triết học duy tâm mới và sự hình thành xã hội học đức cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20

Môn học : Lịch sử & lý thuyết Xã hội học

Triết học duy tâm mới và xã hội học
Đức cuối thế kỷ 19 - đầu thế kỷ 20

12/19/14

Nhóm 2


Nội dung chính :


1.
2.
3.

Triết học duy tâm mới và sự hình thành Xã hội học Đức
G. W.F.Hegel
Ludwig Feuerbach
Ảnh hưởng của tư tưởng Marx tới sự phát triển của xã hội học Đức

.Xã hội học Đức cuối TK 19-đầu thế kỷ 20
1.
2.

Ferdinand Toennies : “Cộng đồng và xã hội”
Xã hội học Georg Simmel

12/19/14

Nhóm 2


I.

Triết học duy tâm mới



Sự ra đời của Xã hội học nói chung, Xã hội học Đức nói
riêng đều bắt nguồn từ những biến đổi lịch sử về kinh tế,
chính trị, xã hội. Bên cạnh đó, Xã hội học Đức gắn liền
với những trào lưu tư tưởng tiến bộ của xã hội, như thời
kỳ khai sáng và nền móng là triết học cổ điển Đức



Sự hình thành và phát triển của Xã hội học Đức, là có sự
gắn kết chặt chẽ và kế thừa của triết học cổ điển Đức, đi
liền với nó là những nhà tư tưởng lớn và có tên tuổi trong
dịng triết học cổ điển đức như: Kant, Hegel, Fuerbach
Hegel ( 1770- 1831 )

Kant ( 1724-1804 )


1.

G.W.F. Hegel



Georg Wilhelm Friedrich Hegel ( 27 tháng
8 năm 1770 - 14 tháng 11 năm 1831) là một nhà triết
học người Đức,Hegel được coi là 1 trong những người
sáng lập ra chủ nghĩa duy tâm Đức.



Ơng là nhân vật có ảnh hưởng về tri thức đối với Marx,
quan điểm triết học to lớn của ông đã dạy cho những
người Đức trong đó có Marx cách thảo luận về lịch sử,
chính trị, văn hóa
Hegel

Hegel và các học trị




Hai khái niệm nền tảng của Hegel là phép biện chứng và chủ nghĩa duy tâm. Tư tưởng về phép biến
tưởng rất phức tạp. Phép biến chứng vừa là 1 phương pháp tư duy, vừa là 1 cách hình dung về thế
giới. Cịn với triết học duy tâm , ơng nhấn mạnh đến sự quan trọng của trí tuệ và các sản phẩm tinh
thần hơn vật chất.



Ông đề ra 1 loại thuyết tiến hóa của thế giới trong phạm vi tư tưởng. Đầu tiên mọi người chỉ được
phú cho khả năng đạt được 1 sự hiểu biết cảm tính về thế giới xung quanh họ, sau đó họ phát triển
năng lực nhận thức để hiểu biết chính bản thân họ. Với sự tự nhận thức và thấu hiểu bản thân, mọi

người bắt đầu hiểu rằng họ có thể trở nên khá hơn trước đây. Ở phạm vi phép biến chứng của Hegel,
mỗi một mâu thuẫn phát triển dần giữa cái mà mọi người đã từng làm và cái mà họ cảm thấy có khả
năng trở lên. Giải pháp của mâu thuẫn này nằm trong sự phát triển nhận thức của 1 cá thể về vị trí của
mình trong tinh thần to lớn của xã hội



Đó là 1 lý thuyết duy tâm chủ quan, trong đó sự thay đổi được tác động để xảy ra ở cấp độ ý thức

Nhóm 2


2. Ludwig Feuerbach


Ludwig von Andreas Feuerbach (ngày 28
tháng 7 năm 1804, Lower Bavaria - 13
tháng 9 năm 1872) là một nhà triết
học Đức và nhà nhân chủng học.



Ông là 1 chiếc cầu nối quan trọng giữa
Marx và Hegel, là 1 người thuộc phái Hegel
trẻ, Feuerbach phê phán Hegel về sự đề cao
thái quá của ông đối với ý thức và tinh thần
xã hội ( chủ yếu tập trung trong tôn giáo ).

Feuerbach

“Vật chất có trước, ý thức có sau “




Quan điểm của Feurebach về triết học duy vật dẫn ông ta tới lý luận rằng, điều cần thiết là phải chuyển từ chủ nghĩa duy tâm chủ
quan của Hegel sang 1 trọng tâm không phải về các ý tưởng mà về thực tiễn duy vật của con người trong thực tại



Trong quan niệm về tự nhiên, Feuerbach là nhà duy vật; cịn trong quan niệm về xã hội ơng lại thể hiện quan điểm duy tâm. Ông
khẳng định những thời kỳ lịch sử loài người sở dĩ khác nhau chỉ do những thay đổi các hình thức tơn giáo; thay thế tôn giáo cũ
bằng tôn giáo mới sẽ làm cho xã hội tiến lên. Ở đây, Feuerbach chưa thấy được vai trò của thực tiễn xã hội quyết định sự vận động
phát triển của xã hội loài người.



Những quan điểm của Feuerbach về cơ bản vạch ra được nguồn gốc tâm lý con người đối với tôn giáo. Tuy nhiên, ông chưa chỉ rõ
nguồn gốc thực sự của tôn giáo, chưa đề cập đến những cơ sở kinh tế - xã hội của vấn đề.



Mặc dù còn những hạn chế trong quan điểm về tự nhiên duy tâm trong quan niệm xã hội, chưa có quan điểm duy vật triệt để về
con người nhưng Feurebach đã có cơng lao trong việc khôi phục và phát triển chủ nghĩa duy vật chống lại quan điểm duy tâm và
tơn giáo; vì thế, quan điểm duy vật của Feuerbach cùng với tư tưởng biện chứng của Kant và phép biện chứng của Hegel trở thành
tiền đề lý luận hình thành chủ nghĩa triết học Marx.

Nhóm 2

3. Ảnh hưởng của tư tưởng Marx tới sự phát triển của xã hội học Đức


Những tư tưởng của Marx (1818-1883) đã có ảnh hưởng rất lớn đến sự
phát triển của Xã hội học Đức ở cuối thế kỷ 19 và đầu thế kỷ 20.



Chủ nghĩa Marx đã được thừa nhận như 1 học thuyết xã hội quan trọng
và gợi ra nhiều cuộc nghiên cứu về xã hội, nó tác động đến khoa học
xã hội mà đặc biệt là kinh tế học và xã hội học



Chủ nghĩa Marx trong những lĩnh vực nghiên cứu kết quả cụ thể thu
được từ những bộ môn khoa học xã hội khác nhau làm xuất hiện 1 nhu
cầu về 1 khoa học xã hội chung nhằm thống nhất các kết quả đó

Karl Marx

Nhóm 2




Tại Đức, chủ nghĩa Marx ảnh hưởng quan trọng đối với Tonnies và Simmel trong cách phân tích
của các ơng về quan hệ xã hội, về bước quá độ từ nền kinh tế tự nhiên sang kinh tế tiền tệ. Tonnies
chịu ảnh hưởng nhiều của Marx và ông cho rằng Marx là nhà triết học xã hội sâu sắc nhất, ơng đã
phân tích 1 cách tồn diện phương thức sản xuất tư bản. Cịn Simmel đã tiếp thu khơng ít những
phân tích của Marx trong những suy nghĩ về các chức năng xã hội của tiền tệ



Như vậy, ta thấy những tư tưởng của Marx có ảnh hưởng, góp phần quan trọng và là nền tảng cho
sự phát triển của Xã hội học Đức nói riêng và Xã hội học ở châu Âu nói chung vào đầu thế kỷ XX.

Nhóm 2


II. Xã hội học Đức cuối Thế kỷ 19- đầu Thế kỷ 20


Như ta đã biết, nếu như trong thời kỳ đầu của Xã hội học Pháp là
1 tiến triển mạch lạc, chặt chẽ từ trào lưu ánh sáng và đại Cách
mạng Pháp cho tới những nền tảng của các Saint Simon, Comte,
Durkheim, thì Xã hội học Đức là những mảnh nhỏ rời rạc ở thời
kỳ đầu, 1 sự chia rẽ đã phát triển dần giữa Marx, người vẫn còn
ở bên lề xã hội học, với những nhân vật lớn đầu tiên của dịng

Georg Simmel (1858-1918)

Xã hội học Đức chính yếu, Max Weber, Georg Simmel. Tuy
nhiên, lý thuyết Xã hội học của Marx đã đi vào dòng Xã hội học
Đức ngay từ buổi đầu tiên.

Max Weber (1864-1920)


1.

Ferdinand Toennies : “Cộng đồng và xã hội”



Toennies sinh ngày 26 tháng bảy năm 1855
vào một gia đình nơng dân giàu có ở
Schleswig-Holstein, Đức. Ơng học tại
trường đại học ở Jena, Bonn, Leipzig, Berlin
và tại Tübingen, nơi ông nhận bằng tiến sĩ
vào năm 1877.



Ông là nhà xã hội học Đức là người đồng
sáng lập Hiệp hội Xã hội học Đức, và là chủ
tịch hiệp hội Xã hội học Đức (1909-1933)

Nhóm 2


a)


là
Quan niệm về việc xây dựng và nghiên cứu xã hội học

Toennies chia xã
hội học thành ba
khu vực riêng
biệt và chúng có

tác động thơng
báo lẫn nhau

Nhóm 2


b) Cộng đồng và xã hội (Community and social)



Toennies là người khởi xướng việc nghiên cứu
hình thức của đời sống xã hội xem như là các quy
tắc của hành động có tổ chức do con người xây
dựng nên.



Cơng trình nổi tiếng của Toennies là "Cộng đồng
thể và xã hội" (1887)



Bản ý của Toennies về cộng đồng thể và xã hội là
chỉ ra rằng, bất kì một tổ chức quần thể nào cũng
đều không thể thiếu hai yếu tố hợp thành: sự liên
hợp về mặt ý thức của con người, là mặt nội tâm,
và sự liên hợp do chế độ, là biểu hiện bề ngồi của
quần thể.

Nhóm 2

 Hai hình thức cơ bản về cộng đồng và xã hội
Cộng

Nhóm 2


Sự đối lập giữa hai loại hình



Cộng đồng (Gemeinschaft): quan hệ dựa trên cơ
sở tình cảm, với các đặc điểm:

-

sự hài hịa giữa những cá nhân

-

các quan hệ khơng nhắm đến một mục tiêu

-

khơng năng động: khơng (muốn) thốt ly khỏi vị
trí và thân phận.



Xã hội (Gesellschaft):

-

các quan hệ dựa trên sự “tính tốn thuần lý”

-

hành động hướng đến mục tiêu



thành viên tự nguyện

Toennies cho rằng sự phát triển văn hoá từ
thời trung cổ đến thời hiện đại là sự tiến
hố từ cộng đồng đến xã hội.
Nhóm 2


2. Xã hội học Georg Simmel
 Georg Simmel (1 tháng 3 năm 1858 - 28 tháng

9 năm 1918 tại Berlin, Đức) là một trong những nhà xã hội
học thuộc thế hệ đầu tiên của nước Đức,là một trong những tác giả
quan trọng nhất của nền xã hội học Đức giữa hai thế kỷ 19 và 20.



Người đầu tiên đưa XHH vào giảng dạy tại trường ĐHTH Berlin

1885, cùng với F.Tonnies và 1 số người khác sáng lập ra Hội XHH
Đức năm 1909




Chủ đề n/cứu: phân hóa XH, xung đột XH, cạnh tranh XH…
Những tác phẩm nổi tiếng: Xã hội học (Soziologie), Triết lý về đồng
tiền (The philosophy of money), ngoài ra cịn có 300 bài báo và hơn
30 cuốn sách.

XHH của ông nhắm vào những vđ trung tâm của
đời sống đơ thị

Nhóm 2


a) Quan niệm về xã hội học
Định nghĩa xã hội học



XHH là KH đặc biệt về XH, có đối tượng nghiên cứu là
các đặc điểm và tính chất của mối tương tác XH.



XHH có nhiệm vụ nghiên cứu các mối liên hệ, quan hệ XH
tức là mối tương tác xã hội giữa cá nhân hay các nhóm
người



Khái niệm hình thức xã hội được Simmel dùng để chỉ các
hình(thù), các dạng(thức) tương tác mà thơng qua đó con
người thực hiện mục đích, đáp ứng nhu cầu của họ

“Xã hội học là khoa học đặc biệt về xã hội
chuyên nghiên cứu các hình thức của mối tương
tác xã hội”

Nhóm 2


Cơ cấu của xã hội học
Xã

Nhóm 2


b) Phương pháp luận
Vận

Nhóm 2


c) Một số khái niệm cơ bản


(3)

Nhóm 2


(6) Trao đổi và vai trò của đồng tiền


Simmel quan niệm trao đổi là 1 hình thức xã hội, 1 dạng
“thuần khiết và phát triển cao nhất” của sự tương tác xã
hội.



Trao đổi xã hội luôn chứa đựng yếu tố “được-mất”, “lỗlãi” và các thành phần quan trọng.



Simmel đặc biệt quan tâm nghiên cứu các hình thức
“trao đổi kinh tế” nhất là hình thức trao đổi trong đó
đồng tiền được sử dụng làm chỉ báo trừu tượng để đo
lường giá trị



Sử dụng tiền làm vật trung gian để trao đổi là sản phẩm
lịch sử của sự phân hóa xã hội, nó có vai trị tạo ra sự
trao đổi ngang giá, bình đẳng trong xã hội.

Tác phẩm nổi tiếng nhất của ông được biết đến ngày nay có
tên Philosophie der Geldes (Triết lý về Tiền bạc)

Nhóm 2




Như vậy là, đối với truyền thống xã
hội học Đức lúc đầu là K.Marx và sau
này là M.Weber đã dày cơng đặt nền
móng xây dựng, G.Simmel có cơng
vun trồng và phát triển mạnh nhiều
hướng nghiên cứu kết quả thành nhiều
chủ thuyết lớn của xã hội học TK 20

K.Marx

M.Weber

G.Simmel


THANK

Nhóm 2:
Đào Mạnh Hùng
Phạm Tuấn Phương
Nguyễn Bảo Hồi Thương
Nguyễn Hữu Phước
Nguyễn Ngọc Thanh Lê
Nguyễn Thị Mai Yến

Made in Henji