ổn trong hoạt động XKTS . Thực tế, ở nước ta trong thời gian
qua, những hạn chế trong cơ chế chính sách đã dẫn đến hệ quả là chương trình đánh bắt xa
bờ đã thất bại. Cơ chế vay vốn đóng tàu quá dễ dàng và thiếu sự kiểm soát chặt chẽ, trong
khi đó không tính được ngư dân đã dốc hết vốn đầu tư cho đóng tàu, vốn lưu động để ra
khơi đánh bắt hải sản thiếu, đã dẫn đến hàng trăm tàu sau khi nghiệm thu, không được khai
thác sử dụng.

Thứ ba, môi trường chính trị ổn định, sự đồng thuận trong xã hội, các điều kiện
môi trường tự nhiên là nhân tố quan trọng để thu hút các thành phần kinh tế đầu tư vào
lĩnh vực XKTS. Thực tế cho thấy, những năm qua, các quốc gia có nền chính trị kém ổn
định như Pakistan, vùng Trung Đông, Thái Lan, tốc độ tăng trưởng kinh tế bị ảnh hưởng
nghiêm trọng, đầu tư nước ngoài giảm mạnh. Tại Thành phố Đà Nẵng, các điều kiện về
môi trường tự nhiên thuận lợi, chính trị ổn định, không khí đồng thuận xã hội và tinh thần
hăng say sáng tạo của các doanh nghiệp đã là nhân tố quan trọng đưa Đà Nẵng trở thành
một trong những thành phố dẫn đầu cả nước về thu hút vốn đầu tư nước ngoài, về tăng
trưởng kinh tế nói chung và tăng trưởng XK nói riêng.
Thứ tư, mức độ mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế của nền kinh tế Việt Nam có ảnh
hưởng tới QLNN đối với XKTS.
Nền kinh tế Việt Nam mở cửa và hội nhập sâu rộng vào nền kinh tế thế giới, thì sự
ảnh hưởng của kinh tế thế giới tới nền kinh tế Việt Nam, tới hoạt động sản xuất, chế biến
TSXK càng lớn. Bởi lẽ, trong điều kiện đó, hoạt động sản xuất, chế biến TSXK rất có thể
sẽ phải cạnh tranh mạnh mẽ với TSNK. Các doanh nghiệp chế biến và XKTS sẽ có thể sử
dụng nguyên liệu TSNK để chế biến và sau đó tái xuất. Điều này đã từng xảy ra ở Việt
Nam. Theo đó QLNN đối với lĩnh vực XKTS phải có những đổi mới, điều chỉnh để đảm
bảo tối đa hóa lợi ích quốc gia và đảm bảo lợi ích của người đánh bắt, NT TSXK, lợi ích
của các doanh nghiệp chế biến TSXK và các doanh nghiệp XKTS.
Mặt khác, trong điều kiện Việt Nam đã gia nhập WTO và ký kết hiệp định thương
mại với nhiều nước, Việt Nam phải thực hiện nhiều cam kết quốc tế về thương mại và
đầu tư, trong đó các cam kết về XK nói chung, cam kết về hỗ trợ nông nghiệp nói riêng.

Theo đó, các quy định trong QLNN đối với lĩnh vực XKTS cũng phải đổi mới, điều
chỉnh phù hợp với các cam kết quốc tế. Chẳng hạn, theo quy định của Quốc tế, các biện
pháp về hỗ trợ trực tiếp đối với XKTS sẽ có xu hướng giảm dần, thay vào đó là các biện
pháp hỗ trợ gián tiếp. Hoặc như, đối với tiêu chuẩn VSATTP, hầu hết các nước tiến tiến
trên thế giới đều áp dụng tiêu chuẩn HACCP trong quản lý chất lượng sản phẩm TS.
Hơn nữa, hội nhập kinh tế quốc tế đòi hỏi các nhà quản lý phải thay đổi cách nghĩ,
cách quản lý thích ứng với điều kiện mới là phải tuân thủ luật pháp quốc tế và tập quán
quốc tế trong XKTS, đổi mới thể chế XNK, đổi mới các chính sách XKTS.

Một điểm nữa, trong điều kiện mở cửa và hội nhập nền kinh tế quốc tế, QLNN còn
chịu ảnh hưởng của các nước bạn hàng (các nước NKTS và các nước XKTS cạnh tranh với
Việt Nam trên trường quốc tế). Trong điều kiện các doanh nghiệp nước ta XK sang các nước
đã ký kết các hiệp định thương mại, các tiêu chuẩn để công nhận sản phẩm TS của nhau, thì
việc QLNN đối với XKTS thuận lợi hơn. Trái lại, trong điều kiện cạnh tranh giữa các quốc
gia, giữa các doanh nghiệp XKTS trên thế giới, các nước thường áp dụng các chính sách bảo
hộ. Theo đó, họ đưa ra các đạo luật nhằm bảo hộ sản xuất trong nước như luật chống bán phá
giá, luật cạnh tranh không bình đẳng, luật sở hữu trí tuệ Ngoài ra các nước đưa ra các rào
cản thương mại như rào cản về ATVSTP, an toàn dịch động vật, bảo vệ động vật quý hiếm,
môi sinh môi trường. Trong điều kiện đó, QLNN phải có những đối sách phù hợp, bảo đảm
hoạt động XKTS của các doanh nghiệp có thể vượt qua các rào cản đó, hoặc hỗ trợ, giúp đỡ
các doanh nghiệp giải quyết các tranh chấp thương mại, theo đuổi các vụ kiện mới
1.2. nội dung của quản lý Nhà nước đối xuất khẩu thuỷ sản ở cấp tỉnh
1.2.1. Xây dựng chương trình, quy hoạch, kế hoạch, đề án phát triển xuất
khẩu thủy sản
KTTT có nhiều ưu điểm song chúng cũng có không ít những hạn chế khuyết
tật. Những hạn chế, khuyết tật của thị trường có thể dẫn đến sự đổ vỡ của các doanh
nghiệp sản xuất kinh doanh, theo đó gây thiệt hại cho nền kinh tế.
Để đảm bảo cho hoạt động XKTS phát triển ổn định, bền vững và có hiệu quả, hạn
chế những bất lợi từ thị trường, Nhà nước xây dựng các quy hoạch phát triển XKTS, kế
hoạch, đề án phát triển XK.

Chương trình phát triển XKTS được xây dựng nhằm đề ra những mục tiêu phương
hướng và hệ thống giải pháp lớn để huy động tối đa các nguồn lực cho phát triển XKTS
quốc gia, góp phần thực hiện chiến lược phát triển XK, chiến lược phát triển KT-XH của
quốc gia trong từng thời kỳ. Thông thường, chương trình XKTS được xây dựng cho
khoảng thời gian khá dài, 10 - 15 năm. Xây dựng chương trình XKTS của quốc gia là
một nội dung của QLNN về XKTS, thể hiện những quan điểm chủ đạo chung của Nhà
nước đối với XKTS, thể hiện định hướng, mục tiêu tổng quát, nhiệm vụ chủ yếu của
XKTS. Chương trình cũng đưa ra các giải pháp chính nhằm phát triển XKTS. Chương
trình XKTS quốc gia thường do Bộ TS (nay là Bộ NN & PTNT) xây dựng và được

Chính Phủ phê duyệt. Ngoài chương trình chung của quốc gia, còn có các chương trình
XKTS vùng, lãnh thổ. Đây là bộ phận của chương trình phát triển KT-XH vùng lãnh thổ
do Bộ NN & PTNT xây dựng.
ở cấp tỉnh, có các chương trình phát triển XK của tỉnh, trong đó có chương trình
phát triển XKTS. Dự thảo Chương trình XKTS của tỉnh do Sở NN & PTNT và Sở Công
thương phối hợp xây dựng, trên cơ sở đóng góp ý kiến của các ngành, các cấp, các địa
phương. Sau đó, dự thảo này được trình lên UBND tỉnh xem xét và phê duyệt. Chương
trình XKTS của tỉnh thường được xây dựng cho thời kỳ 10 năm. Chương trình XKTS của
tỉnh thể hiện những quan điểm chủ đạo chính, các định hướng chính đối với XKTS của
tỉnh. Chương trình XKTS tỉnh cũng thể hiện mục tiêu tổng quát trong cả giai đoạn, kế
hoạch thực hiện, các nghiệm vụ, giải pháp chính về XKTS trong suốt thời kỳ thực hiện
chương trình.
Quy hoạch phát triển XKTS nhằm thể hiện rõ ý tưởng của Nhà nước về bố trí lực
lượng sản xuất và quan hệ sản xuất trong lĩnh vực XKTS của quốc gia, của tỉnh, thành
phố. Quy hoạch phát triển XKTS gồm các nội dung chủ yếu như xây dựng cơ sở vật chất
kỹ thuật và kết cấu hạ tầng chung cho XKTS, bố trí nguồn nhân lực và các loại chủ thể
tham gia hoạt động XKTS. Hệ thống quy hoạch phát triển TSXK bao gồm Quy hoạch
tổng thể phát triển TS của quốc gia; Quy hoạch phát triển XKTS theo vùng lãnh thổ; Quy
hoạch phát triển TS của các tỉnh, thành phố.
Trên cơ sở quy hoạch tổng thể chung về phát triển TS, Nhà nước xây dựng quy

hoạch chi tiết về phát triển XKTS, chẳng hạn, quy hoạch chi tiết các vùng NTTS nước
mặn, lợ, nước ngọt phục vụ XK; quy hoạch chi tiết các cơ sở chế biến TSXK…
ở cấp tỉnh, Quy hoạch phát triển XKTS cũng được cụ thể hoá bằng các quy hoạch
chi tiết về phát triển XKTS, như quy hoạch chi tiết các vùng NTTS nước mặn, lợ, nước
ngọt phục vụ XK; quy hoạch chi tiết các cơ sở chế biến TSXK…của tỉnh.
Kế hoạch là công cụ để Nhà nước chuyển tải nội dung các đường lối chính sách
kinh tế và định hướng cho các chủ thể trong nền kinh tế hoạt động đạt được mục tiêu
chung. Trên cơ sở các dự báo tình hình kinh tế thế giới, kinh tế trong nước, kế hoạch của
Nhà nước cấp trên, các cơ quan QLNN căn cứ vào điều kiện và khả năng, tiềm năng, lợi
thế để đề ra kế hoạch hàng năm hoặc 5 năm cho lĩnh vực quản lý và hướng dẫn, động
viên thực hiện.

Đối với lĩnh vực XKTS, cơ quan QLNN xây dựng các chỉ tiêu định hướng như
khối lượng, giá trị kim ngạch XKTS, cơ cấu mặt hàng TSXK, phát triển mặt hàng, thị
trường, định hướng các mặt hàng TSXK, thị trường XKTS, đưa ra các dự báo tình hình
thị trường, giá cả, cung cầu hàng TS trong nước quốc tế, xu hướng tiêu dùng TS của
từng thị trường; dự báo các rào cản thương mại… Kế hoạch XKTS cần phải xác định
xu thế phát triển chủ yếu để hướng dẫn các chủ thể kinh tế hoạt động; đồng thời phải đảm
bảo tính công khai, năng động, gắn với hiệu quả và lợi ích kinh tế. Kế hoạch phải được
phổ biến tới các ngành, các chủ thể tham gia XKTS. Cơ quan QLNN về XKTS phải có
chương trình hành động, các biện pháp cụ thể để làm cho các tổ chức hữu quan hiểu,
thống nhất và cùng phấn đấu thực hiện kế hoạch. Kế hoạch XKTS được xây dựng có cơ
sở khoa học, bám sát tình hình thực tế, có tính khả thi và thống nhất lợi ích của Nhà nước
và của các chủ thể kinh doanh XKTS. Kế hoạch không chỉ là chỉ tiêu, mà còn là các giải
pháp thực hiện, có phân công cơ quan chỉ đạo, cơ quan chủ trì, cơ quan phối hợp thực
hiện và được triển khai thường xuyên, từng thời kỳ có thể sơ kết, tổng kết đánh giá việc
thực hiện, và điều chỉnh khi cần thiết.
Mục tiêu của kế hoạch phát triển XKTS là nhằm giữ một sự cân đối lớn của thị
trường và thương mại TS, ổn định thị trường, phát triển XNK và lợi nhuận. Đối tượng
của kế hoạch XKTS bao quát toàn bộ các quá trình kinh tế trong hoạt động XKTS. Kế

hoạch XKTS trong nền kinh tế quốc dân gồm kế hoạch XKTS quốc gia, kế hoạch XKTS
của vùng lãnh thổ, kế hoạch XKTS của các tỉnh, thành phố.
Đề án XKTS quốc gia do Bộ NN & PTNT xây dựng, phê duyệt và tổ chức thực
hiện, dựa trên quan điểm, mục tiêu, các giải pháp định hướng của đề án phát triển XK
của quốc gia. ở cấp tỉnh, thành phố, Sở Công Thương xây dựng đề án XK chung của tỉnh,
thành phố; Sở NN & PTNT xây dựng đề án XKTS của tỉnh, thành phố.
Nhà nước xây dựng chương trình, quy hoạch, kế hoạch, đề án phát triển XKTS,
dựa trên tiềm năng và lợi thế về XKTS của quốc gia, vùng lãnh thổ, địa phương.
Sau khi phê duyệt các quy hoạch, kế hoạch, đề án phát triển XKTS được tổ chức
triển khai thực hiện. Các quy hoạch, kế hoạch, đề án là căn cứ pháp lý để quản lý hoạt
động XKTS. Trên cơ sở quy hoạch chung về phát triển XKTS, tiến hành quy hoạch chi
tiết vùng nguyên liệu TS như quy hoạch vùng NT nước ngọt, NT mặn, lợ; quy hoạch chế
biến XKTS; xây dựng chương trình khai thác, bảo vệ nguồn lợi TS; chương trình xúc tiến

thương mại TS. Những quy hoạch, kế hoạch này là cơ sở để phát triển vùng nguyên liệu
tập trung khai thác các tiềm năng lợi thế về điều kiện tự nhiên về biển, sông hồ, mặt nước
và tiềm năng về lao động TS.
1.2.2. Xây dựng các chính sách hỗ trợ xuất khẩu thuỷ sản (thuế, đất, vốn,
công nghệ, xúc tiến thương mại…)
Chính sách hỗ trợ XKTS thuộc hệ thống chính sách kinh tế của Nhà nước. Đó là
hệ thống các quan điểm, nguyên tắc, công cụ và biện pháp thích hợp, mà Nhà nước áp
dụng để điều chỉnh các hoạt động XKTS trong một thời kỳ nhất định nhằm đạt được các
mục tiêu xác định trong chương trình phát triển XKTS nói riêng, chiến lược phát triển
XK nói chung của quốc gia trong thời kỳ nhất định. Chính sách hỗ trợ XKTS do cơ quan
QLNN cấp tỉnh ban hành nhằm khuyến khích phát triển XKTS, khuyến khích NTTS,
đánh bắt xa bờ, khuyến khích chế biến TS, XKTS trên địa bàn tỉnh Chính sách XKTS
bao gồm nhiều chính sách bộ phận như chính sách hỗ trợ qua thuế, chính sách đất đai,
chính sách hỗ trợ vốn, tín dụng, chính sách khuyến khích áp dụng tiến bộ KHCN, chính
sách xúc tiến thương mại
Xây dựng chính sách hỗ trợ XKTS là một trong những nội dung quan trọng của

QLNN về XKTS. Các chính sách hỗ trợ đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy
XKTS. Nội dung các chính sách hỗ trợ XK gồm:
Một là, xây dựng chính sách hỗ trợ qua thuế
Thuế là một công cụ hết sức quan trọng trong hệ thống các chính sách kinh tế vĩ
mô. Chính phủ sử dụng công cụ thuế để huy động thu cho ngân sách, điều chỉnh các chỉ
tiêu kinh tế vĩ mô và đảm bảo công bằng xã hội [2, tr 9]. Để khuyến khích XKTS Nhà
nước điều chỉnh giảm, miễn thuế trong khâu đánh bắt, NT, chế biến XK, góp phần làm
giảm giá cả sản phẩm XKTS. Do đó, thuế được sử dụng như một công cụ hàng đầu trong
các chính sách kinh tế nói chung và chính sách khuyến khích XKTS nói riêng. Như vậy,
chính sách hỗ trợ XK qua thuế là việc Nhà nước chấp nhận từ bỏ một phần nào đó trong
nguồn thu ngân sách từ thuế để tạo ra sự khuyến khích kinh tế dành riêng cho các đơn vị
sản xuất kinh doanh XK [17, tr.31].
Xây dựng các chính sách hỗ trợ qua thuế nhằm khuyến khích kinh tế trực tiếp cho
các đơn vị tham gia sản xuất, kinh doanh XKTS, chính sách này mang tính định hướng

ưu tiên phát triển đối với lĩnh vực, ngành nghề mà Nhà nước ưu tiên phát triển. Khi xây
dựng các chính sách hỗ trợ qua thuế, các cơ quan Nhà nước một mặt đưa ra các ưu đãi về
thuế đối với các đơn vị được thụ hưởng, đồng thời cũng đưa ra các quy trình, quy phạm,
hồ sơ, thủ tục, trình tự để được hưởng các ưu đãi nói trên. Các nội dung chủ yếu của
chính sách này là miễn, giảm thuế, thuế suất thấp, hoàn thuế cho đối tượng tính thuế và
đối tượng nộp thuế.
Miễn giảm thuế là một trong những nội dung cấu thành sắc thuế. Miễn giảm được
quy định áp dụng khi hoàn cảnh khách quan gây ra khó khăn, làm giảm thu nhập của đối
tượng nộp thuế, hoặc áp dụng một số ngành nghề cần khuyến khích. Quy định chế độ
miễn, giảm thuế bao gồm: quy định các trường hợp được xét miễn giảm; thẩm quyền từng
cấp xét miễn, giảm [1, tr.17].
Trên thực tế, chế độ khuyến khích bằng miễn, giảm thuế cũng được áp dụng cho
lĩnh vực hoạt động sản xuất, kinh doanh XK. Đồng thời, khi gặp rủi ro trong khai thác,
NT, chế biến XKTS làm thu nhập của cơ sở sản xuất kinh doanh XK bị thiệt hại cũng
được xét để miễn giảm thuế như khi gặp thiên tai bão lũ, thời tiết làm giảm sản lượng,

dịch bệnh, hay do giảm giá trên thị trường XK.
Đối với thuế suất thấp, thuế suất thấp là các thuế suất từ 0% đến dưới thuế suất
trung bình trong biểu thuế. Thông thường, để khuyến khích XK, Nhà nước thường áp
dụng thuế suất thấp (0%) đối với đối tượng tính thuế là hàng hoá và dịch vụ XK hoặc coi
như XK. áp dụng thuế suất thấp có tác dụng duy trì giá XK hàng hoá thấp, tăng sức cạnh
tranh cho sản phẩm hàng hoá, dịch vụ khuyến khích XK.
Đối với hoàn thuế, hoàn thuế là việc Nhà nước sẽ hoàn lại cho các cơ sở sản xuất
kinh doanh một phần hay toàn bộ số thuế đã nộp (theo đối tượng tính thuế) khi cơ sở này
chứng minh được họ có đủ tiêu chuẩn hoàn trả một phần hay toàn bộ số thuế đã nộp được
quy định trong sắc thuế cụ thể. Khi Nhà nước muốn thúc đẩy XK, thường thực hiện chính
sách hoàn thuế đối với các đầu vào NK (đã tính thuế) được dùng để sản xuất hàng XK.
Bên cạnh đó, Nhà nước có thể áp dụng chính sách hoàn các loại thuế trong nước khác
như thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp đối với hàng hoá được XK.
Như vậy, xây dựng chính sách thuế là một trong những nội dung quan trọng của
QLNN về XK nhằm thúc đẩy XK nói chung và XKTS nói riêng. Thông thường, ở cấp

tỉnh chỉ xây dựng chính sách thuế bằng việc góp ý các chính sách thuế của Trung ương
chứ không xây dựng chính sách thuế riêng cho từng tỉnh, thành phố.
Hai là, xây dựng chính sách hỗ trợ đất đai, để khuyến khích sản xuất, NTTS. Tỉnh
có chính sách giao đất lâu dài cho ngư dân tiến hành NT, miễn giảm, tiền thuê đất. Ưu
tiên cho thuê đất đối với các cơ sở chế biến XKTS. Nhà nước có thể giao đất không thu
tiền đối với những cơ sở này…
Ba là, xây dựng chính sách hỗ trợ về vốn, tín dụng. Vốn là một yếu tố đầu vào hết
sức quan trọng trong sản xuất và XKTS. Tỉnh cấp một phần vốn ngân sách để hỗ trợ cơ
sở sản xuất, XKTS đối với lĩnh vực khuyến khích XK thông qua hoạt động của cơ quan
khuyến nông, khuyến ngư Chính sách hỗ trợ qua tín dụng, là Nhà nước áp dụng lãi suất
thấp để tạo ra sự khuyến khích dân doanh tăng chi cho đầu tư và XK, qua đó làm tăng sản
lượng XK của nền kinh tế tỉnh. Nội dung của chính sách này, bao gồm cho vay với lãi
suất thấp, hỗ trợ lãi suất sau đầu tư, bảo lãnh tín dụng XK.
Bốn là, xây dựng chính sách hỗ trợ xúc tiến XKTS. Hoạt động xúc tiến XK của

Nhà nước có vai trò vô cùng quan trọng và đòi hỏi chi phí và công sức rất nhiều. Nhà
nước tiến hành công tác xúc tiến XK bằng việc áp dụng các biện pháp thâm nhập thị
trường và tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiêu thụ hàng hóa ở nước ngoài. Điều này
thông thường được thực hiện bởi việc: lập các viện nghiên cứu và trung tâm thông tin
cung cấp thông tin cho các nhà XK; hỗ trợ đào tạo cán bộ, chuyên gia giúp các nhà sản
xuất và XK; lập các cơ quan đại diện thương mại ở nước ngoài để nghiên cứu tại chỗ tình
hình thị trường hàng hóa, thương nhân và chính sách của nước sở tại, đồng thời tích cực
tham dự các hoạt động xúc tiến thương mại như hội chợ triển lãm, hội thảo ; đứng ra ký
kết các hiệp định thương mại, hiệp định hợp tác kỹ thuật, vay nợ, viện trợ trên cơ sở đó
thúc đẩy XK.
Nhà nước hỗ trợ doanh nghiệp hoạt động xúc tiến XK thông qua hỗ trợ xây dựng
thương hiệu, quảng bá thương hiệu, hỗ trợ hoạt động triển lãm, hội chợ, hỗ trợ trong các
chuyến công tác nước ngoài của các doanh nghiệp để đàm phán ký kết hợp đồng
XKTS…Nội dung của chính sách này bao gồm: hỗ trợ tham gia hội chợ triển lãm ở trong
nước, nước ngoài, hỗ trợ doanh nghiệp xây dựng trang website giới thiệu quảng bá sản
phẩm TSXK, hoặc cung cấp thông tin miễn phí thương mại TS trên thị trường trong nước

và thế giới, hỗ trợ dự báo tình hình thị trường, cung cầu hàng hoá, cung cấp thông tin về
chính sách XNK TS của các nước
Năm là, xây dựng các chính sách hỗ trợ đào tạo nguồn nhân lực XKTS; chính sách
hỗ trợ về giống NT; chính sách về bảo vệ nguồn lợi TS; chính sách khuyến khích đánh
bắt xa bờ… nhằm tạo nguồn nguyên liệu ổn định, chất lượng cao cho XKTS.
1.2.3. Tổ chức hệ thống các cơ sở sản xuất, chế biến thủy sản xuất khẩu, các
doanh nghiệp xuất khẩu thủy sản
Một trong những nội dung không kém phần quan trọng của QLNN đối với XKTS
là tổ chức hệ thống cơ sở sản xuất, XKTS. Trong nền KTTT định hướng XHCN hiện
nay, nhiệm vụ của Nhà nước là sắp xếp tổ chức lại các đơn vị kinh tế, sắp xếp củng cố lại
DNNN, tổ chức các vùng kinh tế, các khu công nghiệp, khu chế xuất, khu kinh tế cửa
khẩu. Mục đích của những công việc này là góp phần tạo ra cơ cấu kinh tế hợp lý. Chủ
thể tham gia quá trình XKTS là các cơ sở khai thác, NT, chế biến, XKTS. Do đó, Nhà

nước tổ chức hệ thống các cơ sở sản xuất, XKTS có ý nghĩa trọng việc thúc đẩy XK.
QLNN đối với các cơ sở này nhằm mục tiêu hỗ trợ các cơ sở phát triển sản phẩm XKTS,
nâng cao khả năng cạnh tranh của XKTS. Tổ chức hệ thống cơ sở này đảm bảo phát huy
tối đa tiềm năng lợi thế về XKTS.
Việc tổ chức hệ thống các cơ sở sản xuất, chế biến TSXK phải đảm bảo hợp lý về
số lượng, chủng loại, quy mô, phân bố, trình độ công nghệ của các cơ sở, bảo đảm chất
lượng và số lượng của TS tương ứng cho XK, bảo đảm sự phát triển bền vững (môi
trường sinh thái, phát triển ổn định trong dài hạn).
Việc tổ chức hệ thống các doanh nghiệp XKTS cũng phải hợp lý về số lượng, quy
mô, cơ cấu, loại hình doanh nghiệp. Không nên để quá nhiều doanh nghiệp XKTS cùng
tham gia hoạt động sẽ kém hiệu quả (cạnh tranh với nhau, quy mô nhỏ bé, khối lượng và
chất lượng hàng XK khó đáp ứng yêu cầu thị trường thế giới…).
Nội dung này bao gồm tổ chức hệ thống các cơ sở NTTS như các trang trại NT,
các hộ gia đình nuôi; tổ chức hệ thống các tàu thuyền đánh bắt xa bờ, gần bờ; tổ chức hệ
thống các cơ sở chế biến XKTS, hệ thống dịch vụ nghề cá…; tổ chức hệ thống các doanh
nghiệp XKTS.

1.2.4. Tổ chức thực hiện các chính sách của Nhà nước đối với xuất khẩu thuỷ
sản trên địa bàn tỉnh
Đây là nội dung quan trọng của QLNN đối với XKTS của chính quyền cấp tỉnh. Các
chính sách của Nhà nước cấp trên ban hành được các cơ quan QLNN cấp tỉnh triển khai thực
hiện. Về luật, pháp lệnh, liên quan đến XKTS, Quốc Hội đã sửa đổi Luật Thương mại năm
2005, Luật TS ban hành vào năm 2003, Luật Đầu tư (năm 2005), Luật Tài nguyên môi
trường, Luật chất lượng, sản phẩm hàng hoá (năm 2007), Pháp lệnh VSATTP (năm 2003)…
Các luật trên đã được ban hành theo hướng bổ sung những điều mới để phù hợp với các quy
định của WTO, loại bỏ những điều lạc hậu, không phù hợp với điều kiện hội nhập trong giai
đoạn hiện nay. Sau khi các Luật, Pháp lệnh được ban hành, các Nghị định, Thông tư tiếp tục
được ban hành nhằm hướng dẫn thực hiện các Luật. Về quản lý hoạt động XNK có Nghị
định 12/2006/NĐ-CP, của Chính phủ ngày 23 tháng 01 năm 2006, quy định chi tiết thi hành
Luật Thương mại về hoạt động mua bán hàng hoá quốc tế và nước ngoài, hoạt động đại lý

mua, bán, gia công và quá cảnh hàng hoá với nước ngoài. Thủ tướng Chính phủ ban hành
Quyết định số 10/2006/QĐ - TTg ngày 11 tháng 1 năm 2006, phê duyệt quy hoạch tổng thể
phát triển ngành TS đến năm 2010 và định hướng đến 2020. Ngày 25 tháng 10 năm 2006,
Thủ Tướng Chính phủ ban hành quyết định số 242/2006/QĐ - TTg, phê duyệt chương trình
phát triển XKTS đến năm 2010 định hướng đến 2020, các văn bản về quản lý VSATTP
TS… và nhiều văn bản khác của Bộ Ngành Trung ương về hoạt động XKTS. Các văn bản
được triển khai tới đối tượng thực hiện, đối tượng thụ hưởng và đối tượng chịu tác động của
các chính sách.
Ban hành chế độ chính sách là nội dung đầu tiên có ý nghĩa rất quan trọng đối với
việc xây dựng, tổ chức thực hiện và tuyên truyền phổ biến chính sách tới đối tượng thụ
hưởng chính sách. Nếu việc ban hành chính sách không đúng, sát với thực tiễn thì chính
sách sẽ không được chấp nhận trong thực tiễn hoặc đem lại hiệu quả không cao, thậm chí
có thể phản tác dụng gây hiệu quả nghiêm trọng. Ban hành chính sách bao gồm các khâu:
lựa chọn chính sách; xác định mục tiêu và thời hạn của chính sách; xây dựng phương án
chính sách; lựa chọn phương án chính sách tối ưu; quyết định chính sách. Tất cả các
khâu này đều có ý nghĩa quan trọng đối với toàn bộ việc ban hành chính sách. Một mắc
xích trong chuỗi các khâu không được chuẩn bị tốt, sẽ dẫn đến sự thất bại hoặc kết quả
không đạt được ở mức độ như mong muốn.

Tổ chức thực hiện chính sách là công đoạn chính trong quá trình ban hành, chỉ đạo
thực hiện chính sách. Mục tiêu của chính sách có đạt được hay không, phụ thuộc nhiều
vào khâu này, tổ chức thực hiện chính sách nhằm biến chính sách thành hoạt động và kết
quả trong thực tế. Quá trình tổ chức thực hiện chính sách là quá trình phức tạp, có ý
nghĩa quyết định đến sự thành công hay thất bại của chính sách, là điều kiện quan trọng
để đưa chính sách vào cuộc sống. Tổ chức thực hiện chính sách nói chung và chính sách
XKTS nói riêng chịu tác động, chi phối của nhiều yếu tố như: vấn đề chính sách cần giải
quyết; đối tượng mà chính sách tác động; bối cảnh chính trị, xã hội, kinh tế trong nước,
quốc tế; tiềm lực kinh tế; các nguồn lực và điều kiện để thực thi chính sách; công tác
tuyên truyền; năng lực trình độ của của bộ máy và công chức làm nhiệm vụ tổ chức thực
thi chính sách; thể chế hành chính và thái độ của các đối tượng chịu tác động của chính

sách đã ban hành
Thông thường, tổ chức thực hiện chính sách bao gồm hai bước:
Thứ nhất, chuẩn bị cán bộ, tổ chức đứng ra chỉ đạo thực hiện; cán bộ, tổ chức chủ
trì thực hiện và cán bộ, tổ chức phối hợp thực hiện. Các cán bộ, tổ chức liên quan đến
thực hiện chính sách phải đủ năng lực, trách nhiệm, quyền hạn và nguồn lực để thực hiện.
Phải bố trí cán bộ, tổ chức, phân công nhiệm vụ rõ ràng giữa các thành viên và các ngành
tham gia để tổ chức thực hiện chính sách có hiệu quả.
Thứ hai, các cơ quan liên quan chỉ đạo thực hiện chính sách XKTS, tuỳ theo
nhiệm vụ, quyền hạn được giao có thể thành lập tổ giúp việc thực hiện chính sách, theo
dõi, đánh giá, kiến nghị sửa đổi chính sách cho phù hợp. Đưa chính sách vào cuộc sống
thông qua các tổ chức Đảng, chính quyền các cấp; thông qua hệ thống thông tin truyền
thống đại chúng.
Chủ thể tham gia vào quá trình thực hiện chính sách XKTS bao gồm các doanh
nghiệp, các tổ chức, cá nhân liên quan đến sản xuất, chế biến, XKTS; các cơ quan Nhà
nước như ngành Công thương, NN & PTNT, Tài chính, Kế hoạch - đầu tư, Khoa học -
công nghệ, Tài nguyên môi trường, Hải quan, Thuế, Ngân hàng
Chính sách XKTS muốn đi vào cuộc sống có hiệu quả cần phải đảm bảo đồng thời
nhiều yếu tố, trước hết, chính sách đó phải đúng đắn; thứ hai, phải có nền hành chính
công đủ mạnh, với sức mạnh tổng hợp từ trên xuống dưới, với đội ngũ cán bộ có đủ năng
lực và phẩm chất để thực hiện. Cuối cùng, phải phát huy cao độ sự tham gia tích cực của

những đối tượng được hưởng lợi đồng thời phải đảm bảo lợi ích kinh tế đối với đối tượng
bị tác động ngược.
Tuyên truyền phổ biến chính sách tới các đối tượng thụ hưởng, các cơ quan liên
quan, tiến hành đưa các chính sách này vào cuộc sống thông qua các tổ chức Đảng, và
chính quyền các cấp; thông qua hệ thống các phương tiện truyền thông đại chúng; thông
qua các website của các cơ quan Nhà nước
Kiểm tra, đánh giá, tổng kết và điều chỉnh chính sách là khâu cuối cùng của chu
trình chính sách và có ý nghĩa quan trọng, vì i) công tác này cho chúng ta biết mức độ
hiệu quả của chính sách; ii) khâu này cho biết cần phải làm gì ở các bước tiếp theo.

Trong quá trình triển khai thực hiện chính sách trên cơ sở thu thập thông tin về thực hiện
chính sách, tiến hành kiểm tra, đánh giá việc thực hiện chính sách; đánh giá hiệu quả,
hiệu lực của chính sách đã ban hành và thực hiện. Từ đó có thể nghiên cứu, bổ sung, điều
chỉnh, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn, đảm bảo cho chính sách đã ban hành phù hợp,
phát huy hiệu quả cao nhất trong thực tiễn. Việc điều chỉnh, bổ sung, sửa đổi chính sách
bao gồm cả mục tiêu, các giải pháp và công cụ của chính sách, điều chỉnh các điều kiện
đảm bảo cho việc thực hiện chính sách được liên tục, không bị gián đoạn, và dẫn đến
thành công của chính sách. Công tác tổng kết thực hiện chính sách nhằm đánh giá lại
toàn bộ mục tiêu và tiến trình triển khai, đánh giá mặt được, hạn chế, từ đó đề xuất những
điều cần bổ sung, sửa đổi, hoàn thiện hoặc đề xuất chính sách mới nhằm tiếp tục thực
hiện mục tiêu đã đề ra.
1.2.5. Tổ chức kiểm tra, kiểm soát hoạt động xuất khẩu thủy sản
Nhà nước tổ chức thực hiện công tác kiểm tra, kiểm soát hoạt động XKTS. Nhà nước
thực hiện chức năng này nhằm thiết lập trật tự, kỷ cương trong hoạt động XKTS, nhằm phát
hiện và ngăn ngừa các hiện tượng vi phạm pháp luật, sai phạm chính sách, bảo vệ tài sản
quốc gia và lợi ích của nhân dân, góp phần tăng trưởng kinh tế và thực hiện công bằng xã
hội. Nhà nước phải luôn kiểm tra việc thực hiện và triển khai các chính sách, pháp luật về
XKTS trong cả ba thành tố của thị trường: hàng hóa, chủ thể và phương thức XKTS. Chức
năng, nhiệm vụ này giúp Nhà nước có thể kiểm soát và hướng dẫn phát triển XKTS đúng
hướng. Các chủ thể tham gia vào thị trường XKTS khá đông đảo xét cả quá trình khai thác,
NT và chế biến XK. Phương thức XKTS diễn ra đa dạng, phong phú, hơn nữa, TSXK là mặt
hàng đòi hỏi cao về yêu cầu VSATTP, yêu cầu cao của các nước NK. Do vậy, kiểm tra

thường xuyên hoạt động này thì Nhà nước mới nắm bắt được và "uốn nắn" kịp thời theo
đúng pháp luật.
Công tác thanh tra, kiểm tra hoạt động XKTS bao gồm các nội dung chủ yếu sau:
Một là, kiểm tra điều kiện XKTS như kiểm tra đăng ký kinh doanh, giấy đủ điều
kiện về XKTS…
Hai là, kiểm tra việc thực hiện các quy định về VSATTP TS trong sản xuất, bảo
quản, NT, chế biến XKTS.

Ba là, kiểm tra dư lượng thuốc thu y, thuốc kháng sinh, hoá chất vượt quá hàm
lượng cho phép trong NT, bảo quản, chế biến.
Bốn là, kiểm tra việc thực hiện các quy định bảo vệ môi trường trong đánh bắt,
NT, chế biến TS.
Năm là, kiểm tra việc vi phạm về ghi nhãn mác hàng hoá, thương hiệu hàng hoá,
chống buôn lậu và gian lận thương mại trong sản xuất, kinh doanh hàng TSXK.
Sáu là, kiểm tra việc thực hiện các quy hoạch phát triển TS, quy hoạch phát triển
chế biến XKTS, quy hoạch phát triển NTTS.
1.2.6. Tổ chức bộ máy quản lý nhà nước về xuất khẩu thủy sản
Bộ máy QLNN về XKTS ở Trung ương bao gồm Quốc hội, Chính phủ, các Bộ
chức năng như Bộ Công thương, Bộ NN & PTNT, các cơ quan này được tổ chức và
được quy định về chức năng, nhiệm vụ riêng.
Các cơ quan lập pháp như Quốc hội, HĐND các cấp ban hành hiến pháp, các luật,
pháp lệnh…như Hiến pháp, Luật TS, Luật Thương mại, Luật Đầu tư, Luật Chất lượng sản
phẩm hàng hoá, Pháp lệnh ATVSTP…(đối với Quốc hội), ban hành các Nghị quyết về
nhiệm vụ phát triển KT-XH, an ninh quốc phòng (đối với HĐND cấp tỉnh).
Chính phủ ban hành các văn bản dưới luật như Nghị định, Thông tư, Quyết
định…về phát triển XKTS như quyết định phê duyệt chương trình XK quốc gia, phê duyệt
quy hoạch, kế hoạch, đề án phát triển XKTS từng thời kỳ.
Bộ Công Thương có chức năng, nhiệm vụ và quyền hạn QLNN về XK hàng hoá
và dịch vụ. Các Bộ, cơ quan ngang Bộ các cơ quan thuộc Chính phủ khác cũng có nhiệm
vụ, quyền hạn QLNN về XK đối với một số lĩnh vực được phân công phụ trách và có
trách nhiệm phối hợp với Bộ Công Thương để thực hiện việc QLNN về XK theo quy

định của Chính phủ. Ngoài ra, các cơ quan tham tán thương mại, đại diện thương mại ở
nước ngoài làm nhiệm vụ môi giới, xúc tiến XK và tìm kiếm thị trường.
Bộ máy QLNN về XKTS ở cấp tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương bao gồm
HĐND tỉnh, UBND tỉnh thống nhất QLNN về XK nói chung và XKTS nói riêng. Các
Sở, Ban, Ngành cấp tỉnh được quy định các chức năng và nhiệm vụ cụ thể đối với quản
lý XKTS. ở tỉnh, Sở Công Thương, Sở NN & PTNT là cơ quan tham mưu, trực tiếp giúp

UBND tỉnh, thành phố thực hiện chức năng QLNN về XKTS ở địa phương.
Dưới các Sở Công thương, Sở NN & PTNT có các phòng chức năng, trực tiếp
soạn thảo các quy định về QLNN đối với XKTS, trình lãnh đạo sở, trình UBND, HĐND
tỉnh xem xét và phê duyệt.
Sở Công thương có các phòng như phòng quản lý thương mại, phòng xuất nhập
khẩu, phòng kế hoạch trực tiếp ban hành soạn thảo các văn bản QLNN về XKTS, trình
lãnh đạo sở quyết định.
Tại Sở NN & PTNN có các phòng như phòng kế hoạch tổng hợp, phòng quản lý
thủy sản,…trực tiếp dự thảo các văn bản QLNN đối với XKTS, trình lãnh đạo sở quyết
định.
Ngoài ra, một số cơ quan khác tham gia QLNN đối với XKTS ở tỉnh như Tòa án
nhân tỉnh, Viện kiểm sát nhân dân tỉnh, các Ban quản lý các khu công nghiệp, khu kinh tế
cửa khẩu…
Vận hành bộ máy QLNN về XKTS ở tỉnh là đội ngũ công chức QLNN về XKTS. Họ
là cán bộ lãnh đạo từ phó phòng (của sở) trở lên, giữ cương vị lãnh đạo quản lý các phòng
chức năng, các sở chức năng, UBND tỉnh…Họ là các chuyên viên phụ trách chuyên sâu
từng lĩnh vực cụ thể trong các bộ phận chức năng. Chẳng hạn, chuyên viên phụ trách XNK,
chuyên viên phụ trách quản lý nguồn lợi thủy sản, chuyên viên quản lý ATVSTP TS Trong
ngạch chuyên viên gồm có chuyên viên cao cấp, chuyên viên chính, chuyên viên. Họ cũng là
các nhân viên giúp việc làm việc trong các cơ quan QLNN về XKTS ở cấp tỉnh. Chẳng hạn
như nhân viên văn thư, công nghệ thông tin, nhân viên kế toán…
1.3. Kinh nghiệm quản lý Nhà nước đối với xuất khẩu thuỷ sản ở một số địa
phương và bài học kinh nghiệm cho Hà tĩnh

1.3.1. Kinh nghiệm quản lý Nhà nước đối với xuất khẩu thuỷ sản ở một số
nước và một số địa phương trong nước
1.3.1.1. Kinh nghiệm quốc tế
- Kinh nghiệm Trung quốc
Trong nhiều năm trở lại đây, Trung Quốc luôn là một trong những nước có khối
lượng và KNXK TS lớn nhất thế giới. Trung Quốc phát triển mạnh sản xuất nguyên liệu

TS trong đó NT chiếm vị trí chủ đạo. Lĩnh vực NTTS của Trung Quốc trong thời gian
qua đã có những bước tiến đáng kể. Một kinh nghiệm của Trung Quốc trong việc nâng
cao sản lượng XK, làm tăng kim ngạch XK là Trung Quốc thực hiện kế hoạch đẩy mạnh
XK sản phẩm nuôi dựa vào ưu thế vùng. Những sản phẩm XK của Trung Quốc mang rõ
đặc tính sản phẩm sản xuất theo vùng như sản phẩm cá chình nướng XK có nguồn gốc
chủ yếu ở tỉnh Phúc Kiến, tôm he và cá rô XK chủ yếu có nguồn gốc từ Quảng Đông, cá
hồng Mỹ từ tỉnh Triết Giang… [16, tr.32]. Một số biện pháp QLNN mà nước này đã sử
dụng trong XKTS có thể kể tới:
- Trung Quốc khuyến khích đầu tư vào ngành chế biến TS với quy mô lớn, với những
cơ sở chế biến lớn và hiện đại đã giúp cho các doanh nghiệp chế biến của Trung Quốc hoạt
động có hiệu quả với chi phí sản xuất và lao động thấp.
- Trung Quốc phát triển gia công hàng TS, đã thúc đẩy việc đầu tư trang thiết bị,
trình độ quản lý của các nhà máy chế biến, đồng thời giải quyết được lực lượng lao động
dôi dư ở nông thôn. Các địa phương kết hợp với Bộ Nông nghiệp lập kế hoạch bố trí từng
vùng, tăng mức độ đầu tư vào những vùng nuôi TS theo quy phạm thực hành nuôi tốt,
nhằm cung cấp đầy đủ nguyên liệu, hình thành hệ thống những nhà máy chuyên sản xuất
XK.
- Chính phủ Trung Quốc coi trọng công tác VSATTP, Trung tâm chứng nhận sản
phẩm TS Trung Quốc có chức năng quản lý chất lượng TS và cấp chứng chỉ cho các sản
phẩm TSXK.
- Chiến lược phát triển ngành TS của Trung Quốc là chiến lược phát triển cả về
chiều rộng và chiều sâu. Đối với ngành chế biến, Trung Quốc đã thực hiện việc đa dạng
các mặt hàng XK như sản phẩm đông lạnh sơ chế, các sản phẩm đông lạnh chín, các sản
phẩm tôm bao bột, các loại tôm ăn liền, tôm đóng hộp, các sản phẩm surumi…