phân tích đánh giá dư lượng một số hợp chất cơ thiếc trong các mẫu cá và nước biển lấy tại cảng hải phòng và khu vực vịnh hạ long bằng phương pháp sắc ký khí sử dụng detector khối phổ

B(> (ilAO DLC VA
DÀO
T.AO
DAI HOC
QUÓC GIÀ HA
NÓI
TRUÒXG
DAI HOC KHOA HOC
TlT NHIÈN
NGUYÈN
VIÈT
HUNG
PHÀN
TICH DÀNH
GIÀ
DU
LUONG
MOT
SO
HpP CHAT CO
THIÉC
TRONG CÀC MAU CÀ
VA
NUÒC
BIÉN
LAY
TAI
CÀNG HAI
PHÒNG
VA
KHU

VUC VINH
HA LONG BÀNG
• • •
PHaONG
PHÀP SÀC
Kl KHI
SÙ
DUNG
DETECTOR
KHÒI
PHO
LUÀN
VÀN
THAC SY KHOA HOC HOA HOC
Hi/óng din
khoa hoc: PGS.PTS.
PHAM
HUNG
VIET
HANOI
3
l'>';S
MUC LUC
Trang
PHÀN
I.
MÒ
DAU
1
PHAN II - TÓNG QUAN

3
II.
1.
Giói thieu chung ve thành
phàn va tinh
chat
ciia
càc bop
chat
3
ca thiéc
IL 1. 1. Phàn
iing
tong
hop
3
IL 1. 2,
LSig
dung 5
IL 2. Giói thiéu
ve
càc bop chat ca thiéc sé
dirac
phàn
tich
trong bàn 7
luàn vàn
này
IL
2.

l.Tributyl
thiéc
(TBT) 7
IL 2. 2. Triphenyl thiéc (TPT) 7
IL 3. Nguón
xàm
nhap
cùa
càc hop chat ca thiéc vào mòi 7
truòng
IL 3.
1.
Nguón tu
qua trình 6n
dinh PVC 8
IL 3. 2. Nguón bào quàn gò 10
IL 3. 3. Nguón su dung trong nòng nghiep
11
IL 3. 4. Nguón
tir serti bào
ve tàu thuyén 12
IL 3. 5. Càc nguón
sir
dung khàc 13
IL 4.
Tiroìig
tàc vói mòi
triròng
cùa càc bop chat ca thiéc 14
IL 4.

1.
Hoà
niróc
cùa càc bop chat ca thiéc 15
IL 4. 2. Ca
che phàn
huy càc bop chat ca thiéc 17
IL 4. 2.
1.
Sir
chiéu xa tia
tu
ngoai 18
IL 4. 2. 2.
Qua
trình phàn huy sinh hoc 19
IL 5. Dòc chat hoc cùa càc bop chat ca thiéc 20
IL 5. 1. Dòc
tfnh
20
II.
5. 1. 1. Càc
nghién
ciJu
dói vói
dòng
vàt 22
IL
5. 1.2. Anh
hiròng

dói vói con
ngiròi 24
IL
5. 2. Ca
che
gay dòc 25
IL
5. 3.
Qua
trình chuyén
hoà càc hop
chat
ca
thiéc
30
IL
6. Càc
bién phàp
bào dàm 33
IL
6.
l.Sirthàiloai
34
IL
7. Càc
phirang
phàp phàn
tich
34
IL7.

1
.Giói
thiéu
ve
phuong
phàp
sàc ki
khói
phó
35
PHAN
ili.
THl/CNGHIÉM
38
IH.
1.
Diing
cu va hoà
chà't
38
III.
1.1.
Dung
cu 38
III.
1.
2. Hoà
chat
39
IH.

1. 3.
Chuàn
bi càc
dung dich chuàn
40
IH.
2. Qui
trinh
lày
mau va xù
ly
màu 41
IH.
2. 1. Lày màu 41
IH.
2.
1. 1.
Dói vói màu cà 41
IH.
2. 1.2. Dói vói màu
nu'óc
bién
43
IH.
2. 2.
Xùly
màu 45
IH.
2. 2. 1. Dói vói màu cà 45
IH.

2. 2. 2. Dói vói màu
nuóc
bién
48
IH.
3.
Phàn
tfch
dinh
tinh
va
dinh
lirong
4g
IH.
3.
1.
Diéu kién phàn
tich
dat cho
thiét
bi
GC/MS
48
IH.
3. 2.
Phàn tfch dinh tfnh
50
IH.
3. 3.

Phàn tfch dinh
luong 5I
IH.
3. 4.
Phàn tfch
càc màu cà
va niróc
52
PHÀN
IV
-
KET QUA
VA
BÀN LUÀN 58
IV. 1.
Xày
dimg duòìig
chuàn
5g
n
IV.
1.1.
Thòi
gian
liru
cùa càc bop
chat
ca
thiéc
58

IV.
1.
2.
Duòng
chuan
cùa càc hop
chat
ca
thiéc
58
IV.
2. Càc két qua
kiém
tra
hieu suàt
cùa qui
trình phàn
tich
61
IV.
3. Càc két qua
phàn
tich
càc màu cà
va
nu'óc bién
62
IV.
3.1. Càc màu
là'y

tai khu
virc
càng
Hai
Phòng
62
IV.
3. 2. Càc màu lày tai khu
virc
vinh
Ha
Long
64
IV.
4. Bàn
luàn
69
PHÀN V - KET LUÀN 76
PHÀN VI - TÀI
LIÉU
THAM KHÀO 78
ni
PHÀNI
MÒDAU
Thiéc va càc bop chat cùa
nò
trong mòi truòng là
nhiìng
chat hoà hoc
con

dang
gay
nhiéu tranh cài
giQa
tàm quan trong va dòc tfnh cùa no dói vói
sir
song. Trong do càc bop chat cùa thiéc lai
dugc
chia thành hai
loai:
Càc bop chat thiéc vò ca co khà nàng hàp thu kém trong he tiéu hoà,
thói gian
luti
thàp (vài ngày),
de
dàng bi dào thài ra ngoài qua nuóc tiéu. Tàt
cà
nhùng
diéu dò
làm
cho
chùng
khòng phài
là
hiém boa de doa dói vói
siic
khoè
còng dóng [9].
Nguo'c lai vói càc bop chat thiéc vò
co;

càc bop chat thiéc huu ca (ca
thiéc)
co
dòc tfnh cao do
chùng co thè
thàm nhàp vào càc
té
bào
cQng
nhu he
thàn kinh trung uong
nhó
khà nàng tan tot trong ma. Trimetyl thiéc va trietyl
thiéc
là
nliQlig
bop chat ca thiéc dòc nhàt dói vói càc dòng vàt
co
vù, càc hop
chat triprop)
1
thiéc va tributyl thiéc rat
biJu
hiéu trong viec diet nàm móc
va
vi khuàn, tributyl thiéc
va
triphenyl thiéc khòng dòc dói vói dòng vàt
co
vù

nhung lai rat dòc
x'ói
sinh vàt bién. Càc bop chat ca thiéc dà duac su dung
ròng rài làm thuóc bào \é
thirc
vàt,
san tàu bién nhó dòc tfnh cao cùa chùng
117].
Càc bop chat ca thiéc dà duac dùng trong son bào ve tàu thuyén,
luói
dành bat cà, va càc
còw^
trình trén bién
tir
nhu'ng;
nam 1960. Trong dò, bai
bop chat
tri-n-butyl
thiéc (TBT) va triphenyl thiéc (TPT) là 2 bop chat
co
dòc
tfnh cao
thiròìig dugc
tìm thày trong càc khu vuc càng dòng
due
va trong càc
loai
thirc
phàm
ó

càc nóng dò tuong dói cao do dugc su dung ròng rai nhàt.
TBT
va
TPT
co
the gay ra nhung ành
huong
co hai cho nhiéu loai sinh vàt
thuy sinh
à
nóng dò ca 10' (ppb) do dò chùng dugc xem là
mot
trong
nhiJng
nhóm chat dòc nhàt dói vói càc
loài
sinh vàt thuy sinh trong
so nhiìng
bop
chat dà tùng dugc loài nguói dua vào thuy quyén. Do tàt cà nhung ly do da
dugc néu trén, viec
sir
diing,
san
xuàt, va nhàp khan càc bop chat ca thiéc da
bi càm hoac han
che
a nhiéu nuóc
[21].
Viet nam chùng ta là mot dàt nuóc

co bó
bién
dai,
vói nhiéu càng bién
lón tà'p
nap tàu bè vào ra, nghé dành cà cùa chùng ta
cùng
rat phàt trién, dóng
thói ta cung là mot thi truòng noi dia lón tiéu
thii
bài
san
dành bàt dugc.
Chùng ta sé khòng
thè
trành khói su ò nhiém TBT
va
TPT trong càc dói tugng
bién. Do vày viec dành già nóng dò TBT
va
TPT trong nuóc bién
va
trong càc
bài san bién là rat càn thiét.
Bàn luàn \àn thac
si
này buóc dàu thirc bién viec dành già nóng do TBT
va TPT trong càc màu nuóc bién
va
càc màu cà (loai sea-bass) dugc lày tai

càng
Hai
phòng
va
khu vuc vinh
Hci
Long, Quàng Ninh là nhung càng bién
quan trong ó mién Bàc. Càc hop chat ca thiéc TBT
va
TPT trong càc màu mòi
triròììg
dugc phàn tfch djnh tfnh va dinh
lugng
trén thiét bi phàn tfch còng cu
bién dai GC/MS (QP-5000,
Shimadzu,
Nhàt Bàn) tai phòng sàc ky, bò mòn
Hoà Còng Nghé,
DHKHTN,
DHQG
Ha
Noi. Càc két
qua
cùa bàn luàn vàn
này
co
the dugc dùng tham khào cho càc nghién cuu
làp
bàn dò
ve

ò nhiém
ca thiéc a càc càng bién trén toàn bò
lành
thó Viét nam
PHÀN
II
TONG QUAN
/s,^
V
y
^^
II.
1.
GIOÌ
THIEU
CHUNG
VE
THANH PHAN VA
TINH
CHAT CUA
CÀC HOP CHAT CO THIÉC [4]
Càc
hop chat ca
thiéc duofc
dàc
trirng
bòi su' co màt cùa mot hoac nhiéu
lién
két
tbiéc-càcbon va co

còng thirc chung là
Rj^SnX4_j^.
O
day
R
là
nhóm
ankyl
hoac
aryl,
X là mot anion (vf du:
Cl\
OH" )
va
n
co thè
nhan già tri
X\i
1 dén 4.
IL \. 1. Phàn
ùrnu tonu
hop:
Càc phuong phàp
tóng
hgp càc bop chat co' thiéc
tbuòng
góm bai buóc
chfnh;
-
Buó'c

thù nhàt nhàm muc dfch
tcio
truc tiép lién két
thiéc-càc
bon a
dang
R4Sn,
- Buóc thù hai là su két bop ty lugng trong dò
R4Sn
phàn ùng vói
SnC^dé
tao ra càc hgp chat dang
R^SnCl.
R.SnCL
va
RSnCl3,
Sau
dò
càc dàn xuàt khàc dugc dùng trong còng nghiép
co
the dugc tao
thành tu càc
hqp
chat clorua này. Càc sa
dò
phàn ùng dugc
chi
ra
duói
day:

SnCI
pGRIGNARD
-_RMgCI
RCI
+ Na
WURTZ
LALUMINIUM-^R^
ALKYL
R4Sn
+
SnCI
R.SnCI
RiSnCli
RSnCI
Sn
Phàn ung RHal
trirc
tiép
R2SnHal
FLmb
1
Phàn ung tóng hgp càc hgp chat ca thiéc.
-
Phàn ùng Grignard dugc dùng trong còng nghiép
de
san
xuàt càc hgp
chat ca thiéc dang tetra Phàn ùng này là
linh
boat

va
cho hiéu suàt cao,
nò
dugc àp dung
de
san
xuàt
tetraphenyl-,
tetrapropyl-,
tetrabutyl-,
va
tetraoctyl
thiéc.
-
Trong phàn ùng Wurtz Na dugc dùng thay
thè
cho Mg.
Mot
vàn de
gap phài dói vói phàn ùng này là su canh tranh cùa càc phàn ùng phu.
-
Phàn ùng su dung
alkyl
nhòm
co
càc uu diém là
co
thè
tién
bànb

mot
càch lién
tue
va khòng càn phài thém mot dung mói nào. Nò duo'c
dìmg
a
Due
de
san xuàt tetra alkyl thiéc, dac biét là tetra
octyl
thiéc.
-
Trong phàn ùng truc tiép
de
san
xuàt hgp
chat
ca thiéc, thiéc sé két
hop vói càc ankyl halogen. Càc muói iodua dugc thém vào
de
tao ra mot toc
dò phàn
ihìg
cao thfch hgp. Do vày
qua
trinh
này chi khà thi khi thu
bòi
lai
duac iòt.

Trong buóc két hgp ty lugng xày ra
sir
phàn phói lai
giùa
hgp chat
tetra-
ca
thiéc va
SnC^:
3R4Sn + SnCl4 —-
4
R3SnCl
R4Sn + SnCl4 —>
2
R.SnCl.
R4Sn -H 3SnCl4 —>
4
RSnCl3
IL
1,
2. Ùng dung:
So lién két
thiéc-càc
bon
co
ành huóng sàu sàc dén càc tfnh chat cùa
hgp chat ca thiéc. Diéu dò dàn tói mot
loat ihig
dung cùa càc hgp chat ca
thiéc

(bang
1)
Càc bop chat ca thiéc dang tetra-
(R4Sn)thuòng
khòng màu, ón dinh dói
vói nhiét dò
lén
tói 200 C
va
phàn ùng
chàm
vói khòng khf
va
nuóc. Tuy
nhién cùng nhu càc hgp chat ca thiéc khàc chùng bi phàn huy duói càc diéu
kién mòi truòng tao thành càc hgp
chat
thiéc vò ca. Mac dù dòc vói càc dòng
vàt
co
vù, càc hgp chat
R4Sn
khòng co boat tfnh sinh hoc quan trong do vày
ùng dung thuong mai chù yéu cùa chùng là làm chat tién thàn
de
diéu
che
càc
bop chat
CO'

thiéc khàc.
Càc bop chat
co"
thiéc dang tri-
(R^Sn) co
boat tfnh sinh hoc cao nhàt.
Chùim
duo'c
su
dune
thuane
mai làm càc chat diét sàu bo.
CAC
hgp
chat
ca thiéc dang di-
(R2Sn)
là càc chat òn dinh tòt cho nhu'a
PVC.
Càc chat ón dinh
di-n-octyl
thiéc dà dugc
tbòng
qua cho phép su dung
trong càc
dò
vàt
bang
PVC tiép xùc vói thuc phàm. Càc hgp chat dibutyl
ilìicc dirgc

dùng làm càc chat
6n
dinh trong PVC khòng tiép xùc vói thuc
phàm, làm càc chat xùc tàc dóng
thè
trong
che
tao bgt
polyurethan,
va
làm tàc
nhàn tao
lièn
két ngang trong viéc
kru
hoà silicon ó nhiét dò phòng.
Bang 1 Lac ung
aung chinh
cùa
càc
hgp chat ca thiéc
Ung dung
Chat ón dinh cho PVC
Tao bot Polyurethane
liste
hoii
Xir
ly thuy tinh
Bào \è
già

cam
.
Bào
quiui gó
Thuòc
l\io
\é
ihirc \àt
Soli
b.io
\è
t.ui
bièn
Chuc nàng
On dinh chóng lai
càc
anh
huong cùa nhiét
va
ành
sang
Xùc
tàc dóng the
Xùc tàc dóng thè
Chat
tién thàn
de
tao
pliini
oxil

thiéc (IV) trén kmh
Thuóc
dièt
uiun
s;in
dièt nàm
Trìr
nam
Trù
nàm
trù
sàu
trù bo
Chóng ha,
Càc hop chat duac dùng chù yéu
-dialk\l thiéc
di-isooct\l
thioglycolat (alkyl=
met>l,
butyl.
octyl,
2-butoxy-cacbonyletyl)
-dialkyl thiéc maleat
(ankyl=metyl,
butyl, octyl)
-mono-alkyl
thiéc tri-
isooctylthioglycolat
(alkyl=metyl,
butyl,octyl,

2-
butoxy-cacbonyletyl)
dibutyl
thiéc diaxetat
dibutyl thiéc dioctoat
dibutyl
thiéc
dilaurat
dibut)}
thiéc diaxetat
dibutyl thiéc oxit
dimetyl thiéc diclorua
butyl thiéc
triclorua
metyl
thiéc triclorua
dibutyl thiéc dilaurat
bis(tribut\
1
thiéc) oxil
tribut\l thièc photphat
bis
(tributsl
thiéc)
oxit
tributyl thièc naphthenat
tribut>l
thiéc photphat
triphenyl thiéc axetat
triphenyl thiéc hydroxit

trixyclohexin thiéc hydroxit
bis (trincoph\l thiéc) oxit
triphenyl thiéc clorua
tripheiul
thiéc florua
bis (tnbul>l
ihicc)
oxil
•
tributyl thiéc florua
tribut)!
thiéc clorua
tribut\l ihiéc aLr>t:it polimcr
Càc hgp
chat
ca thiéc dang mono- (RSn)
co
dòc tfnh thàp vói dòng vàt
co vu. Do vày chùng
rà't
thfch hgp là càc hgp chat còng nghiep.
Vhg diing
chfnh cùa chùng là làm chat
phii già
két hgp trong qua trình
ón
dinh PVC
va à
mot
pham vi nhó hon làm chat xùc tàc este hoà. Nguò'i ta

ciing
chi ra ràng
chùng
co thè
làm càc tàc nhàn chóng thàm nuóc cho càc vàt
liéu
xenlulo nhu
vài bòng , giày
va
gò;
cùng
nhu làm chat
chiù lira
cho vài
len.
II.2.GIÒI
THIEU VE CÀC HOP CHAT CO THIÉC SÉ
DlTOC
PHÀN
TICH TRONG BÀN LUÀN VÀN NÀY
H,2,
l.TrihutvI
thiéc (TBT):
Còng thuc phàn
tu:
C,2H27SnX
(X là anion
CI',
OH', )
Còng thùc càu tao:

(C4H9)3SnX.
SÙ
dung chu yéu trong san tàu bién chóng bà
va
làm thuóc bào ve thuc vàt
Già tri
LD50
cùa
TBT
qua. miéng dói vói chuòt còng là 100-200 mg/kg.
il,2.
2.
Triphen\lthiéc(TPT):
Còng thùc phàn tu:
C,sHi5SnX
(X là anion
CI",
OH', )
Còng thùc càu tao:
(C^H5)3SnX.
SÙ dinig
chù yéu trong son tàu bién chóng bà
va
làm thuóc bào ve thuc vàt
Già tri
LD50
cùa TPT qua miéng dói vói chuòt cóng là
125-150
mg/kg
H,3.

NGUÓN XÀM NHÀP
CÙA
CÀC HOP CHAT CO THIÉC VÀO
MÒITRUÒNG
Càc hop chat co' thiéc duo'c
dìing róng
rài trong còng nghiép. Nhung
tu
quan
dicnì \c
anh
huang
cua chùng dén mòi truòng nguói ta
co thè
chia
chùng thành loai dòc va khòng dòc dói vói sinh vàt
song.
Loai dòc dói vói
sinh vàt
dirac
dùng chu yéu là càc hgp
chat
ca thiéc dang
tri-(R3Sn),
va
màc
dù
chi
chiém
30^f

cùa tóng lugng
co'
thiéc su dung, nhung ành
huómz
mòi
tnrcmg
chù
yéu
là
tir
phàn
su
dung này.
Hlnh
2
chi
ra nhùng con
duòng ma
càc
hgp
chat ca
thiéc co
the xàm nhàp vào mòi
truòmg,
ben
canh dò là muc
dfch su dung
thuomg
mai cùa chùng.
i) ^^rrrril ' ========== "'

Mono
nohXfp —-^
.'vwvvwv^
^Tl'<>c
^ -——^'^^^^^
San liu 1huy<n ——•
,wwwvv^
Xur
ly
chii IhiI
Dl^l ilu
bo
va OC atn
0
^ ^^:^
Cono
nohl^p
Ihu^
llnh
PVC
'] 1
/-v-rv-W^/WN
r*
>
Cono
nohkp glly
Hình
2. Càc con duòng xàm nhàp
co thè
cùa càc hgp chat ca thiéc vào mòi

tru'óng
H.
3. L Nguón
tir
qua
trinh
ón dinh PVC:
Day
là ùng dung chmh cùa càc hgp chat ca thiéc. 0
day
nòng dò su
dung cùa càc hgp
chat
ca thiéc là khoàng 0,5-2,0%. Chat phu
già ón
dinh co
thè dirgc dira
vào
qua
trình tao PVC qua thiét bi tiép liéu polymer cùng vói
càc chat
nhót,
hoac
co thè
dugc dua vào ngay truóc
qua
trình
che
bién qua
càc màv

iiia còne
PVC
nhir
thiét bi thòi chai PVC. Nhung con
duòns ma
càc
chat
òn dinh ca thiéc
co thè
xàm nhàp \ào mòi truòng bao góm: su phàt tàn
vào mòi truòng trong
qua
trình
già
còng (nhu
qua
trình càn,
ép),
su thòi ra tii
càc
san
phàm P\'C (nhu càc òng, chai PVC)
va
su thài càc
san
phàm PVC dà
8
sir diingCqua qua
trình thiéu dot hoac tròn làp). Vién
sue

khoè
va
an toàn
lao
dóng cùa My dà khuyén càc mot già tri nguòng (TLV)
bang
0,1
mg/m"*
khi
(tfnh theo thiéc) trong khòng
khi
nai làm viec.
Thiic
té cho thày khó
co
the
dat dén già tri
nguong
néu trén do vàn de phàt thài cùa càc chat dòc monomer
vinyl
clorua trong
qua
trình
già
còng PVC da buòc càc nhà
san
xuàt phài quan
tàm dàu tu nàng càp càc he thóng chiét thu
bòi
dung mòi. Dà

co
nhiéu nghién
ciki ve
toc dò thòi ra cùa ca thiéc tu' càc san phàm PVC dà qua
6n
dinh. Toc
dò này phu thuóc vào dò
dai
cùa mach ankyl trong chat òn dinh ca thiéc dugc
su dung, vào mòi
truòng
tiép xùc
(vi dii
pH)
va
vào
qua
trình hình thành
(vi
du khói lugng cùa chat dèo hoà).
Qua
trình xàm nhàp cùa thiéc
tìj:
càc chai
PVC vào do àn
a
dang long dà dugc nghién
cihi
bòi Carr [2]. Su tàng cùa hàm
lirang

thiéc trong càc thuc phàm khàc
nbau
sau mot
qua
trình bào quàn 2
thàng trong càc chai PVC a 30 C nàm trong khoàng tix 0 dén 0,07 mg/kg
(Bang
2)
Bang
2. Nóng dò thiéc trong càc thuc phàm sau khi
km giùn
2 thàng trong càc chai PVC ó 30 C [5].
Loai thirc
phrim
Niróc
khoàng
Dich cà
chiia
Dàu lac
Dich tao
Bia
Sua*
Ruoli dò
Hàm
lirong
thiéc khi bàt
dàu thi
nghiém
(mg/kg)
0,076

0,03
0.05
0
0
0,02
0
Hàm
luong
thiéc
òcuói thi
nghiém
(mgAg)
0,088
0,03
0,06
0,02
0,01
0,04
0
Luoiig
thiéc
thói ra
tu
chai
(mg/kg)
0,01
0
0,01
0.02
0,01

0,02
0
Tong
lu'ong
chat òn dinh
ccf
thiéc thói ra
tu
chai PVC
(mg/kg)
0,063
0
0,063
0,126
0,063
0,126
0
* Màu sua dugc dung trong chai PVC 2 tuàn a nhiét dò
65
C.
Nhung nóng dò thàp cùa chat
6n
dinh ca thiéc thòi ra trong càc
thi
nghiém a trén chi ra ràng nguón này
gay
ò nhiém khòng dàng
ké
cho mói
truòng.

Khi càc vàt liéu PVC thài dugc thiéu
dot,
mgi hgp chat ca thiéc déu
dugc chuyén hoà thành càc dang vò ca cùa thiéc
va
chi mot lugng rat nhó cùa
chùng di vào
khi
quyén. Ngày nay phàn lón vàt liéu PVC thài dugc dem di
tròn làp. Mac dù theo ly thuyét càc hgp
chat
ca thiéc
co thè
thòi ra
tu
càc vàt
liéu này
(vi
du nhu qua nuóc ngàm), tuy nhién
toc
dò thòi ra là rat chàm.
Ben
canh dò càc vàt liéu PVC trong càc bài thài phàn bó rat khòng dóng déu
va
nói chung là
a
hàm lugng thàp. Do vày chùng khòng phài là nguón
gay
ò
nhiém dàng ké cho mòi truòng.

IL
3. 2. Nguón bao quàn gó:
Càc hgp chat tributyl thiéc dugc
su
dung
de
bào quàn càc dò gò chóng
lai nàm
va
mòi mgt. Chùng dugc
su
dung a
dcang
dung dich nóng dò 1-3%
trong càc dung mòi
hùli
ca vi du nhu trong kerosen. Màc dù trong còng viec
bào quàn nguòi ta
co thè
phun hoac quét càc
chat
này lén gò, tuy nhién ngày
nay su su dung
chnih
cùa chùng là trong
qua
trình tién
xir
ly gó.
Qua

trình
này
dirgc
tién hành trong càc buóng ngàm km thiét ké dàc biét. Nhung he
thóng xù ly km nhu \'ay sé
ft gay
ra ò nhiém cho mòi truòng
ben
ngoài. Khi
dung mòi bay ho'i
hét,
trong gò
chi con
lai hap chat tributyl thiéc dugc giù
chat che trong càu trùc cua chùng. Su thòi ra cùa càc hgp
chat
ca thiéc tu gó
dà xù ly
là
khó xày ra. Nhùng nghién
ciìn
bién nay dà chi ra ràng gò dugc
xù
ly
bang
hgp
chat
ca thiéc
co thè
su dung an toàn

de
làm dò gò, trang tri
nói
10
thàt
trong
già dinh
do àp suàt hai cùa càc hgp chat tributyl thiéc là thàp. Ap
suàt hai cùa mot so hgp chat ca thiéc dugc cho trong
bang
3
Bang
3. Ap suàt hai cùa mot so hgp
chat
ca thiéc [4].
Hop chat
BujSnOAc
Bu3SnO.CO.Ph
(Bu3Sn)20
Ph4Sn
Ap suàt hai
(mmHg)
2,7x10"'(20"C)
1,5x10"^
(20°C)
7,5x10"^
(20°C)
9,2x10""
(20°C)
II,

3.
3.
Nguón
su dung trong nóng nghiép:
Trong nòng nghiep càc hgp
chat
ca thiéc dugc su dung
de
phun lén cày
trong, trong mot
so
truòng hgp viec phun
bang
mày bay
co thè
dugc àp
diing.
Nhu vày sé tón tai khà nàng
gay
ò nhiém dàt
va
nuóc bé màt.
Nàm hgp chat co' thiéc
chùih
dugc dùng làm thuóc bào ve thuc vàt là:
triphenyl
thiéc axetat
va
triphenyl thiéc hydroxit
co

tàc dung diét nàm ;
trixiclohexyl thiéc hydroxit, bis[tris(2metyl-2phenylpropyl) thiéc] oxit
va
1-
tricyclo
hex>lstannyl-l,2,4-triazol co
tàc dung diét
con
tmng.
Sau càc
tbi
nghiém kiém tra dòc tfnh
làu
dai,
tó chù'c y té
thè
giói (WHO) dà tbòng bào
ràng càc hgp chat triphenyl thiéc (cu thè là triphenyl thiéc axetat, bidroxit
va
clorua)
co
thè su dung làm thuóc bào \é thuc vàt an toàn; dóng thói khuyén
cào mot liéu luong hàp thu vào
bang
ngày dói vói mot nguòi co thè chàp nhàn
dugc là trong khoàng 0-0,0005 mg/kg thè trgng [25].
Nóng dò cùa càc hgp
chat
triphenyl thiéc trén cày trong duac phun
thuóc giàm nhanh do tàc dòng cùa gió,

mira ,
cùa
qua
trình phàn huy trong
khf quyén
va
duói
sir
chiéu sàng. Càc du
luo'ng
ca thiéc trong thùc àn, boa
11
qua
va
rau gay ra do tiép xùc
trirc
tiép vói thuóc bào
\'é
thuc vàt
co
thè dugc
loai bò dàng ké
bang
càch
rira.
Càc du lugng cùa triclohexyl thiéc hydroxit
trén
tao va le
giàm khoàng 50% trong vòng 3 tuàn do
qua

trình quang hoà.
Khi
rira co thè
giàm dugc 20-50% du lugng
va
gàn nhu toàn bò du lugng cùa
nò
co
thè dugc loai bó sau khi ggt vò (khi ày chi
con
khoàng
0,lmg/kg
co
thè
nàm lai trong phàn ruòt). Nhu vày chi càn ggt vò,
rira
sach
va
nàu ehm thuc
phàm truóc khi àn ta
co
thè loai bó dugc gàn nhu hoàn toàn ành huóng cùa
càc thuóc trù sàu dang ca thiéc dà dugc phun lén boa
qua,
lùa
gao. Tuy nhién
theo ly thuyét vàn
con
khà nàng nguy hiém cùa thuóc bào ve thirc vàt ca
thiéc dói vói con nguòi do àn phài thit dóng vàt

àn
là cày, boa
qua chiJa
càc
du lugng ca thiéc.
Mot
nguón
co
thè ò nhiém mòi truòng khàc là
tir
dàt
va
nuóc trong khu vuc phun
qua
mùc thuóc bào ve thuc vàt ca thiéc.
II.
3, 4, Nguón
tir
san bào ve tàu
thuvén:
Viéc
su
dung càc hgp
chat
ca thiéc trong son bào ve tàu thuyén dàn dén
su thài càc chat này truc tiép vào mói
truòìig
nuóc. Càc thàn tàu thuyén nàm
duói nuóc
tió

thành no'i cu ngu cho nhiéu sinh vàt duói nuóc nhu rong réu,
tao va
càc dòng vàt thàn mén vf du nhu bà. Diéu dò dàn dén làm giàm hiéu
qua
boat dòng
va
tàng già thành vàn chuyén.
De
khàc phuc diéu này nguòi ta
su dung càc
locii
son chùa ca thiéc
co
khà nàng thòi ra chàm vào trong nuóc
de
diét càc sinh vàt bàm trén vò tàu [6]. Khói dàu càc loai san tàu thuyén rat
don gian trong dò chat dòc
hocit tnih
thòi ra do boat dòng cùa nuóc bién. Sau
dò càc loai son
phùc
tap hon dà dugc phàt trién nhu loai cao su tàm ca thiéc,
càc polymer cùa ca thiéc. Toc dò thòi ra cùa càc loai son này
co
thè diéu
khién dugc
de
dàng
boìi va
thòi gian

su dimg
sé làu bon.
Xuàt phàt
tu
quan dièm ò nhiém mòi truòng, khà nàng
gay ó
nhiém lón
nhàt là khi càc tàu dàu trong càng. Vùng nuóc trong càc
càn^
dón^^
due
sé
12
tich luy
dàng kè càc hgp
chat
ca thiéc thòi ra
tij
càc tàu
sir diing
càc loai son
cu [5]. Trong càc càng nuóc nggt, nóng dò bis(tributyl thiéc)
òxit a
muc
539ng/g dà dugc tìm thày trong 2cm
lóp tram tich
bé màt
[11];
càc nóng dò
thàp han dugc tìm thày trong tram

tich
cùa càc song
va
bó. Trong càc
\iing
nuóc ven bò cùa
Anh,
nóng dò bis(tributyl thiéc) oxit nàm trong khoàng
tijr
''duói
giói han phàt bién" dén 0,43
|ig/lit
[8]. Nóng dò trong
tram
tfch cùa càc
hgp
chat
ca thiéc khàc nbau dà dugc tìm thày a nhiéu khu vuc trén
thè
giói
nàm trong khoàng
tir ''duói
giói han phàt
bién"
dén 12,3 ng/g [16]. Ngày nay
khuynh huóng
sir diing
càc loai son phù
chiia
càc hgp chat ca thiéc a dang

lién két polymer dà góp phàn làm giàm muc dò thài ra cùa chùng khi tàu dò
trong càc càng.
Càc khà nàng khàc
ma
hgp chat ca thiéc
co
thè xàm nhàp vào mòi
triróng
xuàt phàt tu \ iéc thài loai càc loai
ri
son trong càc xu'òng chùa tàu.
II.
3. 5. Càc nguón
sir
dung
khàc
Càc hgp
chat
di- ca thiéc tbuòng dugc thém vào bgt polyurethane, a
hàm lugng 0,02% \v/\\(khói hrgng/khói lugng) do chùng xùc tàc cho
qua
trình tao thành
chat-
này. Con duòng xàm nhàp cùa càc hgp chat ca thiéc trong
chat
này vào mòi truòng tuo'ng tu nhu dói vói truòng hgp cùa càc
chat 6n
dinh
PVC
(co ngbla

là: tròn làp
va
thiéu
dot va
cùng sé khòng
gay
nhiéu vàn
de
ve
ò nhiém
nìòi
truòng). Màc dù bgt này
de
bàt
chày,
va
sinh ra nhiéu
san
phàm
dòc hai trong qua trình chày, nhung nguy ca \é càc hgp chat ca thiéc là
khòng dàng ké \ì a nhiét dò chày tàt cà càc hgp
chat
này déu bi phàn huy.
Viéc
su
dung càc bop chat ca thiéc làm càc
chat
diét trùng, làm
cihig
thuy

tinh, diét trù ginn
san
bao \é
già
càm, dóng góp khòng dàng kè vào viéc
gay
ò
nhiém mòi
triròìig
do khói
lirong su
dung cùa chùng là rà't thàp so vói khói
lirgng su dinig
cùa chùng trong càc loai son tàu thu\ én
va luó'i
dành
bàt.
13
IL
4.
TL'ONG
TÀC
VÓI
MÓI TRLÒNG
CÙA
CÀC HOP CHAT CO
THIÈC:
Chùng ta
viia
xem xét càc con duòng thàm nhàp

chinh
cùa càc hgp chat
ca thiéc vào mòi truòng. Ò
day
chùng ta sé tiép
tiic
xem xét
ve
su tuong tàc
cùa càc yéu tó mòi truòng dói vói càc hgp
chat
này. Nhu chùng ta dà biét dòc
tfnh
dai
han cùa càc hgp
chat
ca thiéc phu thuòc vào nóng dò tfch luy cùa
chùng trong mòi truòng
va
dàc biét là vào khà nàng thàm nhàp cùa chùng vào
chuòi thùc àn. Lugng càc hgp
chat
ca thiéc trong khf quyén là
rat
nhó do vày
tuong tàc vói mòi truòng tu nguón này là khòng dàng kè. Càc hgp chat ca
thiéc cùng hàp phu manh vào dàt
va
tram tfch
vi

vày càc tuong tàc
giiJa
dàt-
niróc
bi han
che
nhiéu. Khu vuc quan trong nhàt
de
xem xét tàc dòng mòi
truòng cùa càc hgp
chat
ca thiéc
chùih
là thuy quyén.
Tliiéc
dà dugc bào cào
[12] tìm thày tón tai tu nhién trong nuóc bién ó nóng dò lén dén
3mg/lit,
tuy
nhién
co rat
ft bào cào
ve
su
co
màt cua chùng trong
tao
bién, vi khuàn,
nguyén sinh chà't, tòm cua
va

cà. Càc bop
chat
ca thiéc
co
xu huóng tfch luy
lai trong càc sinh \àt thuy sinh
va
diéu dò sé de doa chuòi thùc àn néu chùng
chuyén
tu
dòng vàt nguyén sinh lén càc dòng vàt càp cao ho'n. Evans
va
Laughlin dà làm thf nghiém cho loài nhuyén thè Artemia song trong mòi
triróng niróc
co
chùa 0,020
mg/lit
bis(tributyl thiéc) òxft, két
qua
cho thày
mot
nóng dò
co
6,2 ±1,1 mg
bis(tribut)l
thiéc) òxft dà dugc tìm thày trong 1
gam trgng lugng
irót
cùa loài
Artemia

làm thf nghiém. Khi càc nhuyén thè
Artemia này dugc su dung làm thùc àn
de nuói
loài cua bùn Rhithropanopeus
harrisii
thi
su tfch luy cùa
bis(tribut\l
thiéc) òxft là cao bon nhiéu so vói
triróng bop
chi
cho chùng
song
trong mòi truòng nuóc chùa hgp chat ca
thiéc.
14
II.
4.1.
Hoà
hoc trong mòi
trifcmg nirac cùa càc hcm
chat ca thiéc:
Cho dén nay
thi
so
luong lófn nhàt
càc nghién cuu ve càc hop chat co
thiéc
trong dung dich nuóc
dugc tién

hành trén càc dàn xuàt metyl thiéc do
càc hop chat co thiéc khàc
thucmg
khòng
co
mot dò tan dù cao trong nuóc de
cho phép tién hành càc nghién cuu
phó.
Tobias dà mò ta [23] ràng càc hop chat trimetyl thiéc trong dung dich
nuóc à pH<5 tón tai chù yéu duói dang cation trimetyl thiéc
Me^
Su'"
va a
pH
cao hon
dirói
dang
McjSnOH.
Cation trimetyl thiéc bi hydrat hoà
va co
càu
tao nhu hình duói
day:
0
n
Sn-
R
R
+
A

(A)
(R : nhóm metyl)
Phó
"'^
Sn NMR cùa dung dich
Bu3SnS03R
0,5M (R
=
Metyl,
Etyl)
chi
ra ràng cac bop chat tri- co thiéc trong dung dich tón tai duói
dcing
cation bi
hydrat hoà
(Bu^SnlH.O).)^.
Khi xem xét càc dan xuàt tributyl thiéc
dugc
thài
vào mòi
truòng bién
qua con duóng là cac loai son bào
ve
tàu thuyén,
Monaghan \à càc còng su cho ràng
chùng
tón tai
a
dang cac hydroxit tri-co
thiéc.

Tuy nhién Guard
va
càc còng su lai cho ràng trong nuóc
bién
càc hgp
chat
tributyl thiéc tón tai o dang càn bang giùa cation tributyl thiéc dà bi
15
hydrat hoà, clorua tributyl thiéc, bis(tributyl thiéc) cacbonat
va
tributyl thiéc
hydroxit.
Càc dang tón tai cùa càc hgp chat dimetyl thiéc trong dung dich nuóc
cùng dà dugc nghién cùu [23]. 0 pH<4 dang tón tai chù yéu là cation dimetyl
thiéc
Me-^Sn"""
bi hydrat hoà
va co
càu tao hình hgc bàt dién nhu hình duói
day
(B).
R
^
-Sn
H^O
OH
OH,
R
(B)
Tuy nhién trong mói truòng

co
pH tu
6-8
dang tón tai chù yéu là
Me2Sn(OH)2
[23]. Tobias cho ràng càc dàn xuàt
mono-ankyl
thiéc
chi
tón tai
tiong
dung dich ó dang càc òxit bi h\drat hoà. Tuy nhién càc nghién cùu
[12]
vói metyl thiéc triclorua dà chi
la
ràng o pH tu 1-4 tón tai
mot
càn
bang
phu
thuòc vào
nòne
dò;
MeSn(OH)" là dang tòn tai chfnh trong càn
bang
vói càc dàn xuàt
hydioxy
khàc:
MeSn(OH)CU.
2H:0^MeSn(0H).CI.

nH.O^
MeSn(OH)
MeSn^^= MeSn(OHf ==
MeSn(OH).
== MeSn(OH)
2
+
Me:
Metyl
Khi pH tàng càc dang tón tai
ben
phài sé chiém un
thè va
tai pH cùa
mòi
truò'n^
MeSnlOH)::
sé là
dang;
tón tai chù véu.
16
Viéc xem xét bàn chat cùa càc dang tón tai vò ca trong dung dich cung
là rà't càn thiét. Penine
va
càc còng
sir
[15] dà nghién cuu su thuy phàn cùa
càc muói thiéc trong nuóc bièn
tiì
nóng dò

0,1-lM
a
lO'^C
va nhàn thày ràng
a pH=8,l, dang tón tai chù yéu là
SnCOH)
Càc tàc già khàc khi nghién cuu
muói nitrat thiéc
(8x10"^
g
ion/lit)
dà két luàn ràng
a
pH>3,
hgp chat phuc vò
ca hydroxi thiéc (IV) chù yéu là
Sn(0H)4.
Nhu vày a pH cùa mòi truòng càc
hgp chat thiéc,
R^SnX4.,,
(n=0-3)
sé tón tai trong dung dich nuóc a dang càc
hydroxit trung tfnh don giàn.
IL 4. 2. Ca che phàn huy
cùa
càc hop chat cu thiéc [41
Mot uu diém cùa càc hgp chat ca thiéc khi ùng dung làm thuóc bào ve
thuc vàt là chùng
de
dàng phàn huy trong mòi

tmóng.
Su phàn huy này co thè
dinh
nghia
nhu là mot
qua
trình loai lién tiép càc nhóm
hùu
ca lién két vói
nguyén tu thiéc theo sa dò sau:
R4Sn > RsSnX .
R:SnX:
.
RSnX^
. SnX4
Su màt tùng buóc nhu vày cùa càc nhóm huu ca gàn lién vói su giàm
lién
tue
cùa boat tfnh sinh hgc, do vày ngay khi
mot
hgp chat ca thiéc màt
hét boat
tùìb
sinh hgc nò sé hoàn toàn khòng dòc vói mòi
truòììg
xung quanh.
Càc nghién cùu truóc
day
tàp trung vào su bién màt cùa càc hgp chat
nbuiig

tu"
dò dén nay càc nghién cùu phùc tap hon
va
chi tiét ho'n dà dugc tién hành
de
nhàn biét càc giai doan
va
càc san phàm cùa
qua
trinh phàn huy.
Ba ành huóng chfnh
co
tàc dung
làm
thùc
day qua
trinh phàn huy là su
chiéu xa tia
tu
ngoai, su phàn huy sinh hgc
va boa
hgc. Tuy nhién ành huóng
lAHA
\
1H0:1 1
•
r-
.l'i
•
-

cùa qua trình phàn huy hoà hgc sé khòng dugc bàn luàn a
day
do so lugng
qua
lón cùa càc phàn ung bè gay lién két thiéc-càc bon. Hai
qua
trình
niJa
cung
co
thè gay ra
sir
phàn huy nhung khòng quan trgng; dò là su phàn huy
nhiét (do
chi
a nhiét dò lón hon
200°C
mói
co
thè bè gay dugc lién két Sn-C)
va
su chiéu xa tia gamma (do cuòng dò khòng dàng ké cùa chùng trén bé mat
trai
dàt). Tuy nhién ành huóng cùa su chiéu xa tia gamma cùng phài dugc xét
dén khi chùng dugc
sii
dung trong
qua
trình tiét trùng càc thuc phàm dugc gói
trong càc tùi nhua PVC dugc òn dinh bòi hgp chat ca thiéc. Alien

va
càc còng
su dà
chi
ra ràng su chiéu xa tia gamma lén nhua PVC
co
chùa chat
ón
dinh
di-ca thiéc, sé làm cho hgp chat ca thiéc phàn huy thành thiéc (IV) clorua
theo
sa
do sau:
Y Y Y Y
R2Sn2X2 •
R.SnXCI
R^SnCb
• RSnCb .
SnX^
HCI nei nei HCI
II.
4. 2. 1. Su chiéu xa tia
tir
ngoai [4]
Khf quyén góp phàn quan trgng trong
qua
trình làm thay
dói
cuòng dò
va buóc

song
ành sàng di tói bé màt
trai
dàt. Do tàc dung cùa lóp òzon
bau
hét càc tia sàng phàt ra tu màt trai nàm trong \ùng
tu
ngoai nhó han 290 nm
déu bi hàp phu, tuy \ày ta vàn co thè quan sàt dugc ành huóng làu dai cùa
càc tia sàng
co
buóc
song
thàp. Anh
sàns co
buóc
són^
290 nm
co nàn^y
lugng xàp
\i
300
KJ/mol.
\à nàng
luan2
nàv lón hon nàng
luons
càn thiét
de
bé

gay mot
lièn két Sn-C (190-200 KJ/mol). Su phàn huy bòi tia tu ngoai
(UV)
cùa hydroxit trixiclohexyl thiéc dà dugc nghién cuu bai Getzendaner
va
Corbin. Càc tàc già cho ràng dixiclohexyl thiéc, monoxyclohexyl thiéc
va
18
mot
so hgp
chat
thiéc vò ca dugc sinh ra trong
qua
trình
dò.
Akagi va
Sakagami dà bào cào ràng trong diéu kién thf nghiém cùa ho, su chiéu xa tia
UV lén dung djch triphenyl thiéc clorua sé sinh ra mot
bòn
hgp góm triphenyl
thiéc,
diphenyl thiéc, phenyl thiéc
va
mot so hgp chat thiéc vò ca trong vòng
6 già.
Qua
trình phàn huy hoàn toàn dói vói càc hgp chat thiéc vò ca dói bòi
mot
su chiéu xa lón han 400 gió. Chapman
va

Price dà chiéu xa triphenyl
thiéc
axetat
trén mot màt
kinh
dòng ho
bang
ành sàng
co
buóc
song
lón hon
235 nm
va
nhó hon 350 nm; diphenyl thiéc, monophenyl thiéc
va
mot so hgp
chat
thiéc vò ca dà dugc phàt bién
va
xàc dinh dinh lugng. Toc dò phàn huy
sé lón hon dói vói càc ành sàng
co
buóc
song
thàp hon. Càc mò hình tuong tu
cùng dugc thày khi bis(tributyl thiéc) oxit
va
tributyl thiéc axetat dugc chiéu
xa. Klotzer

va
Thust dà nghién cùu su phàn huy cùa bis(tributyl thiéc) oxit à
càc nén khàc nbau trong mot khoàng nhiét dò
va
cuòng dò chiéu sàng. Trong
càc còng trình sau này nguò'i ta dà chi ra ràng toc dò phàn huy tuong dói cùa
tributyl thiéc clorua
va
bis(tributyl thiéc) oxit là tuong tu'; tuy nhién dibutyl
thiéc diclorua phàn huy nhanh hon dibutyl thiéc oxit. Càc nghién cùu này
chi
quan tàm dén su phàn huy cùa càc hgp chat ban dàu
ma
khòng tàp trung phàt
hién càc
san
phàm phàn huy.
II.
4. 2. 2. Qua trình phàn huy sinh hgc
[4]
Qua trình phàn huy sinh hgc cua càc hgp chat co' thiéc sé dàc biét quan
trgng trong
tiuóng
hgp càc hgp
chat
này khòng tiép xùc truc tiép vói ành sàng
nhu"
o'
dièii
kién trong

long
dàt hoàc duói
day
bièn.
Co
nhùng chùng
co
dàng
ké ràng duói
lìhùng
diéu kién
thich
hgp càc vi sinh vàt sé phàn huy càc hgp
chat
này. Barnes
va
càc còng su dà
chi
ra ràng triphenyl thiéc axetat dugc
dành dàu nguyén tu
C-14
trong dàt
co
thè bi phàn huy thành càc hgp chat
thiéc \'ò ca giài phòng ra
CO.,
va su phàn huy tuang tu khòng dién ra
tron^
dàt dà duac
lièt

trùng,
qua
trình phàn
hu\
nà\
xày ra là nhó khà nàng phàn
19
huy càc hgp
chat
ca thiéc cùa càc vi sinh vàt.
Mot
két qua tuong tu cùng thu
duac bai Suess
va
Eben. Barug
va
Vonk dà chi ra ràng hgp chat bis(tributyl
thiéc) òxit dugc dành dàu nguyén tu C-14,
co
thè bi phàn huy trong dàt bòi
càc vi sinh vàt. Cac còng trình khàc dà chi ràng hgp chat này
co
thè bi
khù
ankyl hoà bai gióng vi khuàn àm
tinh
Grani {Pseudomonas aerugenosa va
Alcaligenes faecalis)
va bòi gióng tao
xanh,

Aìikistrodesmus
faecalis.
Sheldon
dà bào cào
ve
su phàn huy cùa bis(tributyl thiéc) oxit dugc dành dàu nguyén
tu C-14, tributyl thiéc florua
va
triphenyl thiéc clorua trong dàt
va
chi ra ràng
qua
trình phàn huy xày ra trong diéu kién hiéu khf nhanh hon so vói trong
diéu kién ki khf.
II.
5. DOC CHAT HOC CÙA CAC HOP CHAT CO THIÉC
II.
5. 1.
f)òc
tinh:
Càc tài liéu lién quan dén dòc
tnih
cùa càc hgp
chat
co*
thiéc là rat
nhiéu, nhung
rat
khó so sành càc két
qua

tìm dugc do nhùng khàc biét
rat
lón
trong viéc thiét ké thf nghiém. Càc diéu khàc biét này lién quan dén càc chat
dugc nghién cùu, dò tinh khiét cùa chùng
va
hình thùc liéu dua vào (khòng
pha
loàng,
co
dàc, hoà tan. huyén phù, ). càch thùc thf nghiém (qua miéng,
tiém \ào màng bung, tinh mach ) \à càc loài làm thf nghiém (chuòt nhó,
chuòt cóng, tho,
Ign,
mèo,
chó ).
Ngoài ra
con co
nhùng khàc biét trong
so
càch thùc thf
nghiém.
so con \'àt dem thf
nghiém tromz mot làn
thf
nsbiém va
chu ky quan sàt.
Mot
trong nhùng tap chf ca ban
va

quan trong nhàt
ve
dò
dòc
va
càc dù liéu dòc hgc cùa càc hgp chat ca thiéc dà duac bién soan bòi
Smith
[19J.Bàng4
Bang
4. Già
ti i
LD 50 cua mot \ài bop chat ca thiéc
[19]
20
Hgp chat
Tetrabutyl thiéc
Bis(tributyl thiéc) oxit
Tributyl thiéc florua
Tributyl thiéc axetat
Tripropyl thiéc oxit
Triphenyl thiéc florua
Triphenyl thiéc doma
Triphenyl thiéc hydroxit
Triphenyl thiéc axetat
Trixyclohex} 1
thiéc
h>dioxit
* Già
tri
mot

khoàng
chi
ra già tri LD50
(
r=rat:
chuòt cóng
m=mouse:
chuót nhà
*LD50
mg/kg
>4000
148-234
200
125-380,2
120
486
118-135
108-360
125-491
235-540
jao
nhàt
va
thàp nhàt trong
Dóng \'àt thf
nahièm
r
r
r
r

r
m
r
r
r
r
càc tài liéu
Qua trình
dfnh
thém
tiép tue
càc nhóm
hùii
co lén nguyén tu
thiéc
trong bat cu
mot
dan xuat dang
R„SnX4.„
nào cùng
sé
Làm tang hoat tfnh sinh
hoc.
Hoat tfnh sinh hoc
sé
dat cuc dai
khi n=3
a hop chat
R3SnX.
Néu chiéu

dai
mach cùa nhóm
n-ank>l
tang, dòc
tuih
\ói dóng
\à{ co
\ù sé dat cao
nhàt
dói vói hop chat triet\l thiéc.
Tu\
nhién khi chiéu mach ankyl tàng vuot qua
butyl hoat
tnih
sinh hoc sé giàm
rat
nhanh, \à dén càc
hgp
chat
tri-n-octyl
thiéc là hoàn toàn khòng dòc vói tàt cà càc sinh vàt song [19]. Bàn chat cùa 3
nhóm hùu co R
(Bang
5) sé quyét
dnih
dén tàc dóng sinh hoc chon
loc
cùa
càc hop
chat

dang
R^SnX
lén tùng loài sinh vàt cu the. Càc hop chat tributyl,
triphenyl
va
tri\iclohex\l thiéc
co
ành
huò'ng
mòi truòng dàc biét dói vói ca,
va càc sinh vàt bién khàc. Trong bòi cành này nhiéu tài liéu
ve
dòc
tnih
cùa
càc hop chat co thiéc dói vói càc sinh \àt thuy sinh dà duac bién soan [22].
21