thuyết trình sinh học - ảnh hưởng của nhiệt độ và độ ẩm lên đời sống sinh vật (3)

KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
Ánh sáng đã ảnh hưởng như thế nào lên đời sống của
thực vật ? Phân tích.

Bài 43 – tiết 45

I - Ảnh hưởng của nhiệt độ lên đời sống sinh vật.
Trả lời câu
hỏi: ? Sinh vật
sống được trong phạm vi nhiệt độ như thế nào?
Vi khuẩn ở suối nước nóng chịu
được nhiệt độ 70
o
C – 90
o
C
Ấu trùng sâu ngô chịu được
nhiệt độ - 27
o
C

Hãy thảo luận nhóm trả lời câu hỏi sau:
Nhiệt độ đã ảnh hưởng đến đặc điểm hình thái và hoạt động sinh lí của
sinh vật như thế nào?

1/ Nhiệt độ ảnh hưởng đến đặc điểm hình thái:
-
Thực vật: + Ở vùng nhiệt đới
trên bề mặt lá có tầng cutin dày

hạn chế sự thoát hơi nước.
Cấu tạo trong của phiến lá
Tầng cutin

Chồi cây có các vảy mỏng bao bọc, cách nhiệt để bảo vệ chồi.
Thân và rễ có các
lớp bần dày tạo
thành những lớp
cách nhiệt bảo vệ
cây.
1/ Nhiệt độ ảnh hưởng đến đặc điểm hình thái:
+ Ở vùng
ôn đới:

+ Sống vùng lạnh: chim, thú có
bộ lông dày và dài hơn, kích
thước cơ thể lớn hơn
+ Sống vùng nóng: thú có bộ
lông thưa và ngắn hơn, kích
thước cơ thể nhỏ hơn.
- Động vật:
+ Sống vùng nóng: thú có bộ
lông thưa và ngắn hơn, kích
thước cơ thể nhỏ hơn.

-
Thực vật: Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động quang hợp, hô hấp, thoát hơi nước,…
của thực vật.
+ Vùng ôn đới, lá cây vàng vào thu và rụng về mùa đông để giảm sự thoát hơi nước.
+ Quá trình quang hợp và hô hấp của cây diễn ra bình thường ở nhiệt độ từ 0 - 40

o
C,
diễn ra tốt nhất ở nhiệt độ 20 - 30
o
C.
2/ Nhiệt độ ảnh hưởng đến hoạt động sinh lí của sinh vật:

- Động vật:
+ Khi nhiệt độ môi trường quá cao: một
số động vật có tập tính ngủ hè, chui vào
hang để tránh nơi nóng.
+ Hoặc khi nhiệt độ môi trường quá lạnh:
môt số có tập tính ngủ đông, di cư để trú
đông.
Chim di trú
Hiện
tượng
ngủ
đông

=> Vậy nhiệt độ của môi trường có ảnh hưởng tới
những đặc điểm nào của sinh vật?
1- Dựa vào khả năng điều chỉnh nhiệt độ của cơ thể với
môi trường có thể chia sinh vật thành những nhóm nào?
Hãy giải thích?
Trả lời câu hỏi sau:
2- Hãy lấy ví dụ về sinh vật biến nhiệt và sinh vật hằng
nhiệt theo mẫu bảng 43.1

Nhóm sinh vật Tên sinh vật Môi trường sống

Sinh vật biến nhiệt:
Sinh vật hằng nhiệt:
? Trong hai nhóm sinh vật hằng nhiệt và biến nhiệt, sinh vật thuộc nhóm nào có
khả năng chịu đựng cao với sự thay đổi nhiệt độ của môi trường?
-
Vi khuẩn cố định đạm
-
Nấm rơm
-
Cây lúa
-
Giun đất
-
Cá chép
-
Thằn lằn bóng đuôi dài
-

-
Sinh vật
-
Sinh vật
-
Mặt đất- không khí
-
Trong đất
-
Trong nước
-
Mặt đất- không khí

-

-
Chim bồ câu
-
Thỏ
-
Con người
-

-
Mặt đất- không khí.
-
Mặt đất- không khí.
-
Mặt đất- không khí.
-
….
Bảng 43.1 Các sinh vật biến nhiệt và hằng nhiệt
vi sinh vật, nấm, thực
vật, động vật không
xương sống, cá, lưỡng
cư, bò sát.
chim, thú và con
người

II. Ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống sinh vật.
Trả lời câu hỏi sau:
- Dựa vào khả năng thích nghi với môi trường sống có độ ẩm khác
nhau, sinh vật được chia thành những nhóm nào?

Quan sát H43.3, đọc ví dụ SGK:
- Hãy lấy ví dụ minh họa các sinh vật thích nghi với môi trường có
độ ẩm khác nhau theo mẫu bảng 43.2:

Các nhóm sinh vật Tên sinh vật Nơi sống
Thực vật ưa ẩm
Thực vật chịu hạn
Động vật ưa ẩm
Động vật ưa khô
-
Cây phi lao
-
Cây thuốc bỏng
-
Cây xương rồng,….
-
Bãi cát
-
Vùng đồi, bãi cát
-
Sa mạc,…
-
Ốc sên.
-
Ếch, nhái
-
Giun đất,……
-
Trên thân cây thân vườn
-

Ven ao, hồ, ruộng lúa
-
Trong đất,……
-
Thằn lằn
-
Lạc đà,….
-
Trên đồi cát
-
Sa mạc, …
-
Cây lúa nước
-
Cây rau bợ
-
Cây lá lốt,…
-
Ruộng lúa nước
-
Ven bờ ao
-
Dưới tán cây khác,….
Bảng 43.2. các nhóm sinh vật thích nghi với độ ẩm khác nhau của môi
trường

Một số hình ảnh về sự ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống thực vật.
Cây sống nơi khô hạn có cơ thể mọng nước hoặc lá và thân tiêu
giảm, lá biến thành gai.

Cây cỏ mọc trên các
đụn các ven biển
Xương rồng và cây bụi
vùng hoang mạc
Một số hình ảnh về sự ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống thực vật.

- Cây sống nơi ẩm ướt, thiếu ánh sáng như dưới tán rừng có phiến lá mỏng,
bản lá rộng, mô giậu kém phát triển.
Một số hình ảnh về sự ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống thực vật.

Một số thực vật ưa ẩm
- Cây sống nơi ẩm ướt, có nhiều ánh sáng như ven bờ ruộng, hồ ao có phiến lá
hẹp, mô giậu phát triển.

Một số hình ảnh về sự ảnh hưởng của độ ẩm lên đời sống động vật.
Ếch nhái là động vật sống nơi ẩm
ướt. Khi gặp điều kiện khô hạn,
lớp da trần của ếch nhái trưởng
thành làm cho cơ thể chúng mất
nước nhanh.
Bò sát có da phủ vảy sừng nên
khả năng chống mất nước có hiệu
quả hơn, nhiều loài bò sát thích
nghi cao với môi trường có khô
ráo của hoang mạc

Qua bài tập, cho biết:
1/ Độ ẩm đã ảnh hưởng như thế nào lên đời sống của
sinh vật?
2/ Nêu các nhóm thực vật và động vật thích nghi với

độ ẩm khác nhau của môi trường?
3/ Trong sản xuất, người ta có biện pháp gì để tăng
năng suất?

Hãy kể tên 10 loài động vật thuộc hai nhóm động vật:
ưa ẩm và ưa khô.
- Một số động vật ưa ẩm:
Bạch tuộc
Ếch đuôi
Giun đất
Rết
Đỉa

Một số động vật ưa khô:
Hươu cao cổ
Lợn rừng
Cú
Chim ong
Kì đà

BÀI TẬP VỀ NHÀ
1. Trả lời các câu hỏi và làm bài tập
trong SGK tr.129.
2. Đọc mục “ Em có biết”
3. Đọc và chuẩn bị trước bài “Ảnh
hưởng lẫn nhau giữa các sinh vật”
tr.131 SGK.