Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học

Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
MỤC LỤC
Mục lục 1
Mở Đầu 2
Chương I:Tổng quan về nghiên cứu tài liệu 4
1.1- phân bón 4
1.1.1-Khái niệm phân bón và vai trò của phân bón 4
1.1.2 – Phân loại phân bón 5
1.1.3 – Đặc điểm của phân hữu cơ 7
1.2-Phân hữu cơ vi sinh 11
1.2.1-Khái niệm phân hữu cơ vi sinh 11
1.2.2-Vai trò của phân hữu cơ vi sinh 12
1.3-Thực trạng sản xuất nông nghiệp 14
1.3.1-Sản xuất phân hữu cơ vi sinh từ phế phẩm nông nghiệp (rơm rạ) 14
1.3.2-Tiềm năng sản xuất phân vi sinh trên thế giới 16
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 1
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
MỞ ĐẦU
Phân bón là yếu tố quan trọng hàng đầu trong sản xuất nông nghiệp.Ai cũng biết
phân bón có tác dụng to lớn trong việc làm tăng năng suất cây trồng .Tuy nhiên không
phải ai cũng biết cách sử dụng phân bón một cách hợp lý,cân đối để vừa đạt năng suất
cây trồng cao,vừa thu được hiệu quả kinh tế lớn,vừa bảo vệ được môi trường sinh thái.
Hàng năm nông dân đổ xuống đồng ruộng lượng lớn phân hóa học,thuốc bảo vệ
thực vật làm cho cấu trúc đất bị thay đổi.Nếu cứ tiếp tục như vậy ,đồng ruộng sẽ mất dần
độ phì nhiêu,môi trường ô nhiễm,sức khỏe con người bị ảnh hưởng.Do vậy,việc sử dụng
chất thải chăn nuôi,chất thải nông nghiệp làm phân bón hữu cơ có ý nghĩa rất lớn về mặt
kinh tế,xã hội và môi trường.
Hiện nay sự phát triển của nền nông nghiệp nước ta đang đi vào mức độ thâm canh
cao với việc sử dụng ngày càng nhiều phân bón ,thuốc bảo vệ thực vật hóa học và hàng
loạt các biện pháp như trồng lúa ba vụ,phá rừng canh tác cà phê.Với mục đích khai thác

chạy theo năng suất sản lượng .Chính vì vậy,với sự canh tác trên đã làm cho đất ngày
càng thoái hóa,dinh dưỡng bị mất cân đối,mất cân bằng hệ sinh thái trong đất ,hệ vi sinh
vật trong đất bị phá hủy,tồn dưu các chất độc hại ngày càng cao,nguồn bệnh tích lũy
trong đất ngày càng nhiều dẫn đến phát sinh một số dịch hại không dựu báo trước.Chính
vì vậy xu hướng quay trở lại nền nông nghiệp hữu cơ tăng cường sử dụng chế phẩm sinh
học ,phan bón hữu cơ trong canh tác cây trồng là xu hướng chung của Việt Nam nói riêng
và của thế giới nói chung.
Khoái Châu là vùng có thế mạnh nông nghiệp chiếm tỉ lệ cao,người nông dân sử
dụng phân bón vô cơ là chủ yếu,nhiều năm như vậy nguồn dinh dưỡng của đất cạn
kiệtvà trở thành đất bạc màu,vì vậy chúng ta phải bổ sung phân hữu cơ cho đất để phục
hồi và tăng đọ phì nhiêu.Thế nhưng trong thực tế sản xuất phát sinh vấn đề nan giải la
làm sao để xử lý và tận dụng được nguồng phế phẩm nông nghiệp mà không ảnh hưởng
đến môi trường.Trên thực tế nhiều vùng nông thôn vẫn còn thói quen đốt rơm và phụ
phẩm nông nghiệp làm ô nhiễm môi trường ,gây lãng phí.Khác với phân hóa học,phân
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 2
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
hữu cơ chứa nhiều nguyên tố dinh dưỡng có tác dụng tăng năng suất cây trồng,tăng hiệu
lực của các loại phân hóa học giúp cải tạo đất.
Xuất phát từ thực tế đó em tiến hành nghiên cứu đề tài thử nghiệm:”Nghiên cứu
sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học” .Bên cạnh lợi
ích kinh tế đem lại, việc sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm
sinh học để xử lý rơm rạ thành phân ủ hữu cơ bón cho cây trồng sẽ tận dụng sản phẩm dư
thừa sau thu hoạch nhằm bổ sung phân hữu cơ tại chỗ, tiết kiệm chi phí và tạo thói quen
cho người dân không đốt rơm rạ sau thu hoạch, bảo vệ môi trường, tăng độ phì cho đất và
nâng cao năng suất, chất lượng cây trồng.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 3
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Chương I:Tổng quan về nghiên cứu tài liệu

1.1-Phân bón
1.1.1-Khái niệm phân bón và vai trò của phân bón
Phân bón là những chất hoặc hợp chất có chứa một hay nhiều chất dinh dưỡng thiết
yếu đối với cây trồng,giúp cây trồng sinh trưởng và phát triển tốt cho năng suất và chất
lượng cao hoặc làm tăng độ phì nhiêu của đất.Hoặc có thể hiểu một cách đơn giản phân
bón là “thức ăn “ con người bổ sung cho cây trồng.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 4
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Hình 1.1:Một số loại phân bón hữu cơ
Cung cấp những nguyên tố cần thiết cho cây trồng gồm những nguyên tố đa lượng
như N,P,K và những nguyên tố vi lượng như Cu,Zn,Ca để đáp ứng nhu cầu phát triển,ra
hoa,kết trái và tăng năng suất cây trồng.
Phân bón là yếu tố quan trọng và là nguồn cung cấp chủ yếu dinh dưỡng vô cơ cho
cây trồng thông qua quá trình hấp thu của bộ rễ. Phân bón là thức ăn của cây trồng,
thiếu phân cây không thể sinh trưởng và cho năng suất, phẩm chất cao. Phân bón có vai
trò rất quan trọng trong việc thâm canh tăng năng suất, bảo vệ cây trồng và nâng cao độ
phì nhiêu của đất.
Hình 1.2:Vai trò của phân bón trong sản xuất nông nghiệp
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 5
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Hình 1.3:Phân bón giúp cây trồng phát triển tốt hơn.
1.1.2 – Phân loại phân bón.
1.1.2.1 - Theo nguồn gốc hình thành
a/ Phân hữu cơ:Là loại phân bao gồm phế phụ phẩm của cây trồng và gia súc ở các
giai đoạn khác nhau của quá trình phân giải và được bón vào đất nhằm cung cấp dinh
dưỡng cho cây trồng và cải thiện tính chất của đất.Phân hữu cơ bao gồm phế phụ phẩm
nông nghiệp ,lâm nghiệp,rác thải từ ngành sản xuất như mía đường,giấy
b/ Phân vô cơ:là những loại phân không có yếu tố cácbon

c/Phân đơn:là phân chỉ chứa một nguyên tố dinh dưỡng đa lượng (đạm.lân.kali )
d/ Phân tổng hợp:Là loại phân chứa nhiều nguyên tố dinh dưỡng cao(bao gồm phân
trộn như NPK,phân phức hợp như DAP )
e/ Phân sinh học:Là loại phân chứa vi sinh vật có tác dụng tăng cường quá trình
tổng hợp,phân giải,chuyển hóa các chất dinh dưỡng trong đất dể cây trồng sử dụng.Phân
sinh học có giá trị khi bón ra đồng ruộng các vi sinh vật trong phân còn sống và phát huy
tác dụng.
g/ Phân sinh hóa:Là phân được sản xuất bằng cả công nghệ sinh học và hóa học.
Trong đó:
-Sử dụng công nghệ sinh học để chuyển hóa làm giàu các nguyên liệu sản xuất phân
-Sử dụng công nghệ hóa học để tạo ra phân bón.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 6
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
h/Phân trung lượng:là phân chứa một loại chất dinh dưỡng trung lượng như
Mg,S,Ca các loại chất này cây cần một lượng trung bình nhưng rất cần thiết với sự phát
triển của cây.
i/ Phân phức hợp:Là loại phân chứa tỷ trọng thành phần từ 2 hoặc nhiều hơn các
nguyên tố dinh dưỡng cần thiết cho cây trồng.
k/ Phân vi lượng:là loại phân chứa một yếu tố dinh dưỡng như :Cu,Zn
1.1.2.2-Phân loại theo cách sử dụng
-Phân bón rễ: là loại phân bón trực tiếp vào đất,nước để cung cấp chất dinh dưỡng cho
cây trồng qua rễ.
-Phân bón lá: là phân bón được tưới hoặc phun trực tiếp vào lá cung cấp chất dinh dưỡng
qua thân,lá.
-Chất cải tạo đất: là chất có tác dụng nâng cao độ phì nhiêu,cải thiện đặc tính lý,hóa cuả
đất.
1.1.2.3-Phân loại theo thành phần
Gồm phân bón vô cơ, phân bón hỗn hợp, phân bón vi sinh vật.
Phân bón vô cơ: gồm phân khoáng thiên nhiên hoặc phân hoá học, trong thành phần có

chứa một hoặc nhiều yếu tố dinh dưỡng vô cơ. Bao gồm các loại: phân khoáng đơn, phân
phức hợp, phân khoáng trộn.
Phân hỗn hợp: là loại phân bón trong thành phần có chứa từ hai (02) yếu tố dinh
dưỡng khác nhau (vô cơ, hữu cơ, vi sinh vật, các yếu tố dinh dưỡng khác) trở lên, bao
gồm các loại phân hữu cơ chế biến công nghiệp, phân hữu cơ sinh học, phân hữu cơ
khoáng, phân hữu cơ vi sinh
a) Phân hữu cơ chế biến công nghiệp: là loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu
hữu cơ, được chế biến theo quy trình công nghệ lên men công nghiệp, có hàm lượng chất
hữu cơ, ký hiệu là HC (tính bằng HC tổng số) và các chỉ tiêu chất lượng đạt quy định của
quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 7
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
b) Phân hữu cơ sinh học: là loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu hữu cơ, được
xử lý lên men bằng vi sinh vật sống có ích hoặc được xử lý bằng các tác nhân sinh học
khác có các chỉ tiêu chất lượng đạt quy định của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
c) Phân hữu cơ khoáng: là loại phân bón được sản xuất từ phân hữu cơ chế biến công
nghiệp hoặc hữu cơ sinh học trộn thêm một hoặc một số yếu tố dinh dưỡng vô cơ, trong
đó có ít nhất một yếu tố dinh dưỡng vô cơ đa lượng đạt quy định của quy chuẩn kỹ thuật
quốc gia.
d) Phân hữu cơ vi sinh: là loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu hữu cơ có chứa
ít nhất một loại vi sinh vật sống có ích có mật độ và hoạt tính đạt quy định của quy chuẩn
kỹ thuật quốc gia.
Phân vi sinh vật: là loại phân bón trong thành phần có chứa một hoặc nhiều loại vi sinh
vật sống có ích bao gồm: nhóm vi sinh vật cố định đạm, phân giải lân, phân giải xenlulo,
vi sinh vật đối kháng, vi sinh vật tăng khả năng quang hợp và các vi sinh vật có ích khác
có mật độ và hoạt tính đạt quy định của quy chuẩn kỹ thuật quốc gia.
1.1.3 – Phân bón hữu cơ vi sinh
1.1.3.1- Khái niệm phân hữu cơ
Phân hữu cơ là hợp chất hữu cơ dùng trong nông nghiệp hình từ phân người hay

động vật.Phân bón giúp tăng thêm độ mầu mỡ cho đất bằng cách cung cấp thêm các chất
hữu cơ và bổ dưỡng.
1.1.3.2-Các loại phân hữu cơ
• Phân rác
Còn được gọi là phân compost.Đó là loại phân hữu cơ được chế biến tù rác,cỏ
dại,thân lá cây xanh,bèo tây,rơm rạ,chất thải rắn thành phố được ủ với một số phân men
như phân chuồng,lân,vôi cho đến khi hoai mục.
Phân rác có thành phần dinh dưỡng thấp hơn phân chuồng và thay đổi trong những giới
hạn rất lớn tùy thuộc vào bản chất và thành phần của rác.
Nguyên liệu để làm phân rác có các loại sau:
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 8
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
-Rác các loại (các chất phế thải đã loại bỏ các tập chất không phải là hữu cơ,các chất
không hoai mục được).
-Tàn dư thực vật sau thu hoạch như rơm,rạ,thân lá cây.
-Các chất gây men và phụ trợ (phân chuồng hoai mục,vôi,bùn,phân lân,tro bếp).
Phân rác có hiệu lực chậm hơn so với các loại phân hữu cơ khác, nhưng có tác dụng cải
thiện tính chất vật lý của đất, cung cấp thêm chất mùn cho đất.
• Phân xanh
Phân xanh là loại phân hữu cơ sử dụng các laoij bộ phân trên mặt của cây.Phân
xanh thường được sử dụng tươi,không qua quá trình ủ.Vì vậy, phân xanh chỉ phát huy
hiệu quả sau khi được phân huỷ.Cho nên người ta thường dùng phân xanh để bón lót cho
cây hang năm hoặc dùng để“ép xanh”(tủ gốc)cho cây lâu năm.Tuy vậy, ở một số địa
phương vùng Trung Bộ, phân xanh được chặt nhỏ và bón cho ruộng lúa.
Cây phân xanh thường là cây họ đậu,tuy vậy cũng có một số loài cây thuộc các họ
khác như cỏ lào,cây quỳ dại, v.v cũng được nhiều nơi dùng làm phân xanh.Phân xanh có
nhiều loài được nông dân gieo trồng với mục đích làm phân bón,nhưng cũng có một số
loài cây mọc hoang dại được sử dụng làm phân xanh.Các loại cây họ đậu thường có các
vi sinh vật cộng sinh sống trên rễ và giúp cây hút đạm từ không khí.Lượng đạm này về

sau có thể cung cấp một phần cho cây trồng.
Cây phân xanh dễ trồng, phát triển nhanh và mạnh.Ngoài việc được sử dụng làm
phân bón cho cây trồng,các loài cây phân xanh còn được dùng để làm cây phủ đất, cây
che bóng, cây giữ đất chống xói mòn, cây cải tạo đất, nâng cao độ phì nhiêu của đất. Cây
phân xanh có nhiều loài và phần lớn có khả năng thích nghi rộng cho nên cây phân xanh
có thể trồng được ở nhiều nơi và có thể nói,nơi nào cũng có thể trồng được phân
xanh.Trong điều kiện khí hậu nhiệt đới của nước ta,chúng ta có tập đoàn cây phân xanh
rất phong phú.Với điều kiện khí hậu ẩm,mưa nhiều,nhiệt độ cao,quá trình rửa trôi,xói
mòn đất diễn ra với cường độ lớn,các loại cây phân xanh có vai trò rất to lớn trong việc
gìn giữ,cải tạo đất và góp phần rất đắc lực làm tăng năng suất các loại cây trồng.
Cây phân xanh có khả năng thích nghi lớn, nhưng không phải loài cây nào ở đâu
trồng cũng được.Năng suất chất xanh và khả năng phát triển của các loài cây có thể thay
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 9
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
đổi tuỳ theo chân đất và điều kiện cụ thể ở từng nơi.Có loài thích hợp ở ruộng lúa,có loài
thích hợp ở các chân đất đồi,có loài thích hợp ở các chân đất cát,có loài thích hợp ở các
tỉnh Nam Bộ,có loài thích hợp ở các tỉnh miền núi phía Bắc, v.v Vì vậy, cần lựa chọn
các loài thích hợp với điều kiện của địa phương để trồng mới thu được kết quả tốt.
Bón phân xanh giúp cung cấp dinh dưỡng,làm tăng năng suất cây trồng (sau khi
cày vùi các loại cây phân xanh).Làm tăng vụ canh tác (như trồng thêm các loại cây họ
đậu ).Giúp cải thiện đất đai,trồng cây phân xanh có tác dụng chông xói mòn.
• Phân chuồng
Loại phân do gia súc thải ra.Trung bình mỗi đầu gia súc nuôi nhốt trong
chuồng,sau mỗi năm thải ra phân bón như sau:
Lợn 1.8 – 2.0 tấn/con/năm
Dê 0.8 – 0.9 tấn/con/năm
Trâu bò 8.0 – 9.0 tấn/con/năm
Ngựa 6.0 – 7.0 tấn/con/năm
Bón phân chuồng có thể cung cấp trực tiếp chất dinh dưỡng cho cây, làm tăng

năng suất và phẩm chất cây trồng.Sau khi phân giải trong đất, chất hữu cơ sẽ sinh ra một
chất gọi là keo mùn.Trong đất keo mùn có tác dụng liên kết các hạt đất lại biến thành một
kết cấu vững bền - nhờ đó làm tăng khả năng giữ nước và giữ các chất màu có trong đất,
làm cho đất tơi xốp và thoáng khí.
Đặc biệt, bón phân hữu cơ làm tăng số lượng và cường độ hoạt động của vi sinh
vật trong đất, góp phần làm tăng thêm hàm lượng các chất dinh dưỡng dễ tiêu cho cây
trồng. Bón phân chuồng có tác dụng cải thiện tính chất vật lý của đất, có hiệu quả rất rõ
đối với các loại đất xám bạc màu,đất chua mặn,đất mặn và các loại đất bị rửa trôi xói
mòn.Ngoài các loại phân trên còn có phân bắc,phân than bùn,phân phụ phẩm công
nghiệp
1.1.3.3-Chế biến phân hữu cơ
Người ta có thể chế biến phân hữu cơ hoặc ủ hoai mục phân,cây xanh để thành
phân hoặc sản xuất phân ủ.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 10
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Phân hữu cơ chứa nhiều chất dinh dưỡng cho cây đa lượng,trung lượng và vi
lượng.Phân hữu cơ có thành phần và tỉ lệ chất dinh dưỡng không ổn định.Những chất
dinh dưỡng trong phân hữu cơ cây không sử dụng được ngay mà phải trải qua quá trình
khoáng hóa cây mới sử dụng được.Vì vậy phân hữu cơ có hiệu quả chậm.Phân hữu cơ có
tác dụng cải tạo lý hoá tính của đất làm cho tơi xốp hơn,dễ thấm và thoát nước và giúp hệ
thống vi sinh vật đất phất triển làm đất ngày càng tốt hơn.
-Kỹ thuật ủ nổi: Đối với phân chuồng,phan bắc tốt nhất là ủ kết hợp với 1 trong 3 loại
phân sau: Super lân Lâm Thao hoặc phân vi sinh Sông Gianh (tỷ lệ 2-3%), hoặc chế
phẩm EM thứ cấp (tỷ lệ 1-1,5 lít dung dịch nồng độ 1-5% tưới cho 1-2 tạ phân chuồng),
có bổ sung thêm chế phẩm Penac P (gói màu vàng, 1-2 gói/tấn phân, có tác dụng kích
thích vi sinh vật có ích phát triển, hạn chế vi sinh vật có hại).
Hình 1.4:Ủ phân hữu cơ từ phụ phẩm nông nghiệp
Trộn đều các loại phân với nhau, chất thành đống có độ cao 1,5-2m, đường kính
tuỳ số lượng phân đem ủ. Nén chặt, trát một lớp bùn nhão kín toàn bộ đống phân, trên

đỉnh đống phân để chừa một lỗ hình tròn có đường kính 20-25cm để đổ nước tiểu, nước
phân bổ sung (15-20 ngày/lần), làm mái che mưa cho đống phân ủ. Sau 40-50 ngày (vụ
hè) hoặc 50-60 ngày (vụ đông) đống phân chuồng hoàn toàn hoai mục, phân tơi xốp,
không có mùi hôi thối, đem bón cho cây trồng rất tốt.
-Kỹ thuật ủ phân xanh:Cần có phân men là phân chuồng tươi (tỷ lệ 15-20%)+ phân vi
sinh Sông Gianh hoặc supe lân (tỷ lệ 3-5%), có bổ sung thêm chế phẩm EM, Penac P (tỷ
lệ như phần trên). Thân lá cây xanh được chặt ngắn thành đoạn dài 30-40cm, chất thành
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 11
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
từng lớp dày 0,5-0,6m lại rắc một lớp phân men, tưới thêm nước dải, nước phân chuồng
đảm bảo độ ẩm đống phân 75-80%, nén chặt. Sau đó trát kín toàn bộ đống phân bằng một
lớp bùn nhão, để lỗ tưới nước ở đỉnh đống phân, cứ khoảng 15-20 ngày lại tưới bổ sung
nước để duy trì độ ẩm sau đó trát kín lại. Khoảng 35-40 ngày sau ủ, ta tiến hành đảo đều
đống phân, bổ sung nước cho đủ ẩm, lại nén chặt, trát bùn kín, sau khoảng 25-30 ngày là
phân hoàn toàn hoai mục, sử dụng được.
-Ủ hoai mục:Ủ hoai mục là phương pháp chuyển phân từ trạng thái hữu cơ thành vô cơ
cây mới hấp thụ được. Phân trước khi mang ủ là các chất hữu cơ nếu bón cho cây thì cây
khó hấp thụ mà trong phân mang mầm bệnh, cỏ dại cây sẽ dễ bị nhiễm bệnh. Nếu được ủ
hoai mục các chất hữu cơ sẽ phân huỷ và chuyển thành dạng vô cơ khi đó phân sẽ "sạch"
hơn.
1.2-Phân hữu cơ vi sinh
1.2.1-Khái niệm phân hữu cơ vi sinh
Phân bón vi sinh vật (phân vi sinh) là sản phẩm chứa vi sinh vật sống ,đã được
tuyển chọn với mật độ phù hợp với tiêu chuẩn ban hành,thông qua các hoạt đọng sống
của chúng tạo nên các chất dinh dưỡng mà cây trồng có thể sử dụng được(N,P,K,Fe )
hay các hoạt chất sinh học,góp phần nâng cao năng suất ,chất lượng nông sản.
Phân vi sinh phải bảo đảm không gây ảnh hưởng xấu tới người,động thực vật,môi
trường sinh thái và chất lượng nông sản.

GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 12
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Hình 1.5:Một số sản phẩm phân hữu cơ vi sinh
Phân vi sinh là loại phân có chứa hàm lượng vi sinh vật có ích cao,thường không
có hàm lượng chất dinh dưỡng kèm theo. Phân vi sinh được sản xuất và bón vào đất
nhằm tăng lượng vi sinh vật có ích cho cây trồng, đặc biệt đối với vi sinh vật cố định
đạm.
Phân hữu cơ sinh học là sản phẩm phân bón được tạo qua quá trình lên men vi sinh
vật các hợp chất hữu cơ có nguồn gốc khác nhau và chuyển hóa thành mùn. Không có
yêu cầu chủng vi sinh phải đạt là bao nhiêu.
Phân hữu cơ vi sinh là loại phân bón được sản xuất từ nguyên liệu hữu cơ, có chứa ít
nhất một chủng vi sinh vật có ích phù hợp với hàm lượng cao.
1.2.2-Vai trò của phân hữu cơ vi sinh.
Phân hữu cơ sinh học là loại phân được chế biến từ các nguyên liệu có nguồn gốc
hữu cơ với quy trình chế biến được áp dụng bằng các tác nhân vật lý, hóa học hoặc các
biện pháp công nghệ sinh học nhằm nâng cao chất lượng. Điểm chung của phân hữu cơ
sinh học là rất giàu chất hữu cơ, ngoài ra tùy loại sản phẩm mà chúng còn chứa các chất
khác như axit Humic, các muối Humat, Enzim, chất kích thích, điều hòa sinh trưởng, các
vi sinh vật hữu ích đảm bảo được các chất chỉ tiêu về vệ sinh an toàn thực phẩm, bền
vững và thân thiện với môi trường.
Vai trò hết sức quan trọng đối với độ phì nhiêu của đất, nó ảnh hưởng quyết định
đến sự tạo thành và làm bền vững cấu trúc đất. Chất hữu cơ có khả năng tương tác với
các chất dinh dưỡng, cung cấp dinh dưỡng theo nhu cầu của cây trồng đồng thời giữ độ
ẩm tối ưu cho cây trồng, khử được chua, phèn cùng các loại độc tố Có được những tính
chất trên là do các chất hữu có trong phân hữu cơ sinh học sau khi được xử lý, hoạt chất
đã trở thành các hoạt chất có hoạt tính sinh học cao, nhờ có cấu trúc rỗng xốp, các
nguyên tố khoáng này sẽ được giữ lại trong các cấu trúc rỗng xốp và tạo ra một kho lưu
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 13
SVTH:Vũ Thị Vân Anh

Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
trữ các chất dinh dưỡng, giúp cho các chất dinh dưỡng không bị rửa trôi hoặc thấm xuống
tầng đất sâu mà rễ không hấp thu được.
Ngoài tác dụng cải thiện độ phì nhiêu và cân bằng dinh dưỡng của đất còn làm
giảm bớt lượng phân hóa học, tăng vi sinh vật hữu ích, tăng sức khỏe của đất, gia tăng
sức sản xuất. Phân hữu cơ sinh học cung cấp một lượng lớn dinh dưỡng cho cây trồng và
có thể giảm bớt 20 – 50% lượng phân hóa học cần phải bón nhưng năng suất cây trồng
vẫn cao, chất lượng nông sản tốt hơn so với sử dụng 100% phân hóa học. Ngoài tăng
năng suất, chất lượng nông sản, còn góp phần hạn chế ô nhiễm môi trường, nước ngầm…
Sử dụng phân hữu cơ sinh học là định hướng phát triển nông nghiệp hữu cơ, phát triển
nông nghiệp bền vững.
Phân hữu cơ là loại phân có đầy đủ chất dinh dưỡng N,P,K và cả các nguyên tố
trung và vi lượng. Phân hữu cơ bao gồm các loại như phân chuồng, phân xanh, than bùn,
phân rác, phế phẩm nông nghiệp Trong điều kiện canh tác như hiện nay thì phân hữu cơ
rất cần cho cây trồng kể cả cây ăn trái và lúa.Phân hữu cơ làm tăng năng suất cây trồng,
giúp cây trồng hấp thu dinh dưỡng tốt hơn, tăng hiệu lực phân hóa học, cải tạo đất, giữ
pH đất ở mức độ trung hòa hợp lý, tăng chất mùn cho đất, chứa các kích thích tố giúp cho
rễ cây phát triển nhanh hơn; chứa các chất kháng sinh, các vi sinh vật đối kháng hay các
vitamin để tăng khả năng chống chịu của cây trồng trong những điều kiện bất lợi.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 14
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Hình 1.6:Ứng dụng phân hữu cơ vi sinh trong nông nghiệp
Ngoài tác dụng làm gia tăng sản lượng và cung cấp dưỡng chất trực tiếp cho cây,
các loại phân bón hữu cơ có thể cải thiện sự đa dạng sinh học (tuổi thọ đất) và khả năng
sản xuất lâu dài của đất và có thể là nơi lưu giữ phần lớn lượng carbon dioxide thừa.
Các dưỡng chất hữu cơ làm tăng sự màu mỡ của các cơ cấu đất bằng cách cung cấp chất
hữu cơ và chất dinh dưỡng cho các cơ cấu như nấm mycorrhiza 23, (giúp các loại cây hấp
thu dinh dưỡng), và có thể làm giảm đáng kể nhu cầu sử dụng các loại thuốc trừ sâu,
năng lượng và phân bón, nhưng làm giảm sản lượng thu hoạch.

1.3 – Thực trạng sản xuất nông nghiệp
1.3.1- Sản xuất phân hữu cơ vi sinh từ phế phẩm nông nghiệp (rơm rạ)
Theo tính toán hoạt động sản xuất nông nghiệp hàng năm ở nước ta phát thải 84.5
triệu tấn chất thải từ trồng trọt,82.5 triệu tấn chất thải từ chăn nuôi tương đương 65.1
triệu tấn CO
2
chiếm 43,1% tổng lượng khí thải nhà kính của cả nước. Lượng phụ phẩm
dư thừa (rơm rạ ) được nông dân xử lý bằng cách đốt ngay trên đồng ruộng làm ô nhiễm
môi trường sống và hệ sinh thái đồng ruộng,đặc biệt ở các vùng nông thôn,gây lãng phí.
Việc đốt rơm rạ chẳng những lãng phí nguồn nhiên nguyên liệu mà còn gây ô nhiễm môi
trường,mất an toàn giao thông.Theo các nhà y khoa,khói bụi khi đốt rơm rạ làm ô nhiễm
môi trường không khí,gây tác hại với sức khỏe con người.Trẻ em,người già và người có
bệnh hô hấp dễ bị ảnh hưởng nhất.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 15
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
Hình 1.7: Đốt rơm rạ gây ô nhiễm môi trường
Không những gây hại cho sức khỏe con người,lửa từ các đống rơm,rạ còn có thể
gây cháy ruộng,cháy nhà,gây tai nạn giao thông Chính vì vậy việc tăng cường sử dụng
các phế phẩm,phụ phẩm nông nghiệp là giải pháp hết sức quan trọng để phát triển bền
vững sản xuất nông nghiệp,thân thiện với môi trường,hướng tới nền nông nghiệp carbon
thấp.
Càng ngày các loại nông sản Việt Nam được thế giới biết đến càng nhiều như lúa
gạo, cà phê, tiêu, thanh long, vú sữa Chỉ tính riêng cà phê, Việt Nam hiện có năng suất
cao trên thế giới, 8 đến 10 tấn cà phê/hécta.Để đạt được năng suất ấy, người nông dân
phải sử dụng đến 2 tấn urê/1 ha cùng với rất nhiều phân bón hóa chất khác và không ít
các loại thuốc bảo vệ thực vật (BVTV).Hệ quả không chỉ nông dân phải mất nhiều tiền
vào hóa chất mà hệ sinh vật đất và chất lượng đất bị tàn phá nghiêm trọng.
Do sử dụng phân bón hóa họa ngày càng nhiều,đất đai ngày càng thoái hóa, dinh
dưỡng bị mất cân đối, tồn dư các chất độc hại trong đất ngày càng cao, nguồn bệnh tích

lũy trong đất càng nhiều dẫn đến phát sinh một số dịch hại không dự báo trước, việc
trồng trọt về sau ngày càng khó khăn hơn. Trước tình hình đó, phân hữu cơ vi sinh được
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 16
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
xem là giải pháp giúp giảm tiền phân bón, tăng năng suất cây trồng và thân thiện với môi
trường.
Hình 1.8:Sản xuất nông nghiệp trên mảnh đất cằn cỗi
Hình 1.9:Sản xuất nông nghiệp ở việt Nam
Trước thực trạng sản xuất nông nghiệp lạm dụng quá nhiều phân bón, hóa chất dẫn
đến hậu quả khôn lường, trước mắt là sản phẩm tồn dư lượng, hóa chất độc hại, ảnh
hưởng sức khỏe người dùng cũng như nông dân trực tiếp sản xuất, vì vậy sản xuất nông
nghiệp ứng dụng hữu cơ là hướng đi cần thiết, nhất là sử dụng phân hữu cơ. Ngoài ra có
thể sử dụng phụ phẩm nông nghiệp để sản xuất gạch không nung,sản xuất cồn nhưng
sản xuất phân hữu cơ là hướng đi an toàn và dễ dàng nhất. Ngoài tác dụng cải thiện độ
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 17
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
phì nhiêu và cân bằng dinh dưỡng của đất còn làm giảm bớt lượng phân hóa học, tăng vi
sinh vật hữu ích, tăng sức khỏe của đất, gia tăng sức sản xuất. Phân hữu cơ sinh học cung
cấp một lượng lớn dinh dưỡng cho cây trồng và có thể giảm bớt 20 - 50% lượng phân hóa
học cần phải bón nhưng năng suất cây trồng vẫn cao, chất lượng nông sản tốt hơn so với
sử dụng 100% phân hóa học. Ngoài tăng năng suất, chất lượng nông sản, còn góp phần
hạn chế ô nhiễm môi trường, nước ngầm Sử dụng phân hữu cơ sinh học là định hướng
phát triển nông nghiệp hữu cơ, phát triển nông nghiệp bền vững.
PGS.TS. Mai Thành Phụng (Trung tâm khuyến nông quốc gia) khuyến cáo, bên
cạnh áp dụng sản xuất hữu cơ tuyệt đối (có cấp chứng nhận) hướng đến xuất khẩu, thị
trường cao cấp thì nông dân nên ứng dụng sản phẩm hữu cơ kết hợp vô cơ (phân hóa
học) nhằm tăng năng suất một cách bền vững. Sử dụng sản phẩm hữu cơ trong sản xuất
sẽ là nền tảng tốt, tuy nhiên, trên thị trường có rất nhiều sản phẩm chất lượng kém, vì vậy

nông dân chú ý chọn đơn vị cung cấp uy tín, chú ý sản phẩm giá rẻ và hay có quà tặng
Tại Việt Nam có 3 kiểu sản xuất hữu cơ trong nông dân: Thứ nhất là nông dân sản
xuất hữu cơ truyền thống, họ không bao giờ sử dụng các hóa chất tổng hợp. Canh tác
truyền thống sử dụng phân gia súc, luân canh duy trì độ phì của đất. Tuy nhiên số lượng
này rất ít, phần lớn là đồng bào dân tộc áp dụng, họ không có cơ hội tiếp cận phân hóa
học vì nhà xa chợ, giá cả đắt Nhóm thứ hai là nông dân trước đây sử dụng sản phẩm
hóa học nhưng nay từ bỏ vì nhận thức được tác hại của hóa chất về sức khỏe, môi trường
qua các kênh thông tin. Thứ ba là nhóm nông dân ứng dụng hữu cơ được cấp chứng chỉ,
được khởi xướng bởi các chương trình phát triển, công ty tư nhân tạo sản phẩm hữu cơ
xuất khẩu
Sản xuất phân bón vi sinh vật ở Việt Nam:
Phân bón vi sinh vật được sản xuất ở tất cả mọi vùng sinh thái trên cả nước với quy
mô và chủng loại khác nhau.Theo điều tra của viện KHKTNN Việt Nam và viện thổ
nhưỡng Nông hóa(2001),nhóm các đơn vị sản xuất phân bón bao gồm:
Các công ty mía dường:Hiện nay có 40 nhà máy đường đang hoạt động ,hầu hết các
nhà máy đường đều có công suất thiết kế từ 5000 tấn/năm trở lên.Đến hết năm
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 18
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
2001,trong số 34 xưởng sản xuất của các công ty mía đường có 20 xưởng sử ding công
nghệ của FitoHoocMon,Đại học quốc gia hà nội sản xuất là phân hữu cơ.
1.3.2-Tiềm năng sản xuất phân vi sinh trên thế giới.
Các nước trên thế giới đã nghiên cứu và sử dụng phân vi sinh vật trong nhiều năm
nhằm nâng cao năng suất cây trồng và bảo vệ môi trường sinh thái.Phân vi sinh vật cố
định đạm cho các cây họ đậu
Hình 1.10:Sản xuất nông nghiệp ứng dụng phân hữu cơ vi sinh
Năm 1995 ,sở nghiêm cứu khoa học đong bắc trung quốc sản xuất phân vi sinh vật
chuyển hóa photpho bón cho lúa nước,lúa mì,khoai tây
Ở Trung Quốc chế phẩm phân vi sinh được ứng dụng rộng rãi và ứng dụng trên
nhiều loại đất khác nhau.

Năm 1968 xử lý hươn 70% diện tích đất trồng đậu bằng chế phẩm vi sinh vật cố
dịnh đạm .
Năm 1970 ở Liên Xô đã dùng Bacillus megatheriumvar,Phosphatcum để sản xuất
chế phẩm photphobacterin.Chế phẩm này được sử dụng rộng rãi ở Liên Xô và các nước
Đông Âu dùng bón cho lúa mì,ngô,lúa nước.
Trong những năm qua,ngành sản xuất phân bón trên thế giới đã đàu tưu nhiều để
phát triển các nhàn máy mới .
Năm 1984 ở Mỹ người ta tính trong khoảng 15 triệu đola cho công nghiệp sản xuất
chế phẩm vi sinh cố định đạm thì chế phẩm phân vi sinh vật cho đậu tương chiếm
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 19
SVTH:Vũ Thị Vân Anh
Nghiên cứu sản xuất phân hữu cơ từ phế phẩm nông nghiệp bằng chế phẩm sinh học
70%.Nhu cầu phân bón vi sinh trên thế giới là rất lớn .Đây là phương hướng tương lai
của nông nghiệp để nhằm giảm bớt các tác hại của việc sử dụng không cân đối các loại
phân hóa học ,việc làm ô nhiễm moi trường và việc chi phí quá nhiều ngoại tệ để nhập
khẩu phân bón vô cơ.
GVHD:Tạ Đăng Thuần Trang 20
SVTH:Vũ Thị Vân Anh