phong trào công nhân ở các nước tây âu từ năm 1991 đến năm 2011

HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH
TH YN
PHONG TRàO CÔNG NHÂN ở CáC NƯớC TÂY ÂU
Từ NĂM 1991 ĐếN NĂM 2011
LUN N TIN S LCH S
H NI - 2014
HC VIN CHNH TR QUC GIA H CH MINH
TH YN
PHONG TRàO CÔNG NHÂN ở CáC NƯớC TÂY ÂU
Từ NĂM 1991 ĐếN NĂM 2011
Chuyờn ngnh: Lch s phong tro cng sn,
cụng nhõn quc t v gii phúng dõn tc
Mó s : 62 22 52 01
LUN N TIN S LCH S
Ngi hng dn khoa hc: PGS. TS NGUYN HONG GIP
H NI - 2014
L󰗝I CAM OAN
Tôi xin cam oan ây là công trình nghiên c󰗪u c󰗨a
riêng tôi. Các s󰗒 li󰗈u, k󰗀t qu󰖤 nêu trong lu󰖮n án là trung
th󰗲c và có ngu󰗔n g󰗒c rõ ràng.
Tác gi󰖤 lu󰖮n án
󰗘 Th󰗌 Y󰗀n
M󰗥C L󰗥C
Trang
M󰗟 󰖧U 1
Chng 1: T󰗕NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C󰗩U LIÊN QUAN 󰗁 TÀI 5
1.1. Nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 liên quan 󰗀n 󰗂 tài ã 󰗤c nghiên c󰗪u 5
1.2. Nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 lu󰖮n án ti󰗀p t󰗦c nghiên c󰗪u 16
Chng 2: NH󰗯NG NHÂN T󰗑 CH󰗧 Y󰖿U TÁC 󰗙NG 󰖿N PHONG TRÀO
CÔNG NHÂN 󰗟 CÁC N󰗛C TÂY ÂU T󰗫 NM 1991 󰖿N NM 2011 18
2.1. M󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 lý lu󰖮n v󰗂 giai c󰖦p công nhân 18

2.2. Nh󰗰ng nhân t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a phong trào công nhân 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu sau chi󰗀n tranh l󰖢nh 25
Chng 3: TH󰗱C TR󰖡NG PHONG TRÀO CÔNG NHÂN 󰗟 CÁC N󰗛C
TÂY ÂU T󰗫 NM 1991 󰖿N NM 2011 57
3.1. S󰗲 bi󰗀n 󰗚ng v󰗂 c c󰖦u, s󰗒 l󰗤ng và ch󰖦t l󰗤ng giai c󰖦p công nhân 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu 57
3.2. S󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c Tây Âu 73
Chng 4: NH󰖭N XÉT V󰗁 PHONG TRÀO CÔNG NHÂN 󰗟 CÁC N󰗛C
TÂY ÂU T󰗫 NM 1991 󰖿N NM 2011 VÀ M󰗙T S󰗑 V󰖥N 󰗁 RÚT RA 󰗑I
V󰗛I VI󰗇C XÂY D󰗱NG GIAI C󰖥P CÔNG NHÂN VI󰗇T NAM HI󰗇N NAY 112
4.1. Nh󰖮n xét, ánh giá v󰗂 phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm
1991 󰗀n nm 2011 112
4.2. M󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 rút ra t󰗬 s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c
Tây Âu 󰗒i v󰗜i vi󰗈c xây d󰗲ng giai c󰖦p công nhân vi󰗈t nam hi󰗈n nay 138
K󰖿T LU󰖭N 147
NH󰗯NG CÔNG TRÌNH C󰗧A TÁC GI󰖣 Ã CÔNG B󰗑 LIÊN QUAN 󰖿N
󰗁 TÀI LU󰖭N ÁN 151
DANH M󰗥C TÀI LI󰗇U THAM KH󰖣O 152
DANH M󰗥C CÁC CH󰗯 VI󰖿T T󰖯T
CMKHCN
Cách m󰖢ng khoa h󰗎c công ngh󰗈
CNQ
Ch󰗨 ngha 󰗀 qu󰗒c
CNQT
Ch󰗨 ngha qu󰗒c t󰗀
CNTB
Ch󰗨 ngha t b󰖤n
CNXH
Ch󰗨 ngha xã h󰗚i
CNH

Công nghi󰗈p hoá
CNQT
Công nhân qu󰗒c t󰗀
CSCN
C󰗚ng s󰖤n ch󰗨 ngha
CS
󰖤ng c󰗚ng s󰖤n
CS - CN
󰖤ng c󰗚ng s󰖤n - Công nhân
CSCNQT
󰖤ng c󰗚ng s󰖤n công nhân qu󰗒c t󰗀
GCCN
Giai c󰖦p công nhân
GCTS
Giai c󰖦p t s󰖤n
GCVS
Giai c󰖦p vô s󰖤n
HH
Hi󰗈n 󰖢i hoá
KHCN
Khoa h󰗎c công ngh󰗈
KHKT
Khoa h󰗎c k󰗺 thu󰖮t
LLSX
L󰗲c l󰗤ng s󰖤n xu󰖦t
PTCN
Phong trào công nhân
PTCS
Phong trào c󰗚ng s󰖤n
PTCNQT

Phong trào công nhân qu󰗒c t󰗀
PTCSCN
Phong trào c󰗚ng s󰖤n công nhân
PTCSCNQT
Phong trào c󰗚ng s󰖤n công nhân qu󰗒c t󰗀
PTSX
Phng th󰗪c s󰖤n xu󰖦t
QHSX
Quan h󰗈 s󰖤n xu󰖦t
TBCN
T b󰖤n ch󰗨 ngha
TBPT
T b󰖤n phát tri󰗄n
TLSX
T li󰗈u s󰖤n xu󰖦t
TCH
Toàn c󰖨u hóa
XHCN
Xã h󰗚i ch󰗨 ngha
DANH M󰗥C CÁC B󰖣NG
Trang
B󰖤ng 3.1: C c󰖦u l󰗲c l󰗤ng lao 󰗚ng theo lnh v󰗲c ngành ngh󰗂 59
B󰖤ng 3.2: C c󰖦u T󰗖ng s󰖤n ph󰖪m qu󰗒c n󰗚i 60
B󰖤ng 3.3: T󰗸 tr󰗎ng lao 󰗚ng trong các ngành nông nghi󰗈p, công nghi󰗈p,
d󰗌ch v󰗦 (trong t󰗖ng s󰗒 toàn b󰗚 l󰗲c l󰗤ng lao 󰗚ng c󰗨a m󰗘i
khu v󰗲c) 60
B󰖤ng 3.4: T󰗸 tr󰗎ng lao 󰗚ng trong các ngành nông nghi󰗈p, công
nghi󰗈p, d󰗌ch v󰗦 󰗠 các n󰗜c G7 (2011) 61
B󰖤ng 3.5: S󰗲 phân b󰗖 các ngành ngh󰗂 󰗠 Pháp 62
B󰖤ng 3.6: S󰗒 l󰗤ng lao 󰗚ng (nghìn ng󰗞i) theo c c󰖦u ngành ngh󰗂 󰗠 󰗪c 63

B󰖤ng 3.7: C c󰖦u ngh󰗂 nghi󰗈p (tính theo %) c󰗨a 6 n󰗜c G7 68
B󰖤ng 3.8: T󰗸 l󰗈 ng󰗞i lao 󰗚ng tham gia các th󰗐a thu󰖮n t󰖮p th󰗄 77
1
M󰗟 󰖧U
1. Tính c󰖦p thi󰗀t c󰗨a 󰗂 tài lu󰖮n án
Th󰗀 k󰗸 XXI, loài ng󰗞i ang 󰗤c ch󰗪ng ki󰗀n nh󰗰ng di󰗆n bi󰗀n qu󰗒c t󰗀 ph󰗪c
t󰖢p, khó l󰗞ng ã và ang tác 󰗚ng m󰖢nh m󰖾 󰗀n s󰗲 nghi󰗈p 󰗖i m󰗜i c󰗨a n󰗜c ta.
󰖤ng ta nh󰖮n 󰗌nh:
Th󰗀 k󰗸 XXI s󰖾 ti󰗀p t󰗦c có nhi󰗂u bi󰗀n 󰗖i. Khoa h󰗎c công ngh󰗈 s󰖾 có
b󰗜c ti󰗀n nh󰖤y v󰗎t. Kinh t󰗀 tri th󰗪c có vai trò ngày càng n󰗖i b󰖮t trong
quá trình phát tri󰗄n l󰗲c l󰗤ng s󰖤n xu󰖦t. Toàn c󰖨u hóa kinh t󰗀 là m󰗚t xu
th󰗀 khách quan, lôi cu󰗒n ngày càng nhi󰗂u n󰗜c tham gia; xu th󰗀 này
ang b󰗌 m󰗚t s󰗒 n󰗜c phát tri󰗄n và các t󰖮p oàn kinh t󰗀 t b󰖤n xuyên qu󰗒c
gia chi ph󰗒i, ch󰗪a 󰗲ng nhi󰗂u mâu thu󰖬n, v󰗬a có m󰖸t tích c󰗲c v󰗬a có m󰖸t
tiêu c󰗲c, v󰗬a h󰗤p tác, v󰗬a có 󰖦u tranh [34, tr.64].
󰖸c bi󰗈t là s󰗲 phát tri󰗄n v󰗤t b󰖮c c󰗨a cách m󰖢ng khoa h󰗎c công ngh󰗈
(CMKHCN) tr󰗠 thành 󰗚ng l󰗲c m󰖢nh m󰖾 thúc 󰖪y s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a l󰗲c l󰗤ng s󰖤n
xu󰖦t làm cho l󰗤c l󰗤ng s󰖤n xu󰖦t bi󰗀n 󰗖i c󰖤 b󰗂 r󰗚ng l󰖬n chi󰗂u sâu trên ph󰖢m vi
toàn th󰗀 gi󰗜i. Cách m󰖢ng khoa h󰗎c công ngh󰗈 t󰖢o ra nhi󰗂u bi󰗀n 󰗖i sâu s󰖰c trong
󰗞i s󰗒ng xã h󰗚i 󰖸c bi󰗈t là trong phng th󰗪c s󰖤n xu󰖦t c󰗨a các n󰗜c phát tri󰗄n Tây
Âu. i󰗂u ó tác 󰗚ng tr󰗲c ti󰗀p t󰗜i phong trào công nhân 󰗠 t󰗬ng n󰗜c, t󰗬ng khu v󰗲c
và trên ph󰖢m vi toàn th󰗀 gi󰗜i.
Trong l󰗌ch s󰗮 phát tri󰗄n c󰗨a phong trào công nhân (PTCN) châu Âu, PTCN 󰗠
các n󰗜c Tây Âu, luôn chi󰗀m gi󰗰 v󰗌 trí quan tr󰗎ng n󰗖i b󰖮t. ây chính là ni kh󰗠i
phát phong trào công nhân 󰖨u tiên c󰗨a l󰗌ch s󰗮 c󰖮n - hi󰗈n 󰖢i. K󰗄 t󰗬 khi ra 󰗞i 󰗀n
nay, phong trào công nhân Tây Âu ã tr󰖤i qua bao thng tr󰖨m, bi󰗀n 󰗚ng. Là m󰗚t
phong trào chính tr󰗌 - xã h󰗚i ch󰗒ng áp b󰗪c, bóc l󰗚t, s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào
công nhân Tây Âu di󰗆n ra không ph󰖤i bao gi󰗞 cng thu󰖮n l󰗤i. T󰗬 cu󰗒i th󰖮p niên 80
và 󰖨u th󰖮p niên 90 c󰗨a th󰗀 k󰗸 XX, ch󰗀 󰗚 xã h󰗚i ch󰗨 ngha 󰗠 Liên Xô, ông Âu
s󰗦p 󰗖 ã tác 󰗚ng tiêu c󰗲c t󰗜i toàn b󰗚 phong trào công nhân, phong trào gi󰖤i phóng

dân t󰗚c, làm cho phong trào lâm vào m󰗚t th󰗞i k󰗴 khó khn nghiêm tr󰗎ng. Nhi󰗂u h󰗎c
gi󰖤 t s󰖤n và nh󰗰ng ph󰖨n t󰗮 c h󰗚i ã tìm m󰗎i cách bóp méo, xuyên t󰖢c và ph󰗨
nh󰖮n vai trò, s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a giai c󰖦p công nhân, c󰗨a phong trào công nhân 󰗒i
v󰗜i s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a l󰗌ch s󰗮. Th󰗲c t󰗀 ó ang là m󰗚t kh󰖤o nghi󰗈m kh󰖰t khe 󰗒i v󰗜i
2
lý lu󰖮n c󰗨a ch󰗨 ngha Mác - Lênin v󰗂 phong trào công nhân ni ây trong g󰖨n 200
nm qua.
Không th󰗄 ph󰗨 nh󰖮n m󰗚t s󰗲 th󰖮t là các n󰗜c Tây Âu chính là cái nôi mà giai
c󰖦p công nhân (GCCN) ã ra 󰗞i và phát tri󰗄n. PTCN và công oàn 󰗠 các n󰗜c này
có truy󰗂n th󰗒ng lâu 󰗞i nh󰖦t, tích ly 󰗤c nhi󰗂u kinh nghi󰗈m th󰗲c t󰗀 phong phú
trong 󰖦u tranh 󰗄 t󰗔n t󰖢i, phát tri󰗄n và h󰗜ng t󰗜i m󰗚t xã h󰗚i tng lai t󰗒t 󰖺p - xã
h󰗚i c󰗚ng s󰖤n ch󰗨 ngha. Do ó, vi󰗈c nghiên c󰗪u th󰗲c tr󰖢ng PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây
Âu t󰗬 nh󰗰ng nhân t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n PTCN, s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào 󰗀n nh󰗰ng
thay 󰗖i trong n󰗚i dung, hình th󰗪c 󰖦u tranh v󰗜i gi󰗜i ch󰗨 t s󰖤n là nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 r󰖦t
c󰖨n thi󰗀t và c󰖦p bách c󰖤 v󰗂 lý lu󰖮n l󰖬n th󰗲c ti󰗆n 󰗒i v󰗜i các 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n (CS),
trong ó có 󰖤ng ta. Vi󰗈c phân tích nh󰗰ng bi󰗀n 󰗚ng c󰗨a GCCN 󰗠 các n󰗜c Tây
Âu s󰖾 góp ph󰖨n làm rõ và ki󰗄m ch󰗪ng tính khoa h󰗎c và th󰗲c ti󰗆n trong các nh󰖮n
󰗌nh ánh giá và các gi󰖤i pháp 󰗤c 󰖤ng ta a ra nh󰖲m xây d󰗲ng GCCN Vi󰗈t
Nam t󰖢i Ngh󰗌 quy󰗀t Trung ng 6 - khóa X.
Trong b󰗒i c󰖤nh phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c Tây Âu ang lâm vào m󰗚t
th󰗞i k󰗴 khó khn, kh󰗨ng ho󰖤ng, 󰖤ng C󰗚ng s󰖤n Vi󰗈t Nam v󰖬n trung thành v󰗜i ch󰗨
ngha qu󰗒c t󰗀 c󰗨a GCCN và luôn coi vi󰗈c duy trì, c󰗨ng c󰗒, phát tri󰗄n quan h󰗈 v󰗜i
các 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n (CS), trong ó có các CS 󰗠 Tây Âu là m󰗚t s󰗪 m󰗈nh qu󰗒c t󰗀
cao c󰖤 và thiêng liêng. Vì th󰗀, vi󰗈c nghiên c󰗪u s󰗲 v󰖮n 󰗚ng, nh󰗰ng bi󰗀n chuy󰗄n và
tri󰗄n v󰗎ng c󰗨a PTCN 󰗠 Tây Âu hai th󰖮p niên sau Chi󰗀n tranh l󰖢nh có ý ngha 󰖸c
bi󰗈t quan tr󰗎ng, c󰖦p bách c󰖤 v󰗂 m󰖸t lý lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n 󰗒i v󰗜i s󰗲 nghi󰗈p cách
m󰖢ng 󰗠 n󰗜c ta, 󰗔ng th󰗞i ây cng là m󰗚t óng góp nh󰖦t 󰗌nh 󰗒i v󰗜i vi󰗈c nghiên
c󰗪u v󰗂 phong trào c󰗚ng s󰖤n, công nhân qu󰗒c t󰗀 hi󰗈n nay.
T󰗬 nh󰗰ng lý do nêu trên, tác gi󰖤 ch󰗎n 󰗂 tài 󰜝Phong trào công nhân 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm 1991 󰗀n nm 2011󰜞 󰗄 vi󰗀t lu󰖮n án ti󰗀n s l󰗌ch s󰗮, chuyên

ngành L󰗌ch s󰗮 phong trào c󰗚ng s󰖤n, công nhân qu󰗒c t󰗀 và gi󰖤i phóng dân t󰗚c.
2. M󰗦c ích và nhi󰗈m v󰗦 c󰗨a lu󰖮n án
2.1. M󰗦c ích c󰗨a lu󰖮n án
Lu󰖮n án làm rõ th󰗲c tr󰖢ng PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu (tiêu bi󰗄u là Anh, Pháp,
󰗪c) t󰗬 nm 1991 󰗀n nm 2011. Qua ó nh󰖮n xét, ánh giá v󰗂 phong trào này và
m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 rút ra 󰗒i v󰗜i vi󰗈c xây d󰗲ng giai c󰖦p công nhân Vi󰗈t Nam hi󰗈n nay
3
2.2. Nhi󰗈m v󰗦 nghiên c󰗪u c󰗨a lu󰖮n án
- Phân tích nh󰗰ng nhân t󰗒 ch󰗨 y󰗀u tác 󰗚ng 󰗀n PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu
(tiêu bi󰗄u là Anh, Pháp, 󰗪c) t󰗬 nm 1991 󰗀n nm 2011.
- Phân tích th󰗲c tr󰖢ng c󰗨a PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm 1991 󰗀n
nm 2011.
- Nh󰖮n xét và ánh giá v󰗂 PTCN các n󰗜c Tây Âu th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh
l󰖢nh và m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 rút ra 󰗒i v󰗜i vi󰗈c xây d󰗲ng GCCN Vi󰗈t Nam hi󰗈n nay.
3. 󰗒i t󰗤ng và ph󰖢m vi nghiên c󰗪u c󰗨a lu󰖮n án
3.1. 󰗒i t󰗤ng nghiên c󰗪u
Lu󰖮n án t󰖮p trung nghiên c󰗪u 󰗒i t󰗤ng chính là phong trào công nhân 󰗠 3
n󰗜c Tây Âu: Anh, Pháp, 󰗪c.
3.2. Ph󰖢m vi nghiên c󰗪u
- V󰗂 n󰗚i dung: Lu󰖮n án 󰗤c gi󰗜i h󰖢n nghiên c󰗪u v󰗂 th󰗲c tr󰖢ng phong trào
công nhân 󰗠 3 n󰗜c Tây Âu (Anh, Pháp, 󰗪c) qua s󰗲 bi󰗀n 󰗚ng c c󰖦u, s󰗒 l󰗤ng và
ch󰖦t l󰗤ng GCCN trong i󰗂u ki󰗈n kinh t󰗀 tri th󰗪c và toàn c󰖨u hoá. S󰗲 i󰗂u ch󰗊nh v󰗂
m󰗦c tiêu, n󰗚i dung, hình th󰗪c t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng, phng pháp 󰖦u tranh c󰗨a PTCN 󰗠
các n󰗜c này.
- V󰗂 không gian: Lu󰖮n án nghiên c󰗪u th󰗲c tr󰖢ng c󰗨a PTCN 󰗠 m󰗚t s󰗒 n󰗜c t
b󰖤n phát tri󰗄n nh󰖦t 󰗠 Tây Âu, trong ó t󰖮p trung vào các n󰗜c 󰗪c, Pháp, Anh.
- V󰗂 th󰗞i gian: Lu󰖮n án gi󰗜i h󰖢n s󰗲 nghiên c󰗪u t󰗬 sau khi Chi󰗀n tranh l󰖢nh
k󰗀t thúc (1991) 󰗀n nm 2011 (nm tác gi󰖤 dùng 󰗄 k󰗀t thúc gi󰗜i h󰖢n nghiên c󰗪u
c󰗨a mình).
4. C s󰗠 lý lu󰖮n và phng pháp nghiên c󰗪u

- C s󰗠 lý lu󰖮n c󰗨a lu󰖮n án là h󰗈 th󰗒ng quan i󰗄m c󰗨a ch󰗨 ngha Mác -
Lênin, t t󰗠ng H󰗔 Chí Minh v󰗂 CS, v󰗂 PTCN và nh󰗰ng nh󰖮n 󰗌nh, ánh giá c󰗨a
󰖤ng ta, nh󰖦t là t󰗬 󰖢i h󰗚i VI 󰗀n 󰖢i h󰗚i XI v󰗂 phong trào c󰗚ng s󰖤n, công nhân
qu󰗒c t󰗀 hi󰗈n nay.
Ngoài ra, lu󰖮n án còn s󰗮 d󰗦ng m󰗚t cách ch󰗎n l󰗎c nh󰗰ng vn ki󰗈n c󰗨a các CS
󰗠 các n󰗜c Tây Âu nh󰖦t là 3 n󰗜c Anh, Pháp, 󰗪c 󰗤c công b󰗒 t󰗬 󰖨u nh󰗰ng nm
90 󰗀n nay có liên quan 󰗀n n󰗚i dung nghiên c󰗪u c󰗨a 󰗂 tài lu󰖮n án. M󰗎i nh󰖮n 󰗌nh,
ánh giá, khái quát trong lu󰖮n án 󰗂u có tính 󰗀n c s󰗠 d󰗰 ki󰗈n th󰗲c t󰗀, các vn ki󰗈n
4
chính th󰗪c c󰗨a các CS 󰗠 Tây Âu. Nh󰗰ng vn ki󰗈n này ch󰗨 y󰗀u 󰗤c ng t󰖤i trên
website c󰗨a các CS Anh, Pháp, 󰗪c, b󰖲ng nhi󰗂u th󰗪 ti󰗀ng khác nhau.
- Phng pháp nghiên c󰗪u: Nh󰗰ng nguyên lý, phng pháp lu󰖮n c b󰖤n c󰗨a
ch󰗨 ngha duy v󰖮t bi󰗈n ch󰗪ng và ch󰗨 ngha duy v󰖮t l󰗌ch s󰗮; h󰗈 th󰗒ng phng pháp
lu󰖮n s󰗮 h󰗎c mácxít là c s󰗠 hình thành phng pháp nghiên c󰗪u lu󰖮n án. Tác gi󰖤 s󰗮
d󰗦ng phng pháp l󰗌ch s󰗮 và lôgic là chính k󰗀t h󰗤p v󰗜i các phng pháp phân tích,
t󰗖ng h󰗤p, so sánh, h󰗈 th󰗒ng hoá 󰗄 nghiên c󰗪u và trình bày n󰗚i dung lu󰖮n án.
5. óng góp m󰗜i v󰗂 khoa h󰗎c c󰗨a lu󰖮n án
- Lu󰖮n án làm rõ th󰗲c tr󰖢ng PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu (tiêu bi󰗄u là Anh,
Pháp, 󰗪c) t󰗬 nm 1991 󰗀n nm 2011.
- Nh󰖮n xét, ánh giá v󰗂 PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu (tiêu bi󰗄u là Anh, Pháp,
󰗪c). Kh󰖴ng 󰗌nh rõ tuy còn khó khn h󰖢n ch󰗀 trong ho󰖢t 󰗚ng 󰖦u tranh cách
m󰖢ng nhng PTCN 󰗠 Tây Âu v󰖬n là m󰗚t l󰗲c l󰗤ng chính tr󰗌 quan tr󰗎ng thúc 󰖪y xu
th󰗀 phát tri󰗄n i lên ch󰗨 ngha xã h󰗚i, ch󰗊 ra c󰗒ng hi󰗀n các n󰗜c Tây Âu trong s󰗪
m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a mình.
- Nêu lên m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 rút ra t󰗬 s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu
󰗒i v󰗜i vi󰗈c xây d󰗲ng giai c󰖦p công nhân Vi󰗈t Nam hi󰗈n nay.
6. Ý ngha lý lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n c󰗨a lu󰖮n án
- V󰗂 m󰖸t lý lu󰖮n: Thông qua phân tích s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a PTCN 󰗠 m󰗚t s󰗒 n󰗜c
Tây Âu hai mi nm qua, lu󰖮n án kh󰖴ng 󰗌nh rõ tuy còn khó khn h󰖢n ch󰗀 trong
ho󰖢t 󰗚ng 󰖦u tranh cách m󰖢ng nhng PTCN 󰗠 Tây Âu v󰖬n là m󰗚t l󰗲c l󰗤ng chính

tr󰗌 quan tr󰗎ng thúc 󰖪y xu th󰗀 phát tri󰗄n i lên ch󰗨 ngha xã h󰗚i, ch󰗊 ra c󰗒ng hi󰗀n các
n󰗜c Tây Âu trong s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a mình. K󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u lu󰖮n án góp ph󰖨n
làm rõ thêm c s󰗠 lý lu󰖮n, c󰗨ng c󰗒 l󰖮p tr󰗞ng t t󰗠ng, ni󰗂m tin khoa h󰗎c c󰗨a
GCCN trong cu󰗚c 󰖦u tranh vì hoà bình, 󰗚c l󰖮p dân t󰗚c, dân ch󰗨 và ti󰗀n b󰗚 xã h󰗚i.
- V󰗂 m󰖸t th󰗲c ti󰗆n: Lu󰖮n án có th󰗄 s󰗮 d󰗦ng làm tài li󰗈u tham kh󰖤o cho vi󰗈c
nghiên c󰗪u, gi󰖤ng d󰖢y v󰗂 l󰗌ch s󰗮 th󰗀 gi󰗜i hi󰗈n 󰖢i, l󰗌ch s󰗮 PTCS và công nhân qu󰗒c
t󰗀, 󰗔ng th󰗞i có th󰗄 góp ph󰖨n cung c󰖦p c󰗪 li󰗈u cho công tác 󰗒i ngo󰖢i c󰗨a 󰖤ng và
Nhà n󰗜c ta hi󰗈n nay.
7. K󰗀t c󰖦u c󰗨a lu󰖮n án
Ngoài ph󰖨n m󰗠 󰖨u, k󰗀t lu󰖮n, danh m󰗦c tài li󰗈u tham kh󰖤o, n󰗚i dung lu󰖮n án
󰗤c k󰗀t c󰖦u thành 4 chng, 8 ti󰗀t.
5
Chng 1
T󰗕NG QUAN TÌNH HÌNH NGHIÊN C󰗩U LIÊN QUAN 󰗁 TÀI
1.1. NH󰗯NG V󰖥N 󰗁 LIÊN QUAN 󰖿N 󰗁 TÀI Ã 󰗣C NGHIÊN C󰗩U
󰗂 tài GCCN và phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c TBPT trong i󰗂u ki󰗈n
cách m󰖢ng khoa h󰗎c - công ngh󰗈 ã s󰗜m 󰗤c quan tâm nghiên c󰗪u t󰖢i các c
quan, vi󰗈n nghiên c󰗪u c󰗨a nhi󰗂u n󰗜c, tiêu bi󰗄u là: M󰗺, Nh󰖮t B󰖤n, Liên Xô (tr󰗜c
ây), CHLB 󰗪c. 󰗠 n󰗜c ta trong nh󰗰ng nm g󰖨n ây, có m󰗚t s󰗒 công trình
nghiên c󰗪u v󰗂 CNTB hi󰗈n 󰖢i d󰗜i nhi󰗂u góc 󰗚: kinh t󰗀 - chính tr󰗌, xã h󰗚i - chính
tr󰗌, l󰗌ch s󰗮, tri󰗀t h󰗎c. Tuy nhiên, v󰗂 PTCN 󰗀n nay v󰖬n cha có nhi󰗂u công trình
nghiên c󰗪u mang tính h󰗈 th󰗒ng, chuyên sâu, c󰖮p nh󰖮t. Vi󰗈c nghiên c󰗪u m󰗜i d󰗬ng
l󰖢i 󰗠 m󰗚t s󰗒 góc c󰖢nh c󰗦 th󰗄 c󰗨a v󰖦n 󰗂 mà các tác gi󰖤 quan tâm; cha ti󰗀n k󰗌p v󰗜i
òi h󰗐i c󰗨a th󰗲c ti󰗆n PTCN, cha xác 󰗌nh 󰖨y 󰗨, có h󰗈 th󰗒ng nh󰗰ng y󰗀u t󰗒 ch󰗨
y󰗀u tác 󰗚ng 󰗀n PTCN và th󰗲c tr󰖢ng c󰗨a phong trào.
1.1.1. Các công trình nghiên c󰗪u tiêu bi󰗄u c󰗨a các tác gi󰖤 󰗠 n󰗜c ngoài
Th󰗪 nh󰖦t: Nghiên c󰗪u v󰗂 Phong trào c󰗚ng s󰖤n - công nhân qu󰗒c t󰗀 tr󰗜c
nm 1991: Tr󰗜c ây, các nhà nghiên c󰗪u 󰗠 các n󰗜c XHCN, tr󰗜c h󰗀t là 󰗠 Liên
Xô và Trung Qu󰗒c, luôn chú tr󰗎ng nghiên c󰗪u, t󰗖ng k󰗀t k󰗌p th󰗞i s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a
phong trào c󰗚ng s󰖤n công nhân qu󰗒c t󰗀 (PTCSCNQT). Các h󰗎c gi󰖤 Xô vi󰗀t hàng

nm ã xu󰖦t b󰖤n nhi󰗂u công trình khoa h󰗎c mang tính t󰗖ng h󰗤p, khái quát toàn
di󰗈n v󰗂 phong trào, trong ó ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a các CS 󰗠 EU hi󰗈n nay luôn giành
󰗤c s󰗲 quan tâm nghiên c󰗪u n󰗖i b󰖮t. Trên c s󰗠 nh󰗰ng k󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u khoa
h󰗎c 󰖢t 󰗤c, n󰗚i dung môn 󰜝L󰗌ch s󰗮 PTCS, công nhân qu󰗒c t󰗀󰜞 th󰗞ng xuyên
󰗤c b󰗖 sung, c󰖮p nh󰖮t và a vào chng trình gi󰖤ng d󰖢y chính th󰗪c cho sinh
viên các ngành khoa h󰗎c xã h󰗚i nhân vn, các tr󰗞ng giáo d󰗦c lý lu󰖮n chính tr󰗌 t󰗬
trung ng 󰗀n 󰗌a phng.
Trong nh󰗰ng nm 70 và 80 th󰗀 k󰗸 XX, 󰗠 Liên Xô ã xu󰖦t b󰖤n b󰗚 sách khá
󰗔 s󰗚 bao g󰗔m 7 t󰖮p (4 t󰖮p 󰖨u ã 󰗤c d󰗌ch ra ti󰗀ng Vi󰗈t) v󰗂 󰜝Phong trào công
nhân qu󰗒c t󰗀: Nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 l󰗌ch s󰗮 và lý lu󰖮n󰜞 [9] d󰗜i s󰗲 ch󰗊 󰖢o c󰗨a m󰗚t H󰗚i
󰗔ng biên t󰖮p 󰖨y uy tín do vi󰗈n s Vi󰗈n Hàn lâm khoa h󰗎c Liên Xô B.N
Pônômariôp làm ch󰗨 t󰗌ch. B󰗚 sách này ã trình bày m󰗚t cách chi ti󰗀t và h󰗈 th󰗒ng
6
v󰗂 l󰗌ch s󰗮 hình thành, phát tri󰗄n c󰗨a phong trào công nhân qu󰗒c t󰗀 (PTCNQT) t󰗬
kh󰗠i 󰖨u cho 󰗀n nh󰗰ng nm 󰖨u th󰖮p niên 80 c󰗨a th󰗀 k󰗸 tr󰗜c; 󰗔ng th󰗞i ch󰗊 ra
và lu󰖮n gi󰖤i trên c s󰗠 khoa h󰗎c nh󰗰ng quy lu󰖮t c b󰖤n trong s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a
phong trào. Các tác gi󰖤 cng t󰖮p trung làm rõ quá trình hình thành và phát tri󰗄n
c󰗨a các CS - 󰗚i tiên phong c󰗨a GCCN th󰗀 gi󰗜i, h󰖢t nhân lãnh 󰖢o c󰗨a PTCNQT
nh là m󰗚t t󰖦t y󰗀u l󰗌ch s󰗮 trong quá trình 󰖦u tranh t󰗲 gi󰖤i phóng c󰗨a GCCN.
Phong trào công nhân, d󰗜i s󰗲 lãnh 󰖢o c󰗨a 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n 󰗠 các n󰗜c Tây Âu
tr󰗜c ây mà ngày nay là các n󰗜c thu󰗚c EU, nh󰖦t là 󰗠 các n󰗜c TBPT hàng 󰖨u
nh Pháp, 󰗪c, Anh, Italia và các n󰗜c t b󰖤n khác nh Tây Ban Nha, B󰗔 ào
Nha, Áo, B󰗊, Thu󰗶 i󰗄n, an M󰖢ch 󰗤c phân tích, ánh giá tng 󰗒i toàn
di󰗈n, sâu s󰖰c trên c󰖤 phng di󰗈n lý lu󰖮n cng nh ho󰖢t 󰗚ng th󰗲c ti󰗆n.
T󰗬 nh󰗰ng k󰗀t qu󰖤 nghiên c󰗪u c󰗨a công trình khoa h󰗎c nêu trên, có th󰗄 th󰖦y
rõ PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu ngày nay v󰗒n có truy󰗂n th󰗒ng 󰖦u tranh cách m󰖢ng
sôi n󰗖i, kiên 󰗌nh và r󰖦t áng trân tr󰗎ng. 󰗔ng th󰗞i, không ít nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 ph󰗪c
t󰖢p trong s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a PTCN 󰗠 󰗠 các n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm 1991 󰗀n nay liên
quan 󰗀n n󰗂n t󰖤ng c s󰗠 giai c󰖦p - xã h󰗚i, phng th󰗪c t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng và
phng pháp 󰖦u tranh, tính a d󰖢ng v󰗂 quan i󰗄m chính tr󰗌 và kh󰗒i oàn k󰗀t

th󰗒ng nh󰖦t có th󰗄 lý gi󰖤i 󰗤c m󰗚t ph󰖨n t󰗬 cách ti󰗀p c󰖮n l󰗌ch s󰗮 phát tri󰗄n c󰗨a
phong trào. Nhân t󰗒 l󰗌ch s󰗮 truy󰗂n th󰗒ng 󰖦u tranh cách m󰖢ng luôn 󰗔ng hành và
tác 󰗚ng theo nhi󰗂u chi󰗂u tuy󰗀n khác nhau 󰗒i v󰗜i s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a PTCN 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu trong b󰗒i c󰖤nh c󰗨a th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh. ây là i󰗂u r󰖦t c󰖨n
thi󰗀t ph󰖤i 󰗤c tính 󰗀n khi nghiên c󰗪u v󰗂 PTCN t󰖢i các n󰗜c Tây Âu hi󰗈n nay.
T󰗬 khi ch󰗀 󰗚 XHCN 󰗠 ông Âu và Liên Xô s󰗦p 󰗖 󰗀n nay, các CS 󰗠
Tây Âu lâm vào kh󰗨ng ho󰖤ng, vì v󰖮y nghiên c󰗪u PTCN 󰗠 các n󰗜c thu󰗚c Tây Âu
cng b󰗌 gián o󰖢n nh󰖦t 󰗌nh. B󰖲ng ch󰗪ng là, ngoài m󰗚t s󰗒 bài vi󰗀t ng t󰖤i r󰖤i rác
trên các báo và t󰖢p chí, su󰗒t th󰖮p niên 90 c󰗨a th󰗀 k󰗸 XX v󰗬a qua cha th󰖦y xu󰖦t
hi󰗈n công trình nào mang tính chuyên sâu và h󰗈 th󰗒ng toàn di󰗈n v󰗂 PTCN 󰗠 khu
v󰗲c Tây Âu 󰗤c xu󰖦t b󰖤n.
Tuy nhiên, m󰖦y nm g󰖨n ây, do ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a các CS và công nhân trên
th󰗀 gi󰗜i có s󰗲 h󰗔i ph󰗦c tng 󰗒i tích c󰗲c, cho nên 󰗠 các h󰗎c gi󰖤 trong và ngoài
n󰗜c ã b󰖰t 󰖨u có xu h󰗜ng quan tâm v󰗜i quy mô và m󰗪c 󰗚 khác nhau 󰗀n vi󰗈c
7
nghiên c󰗪u v󰗂 PTCSCNQT nói chung và PTCN 󰗠 các n󰗜c TBPT, trong ó có
các n󰗜c Tây Âu nói riêng.
Th󰗪 hai: Các công trình nghiên c󰗪u t󰗖ng th󰗄 v󰗂 c c󰖦u giai c󰖦p v󰗂 s󰗒
l󰗤ng, ch󰖦t l󰗤ng GCCN th󰗞ng do các t󰗖 ch󰗪c công oàn ti󰗀n hành theo th󰗞i
gian, ngành và v󰗜i nh󰗰ng m󰗦c ích r󰖦t c󰗦 th󰗄. Do ó, h󰖨u nh không tìm th󰖦y
m󰗚t cu󰗒n sách nào 󰗂 c󰖮p sâu v󰗂 v󰖦n 󰗂 này, mà ch󰗨 y󰗀u ch󰗊 là các bài nghiên
c󰗪u. Ví d󰗦: bài vi󰗀t: 󰜝Ti󰗀n t󰗜i xã h󰗚i thông tin, c c󰖦u vi󰗈c làm c󰗨a các n󰗜c G7󰜞
[17] c󰗨a Castells M., Yoko Ao Yama. ây là b󰖤n báo cáo phân tích s󰗲 bi󰗀n 󰗚ng
c󰗨a c c󰖦u GCCN các n󰗜c công nghi󰗈p phát tri󰗄n nh󰖦t (G7) tr󰗜c s󰗲 bi󰗀n 󰗚ng
c󰗨a c c󰖦u vi󰗈c làm khi n󰗂n kinh t󰗀 b󰗜c sang n󰗂n kinh t󰗀 tri th󰗪c. B󰖤n báo cáo
này 󰗤c hai tác gi󰖤 M.Castells, Yokoao Yama là hai chuyên gia phân tích c󰗨a
Ngân hàng th󰗀 gi󰗜i a ra vào nm 1995.
󰗟 các n󰗜c XHCN tr󰗜c ây nh Liên Xô, các n󰗜c ông Âu , vi󰗈c phân
tích GCCN theo phng pháp lu󰖮n mácxít cng 󰗤c 󰖸t ra, tuy nhiên tài li󰗈u
th󰗞ng r󰖦t c và trong nhi󰗂u tr󰗞ng h󰗤p còn phi󰗀n di󰗈n, m󰗚t chi󰗂u.

Nm 1999, tác gi󰖤 Lacôn trên c s󰗠 t󰗖ng h󰗤p các tài li󰗈u t󰗬 các h󰗎c gi󰖤
Pháp, M󰗺 ã vi󰗀t m󰗚t bài phân tích có tiêu 󰗂: 󰜝Toàn c󰖨u hóa v󰗜i giai c󰖦p công
nhân󰜞 [25]. B󰖲ng nh󰗰ng s󰗒 li󰗈u m󰗜i nh󰖦t (trong nh󰗰ng nm 1995 - 1998), tác gi󰖤
ã làm rõ nh󰗰ng thu󰖮n l󰗤i và 󰖸c bi󰗈t là nh󰗰ng thách th󰗪c mà TCH 󰖸t ra 󰗒i v󰗜i
GCCN 󰗠 các n󰗜c TBPT nh󰖦t (Pháp, 󰗪c, Italia, M󰗺).
Nghiên c󰗪u "Ch󰗨 ngha t b󰖤n tr󰗜c ng󰗢ng c󰗮a th󰗀 k󰗸 XXI" [65] c󰗨a tác
gi󰖤 Kapuctin ch󰗊 rõ: tng lai c󰗨a CNTB không ch󰗊 ph󰗦 thu󰗚c vào quá trình công
ngh󰗈 s󰖤n xu󰖦t mà ph󰗦 thu󰗚c ch󰗨 y󰗀u vào ng󰗞i lao 󰗚ng. Thông qua "Cu󰗚c g󰖸p
gi󰗰a các 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n và công nhân khu v󰗲c B󰖰c M󰗺" nh󰗰ng ng󰗞i cách m󰖢ng 󰗠
khu v󰗲c này mu󰗒n kh󰖴ng 󰗌nh, tuy CNTB ang t󰖢m th󰗞i th󰖰ng th󰗀 song nh󰗰ng
ng󰗞i cách m󰖢ng 󰗠 ây v󰖬n h󰗜ng t󰗜i tng lai CNXH.
Nm 2003, h󰗎c gi󰖤 ng󰗞i Nga Victor Trushkov, có bài vi󰗀t nhan 󰗂: 󰜝Tri󰗄n
v󰗎ng phát tri󰗄n c󰗨a giai c󰖦p công nhân 󰗠 th󰗀 k󰗸 XXI󰜞 [146]. Tác gi󰖤 ã phân tích
nh󰗰ng tác 󰗚ng c󰗨a TCH, c󰗨a cu󰗚c CMKHCN 󰗀n giai c󰖦p nh󰗰ng ng󰗞i lao
󰗚ng. Qua ó, tác gi󰖤 rút ra nh󰖮n 󰗌nh: Trong th󰗀 k󰗸 XXI, giai c󰖦p vô s󰖤n là 󰜝󰗚ng
8
l󰗲c trí tu󰗈 và 󰖢o 󰗪c󰜞, là 󰜝ng󰗞i th󰗲c thi b󰗜c quá 󰗚 t󰗬 CNTB lên CNXH󰜞. Tuy
còn nhi󰗂u i󰗄m ph󰖤i bàn thêm, nhng ây là m󰗚t bài phân tích khá thuy󰗀t ph󰗦c
v󰗜i cách ti󰗀p c󰖮n và s󰗒 li󰗈u ch󰗪ng minh c󰖮p nh󰖮t v󰗂 s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a GCCN
trong th󰗀 k󰗸 XXI.
Tác gi󰖤 An Vi󰗆n Tri󰗈u v󰗜i bài 󰜝Cách m󰖢ng khoa h󰗎c k󰗺 thu󰖮t v󰗜i giai c󰖦p
công nhân󰜞 [139], ã nh󰖦n m󰖢nh, trong xã h󰗚i ng 󰖢i, khoa h󰗎c - k󰗺 thu󰖮t
càng phát tri󰗄n lành m󰖢nh thì càng có l󰗤i cho vi󰗈c th󰗲c hi󰗈n quy󰗂n l󰗤i kinh t󰗀,
chính tr󰗌, vn hóa c󰗨a GCCN. Phát tri󰗄n lành m󰖢nh KHKT và v󰗪t b󰗐 s󰗲 tha hóa
c󰗨a KHKT là i󰗂u ki󰗈n cn b󰖤n 󰗄 cu󰗒i cùng xóa b󰗐 ch󰗀 󰗚 t h󰗰u, thi󰗀t l󰖮p xã
h󰗚i hoàn toàn m󰗜i, th󰗲c hi󰗈n tri󰗈t 󰗄 gi󰖤i phóng GCCN. Tác gi󰖤 còn nh󰖮n 󰗌nh,
th󰗀 k󰗸 XXI là th󰗀 k󰗸 KHKT phát tri󰗄n m󰖢nh m󰖾 hn, cng là th󰗀 k󰗸 các n󰗜c trên
th󰗀 gi󰗜i c󰖢nh tranh và ua nhau phát tri󰗄n KHKT.
T󰖢p chí 󰜝󰗚ng thái lý lu󰖮n n󰗜c ngoài󰜞 Trung Qu󰗒c ã ng bài c󰗨a
Maicnhepsi (M󰗺), v󰗜i tiêu 󰗂 󰜝Giai c󰖦p công nhân v󰖬n là l󰗲c l󰗤ng chính tr󰗌

quan tr󰗎ng nh󰖦t󰜞 [95]. Qua ó tác gi󰖤 ã phân tích nh󰗰ng nguyên nhân c b󰖤n c󰗨a
nh󰗰ng tiêu c󰗲c trong PTCN 󰗠 các n󰗜c phng Tây, 󰖸c bi󰗈t là 󰗠 M󰗺, 󰗔ng th󰗞i
ch󰗊 rõ GCCN v󰖬n là giai c󰖦p lãnh 󰖢o phong trào có th󰗄 làm thay 󰗖i, th󰖮m chí l󰖮t
󰗖 ch󰗨 ngha t b󰖤n (CNTB). Trong bài 󰜝Ch󰗨 ngha Mác, ch󰗨 ngha xã h󰗚i trong
thiên niên k󰗸 m󰗜i󰜞 [128] c󰗨a tác gi󰖤 Tedgrant và Robsewell ã nêu rõ, s󰗪c m󰖢nh
c󰗨a GCCN c󰖤 v󰗂 s󰗒 l󰗤ng và tình oàn k󰗀t qu󰗒c t󰗀 ang gánh trên vai 󰗌nh m󰗈nh
c󰗨a xã h󰗚i và tng lai c󰗨a nhân lo󰖢i.
Trong bài vi󰗀t 󰜝S󰗲 chuy󰗄n bi󰗀n mang tính l󰗌ch s󰗮 v󰗂 hình thái t󰗖 ch󰗪c c󰗨a
󰖤ng c󰗚ng s󰖤n 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n ch󰗨 ngha󰜞 [74] c󰗨a tác gi󰖤 Nhi󰗀p Vn Lân ã
nêu rõ t󰗬 nh󰗰ng nm 70 c󰗨a th󰗀 k󰗸 XX, 󰖸c bi󰗈t khi Liên Xô, ông Âu s󰗦p 󰗖, lý
lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n c󰗨a CS 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n có thay 󰗖i to l󰗜n và sâu s󰖰c. S󰗲
chuy󰗄n bi󰗀n v󰗂 hình thái t󰗖 ch󰗪c c󰗨a CS là có tính l󰗌ch s󰗮 và quan tr󰗎ng nh󰖦t: t󰗬
chính 󰖤ng 󰗚i tiên phong chuy󰗄n thành chính 󰖤ng mang tính qu󰖨n chúng hi󰗈n
󰖢i. Ngoài ra có th󰗄 k󰗄 󰗀n m󰗚t s󰗒 công trình sau: 󰜝G8 và hn t󰗸 ng󰗞i nghèo trên
th󰗀 gi󰗜i󰜞 [106] c󰗨a Paul Collier; 󰜝Ch󰗨 ngha xã h󰗚i dân ch󰗨: ý th󰗪c h󰗈 c󰗨a giai
c󰖦p công nhân châu Âu󰜞 [62] c󰗨a Tào Á Hùng, Trng Ph󰗤ng Quyên; 󰜝N󰗂n kinh
9
t󰗀 m󰗜i và PTCN󰜞 [89] c󰗨a M.D Yates; 󰜝N󰗜c Pháp nm 2006: C󰖤i cách hay là
cách m󰖢ng󰜞 [42] c󰗨a G. Skorov; 󰜝N󰗤 n󰗜c ngoài và nghèo ói 󰗠 M󰗺 latinh󰜞 [97]
c󰗨a Manuel Lopez; 󰜝Quan ni󰗈m m󰗜i v󰗂 giai c󰖦p nh󰗰ng ng󰗞i lao 󰗚ng trong xã
h󰗚i t b󰖤n hi󰗈n 󰖢i󰜞 [3] c󰗨a A. Xakhanin; 󰜝Th󰗲c tr󰖢ng cu󰗚c s󰗒ng c󰗨a ng󰗞i lao
󰗚ng M󰗺󰜞 [98] c󰗨a Michel Parenty; 󰜝H󰗈 th󰗒ng th󰗌 tr󰗞ng lao 󰗚ng Nh󰖮t B󰖤n: Còn
nhi󰗂u vi󰗈c ph󰖤i làm󰜞 [127] c󰗨a T󰖢p chí The Economist; 󰜝Phong trào công oàn 󰗠
châu Âu trong b󰗒i c󰖤nh toàn c󰖨u hoá󰜞 [54] c󰗨a C󰗒 Hân, Ph󰖢m D󰖮u Khánh; 󰜝C
s󰗠 xã h󰗚i c󰗨a nh󰗰ng ng󰗞i cánh t󰖤󰜞 [4] c󰗨a Aleksei Xakhnin v.v
Th󰗪 ba: Nhi󰗂u bài vi󰗀t phân tích, ánh giá v󰗂 th󰗲c tr󰖢ng và khuynh h󰗜ng
phát tri󰗄n c󰗨a phong trào XHCN trên th󰗀 gi󰗜i, v󰗂 tri󰗄n v󰗎ng c󰗨a CNXH trong
m󰗚t vài th󰖮p niên 󰖨u th󰗀 k󰗸 XXI. Trong s󰗒 này, áng chú ý là các bài và công
trình: 󰜝Tình hình và xu th󰗀 phát tri󰗄n c󰗨a phong trào c󰗚ng s󰖤n th󰗀 gi󰗜i󰜞 [110] c󰗨a
Tiêu Phong; 󰜝Các l󰗲c l󰗤ng c󰗚ng s󰖤n c󰗨a B󰖰c Âu ang t󰖮p h󰗤p l󰖢i󰜞 [6] c󰗨a B󰖢ch

Âu; 󰜝Suy ngh hi󰗈n th󰗲c v󰗂 ti󰗂n 󰗔 và v󰖮n m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 ch󰗨 ngha xã h󰗚i󰜞 [121] c󰗨a
Ti󰗀t Tân Qu󰗒c; 󰜝Hai ch󰗨 ngha m󰗚t trm nm󰜞 [111] c󰗨a Tiêu Phong.
Các bài vi󰗀t và công trình trên ây d󰗲a vào nhi󰗂u c󰗪 li󰗈u th󰗲c t󰗀 ã ch󰗊 rõ
ngay sau s󰗲 s󰗦p 󰗖 c󰗨a ch󰗀 󰗚 XHCN 󰗠 ông Âu và Liên Xô, PTCSCN 󰗠 các
n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n, bao g󰗔m các n󰗜c Tây Âu th󰗲c s󰗲 b󰗜c vào giai o󰖢n
kh󰗨ng ho󰖤ng, thoái trào nghiêm tr󰗎ng nh󰖦t trong l󰗌ch s󰗮 t󰗔n t󰖢i c󰗨a mình. Tuy
v󰖮y, nh󰗞 kiên trì m󰗦c tiêu, lý t󰗠ng XHCN và n󰗘 l󰗲c t󰖮p h󰗤p l󰖢i l󰗲c l󰗤ng nên
phong trào ã tr󰗦 l󰖢i 󰗤c, t󰗬ng b󰗜c ph󰗦c h󰗔i t󰗬 n󰗮a cu󰗒i th󰖮p niên 90, ti󰗀p t󰗦c
cu󰗚c 󰖦u tranh ch󰗒ng CNTB 󰗚c quy󰗂n trong i󰗂u ki󰗈n toàn c󰖨u hoá. Các tác gi󰖤
v󰗜i m󰗪c 󰗚 khác nhau 󰗂u chia s󰖼 nh󰖮n 󰗌nh r󰖲ng: nh󰗰ng khó khn, th󰗮 thách
mà hi󰗈n nay PTCSCN 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n, bao g󰗔m các n󰗜c Tây Âu
ph󰖤i 󰗒i m󰖸t không n󰖲m ngoài xu h󰗜ng thoái trào c󰗨a phong trào XHCN th󰗀
gi󰗜i nói chung. V󰖮y nhng, n󰗀u so v󰗜i toàn b󰗚 ti󰗀n trình lâu dài và ph󰗪c t󰖢p i
lên CNXH, thì b󰗜c thoái trào hi󰗈n nay c󰗨a phong trào ch󰗊 là t󰖢m th󰗞i, th󰖮m chí
l󰖢i 󰜝thai nghén󰜞 c󰖤 nh󰗰ng nhân t󰗒 chu󰖪n b󰗌 cho s󰗲 phát tri󰗄n m󰗜i cao hn v󰗂 ch󰖦t
c󰗨a phong trào trong tng lai. Vi󰗈c a s󰗒 các CSCN 󰗂u i󰗂u ch󰗊nh m󰖢nh v󰗂
lý lu󰖮n, 󰗞ng l󰗒i, nguyên t󰖰c t󰗖 ch󰗪c và ho󰖢t 󰗚ng cho sát h󰗤p v󰗜i i󰗂u ki󰗈n
10
dân t󰗚c mình, do ó s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a phong trào XHCN trong tng lai theo
Tiêu Phong 󰜝không ph󰖤i là s󰗲 phát tri󰗄n m󰗚t con 󰗞ng, m󰗚t mô hình mà s󰖾
ti󰗀n thêm m󰗚t b󰗜c theo con 󰗞ng dân t󰗚c hoá, a d󰖢ng hoá, có các 󰖸c i󰗄m
khác nhau, phong phú nhi󰗂u m󰖨u󰜞 và 󰜝ch󰗨 y󰗀u không th󰗄 hi󰗈n 󰗠 s󰗲 gia tng v󰗂
s󰗒 l󰗤ng , mà ch󰗨 y󰗀u nâng cao v󰗂 ch󰖦t󰜞. S󰗲 phân tích khá xác th󰗲c c󰗨a các tác
gi󰖤 Trung Qu󰗒c v󰗂 nhi󰗂u m󰖸t cu󰗚c 󰖦u tranh và hình th󰗪c t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng m󰗜i
c󰗨a PTCSCN t󰖢i các n󰗜c TBPT th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh là ngu󰗔n t li󰗈u
tham kh󰖤o h󰗰u ích 󰗄 có th󰗄 i sâu nghiên c󰗪u s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a PTCN 󰗠 Tây Âu
hn hai th󰖮p niên qua.
Th󰗪 t: Nghiên c󰗪u v󰗂 phong trào c󰗚ng s󰖤n - công nhân 󰗠 các n󰗜c Liên
minh châu Âu, nh󰗰ng nm v󰗬a qua còn có s󰗲 óng góp c󰗨a m󰗚t s󰗒 bài vi󰗀t, bài
phát bi󰗄u, tham lu󰖮n h󰗚i th󰖤o khoa h󰗎c c󰗨a các nhà nghiên c󰗪u là 󰖤ng viên và

lãnh 󰖢o CS, công nhân t󰖢i EU. V󰗂 nguyên nhân và h󰗜ng kh󰖰c ph󰗦c cu󰗚c
kh󰗨ng ho󰖤ng c󰗨a PTCSCNQT nói chung và PTCSCN 󰗠 EU nói riêng, cng nh
tri󰗄n v󰗎ng c󰗨a phong trào 󰗤c 󰗂 c󰖮p trên m󰗚t s󰗒 m󰖸t trong các bài nh: 󰜝Ch󰗨
ngha c󰗚ng s󰖤n hôm nay và ngày mai󰜞 [26] c󰗨a Cunhan Anvanrô, T󰗖ng bí th
CS B󰗔 ào Nha; 󰜝Phát bi󰗄u c󰗨a T󰗖ng Bí th 󰖤ng C󰗚ng s󰖤n Hy L󰖢p A.
Papariga" [109] t󰖢i cu󰗚c g󰖸p qu󰗒c t󰗀 các CS, công nhân 󰗠 Aten; 󰜝Ch󰗨 ngha xã
h󰗚i và tri󰗄n v󰗎ng c󰗨a nó 󰗠 các n󰗜c phát tri󰗄n󰜞 [64] c󰗨a Jose Manuel Mariscal,
󰖢i di󰗈n c󰗨a CS Tây Ban Nha; và 󰜝Ch󰗨 ngha xã h󰗚i: Hi󰗈n th󰗲c và tri󰗄n v󰗎ng󰜞
[7] c󰗨a Aurelio Santos, 󰗨y viên Trung ng CS B󰗔 ào Nha t󰖢i H󰗚i th󰖤o qu󰗒c t󰗀
do Trung tâm Nghiên c󰗪u th󰗀 gi󰗜i ng 󰖢i Trung Qu󰗒c t󰗖 ch󰗪c t󰖢i B󰖰c Kinh.
V󰗂 tính a d󰖢ng c󰗨a con 󰗞ng i lên ch󰗨 ngha c󰗚ng s󰖤n 󰗠 các n󰗜c TBPT, 󰖸c
bi󰗈t là trên c s󰗠 th󰗲c ti󰗆n c󰗨a Pháp và B󰗔 ào Nha, ã 󰗤c 󰗂 c󰖮p 󰗀n trong bài:
󰜝Ch󰗨 ngha c󰗚ng s󰖤n m󰗚t d󰗲 án m󰗜i󰜞 c󰗨a Rôbe Uy - Ch󰗨 t󰗌ch H󰗚i 󰗔ng toàn qu󰗒c
CS Pháp. Nhu c󰖨u c󰖦p thi󰗀t ph󰖤i 󰗖i m󰗜i phng th󰗪c t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng và
oàn k󰗀t qu󰗒c t󰗀 gi󰗰a các CS và công nhân trên th󰗀 gi󰗜i cng nh 󰗠 châu Âu
hi󰗈n nay 󰗤c phân tích khá rõ nét trong 󰜝Phát bi󰗄u c󰗨a U󰗸 viên B󰗚 chính tr󰗌 CS
Hy L󰖢p, imitri Gônicac󰜞 [108] t󰖢i H󰗚i ngh󰗌 qu󰗒c t󰗀 các CS và công nhân t󰖢i
Xan - Pêtecbua.
11
1.1.2. Các công trình nghiên c󰗪u tiêu bi󰗄u c󰗨a các tác gi󰖤 󰗠 Vi󰗈t Nam
Th󰗪 nh󰖦t: Các công trình nghiên c󰗪u 󰗂 c󰖮p v󰗂 nh󰗰ng nhân t󰗒 tác 󰗚ng
PTCSCNQT
V󰗂 s󰗲 i󰗂u ch󰗊nh c󰗨a ch󰗨 ngha t b󰖤n tác 󰗚ng 󰗀n giai c󰖦p công nhân và
phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n ch󰗨 ngha c󰗨a nh󰗰ng tác gi󰖤 󰗘 L󰗚c
Di󰗈p, 󰜝M󰗺 - Nh󰖮t - Tây Âu 󰖸c i󰗄m kinh t󰗀 so sánh󰜞 [29]; 󰗘 L󰗚c Di󰗈p, 󰜝Ch󰗨
ngha t b󰖤n ngày nay: T󰗲 i󰗂u ch󰗊nh kinh t󰗀󰜞 [28]. Cùng v󰗜i chng trình nghiên
c󰗪u c󰖦p Nhà n󰗜c v󰗂 CNTB ngày nay do 󰗘 L󰗚c Di󰗈p làm ch󰗨 nhi󰗈m (1996) có
m󰗚t lo󰖢t bài nghiên c󰗪u. 󰗟 m󰗚t s󰗒 khía c󰖢nh khác, J.Kolko vi󰗀t v󰗂 "C󰖤i cách c
c󰖦u n󰗂n kinh t󰗀 th󰗀 gi󰗜i"; G.Mácse v󰗂 "Dân ch󰗨"; H󰗔 Vn Thông v󰗂 "H󰗈 th󰗒ng
chính tr󰗌 󰗠 các n󰗜c TBPT hi󰗈n nay"; Y.X.Mart v󰗂 "H󰗈 th󰗒ng b󰖤o hi󰗄m xã h󰗚i 󰗠

châu Âu trong i󰗂u ki󰗈n b󰗌 e d󰗎a"; H󰗰u Khánh v󰗂 "Muôn m󰖸t n󰗜c M󰗺";
P.Antoine: "N󰗜c Nh󰖮t mua c󰖤 th󰗀 gi󰗜i" v.v 󰗂 tài ã phân tích v󰗂 m󰗚t s󰗒
phng án, chính sách then ch󰗒t, i󰗄n hình c󰗨a M󰗺 - Nh󰖮t - Tây Âu, h󰗈 th󰗒ng th󰖨n
kinh c󰗨a n󰗂n kinh t󰗀 M󰗺 - 󰗪c - Nh󰖮t. Qua nh󰗰ng công trình trên, các tác gi󰖤 ã
phân tích, 󰗒i ch󰗪ng và rút ra s󰗲 khác bi󰗈t gi󰗰a các n󰗂n kinh t󰗀 t󰖢i các trung tâm
quy󰗂n l󰗲c t b󰖤n ch󰗨 ngha. 󰗄 so sánh hai mô hình ch󰗨 y󰗀u c󰗨a CNTB, 󰖸c bi󰗈t
v󰗂 kinh t󰗀 th󰗌 tr󰗞ng có "ch󰗨 ngha t b󰖤n ch󰗒ng ch󰗨 ngha t b󰖤n" c󰗨a M.Albert.
H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 - Hành chính Qu󰗒c gia H󰗔 Chí Minh, T󰖮p bài gi󰖤ng
Quan h󰗈 qu󰗒c t󰗀 [49], h󰗈 Cao c󰖦p lý lu󰖮n Chính tr󰗌 - Hành chính, do Nguy󰗆n
Hoàng Giáp, Nguy󰗆n Th󰗌 Qu󰗀 (ch󰗨 biên) có 󰗂 c󰖮p 󰗀n nh󰗰ng nhân t󰗒 tác 󰗚ng
󰗀n PTCSCNQT th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh và s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào công
nhân th󰗀 gi󰗜i t󰗬 kh󰗠i 󰖨u 󰗀n công xã Pari.
Th󰗪 hai: Các công trình nghiên c󰗪u v󰗂 PTCSCNQT tr󰗜c và sau khi
Liên Xô tan rã cng luôn 󰗤c s󰗲 quan tâm nghiên c󰗪u v󰗜i qui mô và m󰗪c 󰗚
khác nhau. Trên các 󰖦n ph󰖪m chuyên ngành ã xu󰖦t hi󰗈n nh󰗰ng công trình, bài
vi󰗀t v󰗂 nhi󰗂u khía c󰖢nh c󰗨a PTCSQT, ho󰖸c v󰗂 ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a PTCS và m󰗚t s󰗒
CS 󰗠 các khu v󰗲c. Ch󰖴ng h󰖢n, t󰖮p chuyên 󰗂 󰜝Tình hình các CS Tây Âu󰜞
[126]; các 󰗂 tài khoa h󰗎c c󰖦p b󰗚 c󰗨a H󰗎c vi󰗈n CTQG H󰗔 Chí Minh nh: 󰜝Nh󰗰ng
bài h󰗎c kinh nghi󰗈m rút ra t󰗬 s󰗲 s󰗦p 󰗖 c󰗨a CNXH 󰗠 Liên Xô, ông Âu󰜞 [58],
12
󰜝Phong trào c󰗚ng s󰖤n và công nhân qu󰗒c t󰗀 t󰗬 1991 󰗀n nay󰜞 [59], 󰜝Nh󰗰ng 󰖸c
i󰗄m ch󰗨 y󰗀u c󰗨a giai c󰖦p công nhân hi󰗈n 󰖢i và phong trào công nhân 󰗠 các
n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n trong giai o󰖢n hi󰗈n nay󰜞 [148], v.v Các công trình này,
m󰗚t m󰖸t phân tích b󰗒i c󰖤nh qu󰗒c t󰗀 ph󰗪c t󰖢p th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh tác 󰗚ng
󰗀n ho󰖢t 󰗚ng c󰗨a các CS trên th󰗀 gi󰗜i, m󰖸t khác b󰗜c 󰖨u ã t󰖮p trung ánh giá
m󰗚t cách khái quát nh󰗰ng khó khn, h󰖢n ch󰗀 c󰗨a PTCS 󰗠 m󰗚t s󰗒 n󰗜c thu󰗚c EU
trong th󰖮p niên 90 th󰗀 k󰗸 XX.
Bên c󰖢nh ó, có m󰗚t s󰗒 bài vi󰗀t áng chú ý liên quan 󰗀n 󰗂 tài PTCS 󰗠 EU
nh: 󰜝Phong trào c󰗚ng s󰖤n công nhân qu󰗒c t󰗀 sau khi Liên Xô tan rã và tri󰗄n
v󰗎ng c󰗨a phong trào trong vài th󰖮p niên 󰖨u th󰗀 k󰗸 XXI󰜞 [112] c󰗨a ào Duy

Quát, K󰗸 y󰗀u h󰗚i th󰖤o qu󰗒c gia 󰜝Nhìn l󰖢i th󰗀 k󰗸 XX và th󰗮 nhìn sang th󰗀 k󰗸 XXI󰜞,
Hà N󰗚i; 󰜝Nh󰗰ng chuy󰗄n 󰗚ng m󰗜i c󰗨a phong trào c󰗚ng s󰖤n qu󰗒c t󰗀 hi󰗈n nay󰜞 [5]
c󰗨a Lu Vn An, Nguy󰗆n Hoàng; 󰜝Phong trào c󰗚ng s󰖤n, công nhân Tây B󰖰c Âu
th󰗞i gian g󰖨n ây󰜞 [45] c󰗨a Nguy󰗆n Hoàng Giáp, Nguy󰗆n Thanh Vân; 󰜝M󰗚t s󰗒
󰖸c i󰗄m c󰗨a phong trào c󰗚ng s󰖤n qu󰗒c t󰗀 hi󰗈n nay󰜞 [135] c󰗨a Ph󰖢m H󰗰u Ti󰗀n;
󰜝V󰗂 phong trào c󰗚ng s󰖤n và công nhân qu󰗒c t󰗀 hi󰗈n nay󰜞 [85] c󰗨a Nguy󰗆n Th󰗀
L󰗲c, Nguy󰗆n Vn Lan; 󰜝Phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n t󰗬
th󰖮p niên 80 󰗀n nay" [68] c󰗨a Nguy󰗆n Vn Lan; 󰜝Quan h󰗈 gi󰗰a 󰖤ng ta v󰗜i
phong trào c󰗚ng s󰖤n 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n t󰗬 1991 󰗀n nay󰜞 [47] c󰗨a
Nguy󰗆n Hoàng Giáp, v.v
Các tác gi󰖤 Vi󰗈t Nam khi nghiên c󰗪u v󰗂 s󰗲 v󰖮n 󰗚ng, phát tri󰗄n c󰗨a
PTCSQT t󰗬 󰖨u th󰖮p niên 90 󰗀n nay ã luôn dành s󰗲 chú ý áng k󰗄 󰗀n vi󰗈c làm
rõ m󰗚t s󰗒 xu h󰗜ng bi󰗀n 󰗖i trong PTCS 󰗠 các n󰗜c EU, ánh giá nh󰗰ng k󰗀t qu󰖤
󰖢t 󰗤c v󰗂 ho󰖢t 󰗚ng lý lu󰖮n, s󰗲 i󰗂u ch󰗊nh 󰗞ng l󰗒i chi󰗀n l󰗤c và sách l󰗤c,
nh󰗰ng c󰗒 g󰖰ng 󰗖i m󰗜i v󰗂 t󰗖 ch󰗪c, t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng và ho󰖢t 󰗚ng th󰗲c ti󰗆n c󰗨a
các 󰖤ng trong phong trào. Nhìn chung, các công trình nghiên c󰗪u k󰗄 trên 󰗂u
th󰗒ng nh󰖦t nh󰖮n 󰗌nh: m󰖸c dù còn nhi󰗂u khó khn l󰗜n c󰖤 v󰗂 chính tr󰗌, t t󰗠ng và
t󰗖 ch󰗪c, cha hoàn toàn toàn kh󰖰c ph󰗦c 󰗤c cu󰗚c kh󰗨ng ho󰖤ng r󰖦t sâu s󰖰c, toàn
di󰗈n b󰖰t 󰖨u t󰗬 cu󰗒i th󰖮p niên 80, song cho 󰗀n nay v󰗂 c b󰖤n PTCS 󰗠 EU ã v󰗤t
qua 󰗤c th󰗞i i󰗄m gay c󰖦n nh󰖦t c󰗨a cu󰗚c kh󰗨ng ho󰖤ng và càng v󰗂 nh󰗰ng nm
g󰖨n ây càng có nhi󰗂u chuy󰗄n 󰗚ng tích c󰗲c theo h󰗜ng h󰗔i ph󰗦c.
13
M󰗚t s󰗒 bài vi󰗀t nh: 󰜝V󰗂 tri󰗄n v󰗎ng c󰗨a phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c
t b󰖤n phát tri󰗄n trong nh󰗰ng th󰖮p niên 󰖨u th󰗀 k󰗸 XXI󰜞 [71] c󰗨a Nguy󰗆n Vn
Lan, 󰜝Phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n hi󰗈n nay - 󰖸c i󰗄m và
nh󰗰ng nhân t󰗒 tác 󰗚ng ch󰗨 y󰗀u󰜞 [142] c󰗨a Thái H󰗰u Tu󰖦n, ã nêu m󰗚t vài d󰗲
báo v󰗂 tri󰗄n v󰗎ng c󰗨a phong trào, trong ó nh󰖦n m󰖢nh trong b󰗒i c󰖤nh l󰗌ch s󰗮 m󰗜i
c󰗨a nh󰗰ng th󰖮p niên 󰖨u th󰗀 k󰗸 XXI, 󰖸c bi󰗈t là s󰗲 i󰗂u ch󰗊nh c󰗨a CNTB hi󰗈n 󰖢i
và nh󰗰ng bi󰗀n 󰗚ng trong c c󰖦u GCCN, các 󰖤ng c󰗨a phong trào có xu h󰗜ng
k󰗀t h󰗤p nhi󰗂u hình th󰗪c 󰖦u tranh a d󰖢ng, tuy v󰖮y 󰖦u tranh hoà bình ngh󰗌

tr󰗞ng, giành dân ch󰗨 v󰖬n là hình th󰗪c 󰖦u tranh có v󰗌 trí quan tr󰗎ng n󰗖i b󰖮t.
Trong i󰗂u ki󰗈n EU ang 󰖪y m󰖢nh nh󰖦t th󰗄 hoá, thì các CS và công nhân 󰗠 ây
nh󰖦t 󰗌nh ph󰖤i coi vi󰗈c 󰗖i m󰗜i t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng, oàn k󰗀t qu󰗒c t󰗀 gi󰗰a GCCN
và lao 󰗚ng v󰗜i các phong trào ti󰗀n b󰗚 xã h󰗚i khác, 󰖦u tranh ch󰗒ng 󰖢i t b󰖤n 󰗚c
quy󰗂n là m󰗚t trong nh󰗰ng nhi󰗈m v󰗦 c󰖦p bách nh󰖦t hi󰗈n nay. Trong m󰗚t s󰗒 bài
nghiên c󰗪u, quan h󰗈 gi󰗰a CS Vi󰗈t Nam v󰗜i các 󰖤ng c󰗨a PTCS 󰗠 EU và s󰗲 c󰖨n
thi󰗀t ph󰖤i c󰗨ng c󰗒, tng c󰗞ng m󰗒i quan h󰗈 này vì l󰗤i ích c󰗨a m󰗘i bên và l󰗤i ích
c󰗨a toàn b󰗚 PTCSQT cng b󰗜c 󰖨u 󰗤c 󰗂 c󰖮p trên m󰗪c 󰗚 nh󰖦t 󰗌nh.
M󰖸c dù trong các công trình và bài vi󰗀t nêu trên ây, PTCS 󰗠 EU t󰗬 󰖨u
th󰖮p niên 90 (th󰗀 k󰗸 XX) 󰗀n nay tuy ã 󰗤c ph󰖤n ánh trên nhi󰗂u khía c󰖢nh và
r󰖦t b󰗖 ích 󰗒i v󰗜i quá trình nghiên c󰗪u s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào, nhng nói
chung còn cha mang tính h󰗈 th󰗒ng, chuyên sâu. Phong trào cng cha tr󰗠 thành
󰗒i t󰗤ng nghiên c󰗪u 󰗚c l󰖮p c󰗨a m󰗚t công trình khoa h󰗎c nào 󰗠 trong cng nh
ngoài n󰗜c, 󰖸c bi󰗈t trên quy mô m󰗚t lu󰖮n án ti󰗀n s l󰗌ch s󰗮. K󰗀 th󰗬a ch󰗎n l󰗎c
nh󰗰ng k󰗀t qu󰖤 󰖢t 󰗤c c󰗨a các công trình nghiên c󰗪u i tr󰗜c, tác gi󰖤 lu󰖮n án
mong mu󰗒n ti󰗀p t󰗦c i sâu hn n󰗰a trong c󰗒 g󰖰ng nh󰖲m có th󰗄 làm rõ hn th󰗲c
ch󰖦t s󰗲 v󰖮n 󰗚ng không ít ph󰗪c t󰖢p c󰗨a PTCS 󰗠 m󰗚t s󰗒 n󰗜c EU th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n
tranh l󰖢nh.
Th󰗪 ba: Các công trình nghiên c󰗪u v󰗂 giai công nhân và phong trào
công nhân, s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a GCCN có nh󰗰ng 󰗂 tài, lu󰖮n án và các bài t󰖢p
chí tiêu bi󰗄u sau:
ã xu󰖦t hi󰗈n m󰗚t s󰗒 công trình nghiên c󰗪u 󰗂 c󰖮p th󰗲c tr󰖢ng GCCN 󰗠 các
n󰗜c TBPT trong th󰗀 k󰗸 XX, nh: 󰜝Ch󰗨 ngha t b󰖤n hi󰗈n 󰖢i - Nh󰗰ng bi󰗀n 󰗖i
14
trong c ch󰗀 bóc l󰗚t và s󰗲 sâu s󰖰c hóa quá trình phân c󰗲c xã h󰗚i󰜞 [23] c󰗨a Bùi
Ng󰗎c Ch󰗠ng, Tài li󰗈u Tr󰗞ng Nguy󰗆n Ái Qu󰗒c, S󰗒 7-656, Hà N󰗚i; 󰜝Ch󰗨 ngha
t b󰖤n hi󰗈n 󰖢i và nh󰗰ng bi󰗄u hi󰗈n m󰗜i c󰗨a nó󰜞 [152], T󰖮p bài gi󰖤ng lý lu󰖮n cao
c󰖦p c󰗨a Vi󰗈n Quan h󰗈 qu󰗒c t󰗀; 󰜝󰖦u tranh giai c󰖦p c󰗨a giai c󰖦p công nhân trong
i󰗂u ki󰗈n ch󰗨 ngha t b󰖤n phát tri󰗄n - 󰖸c i󰗄m và xu th󰗀󰜞 [87], Lu󰖮n án phó ti󰗀n
s󰗺 Tri󰗀t h󰗎c c󰗨a Nguy󰗆n Th󰗀 L󰗲c, H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 qu󰗒c gia H󰗔 Chí Minh;

󰜝Phong trào công nhân 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n t󰗬 cu󰗒i th󰖮p k󰗸 80 󰗀n nay󰜞
[68], Lu󰖮n án ti󰗀n s󰗺 S󰗮 h󰗎c c󰗨a Nguy󰗆n Vn Lan, H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 qu󰗒c gia
H󰗔 Chí Minh; 󰜝Bi󰗀n 󰗖i c c󰖦u giai c󰖦p trong ch󰗨 ngha t b󰖤n hi󰗈n 󰖢i󰜞 [113]
c󰗨a ào Duy Quát và Cao 󰗪c Thái ch󰗨 biên, Tài li󰗈u tham kh󰖤o n󰗚i b󰗚; 󰜝Th󰗌
tr󰗞ng lao 󰗚ng khu v󰗲c châu Á - Thái Bình Dng󰜞 [138] c󰗨a T󰗖ng Liên oàn
Lao 󰗚ng Vi󰗈t Nam; 󰜝Vi󰗈c làm 󰗠 Pháp: m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 󰖸t ra󰜞 [134] c󰗨a L󰗈 Thuý;
󰜝Các t󰗖 ch󰗪c công oàn trên th󰗀 gi󰗜i󰜞 [137] c󰗨a T󰗖ng Liên oàn Lao 󰗚ng Vi󰗈t
Nam, 󰜝Phong trào c󰗚ng s󰖤n 󰗠 m󰗚t s󰗒 n󰗜c liên minh châu Âu th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n
tranh l󰖢nh󰜞 [120] c󰗨a Nguy󰗆n Th󰗌 Qu󰗀 v.v
V󰗂 s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a GCCN, có bài "Ph󰖤i chng s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a
giai c󰖦p công nhân ã l󰗘i th󰗞i?󰜞 [129] c󰗨a H󰗔 Bá Thâm; "Ph󰖤i chng s󰗪 m󰗈nh
l󰗌ch s󰗮 c󰗨a giai c󰖦p công nhân ã m󰖦t trong th󰗞i 󰖢i ngày nay" [82] c󰗨a Nh󰗌 Lê;
󰜝V󰖢ch tr󰖨n lý thuy󰗀t "Bi󰗀n thành giai c󰖦p trung s󰖤n" c󰗨a phng Tây󰜞 [101] c󰗨a
Trng B󰖤o Ng󰗎c, M󰖢nh H󰗎c Thông. Các công trình này ã bác b󰗐 nh󰗰ng quan
i󰗄m sai trái c󰗨a các h󰗎c gi󰖤 t s󰖤n v󰗂 s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a GCCN trong i󰗂u ki󰗈n
khoa h󰗎c - công ngh󰗈 hi󰗈n 󰖢i, nh󰗰ng thay 󰗖i trong k󰗀t c󰖦u kinh t󰗀 󰗠 các n󰗜c
TBCN 󰗄 t󰗬 ó i 󰗀n kh󰖴ng 󰗌nh r󰖲ng: Mâu thu󰖬n gi󰗰a t s󰖤n - vô s󰖤n không m󰖦t
i mà ngày càng sâu s󰖰c.
H󰗎c vi󰗈n Chính tr󰗌 - Hành chính Qu󰗒c gia H󰗔 Chí Minh, 󰗂 tài c󰖦p b󰗚 nm
2009, Giai c󰖦p công nhân 󰗠 các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n t󰗬 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh
󰗀n nay: Th󰗲c tr󰖢ng và tri󰗄n v󰗎ng [115] do Nguy󰗆n Th󰗌 Qu󰗀 ch󰗨 nhi󰗈m; 󰗂 tài ã
nêu rõ trong th󰗞i 󰖢i ngày nay, khoa h󰗎c công ngh󰗈 (KHCN) tr󰗠 thành 󰗚ng l󰗲c
m󰖢nh m󰖾 thúc 󰖪y s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a l󰗲c l󰗤ng s󰖤n xu󰖦t (LLSX), làm cho LLSX
bi󰗀n 󰗖i m󰗚t cách cn b󰖤n c󰖤 b󰗂 r󰗚ng l󰖬n chi󰗂u sâu trên ph󰖢m vi th󰗀 gi󰗜i.Cách
15
m󰖢ng khoa h󰗎c - công ngh󰗈 t󰖢o ra nhi󰗂u bi󰗀n 󰗖i sâu s󰖰c trong 󰗞i s󰗒ng xã h󰗚i,
󰖸c bi󰗈t là trong phng th󰗪c s󰖤n xu󰖦t c󰗨a các n󰗜c t b󰖤n phát tri󰗄n (TBPT).
D󰗜i tác 󰗚ng c󰗨a cách m󰖢ng KHCN và xu th󰗀 toàn c󰖨u hoá (TCH), giai c󰖦p công
nhân trên th󰗀 gi󰗜i nói chung và 󰗠 các n󰗜c TBPT nói riêng có nh󰗰ng bi󰗀n 󰗚ng
m󰖢nh c󰖤 v󰗂 s󰗒 l󰗤ng c󰖤 v󰗂 ch󰖦t l󰗤ng cng nh c c󰖦u ngành ngh󰗂, lnh v󰗲c ho󰖢t

󰗚ng. i󰗂u ó tác 󰗚ng tr󰗲c ti󰗀p 󰗀n phong trào công nhân 󰗠 t󰗬ng n󰗜c, t󰗬ng khu
v󰗲c và trên ph󰖢m vi toàn th󰗀 gi󰗜i, 󰗔ng th󰗞i 󰖸t ra nhi󰗂u v󰖦n 󰗂 m󰗜i ph󰗪c t󰖢p
trong phng th󰗪c lãnh 󰖢o, t󰖮p h󰗤p l󰗲c l󰗤ng c󰗨a các 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n, công nhân
qu󰗒c t󰗀, nh󰖦t là 󰗠 các n󰗜c TBPT.
Không th󰗄 ph󰗨 nh󰖮n m󰗚t s󰗲 th󰖮t là các n󰗜c TBPT chính là cái nôi mà gia
c󰖦p công nhân (GCCN) ã ra 󰗞i và phát tri󰗄n. Phong trào công nhân (PTCN) và
công oàn 󰗠 các n󰗜c này có truy󰗂n th󰗒ng lâu 󰗞i nh󰖦t, tích ly 󰗤c nhi󰗂u kinh
nghi󰗈m th󰗲c t󰗀 phong phú trong 󰖦u tranh 󰗄 t󰗔n t󰖢i, phát tri󰗄n và h󰗜ng t󰗜i m󰗚t
xã h󰗚i tng lai t󰗒t 󰖺p - xã h󰗚i c󰗚ng s󰖤n ch󰗨 ngha. 󰗂 tài ã phân tích rõ th󰗲c
tr󰖢ng GCCN 󰗠 các n󰗜c TBPT t󰗬 nh󰗰ng bi󰗀n 󰗖i c c󰖦u giai c󰖦p -xã h󰗚i, t󰗬 s󰗒
l󰗤ng, ch󰖦t l󰗤ng 󰗀n nh󰗰ng thay 󰗖i trong n󰗚i dung, hình th󰗪c 󰖦u tranh v󰗜i gi󰗜i
ch󰗨 t s󰖤n là nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 r󰖦t c󰖨n thi󰗀t và c󰖦p bách c󰖤 v󰗂 lý lu󰖮n l󰖬n th󰗲c ti󰗆n 󰗒i
v󰗜i các 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n (CS), trong ó có 󰖤ng ta.Vi󰗈c phân tích nh󰗰ng bi󰗀n
󰗚ng c󰗨a GCCN 󰗠 các n󰗜c TBPT s󰖾 góp ph󰖨n làm rõ và ki󰗄m ch󰗪ng tính khoa
h󰗎c và th󰗲c ti󰗆n trong các nh󰖮n 󰗌nh ánh giá và các gi󰖤i pháp 󰗤c 󰖤ng ta a
ra nh󰖲m xây d󰗲ng GCCN Vi󰗈t Nam t󰖢i Ngh󰗌 quy󰗀t Trung ng 6 - khóa X và
󰗤c 󰗤c c󰗦 th󰗄 hóa hn trong Ngh󰗌 quy󰗀t s󰗒 20-NQ/TW ngày 28/01/2008 c󰗨a
H󰗚i ngh󰗌 ban ch󰖦p hành Trung ng khóa X, 󰜝Ti󰗀p t󰗦c xây d󰗲ng giai c󰖦p công
nhân Vi󰗈t Nam th󰗞i k󰗴 󰖪y m󰖢nh công nghi󰗈p hóa, hi󰗈n 󰖢i hóa 󰖦t n󰗜c󰜞.
Trên các báo, t󰖢p chí và website hi󰗈n nay cng có nh󰗰ng bài vi󰗀t phân
tích, a tin v󰗂 GCCN và công oàn 󰗠 m󰗚t s󰗒 n󰗜c Tây Âu. ây là m󰗚t trong
nh󰗰ng ngu󰗔n t li󰗈u quan tr󰗎ng 󰗄 khái quát, t󰗖ng h󰗤p cho các n󰗚i dung lý lu󰖮n
trong 󰗂 tài. Thông tin m󰗜i, c󰖮p nh󰖮t v󰗂 GCCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu hi󰗈n nay ch󰗊 có
th󰗄 tìm 󰗤c trên các trang website c󰗨a các t󰗖 ch󰗪c công oàn ngay t󰖢i các n󰗜c
ó. Ngoài ra, có th󰗄 thu th󰖮p các thông tin th󰗞i s󰗲 liên quan 󰗀n GCCN các n󰗜c
16
Tây Âu trên Tin tham kh󰖤o 󰖸c bi󰗈t c󰗨a Thông t󰖦n xã Vi󰗈t Nam, các trang qu󰗒c
t󰗀 c󰗨a báo Nhân dân, báo Quân 󰗚i nhân dân, trang tin c󰗨a T󰗖ng Liên oàn lao
󰗚ng Vi󰗈t Nam, v.v
Xu󰖦t phát t󰗬 tình hình trên, 󰖢i h󰗚i VII c󰗨a 󰖤ng, 󰖸c bi󰗈t là Ngh󰗌 quy󰗀t

01/NQ c󰗨a B󰗚 Chính tr󰗌 (28/3/1992); Vn ki󰗈n 󰖢i h󰗚i VIII, 󰖢i h󰗚i IX, X và XI
ã nêu lên s󰗲 c󰖨n thi󰗀t, tính c󰖦p bách c󰗨a vi󰗈c nghiên c󰗪u lý lu󰖮n và th󰗲c ti󰗆n cách
m󰖢ng n󰗜c ta và th󰗀 gi󰗜i; trong ó nghiên c󰗪u v󰗂 các n󰗜c TBPT và GCCN,
PTCN các n󰗜c này tr󰗠 thành m󰗚t h󰗜ng quan tr󰗎ng c󰗨a công tác lý lu󰖮n 󰗠 th󰗞i
k󰗴 m󰗠 c󰗮a, góp ph󰖨n lý gi󰖤i nh󰗰ng v󰖦n 󰗂 th󰗲c ti󰗆n m󰗜i 󰖸t ra trong vi󰗈c th󰗲c
hi󰗈n s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a GCCN.
1.2. NH󰗯NG V󰖥N 󰗁 LU󰖭N ÁN TI󰖿P T󰗥C NGHIÊN C󰗩U
M󰖸c dù trong các công trình và bài vi󰗀t nêu trên ây, PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây
Âu th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh tuy ã 󰗤c ph󰖤n ánh trên nhi󰗂u khía c󰖢nh và r󰖦t
b󰗖 ích 󰗒i v󰗜i quá trình nghiên c󰗪u s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào, nhng nói chung
còn cha mang tính h󰗈 th󰗒ng, chuyên sâu. Phong trào cng cha tr󰗠 thành 󰗒i
t󰗤ng nghiên c󰗪u 󰗚c l󰖮p c󰗨a m󰗚t công trình khoa h󰗎c nào 󰗠 trong cng nh
ngoài n󰗜c, 󰖸c bi󰗈t trên quy mô m󰗚t lu󰖮n án ti󰗀n s l󰗌ch s󰗮. K󰗀 th󰗬a ch󰗎n l󰗎c
nh󰗰ng k󰗀t qu󰖤 󰖢t 󰗤c c󰗨a các công trình nghiên c󰗪u i tr󰗜c, tác gi󰖤 lu󰖮n án
mong mu󰗒n ti󰗀p t󰗦c i sâu hn n󰗰a trong c󰗒 g󰖰ng nh󰖲m có th󰗄 làm rõ hn th󰗲c
ch󰖦t s󰗲 v󰖮n 󰗚ng không ít ph󰗪c t󰖢p c󰗨a PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu (Anh, 󰗪c,
Pháp) th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh.
Lu󰖮n án ti󰗀p t󰗦c nghiên c󰗪u v󰗂:
- M󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 lý lu󰖮n v󰗂 giai c󰖦p công nhân và phong trào công nhân: ó
là quan ni󰗈m c󰗨a ch󰗨 ngha Mác - Lênin và các h󰗎c gi󰖤 trên th󰗀 gi󰗜i v󰗂 công nhân
và phong trào công nhân hi󰗈n nay
- Phân tích nh󰗰ng nhân t󰗒 ch󰗨 y󰗀u tác 󰗚ng 󰗀n PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu
th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh bao g󰗔m:
+ Khái quát v󰗂 l󰗌ch s󰗮 󰖦u tranh cách m󰖢ng c󰗨a phong trào công nhân 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu tr󰗜c nm 1990.
17
+ Phân tích v󰗂 tình hình th󰗀 gi󰗜i tác 󰗚ng 󰗀n PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu
th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh bao g󰗔m: Nh󰗰ng thay 󰗖i c󰗨a c󰗦c di󰗈n th󰗀 gi󰗜i sau s󰗲
s󰗦p 󰗖 ch󰗀 󰗚 XHCN 󰗠 ông Âu và Liên Xô; s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a CMKHCN; xu th󰗀
TCH; s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a n󰗂n kinh t󰗀 tri th󰗪c, nh󰗰ng i󰗂u ch󰗊nh c󰗨a giai c󰖦p t s󰖤n

và nhà n󰗜c t b󰖤n.
+ Phân tích v󰗂 tình hình khu v󰗲c tác 󰗚ng 󰗀n PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu
t󰗬 nm 1991 󰗀n nay ó là s󰗲 v󰖮n 󰗚ng chính tr󰗌, kinh t󰗀 - xã h󰗚i c󰗨a Liên minh
châu Âu.
+ Phân tích tác 󰗚ng c󰗨a các phong trào chính tr󰗌 - xã h󰗚i 󰗀n PTCN 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu th󰗞i k󰗴 sau chi󰗀n tranh l󰖢nh ó là: Phong trào c󰗚ng s󰖤n 󰗠 Tây Âu;
các 󰖤ng xã h󰗚i - dân ch󰗨 Tây Âu và phong trào ch󰗒ng m󰖸t trái toàn c󰖨u hóa.
- Phân tích v󰗂 th󰗲c tr󰖢ng c󰗨a PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm 1991 󰗀n
nm 2011 bao g󰗔m: S󰗲 bi󰗀n 󰗚ng v󰗂 c c󰖦u, s󰗒 l󰗤ng và ch󰖦t l󰗤ng GCCN 󰗠 các
n󰗜c Tây Âu và s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a PTCN 󰗠 các n󰗜c này.
- Nh󰖮n xét, ánh giá v󰗂 PTCN các n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm 1991 󰗀n nm
2011 và m󰗚t s󰗒 v󰖦n 󰗂 rút ra t󰗬 s󰗲 v󰖮n 󰗚ng c󰗨a phong trào này 󰗒i v󰗜i vi󰗈c xây
d󰗲ng GCCN Vi󰗈t Nam hi󰗈n nay.
- T󰗬 s󰗲 phân tích nh󰗰ng nhân t󰗒 tác 󰗚ng 󰗀n PTCN các n󰗜c Tây Âu và
th󰗲c tr󰖢ng v󰗂 PTCN 󰗠 các n󰗜c Tây Âu t󰗬 nm 1991 󰗀n nm 2011, lu󰖮n án a
ra nh󰗰ng k󰗀t lu󰖮n v󰗂 phong trào này.
18
Chng 2
NH󰗯NG NHÂN T󰗑 CH󰗧 Y󰖿U TÁC 󰗙NG 󰖿N PHONG TRÀO
CÔNG NHÂN 󰗟 CÁC N󰗛C TÂY ÂU T󰗫 NM 1991 󰖿N NM 2011
2.1. M󰗙T S󰗑 V󰖥N 󰗁 LÝ LU󰖭N V󰗁 GIAI C󰖥P CÔNG NHÂN
2.1.1. Quan ni󰗈m c󰗨a ch󰗨 ngha Mác - Lênin v󰗂 giai c󰖦p công nhân
Khi 󰗂 c󰖮p 󰗀n giai c󰖦p công nhân, Mác và ngghen ã s󰗮 d󰗦ng nhi󰗂u thu󰖮t
ng󰗰 khác nhau nh nh󰗰ng c󰗦m t󰗬 󰗔ng ngha, có n󰗚i hàm gi󰗒ng nhau 󰗄 ch󰗊 giai
c󰖦p nh: "giai c󰖦p vô s󰖤n", "vô s󰖤n 󰖢i c khí", "vô s󰖤n 󰖢i công nghi󰗈p", "giai c󰖦p
nh󰗰ng ng󰗞i lao 󰗚ng làm thuê c󰗨a th󰗀 k󰗸 XIX ", "giai c󰖦p vô s󰖤n hi󰗈n 󰖢i", "giai
c󰖦p công nhân hi󰗈n 󰖢i" Các nhà kinh i󰗄n c󰗨a ch󰗨 ngha xã h󰗚i khoa h󰗎c không
ch󰗊 d󰗬ng l󰖢i 󰗠 vi󰗈c ch󰗊 ra giai c󰖦p vô s󰖤n, giai c󰖦p công nhân là gì, mà quan tr󰗎ng
hn, giai c󰖦p này ph󰖤i làm gì 󰗄 t󰗲 gi󰖤i phóng mình? 󰜝Giai c󰖦p vô s󰖤n󰜞 là gì? v󰖦n
󰗂 này ã 󰗤c C.Mác, Ph.nghen 󰗂 c󰖮p trong nhi󰗂u tác ph󰖪m, và hai ông ã nêu

nhi󰗂u thu󰗚c tính c󰗨a giai c󰖦p vô s󰖤n:
Trong tác ph󰖪m 󰜝Nh󰗰ng nguyên lý c󰗨a ch󰗨 ngha c󰗚ng s󰖤n󰜞, C.Mác,
Ph.nghen ã 󰗌nh ngha giai c󰖦p vô s󰖤n nh sau:
Giai c󰖦p vô s󰖤n là m󰗚t giai c󰖦p xã h󰗚i hoàn toàn ch󰗊 s󰗒ng d󰗲a vào vi󰗈c
bán lao 󰗚ng c󰗨a mình, ch󰗪 không ph󰖤i s󰗒ng d󰗲a vào l󰗤i nhu󰖮n c󰗨a b󰖦t
c󰗪 ai s󰗒 nhà t b󰖤n nào, ó là m󰗚t giai c󰖦p mà h󰖢nh phúc và au kh󰗖,
s󰗒ng và ch󰗀t, toàn b󰗚 s󰗲 s󰗒ng còn c󰗨a h󰗎 󰗂u ph󰗦 thu󰗚c vào yêu c󰖨u v󰗂
lao 󰗚ng, t󰗪c là vào tình hình chuy󰗄n bi󰗀n t󰗒t hay x󰖦u c󰗨a công vi󰗈c làm
n, vào nh󰗰ng s󰗲 bi󰗀n 󰗚ng c󰗨a cu󰗚c c󰖢nh tranh không gì ngn c󰖤n n󰗖i.
Nói tóm l󰖢i, giai c󰖦p vô s󰖤n hay giai c󰖦p c󰗨a nh󰗰ng ng󰗞i vô s󰖤n là giai
c󰖦p lao 󰗚ng trong th󰗀 k󰗸 XIX󰜧 Giai c󰖦p vô s󰖤n là do cu󰗚c cách m󰖢ng
công nghi󰗈p s󰖤n sinh ra [93, tr.456-457].
L󰖨n 󰖨u tiên, Mác và ngghen ã trình bày khái ni󰗈m giai c󰖦p vô s󰖤n tng
󰗒i 󰖨y 󰗨 trên các phng di󰗈n trong Tuyên ngôn c󰗨a 󰖤ng c󰗚ng s󰖤n và có th󰗄
khái quát l󰖢i v󰗜i m󰗚t s󰗒 i󰗄m ch󰗨 y󰗀u là:
Th󰗪 nh󰖦t, v󰗂 ngu󰗔n g󰗒c kinh t󰗀, giai c󰖦p vô s󰖤n ra 󰗞i g󰖰n v󰗜i 󰖢i công
nghi󰗈p, là s󰖤n ph󰖪m c󰗨a chính b󰖤n thân n󰗂n 󰖢i công nghi󰗈p, n󰗂n s󰖤n xu󰖦t xã h󰗚i
hoá ngày càng cao.
19
Th󰗪 hai, v󰗂 ngu󰗔n g󰗒c xã h󰗚i, giai c󰖦p vô s󰖤n 󰗤c tuy󰗄n m󰗚 t󰗬 t󰖦t c󰖤 các
giai c󰖦p, t󰖨ng l󰗜p trong xã h󰗚i.
Th󰗪 ba, nh󰗰ng 󰖸c trng ch󰗨 y󰗀u c󰗨a giai c󰖦p vô s󰖤n hi󰗈n 󰖢i bao g󰗔m:
không có t li󰗈u s󰖤n xu󰖦t; v󰗂 l󰗤i ích c b󰖤n, 󰗒i l󰖮p tr󰗲c ti󰗀p v󰗜i giai c󰖦p t s󰖤n; giai
c󰖦p vô s󰖤n là hi󰗈n thân c󰗨a phng th󰗪c s󰖤n xu󰖦t tiên ti󰗀n; có tính qu󰗒c t󰗀, tinh th󰖨n
qu󰗒c t󰗀 vô s󰖤n, tính tiên phong, tinh th󰖨n cách m󰖢ng tri󰗈t 󰗄, oàn k󰗀t giai c󰖦p, tính
t󰗖 ch󰗪c k󰗸 lu󰖮t cao.
Th󰗪 t, b󰖤n ch󰖦t qu󰗒c t󰗀 c󰗨a giai c󰖦p vô s󰖤n 󰗤c quy 󰗌nh b󰗠i quá trình
qu󰗒c t󰗀 hoá s󰖤n xu󰖦t công nghi󰗈p ; 󰗔ng th󰗞i giai c󰖦p vô s󰖤n có b󰖤n s󰖰c dân t󰗚c,
g󰖰n v󰗜i m󰗘i dân t󰗚c c󰗦 th󰗄, tr󰗠 thành "giai c󰖦p dân t󰗚c" và ch󰗌u trách nhi󰗈m tr󰗜c
h󰗀t v󰗜i dân t󰗚c mình [93, tr.611-624].

Th󰗪 nm, quá trình 󰖦u tranh gi󰗰a GCVS v󰗜i GCTS d󰖬n 󰗀n s󰗲 phân hoá
trong giai c󰖦p th󰗒ng tr󰗌. M󰗚t b󰗚 ph󰖮n nh󰗐 c󰗨a giai c󰖦p này - nh󰗰ng nhà t t󰗠ng t
s󰖤n ti󰗀n b󰗚 ã t󰗬 b󰗐 cu󰗚c s󰗒ng và thành ph󰖨n giai c󰖦p xu󰖦t thân, vn lên nh󰖮n th󰗪c
󰗤c v󰗂 m󰖸t lý lu󰖮n toàn b󰗚 quá trình v󰖮n 󰗚ng l󰗌ch s󰗮, tách kh󰗐i giai c󰖦p xu󰖦t thân,
i theo giai c󰖦p vô s󰖤n, làm cho GCVS ngày càng nh󰖮n th󰗪c rõ 󰗤c s󰗪c m󰖢nh và
s󰗪 m󰗈nh l󰗌ch s󰗮 c󰗨a mình.
Th󰗪 sáu, xu h󰗜ng phát tri󰗄n, không ng󰗬ng tng lên v󰗂 s󰗒 l󰗤ng và ch󰖦t
l󰗤ng cùng v󰗜i s󰗲 phát tri󰗄n c󰗨a 󰖢i công nghi󰗈p [93, tr.456-457].
Nh󰗰ng 󰖸c trng c b󰖤n c󰗨a giai c󰖦p vô s󰖤n d󰗜i ch󰗀 󰗚 TBCN mà C.Mác
và Ph.ngghen nêu trên ã 󰗤c V.I.Lênin ti󰗀p t󰗦c làm rõ, phát tri󰗄n và kh󰖴ng 󰗌nh
trong nhi󰗂u tác ph󰖪m c󰗨a mình.
T󰗬 th󰗲c ti󰗆n l󰗌ch s󰗮 th󰗀 k󰗸 XX, V.I.Lênin ch󰗊 rõ v󰗌 trí giai c󰖦p vô s󰖤n là giai
c󰖦p th󰗒ng tr󰗌 v󰗂 chính tr󰗌, giai c󰖦p lãnh 󰖢o toàn th󰗄 xã h󰗚i trong cu󰗚c 󰖦u tranh l󰖮t
󰗖 ách th󰗒ng tr󰗌 c󰗨a CNTB, trong s󰗲 nghi󰗈p sáng t󰖢o ra m󰗚t xã h󰗚i m󰗜i, trong cu󰗚c
󰖦u tranh 󰗄 th󰗨 tiêu hoàn toàn các giai c󰖦p. Ông ã phân bi󰗈t giai c󰖦p vô s󰖤n v󰗜i
t󰖨ng l󰗜p trí th󰗪c.
Giai c󰖦p là nh󰗰ng t󰖮p oàn to l󰗜n g󰗔m nh󰗰ng ng󰗞i khác nhau v󰗂 󰗌a v󰗌
c󰗨a h󰗎 trong h󰗈 th󰗒ng s󰖤n xu󰖦t xã h󰗚i nh󰖦t 󰗌nh trong l󰗌ch s󰗮, khác nhau
v󰗂 quan h󰗈 c󰗨a h󰗎 (th󰗞ng thì nh󰗰ng quan h󰗈 này 󰗤c pháp lu󰖮t quy
󰗌nh và th󰗬a nh󰖮n) 󰗒i v󰗜i t li󰗈u s󰖤n xu󰖦t, v󰗂 vai trò c󰗨a h󰗎 trong t󰗖