thuyết trình sinh học - các phương pháp chọn lọc (5)

Môn Sinh học 9
Tiết 39. Bài 36. Các phương pháp chọn lọc




Kiểm tra bài cũ
Kiểm tra bài cũ
Ưu thế lai là gì ? Nguyên nhân của hiện tượng
ưu thế lai?
Ưu thế lai là hiện tượng cơ thể lai F
1

có sức sống cao
hơn, sinh trưởng nhanh hơn, phát triển mạnh hơn, chống
chịu tốt hơn, các tính trạng năng suất cao hơn trung
bình giữa hai bố mẹ
Sự tập trung các gen trội có lợi ở cơ thể lai F
1
là một
nguyên nhân của hiện tượng ưu thế lai

TiÕt 3 9 - - B µ i
36
Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong
chọn giống:
I.
- Phục hồi giống đã có biểu
hiện thoái hoá.

- Tạo ra giống mới,cải tiến
giống cũ, đáp ứng được nhu
cầu luôn thay đổi của con
người.

Trộn lẫn hạt
các cây tốt
Năm thứ 1
Chọn cây tốt
Ruộng
chọn giống
trồng vật
liệu khởi
đầu
Giống
khởi đầu
Giống chọn
hàng loạt
Giống
đối chứng
Năm thứ 2
So sánh
So sánh
II. Các phương pháp chọn lọc:
TiÕt 39 B µi
36
Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong
chọn giống:
I.

- Phục hồi giống đã có biểu hiện
thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống
cũ, đáp ứng được nhu cầu luôn
thay đổi của con người.
Sơ đồ phương pháp
chọn lọc hàng loạt 1 lần
Hình 36.1
1. Chọn lọc hàng loạt

Giống nhau:
Cách tiến hành: Đều dưạ vào kiểu hình
-Chỉ chọn 1 lần trên đối tượng ban
đầu
- Chọn tiếp lần 2 trên đối tượng đã
qua chọn lọc lần 1 ( năm I )
Khác nhau:
Câu hỏi 1: Chọn lọc hàng loạt một
lần và hai lần giống và khác nhau
như thế nào ?
II.Các phương pháp chọn lọc:
T iÕt 39 Bµi
36
Các phương pháp chọn lọc
I.Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
1-Chọn lọc hàng loạt:
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ.
- Đáp ứng được nhu cầu luôn thay đổi của
con người.

Câu hỏi 2 : Có hai giống lúa thuần chủng tạo ra đã lâu : giống lúa A
bắt đầu giảm độ đồng đều về chiều cao và thời gian sinh trưởng , giống lúa
B có sai khác rõ rệt giữa các cá thể về hai tính trạng nói trên. Em sử dụng
phương pháp và hình thức chọn lọc nào để khôi phục lại 2 đặc điểm tốt
ban đầu của hai giống nói trên ? Cách tiến hành trên từng giống như thế
nào?
Giống lúa A Giống lúa B
Giống lúa A sử dụng PP CL hàng loạt với hình thức chọn lọc
một lần
Giống lúa B sử dụng PP CL hàng loạt với hình thức chọn lọc
hai lần

II. Các phương pháp chọn lọc:
TiÕt 39 - Bµi 36
Các phương pháp chọn lọc
I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ, đáp
ứng được nhu cầu luôn thay đổi của con
người.
1. Chọn lọc hàng loạt:
a – Cách tiến hành
b –Ưu, nhược điểm
Ưu điểm : Đơn giản, dễ làm, ít tốn kém,
có thể áp dụng rộng rãi.
Nhược điểm: Không kết hợp được chọn lọc
dựa trên kiểu hình với đánh giá kiểm tra
kiểu gen.
c - Phạm vi ứng dụng:

+ Cây tự thụ phấn, cây giao phấn
+Vật nuôi
Từ giống khởi đầu chọn ra những cá
thể tốt nhất, thu hoạch chung làm giống
cho vụ sau so sánh với giống ban
đầu và giống đối chứng.

II. Các phương pháp chọn lọc:
TiÕt 39 - Bµi 36
Các phương pháp chọn lọc
I. Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ, đáp
ứng được nhu cầu luôn thay đổi của con
người.
1-Chọn lọc hàng loạt:
a – Cách tiến hành.
b –Ưu, nhược điểm.
c - Phạm vi ứng dụng:
2- Chọn lọc cá thể

Năm thứ 1
Chọn cây tốt
Giống khởi đầu
Năm thứ 2
1-
2 3
4
5
6

7
So sánh
Hình 36.2. Sơ đồ chọn lọc cá thể một lần
Yêu cầu:
a-Nêu cách tiến hành
b-Ưu, nhược điểm
c-Phạm vi ứng dụng

Các phương pháp chọn lọc:
II.
Tiết 39 – Bài 36
Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
I.
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ, đáp
ứng được nhu cầu luôn thay đổi của con
người.
1-Chọn lọc hàng loạt:
a .Cách tiến hành.
b .Ưu, nhược điểm.
c .Phạm vi ứng dụng.
2- Chọn lọc cá thể:
a . Cách tiến hành
c. Phạm vi ứng dụng
b.Ưu, nhược điểm
–
–
Ưu điểm
Ưu điểm

: kết hợp được chọn lọc dựa trên kiểu hình với đánh
: kết hợp được chọn lọc dựa trên kiểu hình với đánh
giá kiểm tra kiểu gen.
giá kiểm tra kiểu gen.
.
.
–
–
Nhược điểm
Nhược điểm
: Công phu, theo dõi
: Công phu, theo dõi
chặt chẽ, khó áp dụng rộng rãi
chặt chẽ, khó áp dụng rộng rãi
–
–
Vật nuôi:Kiểm tra đực giống
Vật nuôi:Kiểm tra đực giống
–
–
Cây nhân giông vô tính, cây tự thụ
Cây nhân giông vô tính, cây tự thụ
phấn, cây giao phấn.
phấn, cây giao phấn.
Từ giống khởi đầu chọn ra những cá thể
ưu tú rồi nhân lên từng dòng riêng rẽ
so sánh với giống khởi đầu và giống đối
chứng, chọn ra dòng tốt nhất để làm
giống.

Các phương pháp chọn lọc:
II:
Tiết 39 – Bài 36 Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
I:
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ, đáp
ứng được nhu cầu luôn thay đổi của con
người.
1-Chọn lọc hàng loạt:
a – Cách tiến hành.
b –Ưu, nhược điểm.
c - Phạm vi ứng dụng.
2- Chọn lọc cá thể:
a – Cách tiến hành.
c - Phạm vi ứng dụng.
b –Ưu, nhược điểm.

Các phương pháp chọn lọc:
II.
Tiết 39 – Bài 36
Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
I.
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ, đáp
ứng được nhu cầu luôn thay đổi của con
người.
1-Chọn lọc hàng loạt:
a – Cách tiến hành.

b –Ưu, nhược điểm.
c - Phạm vi ứng dụng.
2- Chọn lọc cá thể:
a – Cách tiến hành.
c - Phạm vi ứng dụng.
b –Ưu, nhược điểm.
Câu hỏi:
? Nêu điểm giống và khác nhau
giữa phương pháp chọn lọc hàng
loạt và chọn lọc cá thể.
( Dựa vào bảng tổng kết sau).

Bảng tổng kết các phương pháp chọn lọc
–
–
Động vật: chọn những cá thể
Động vật: chọn những cá thể


có đặc điểm tốt để
có đặc điểm tốt để
nhân giống.
nhân giống.
–
–
Cây giao phấn, động vật chọn lọc nhiều
Cây giao phấn, động vật chọn lọc nhiều
lần.
lần.
–

–
Cây vô tính, tự thụ phấn chọn lọc một
Cây vô tính, tự thụ phấn chọn lọc một
lần.
lần.


Phạm
Phạm
vi
vi
ứng
ứng
dụng
dụng
–
–
Cây giao phấn chọn lọc nhiều lần,
Cây giao phấn chọn lọc nhiều lần,
động vật kiểm tra kiểu gen qua đời sau.
động vật kiểm tra kiểu gen qua đời sau.
–
–
Cây vô tính, tự thụ phấn chọn lọc
Cây vô tính, tự thụ phấn chọn lọc
một lần.
một lần.
–
–
Động vật: con cháu những cá thể

Động vật: con cháu những cá thể
tốt nhân giống riêng thành dòng.
tốt nhân giống riêng thành dòng.
–
–
TV: Chọn 1 số ít cá thể tốt nhất để
TV: Chọn 1 số ít cá thể tốt nhất để
giống riêng rẽ. Vụ sau gieo riêng thành
giống riêng rẽ. Vụ sau gieo riêng thành
từng dòng. So sánh với giống khởi đầu,
từng dòng. So sánh với giống khởi đầu,
giống đối chứng. Loại bỏ dòng xấu, giữ
giống đối chứng. Loại bỏ dòng xấu, giữ
lại dòng tốt.
lại dòng tốt.
–
–
TV: Dựa vào kiểu hình chọn 1 nhóm cá thể tốt, thu hoạch
TV: Dựa vào kiểu hình chọn 1 nhóm cá thể tốt, thu hoạch
chung để giống lẫn gieo vụ
chung để giống lẫn gieo vụ


sau. So sánh với giống khởi đầu,
sau. So sánh với giống khởi đầu,
giống đối chứng.
giống đối chứng.
Cách
Cách
tiến

tiến
hành
hành
Chọn lọc cá thể
Chọn lọc cá thể
Chọn lọc hàng loạt
Chọn lọc hàng loạt
Ưu
điểm,
Nhược
điểm
–
–
Ưu điểm
Ưu điểm
: Dễ làm, nhanh có kết quả, ít
: Dễ làm, nhanh có kết quả, ít
tốn kém, có thể áp dụng rộng.
tốn kém, có thể áp dụng rộng.
–
–
Ưu điểm
Ưu điểm
: Kết hợp được chọn lọc dựa
: Kết hợp được chọn lọc dựa
trên kiểu hình với đánh giá kiểm tra
trên kiểu hình với đánh giá kiểm tra
kiểu gen.
kiểu gen.

–
–
Nhược điểm
Nhược điểm
: phức tạp, công phu, tốn
: phức tạp, công phu, tốn
kém, khó thực hiện.
kém, khó thực hiện.
–
–
Nhược điểm
Nhược điểm
:
:
Không kết hợp được chọn
Không kết hợp được chọn
lọc dựa trên kiểu hình với đánh giá kiểm
lọc dựa trên kiểu hình với đánh giá kiểm
tra kiểu gen.
tra kiểu gen.

Các phương pháp chọn lọc:
II.
Tiết 39 – Bài 36 Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
I.
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới, cải tiến giống cũ, đáp ứng
được nhu cầu luôn thay đổi của con người.

1-Chọn lọc hàng loạt:
a – Cách tiến hành.
b –Ưu, nhược điểm.
c - Phạm vi ứng dụng.
2- Chọn lọc cá thể:
a – Cách tiến hành.
c - Phạm vi ứng dụng.
b –Ưu, nhược điểm.
Đáp án:
+Giống nhau: Đều chọn lựa giống tốt,
chọn một lần hay nhiều lần.( 3 điểm)
+Khác nhau:(7 điểm)


Chọn lọc hàng loạt
Chọn lọc hàng loạt




Chọn lọc cá thể
Chọn lọc cá thể


-Cá thể con cháu
-Cá thể con cháu
gieo chung
gieo chung
-Chủ yếu dựa vào kiểu
-Chủ yếu dựa vào kiểu

hình
hình


-Đơn giản, dễ làm, ít
-Đơn giản, dễ làm, ít
tốn kém, áp dụng rộng
tốn kém, áp dụng rộng
rãi.
rãi.
-Cá thể con cháu
-Cá thể con cháu
được gieo riêng để
được gieo riêng để
đánh giá
đánh giá
-Kết hợp chọn lọc
-Kết hợp chọn lọc
kiểu hình với việc
kiểu hình với việc
kiểm tra kiểu gen
kiểm tra kiểu gen
-Công phu, theo dõi
-Công phu, theo dõi
chặt chẽ
chặt chẽ
(1,5 điểm)
(1 điểm)
(1 điểm)
(1,5 điểm)

(1 điểm)
(1 điểm)

Các phương pháp chọn lọc:
II:
Tiết 39 – Bài 36 Các phương pháp chọn lọc
Vai trò của chọn lọc trong chọn giống:
I:
- Phục hồi giống đã có biểu hiện thoái hoá.
- Tạo ra giống mới cải tiến giống cũ, đáp
ứng được nhu cầu luôn thay đổi của con
người.
1-Chọn lọc hàng loạt:
a – Cách tiến hành.
b –Ưu, nhược điểm.
c - Phạm vi ứng dụng.
2- Chọn lọc cá thể:
a – Cách tiến hành.
c - Phạm vi ứng dụng.
b –Ưu, nhược điểm.
Bài tập trắc nghiệm:
( khoanh tròn đáp án đúng)
Câu 1: Trong chọn giống thực vật
phương pháp chọn lọc cá thể một
lần thích hợp với loại đối tượng nào?
A. Cây được gây đột biến
B. Cây giao phấn
C. Cây tự thụ phấn
D. Cả A và B
Câu 2:Trong chọn giống vật nuôi,

phương pháp nào có hiệu quả nhất?
A. Chọn lọc hàng loạt một lần
B. Chọn lọc hàng loạt nhiều lần
C. Chọn lọc cá thể, kiểm tra đực giống
qua đời con
D. Cả B và C

Hướng dẫn về nhà :
Trả lời câu hỏi trong SGK/tr 107
Đọc trước bài THÀNH TỰU CHỌN GIỐNG Ở VIỆT NAM
Sưu tầm thành tựu chọn giống ở Việt Nam